Sprawozdanie z czynności Towarzystwa "Kółek rolniczych" 1905

Sprawozdanie z czynności Towarzystwa „Kółek rolniczych” za rok 1905.

Strona zawiera surowy, nieformatowany tekst w celu zapewnienia możliwości wyszukiwania pełnotekstowego poszukiwanych informacji poprzez wyszukiwarkę. Tekst może zawierać błędy maszynowe. Należy tę stronę traktować jako indeks pełnotekstowy do dokumentu.

Wersja cyfrowa oryginalnego dokumentu – kontakt.

Strona główna Archiwum

Dodatek do ». 13. „Przewodnika Kojek rolniczych”.
XXIII.
SPRAWOZDANIE z CZYNNOŚCI
Towarzystwa „Kółek rolniczych”
za r©k 1905.
LWÓW 1906.
NAKŁADEM ZARZĄDU GŁÓWNEGO TOWARZYSTWA „KÓŁEK ROLNICZYCH’1.
DRUKARNIA UDZIAŁOWA, LWÓW. KOPERNIKA 2tt
Sprawozdanie tegoroczne, dwudzieste trzecie z rzędu, przedstawia obraz działalności Towarzystwa Kółek rolniczych w r. 1905. Zarząd główny Towarzystwa daje w niem zestawienie czynności, dokonanych przez siebie jako przez naczelną i kierowniczą władzę Towarzystwa,
informuje następnie o stanie obecnym i zakresie prac organizacyi pośredniej t. j. Zarządów powiatowych, względnie delegatów powiatowych, wreszcie na podstawie sprawozdań, złożonych przez 1189 Kółek rolniczych, daje pogląd na te podstawowe organizacye, skupiające obecnie 52929 członków.
Opierając się na tak poważnym zastępie członków i na organizacyach, obejmujących przeszło piątą część gmin kraju, tworzymy jedno z największych, jeśli nie wprost największe stowarzyszenie krajowe, które z roku na rok stale się powiększa przez powstawanie nowych Kółek rolniczych i przez napływ nowych członków. Ilościowy ten rozrost Towarzystwa już sam przez się jest dowodem, że w idei stowarzyszenia, w sposobie i kierunkach jego działania tkwi wielka siła przyciągająca te warstwy ludności, dla których Towarzystwo stworzono. Obok tego jest to zewnętrznym, widocznym znakiem żywotności Towarzystwa.
A jednak na ten liczbowy rozrost, chociaż pochlebny dla Towarzystwa, nie kładziemy tak wielkiej wagi, bo nie w nim upatrujemy rzeczywistą siłę stowarzyszenia i nie w nim widzimy podwaliny dalszego rozwoju. Donioślejsze znaczenia ma objaw nie idący zwykle w parze z rozrostem liczbowym. Ustawiczny napływ nowych członków i tworzenie się u podstaw nowych organizacyi, nieurobionych jeszcze należycie do zbiorowej pracy, wytwarza zwykle pewne rozluźnienie węzłów całości i wywołuje rozbieżność działania. Tego niebezpieczeństwa nie tylko szczęśliwie uniknęliśmy, ale co więcej, równocześnie z rozrostem coraz silniej i jednoliciej kształtujemy wewnętrzny ustrój stowarzyszenia, tworząc z luźnych zastępów kadry świadome swych zadań i obowiązków, pojmujące nie tylko znaczenie asocyacyi w obrębie gminy, lecz oceniające już doniosłość skupienia powiatowego i krajowego.
Gdy w początkach istnienia Towarzystwa i przez dość długi szereg następnych lat nęcić i przyciągać musiano członków do każdego prawie Kółka rolniczego i dlatego na czoło wysuwano wyłącznie korzyści z przynależności do stowarzyszenia, unikając z przesadną ostrożnością wszelkiej wzmianki o powinnościach członka, to obecnie śmiało i otwarcie wpierw mówimy o obowiązkach, które statut przepisuje, i o konieczności sumiennego ich spełnienia, a dopiero potem o prawach i korzyściach, które stowarzyszenie daje.
I mimo, że z coraz większym naciskiem nalegamy na spełnienie różnych stałych świadczeń na cele miejscowego Kółka, na organizacye powiatowe i Zarząd główny, warstwy ludności, dla których działać chcemy, nie usuwają się od Kółek rolniczych, bo zdołaliśmy je już przekonać, że byt stowarzyszenia i sprawa samopomocy zawodowej zależne są od czynnego współdziałania członków i pełnienia przyjętych dobrowolnie obowiązków. Właśnie w tern, że przez Kółko rolnicze budzi się wśród ludu zrozumienie, że prawa i korzyści nie mogą być jałmużną, lecz winny być okupione pracą i obowiązkiem, i w tern, że przez Kółka rolnicze wyrabia się pewna moralna tężyzna wśród ludu, objawia się główny i zasadniczy nasz dorobek. A jest to rzeczywiście dorobek. Dobremi chęciami i najstaranniej opracowanymi statutami i instrukcyami nie wpoi się takich przekonań, ani stworzyć ich nie można nagle i od razu, bo żywy organizm tylko stopniowo wchłaniać może to, co dotąd było mu obce. W teoryi tylko tworzy się bez uprzednich wytrwałych usiłowań doskonałe asocyacyjne twory, ufundowane na doskonałem zrozumieniu obowiązków asocyacyi. Nasz dorobek wytworzyliśmy wytrwałą pracą, trafnym doborem kierunków działania, konsekwentnem przeprowadzaniem podjętych myśli. Jak krople wody, padając statecznie na skałę, wydrążają ją ostatecznie, tak i codzienny trud nasz, trud o stworzenie dobrobytu przez kojarzenie sił, żłobi równocześnie coraz wyraźniej poczucie społecznych obowiązków tam, gdzie pierwej ciemnota nieugięty zda się opór stawiała.
Praca zaś nasza nie była łatwa. Przy skromnych a nawet wprost niedostatecznych środkach nie możemy podejmować tego, co uważamy za potrzebne i konieczne, lecz tylko to, co na razie jest możliwe. Ponadto liczyć się musimy z tym tak smutnym dla naszych stosunków faktem, że sfery społeczeństwa, powołane w pierwszym rzędzie do czynnego i wybitnego współdziałania po Kółkach rolniczych, z małymi wyjątkami od tej pracy się usuwają.
Mimo tych trudnych warunków bodźcem do nieustawania w podjętej pracy były z roku na rok coraz wyraźniej na jaw występujące owoce naszego działania. Nie tylko rozbudziliśmy ożywione zainteresowanie sprawami rolniczemi — o czem świadczą liczne „głosy ze wsi“ pomieszczane w organie Towarzystwa i uwagi do sprawozdań o doświadczeniach rolniczych, przez nas zarządzonych, jak również chętny i żywy udział na urządzanych przez nas kursach — nie tylko przyczyniliśmy się do znacznego polepszenia się stosunków w handlu artykułami rolniczymi i do umocnienia sklepów, przez Kółka rolnicze prowadzonych, ale prócz tego widzieliśmy, że każda przez nas udzielona pomoc silniej zespala członków, podnosi znaczenie organizacyi podstawowych i przytem utwierdza je w przekonaniu, że tylko ujęte w jedną całość nabierają potrzebnej siły do przeprowadzenia swych zadań.
Szczegóły naszej pracy i osiągnięte przez nas wyniki podane są w poszczególnych działach sprawozdania. Główne kierunki działania pozostały te same, co w latach poprzednich. Z rolniczych spraw podnosimy jako rzecz wprowadzoną po raz pierwszy w roku sprawozdawczym kilkudniowe kursa weterynaryjno-hodowlane, względnie rolnicze, na które zgłaszają się chętnie liczni uczestnicy, mimo że nie zapewniamy im oprócz bezpłatnej nauki żadnej innej pomocy. Doświadczenia rolnicze rozszerzaliśmy w r. 1906. wciągając w zakres prób doświadczenia z nowemi odmianami ziemniaków. Na polu sadownictwa świadczy o rozwoju akcyi wzrastająca z roku na rok ilość drzewek zakupionych za pośrednictwem Zarządu głównego. Celem intenzywniejszego działania w- drugiej ubocznej gałęzi gospodarstwa w pszczelnictwie wzięliśmy do pomocy w r. 1906 instruktora w osobie p. Wojciecha Mendychowskiego, który, odbywszy krajowy kurs pszczelnictwa, posiada konieczne teoretyczne wiadomości a praktycznie jako właściciel znaczniejszej pasieki z racyonalną hodowlą pszczół dokładnie jest obznajomiony.
W dziale rolniczo handlowym jest do zaznaczenia znaczne zwiększenie się zamówień Kółek rolniczych na nawozy sztuczne. Podczas gdy w r. 1903 dostarczyliśmy ogółem 125 wagonów, a w roku 1904 — 207 wagonów, to w roku 1905 podniosło się zapotrzebowanie do 321 */4 wagonów. Tegoroczne wiosenne zgłoszenia i liczne już obecnie uskuteczniane zamówienia na dostawę jesienną dają nam pewność, że za r. 1906 dalszą zwyżkę obrotów w tym dziale skonstatować będziemy mogli. W zakres naszego pośrednictwa handlowego weszły obecnie także pasze treściwe a więc otręby, mąki pastewne, makuchy. Akcyę w tym kierunku podjąć musieliśmy po posusze, która nasz kraj w r. 1905 nawiedziła. Wtedy jednakowoż dostarczaliśmy tych artykułów przy pomocy funduszu zapomogowego. Kółka rolnicze poznawszy podczas tej akcyi korzyści zbiorowego zakupna pasz treściwych, uznały za wskazane odnosić się i nadal przy zapotrzebowaniu o pośrednictwo Zarządu głównego. W ten sposób przybył nam nowy stały dział, w którym obroty wynoszą kilkadziesiąt wagonów rocznie. Skonstatować również musimy przyrost zamówień na węgiel kamienny, których dostarczaliśmy Kółkom rolniczym w 1905 r. 197 wagonów wobec 173 wagonów w r. 1904 a 94 wagonów w r. 1903, mimo, że rok sprawozdawczy był dla dostaw naszych, niezakontraktowanych uprzednio, bardzo niepomyślny tak, że licznych zgłoszeń o dostawę nie mogliśmy zupełnie wykonać. Całą akcyą naszą rolniczo handlową ujmiemy w najbliższym czasie silniej w rękę, bo przekonani jesteśmy, że Kółka rolnicze, poznawszy korzyści pośrednictwa Zarządu głównego, przyjmą chętnie projekt umocnienia tego działu przez oparcie go na silniejszych podstawach.
W dziale, dotyczącym drobnego handlu po sklepach Kółek rolniczych, wprowadzamy obecnie ważną reformę, nakłaniając Kółka rolnicze do podziału osiągniętych zysków między członków wedle ilości uskutecznionych zakupów. Myśl”ta rzucona między Kółka rolnicze bardzo chętnie się przyjmuje tak, że po pewnym okresie przejściowym rozdział ten zysków będziemy mogli obowiązkowo nałożyć, a tern samem charakter spółkowy przedsiębiorstw handlowych Kółek rolniczych wyraźniej zaznaczyć. Podjęte zaś na nowo kursa wędrowne handlowe przyczynią się do utrwalenia bytu sklepów przez rozszerzenie wiadomości potrzebnych do wykonywania, względnie nadzorowania sprzedaży. Nie ustajemy przytem w zabiegach, by z większych sklepów Kółek rolniczych, powstałych po miastach wytworzyć hurtownie dla okolicznych Kółek. W ten sposób przy czynnej naszej pomocy fachowej powstały w ostatnich czasach i spełniają zadania hurtowni pomyślnie rozwijające się Kółka w Sanoku, Krośnie Brzesku, Dynowie i Zaleszczykach.
Pocieszające wyniki osiągnęliśmy na polu szerzenia obrony pożarnej. W krótkim czasie, bo w niespełna 2 latach zorganizowało się przy Kółkach rolniczych 126 ochotniczych straży pożarnych, przyjętych pod patronat Krajowego Związku ochotniczych straży pożarnych.
Z wydawnictw naszych „Przewodnik Kółek rolniczych1′ wywalczył sobie poważne stanowisko wśród pism zawodowych i zyskuje coraz więcej czytelników i gorących zwolenników. W roku 1906 wprowadziliśmy ilustracye do Przewodnika i przez to podnieśliśmy jeszcze więcej zainteresowanie, które budził. — Drugi rocznik Kalendarza Kółek rolniczych zyskał ogólne uznanie w prasie a dowodem jego wziętości było to, że już w początkach stycznia 1906 r. był zupełnie rozprzedany. Chociaż wydaliśmy go bez wszelkich subwencyi a cenę dla członków Kółek rolniczych wyznaczyliśmy nadzwyczaj nizką, to jednak wydawnictwo to nie przyniosło żadnych strat, lecz przeciwnie nawet pewien dochód, który zużytkowany zostanie na rozszerzenie i ulepszenie trzeciego rocznika Kalendarza.
Jak się Towarzystwo umacnia wewnętrznie, jak poszczególne Kółka rolnicze uznają coraz więcej potrzebę przyczyniania się do kosztów, ponoszonych przez Zarząd główny, na to dostarcza najlepszego dowodu zestawienie, pomieszczone w dziale: „Sprawy ogólne11. Nie jest to jeszcze wszystko, czego pragniemy i oczekujemy, jednak na stosunki nasze jest to postęp bardzo wielki i ten nas upewnia, że, pracując dalej energicznie i wytrwale, rozbudzimy w obrębie naszego działania jeszcze żywiej ducha pracy własnej społeczeństwa nad samem sobą.
Zebrawszy z dotychczasowej długoletniej działalności spory zapas doświadczenia i wyrobiwszy sobie wśród ludu znaczne zaufanie, przystąpić możemy obecnie do dalszych reform, by przez nie jeszcze silniej zespolić Kółka rolnicze a z ich członków wytworzyć jedną myślą ożywiony zastęp rozumnych pracowników na roli, świadomych tego, że pracowitość, obowiązkowość i zgodność w działaniu tworzą najsilniejszą dźwugnię dobrobytu. Przeprowadzenie tych reform jednak wymagać będzie dłuższego czasu, bo chcąc budować trwale, musimy fundamenta odpowiednio przygotować. Przygotowanie zaś nie jest zależne wyłącznie od znajomości rzeczy, dobrej woli i pracy Zarządu głównego oraz od chętnego posłuchu przez Kółka rolnicze. Tu potrzeba jeszcze środków i to dość znacznych. Spodziewamy się jednak, że przedewszystkiem rząd krajowy pospieszy nam z chętną pomocą, tein więcej że wykazujemy dowodnie, iż zużytkować umiemy każdy zasiłek, nam udzielony, na pracę twórczą. Oczekujemy również wydatniejszego poparcia ze strony społeczeństwa. Bo jak dotąd skromna liczba 200 członków wspierających i zaledwie 25 członków założycieli świadczy aż nadto wymownie o wielkiej obojętności wobec Towarzystwa, które na życzliwszą pomoc stanowczo zasłużyło. Obyśmy z tym samym żalem, powtarzającym się co roku, nie byli zmuszeni wystąpić i w roku przyszłym!
Sprawozdanie z czynnośei Zarządu
-M) Sprawy ogólne, organizacyjne i osobiste.
Członków założycieli pozyskało Towarzystwo Kółek rolniczych w roku sprawozdawczym 5; zapisali się mianowicie na ich listę: P. T.

Rada powiatowa w Tarnobrzegu,
Włodzimierz Gniewosz z Potoka złotego,
Konstancya ks. Sanguszkowa,
Roman ks. Sanguszko,
Stanisław Henryk hr. Badeni z Koropca. Wkładki po 200 K. od 5 członków powiększyły fundusz żelazny Towarzystwa o 900 K. (Rada powiatowa w Tarnobrzegu wpłaci drugą ratę wkładki w r. 1906.)
Fundusz żelazny składa się obecnie:
z wkładek członków założycieli . 4900’00 K
z dobrowolnych opłat po 20 h. od
członków Kółek z r. 1903 . . 224’30 „
z odsetek dopisanych po dzień 31/12
1905 …………………… . 616 36 „
razem . 5740 66 K a że według sprawozdania z r. 1904
wynosił…………………… 4593’70 K
przeto powiększył się o………….1146 96 K
Wkładkę członka wspierającego uiściło w r. 1905:
37 instytucyi i stowarzyszeń w kwocie 403’—K
595 Kółek rolniczych w kwocie . 4759’65 „
183 osób prywatny cli . . . . . 154785 „
razem . . . 6710 50 K a że według sprawozdania z r. 1904
wynosiły wkładki…………… 4556 60 K
przeto wzrosły roczne wkładki o . . 2153 90 K
czyli, że przyrost wynosi 47% wkładek poprzedniego roku.
Wpłynęły na to głównie zwiększone wpływy wkładek od Kółek rolniczych. Te bowiem wpłaciły o 1957 K 5 h. więcej, niż w roku poprzednim, podczas gdy od instytucyi uzyskaliśmy tylko 76 K. a od osób prywatnych 100 K. 85 h. więcej.
Wpływy od członków wspierających Towarzystwa użytkowano na bieżące potrzeby Towarzystwa.
Subwencye krajowe, udzielone Zarządowi głównemu, wynosiły tak, jak to w preliminarzu budżetu Towarzystwa na r. 1905 wstawiono, razem 44.000 kor., mianowicie na koszta zakładania i lustracyi Kółek 15.000 kor., na ogólne cele rozwoju rolniczej i handlowej działalności Kółek 10.000 kor., na utrzymanie lustratorów handlowych 8.000 kor., na praktyczne kursa handlowe 4.000 kor., na utrzymanie i koszta podróży jednego inspektora rolnictwa
5.000 kor. na wydawnictwo „Przewodnika Kółek rolniczych” 2.000 kor.
W porównaniu z r. 1904 podwyższone zostały subwencye krajowe o 5.000 kor. przez przyznanie subwencyi w tej kwocie na I inspektora rolnictwa.
Na r. 1906 uzyskał Zarząd główny podwyższenie subwencyi krajowych z kwoty 44.000 kor. na 55.000 kor. Mianowicie uchwalą Wysokiego Sejmu przyznane zostały nowe subwencye: 1. na koszta administracyjne 4.000 kor., 2. na lustratora rolniczego 4.000 kor.; podwyższone zaś zostały:
subwencya na ogólne cele o 2000 kor., 2. na „Przewodnik Kółek rolniczych” o 1000 kor.
Oprócz wyżej podanych subwencyi, Wysoki Wydział krajów}’ przyznał w 1905 r. dwa nadzwyczajne zasiłki po 500 kor. Pierwszy jako pomoc na zakupno środków demonstracyjnych przy wykładach na kursach weterynaryjno-hodowlanych, drugi na urządzenie wystaw Kółek rolniczych w Nowym Sączu i Buczaczu.
Subwencye państwowe na r. 1905 wynosiły razem 32.560 kor., mianowicie przez c. k. Towarzystwo gospodarskie na lustracye gospodarcze i instruktora sadownictwa 11.500 kor. (więcej o 1500 kor. w porównaniu z r. 1904), na wzorowe gnojownie 560 kor. (więcej o 60 kor. niż w r. 1904), przez c. k. Towarzystwo rolnicze na cele rolnicze 2500 (więcej o 500 kor. niż w r. 1904), przez c. k. Namiestnictwo z c. k. Ministerstwo rolnictwa na r. 1904 na koszta zarządu, lustracye handlowe i wydawnictwo organu Towarzystwa
18.000 kor. (więcej o 6000 kor. niż w r. 1904).
Ponieważ zaś w subwencyach państwowych preliminowano w budżecie na r. 1905 30.500 kor., uzyskano zatem więcej o 2000 kor.
Reskryptem c. k. Namiestnictwa z 10. lipca 1905 r. przyznana została subwencya z ck. Ministerstwa rolnictwa na te same cele na r. 1905 w kwocie 20.000 kor. Wyasygnowanie jej nastąpi dopiero w r. 1906. Subwencya ta została wstawiona w preliminarz budżetu na r. 1906.
Inne subwencye. Z Towarzystwa wzajemnych ubezpieczeń w Krakowie otrzymał Zarząd główny prócz stałej rocznej subwencyi w kwocie 600 kor. nadzwyczajną subwencyę na r. 1905 w kwocie 2000 kor. na organizacyę ochotniczych straży pożarnych. Na r. 1906 przyznana została subencya na ten cel w kwocie 3000 kor.
Opłaty Kółek rolniczych. Oprócz wkładek członków wspierających, o których powyżej mówiliśmy, w kwocie . 4759’65 K wpłaciły Kółka rolnicze w r. 1905 do kasy Zarządu głównego Towarzystwa tytułem:
1) zwrotu kosztów lustracyi, przeprowadzonych w sklepach Kółek rolniczych …………………….. 2572’89 „
2) zwrotu kosztów manipulacyjnych przy
zakupnie maszyn rolniczych, nawozów, węgla i innych artykułów rolniczych …………………….. 1724’72 „
3) zwrotu należytości za zboża dostarczone do pól doświadczalnych . . 1912’00 „
4) tytułem prenumeraty za „Przewodnik” 3205’50 „
5) za 8.762 „Kalendarzy Kółek roln.“ 4381’00 „
6) za. księgi handlowe do sklepów . 601’71 „
7) za książki udziałowe do sklepów . 272’63 „
razem . . 19.430’10 K
Odnośnie do pozycyi 1. wynosi przyrost w porównaniu z 1904 r. 500T3 kor., przy pozycyi 2. — 975’55 kor., przy pozycyi 3. — 520’00 kor., przy pozycyi 4. — 103*50 kor. Pozycye 5., 6. i 7. nie były w r. 1904 osobno zestawione, więc porównanie przyprowadzić się nie da.
W obrębie swej lokalnej działalności złożyły Kółka rolnicze w udziałach na swe przedsiębiorstwa handlowe 380063 kor., posiadają własne nieruchomości wartości 635706 kor., złożyły w r. 1905 na cele użyteczności publicznej razem 39986 kor. z tego na potrzeby kościołów i cerkwi 31170 kor., na inne cele 8816 kor.
O znacznych zakupnach Kółek rolniczych, uskutecznionych w r. 1905 za pośrednictwem Zarządu głównego, informuje dokładnie osobny dział sprawozdania p. t. „Zestawienie pośredniczącej działalności handlowej Zarządu głównego”.
Zarząd główny. W roku 1905 ukończył się trzechletni okres urzędowania Zarządu głównego Towarzystwa Kółek rolniczych, wybranego w r. 1902. W myśl § 42. statutu VII. Ogólna Rada Towarzystwa, zebrana w Tarnopolu w dniach 4. i 5. lipca, dokonała wyboru 18 członków Zarządu
głównego na trzechlecie 1905 do 1908. Wybrani zostali:
1) Artur Zaremba Cielecki
2) Dr. Bronisław Dulęba
3) Dr. Zygmunt Gargas
4) Dr. Stanisław Głąbiński
5) Gabryel Jarosz
6) Prof. Józef Mikułowski-Pomorski
7) Dr. Mikołaj hr. Rey
8) Antoni Smagała
9) Grzegorz Sowa
10) Dr. Jan Kanty Steczkowski
11) Jerzy Dobczyc-Turnau
12) Ks. Adam Wesoliński
13) Franciszek Wójcik
14) Prof. Tomasz Rylski
15) Dr. Stanisław Grabski
16) Michał Mięsowicz
17) Dr. Jan Pawlikowski
18) Telesfor Adamski
Wymienieni od 1 do 14 wchodzili już w poprzedniem trzechleciu w skład Zarządu głównego.
Z członków delegowanych otrzymali ponowną nominacyę:
1) Ks. kan Emil Biliński
2) Ks. kan. Aleksander Baczyński
3) Ks. Prał. Jakób Moszoro
4) Ks. Prof. Wł. Jelonek
5) Ks. kan. Antoni Kołeński
6) Dr. Tadeusz Piłat
7) Dr. Jan Henryk Sawczyński
8) Dr. Tadeusz Skałkowski
9) Hr. Janusz Tyszkiewicz
10) Ks. Antoni Głodziński
11) Włodzimierz Malczewski
12) Franciszek Garczyński
13) Stefan Konopka
Nowo mianowani zostali:
14) Ks. kan. Antoni Wojnarowicz
15) Ks. Dr. Adam Kopyciński
16) Ks. Hilary Pańkowski
17) Mieczysław Zaleski
18) Władysław Tyniecki.
W ten sposób na ogólną liczbę 36 członków wybranych i delegowanych pozostało z dawnego Zarządu 27, przybyło nowych 9, tak że Zarząd główny tylko w */4 części został zmieniony.
Na podstawie § 36. lit. h. statutu, który upoważnia Zarząd główny do kooptacyi 4 członków, kooptowano dotąd 2 t. j. pp. Feliksa Żyszkiewicza jako reprezentanta nauczycielstwa, który już w poprzedniej kadencyi wchodził w skład Zarządu głównego i Antoniego Maślankę, gospodarza z Żubrzy pod Lwowem.
Zaraz na pierwszem posiedzeniu swem z 20. września 1905 r. Zarząd kooptował na członka Dra Franciszka Stefczyka, dyrektora biura Patronatu spółek oszczędności i pożyczek, ku wielkiemu żalowi jednak Zarządu głównego Dr. Stefczyk zrezygnował z godności członka.

Szczegóły o ukonstytuowania się Zarządu głównego, o składzie Wydziału wykonawczego i rozdziale referatów zawiera „Dodatek I.“ niniejszego sprawozdania.
W roku 1905 odbyły się 3 posiedzenia Zarządu głównego i 15 posiedzeń Wydziału wykonawczego, oprócz tego częste posiedzenia różnych komisyi.
Delegacye.
Delegatami Zarządu głównego Towarzystwa Kółek rolniczych byli:

do Krajowej komisyi dla spraw rolniczych ^prezes Towarzystwa p. Artur Zaremba-Cielecki.
do Rady nadzorczej Związku handlowego Kółek rolniczych Dr. Stanisław Grabski.
do Centralnego Wydziału krajowych Towarzystw rolniczych wiceprezes Dr. Jan Kanty Steczkowski i dyr. Telesfor Adamski.
do Towarzystwa mleczarskiego w Krakowie Prof. Józef Mikulowski-Pomorski.
Delegatami powiatowymi Zarządu głównego mianowani zostali pp.:
Ks. Andrzej Konieczny na pow. dąbrówki
Kazimierz Piliński „ „ jasielski
Henryk Groblewski „ „ gorlicki
Dr. Jan Iwański „ „ wadowicki
Franciszek Najder „ „ kołomyjski
Mieczysł. Bogdanowicz „ „ czortkowski
Reprezentantami Towarzystwa byli:
na Radzie ogólnej ck. Towarzystwa gospodarskiego pp. Prof. Pomorski i Dr. St. Grabski.
na Ogólnem zebraniu członków ck. Towarzystwa rolniczego w Krakowie pp. Cielecki i Dr. Grabski.
na uroczystości koronacyi obrazu Matki Boskiej Pocieszenia w kościele 00. Jezuitów we Lwowie pp. Cielecki i Steczkowski.
na Walnem Zgromadzeniu Tow. Szkoły ludowej w Stanisławowie pp. Stanisław Pieniążek i Maurycy hr. Mycielski.
na Komitecie odsłonięcia pomnika Bartosza Głowackiego pp. Cielecki i Dr. Dulęba.
na Walnem zgromadzeniu Centralnego Związku stowarzyszeń rolniczych w Wiedniu Prof. Dr. Stanisław Głąbiński.
J. E. Panu Ministrowi rolnictwa hr. Bouquoy podczas jego pobytu we Lwowie przedstawiła się
deputacya Zarządu głównego, składająca się z pp.: Cieleckiego, ks. kan. Bilińskiego, Gargasa, Pomorskiego, Sawczyńskiego i Adamskiego i zwróciła się o wydatniejsze poparcie Towarzystwa.
Biuro Towarzystwa. W składzie biura Towarzystwa zaszły następujące zmiany. Posada inspektora rolniczego, opróżniona wskutek ustąpienia Dra Józefa Pawłowskiego, nadana została z dniem 1. lipca 1905 r. p. Tadeuszowi Stamirowskiemu. Po uzyskaniu subwencyi na r. 1906 na czwartego inspektora rolniczego nadano tę posadę z dniem 1. stycznia 1906 r. p. Janowi Proficowi.
Z dniem 15. lipca ustąpił z biura p. Zygmunt Dudrewicz. Czynności przez niego wykonywane przekazano p. Henrykowi Schmidtowi, który ze względu na stan zdrowia nie mógł nadal pełnić funkcyi lustratora handlowego, wymagających ustawicznych podróży. W koniecznych i nie cierpiących zwłoki wypadkach jednak p. Schmidt spełnia obok tego zastępczo obowiązki lustratora handlowego.
Uchwałą Zarządu głównego podwyższone zostały płace urzędników od 1. stycznia 1906 r. o 10% dotychczasowych poborów, zaś funkcyo-naryuszy manipulacyjnych o 20%.
Skład urzędników biura podany jest w dodatku I. niniejszego sprawozdania.
Wzrost czynności w Zarządzie głównym Towarzystwa przedstawia poniższe zestawienie z protokołu podawczego:
W r. 1898 było ekshibitów 3.901 „ „ 1900 „ „ 5.879
„ „ 1902 „ „ 12.265
„ „ 1904 ., „ 21.250
„ * 1905 „ „ 24.930
W roku 1905 wysłano z biura Towarzystwa pocztą 17.169 listów 4.717 kart korespondencyjnych, 604 listów poleconych, 15 listów pieniężnych, 935 przekazów pieniężnych, 724 pakietów, 5784 druków pod opaską, 139 telegramów; doręczono we Lwowie do władz i instytucyi za filurą 515 pism. Oprócz tego przeprowadzono ekspedycyę 105.600 egz. „Przewodnika Kółek rolniczych”.
Dziennik kasowy za r. 1905 zawiera 507 po-zycyi w przychodzie, 1540 w rozchodzie; podręcznik wpływów kasowych 4.401 pozycyi a podręcznik wpływów na rachunek przechodowy 1234 pozycyi.
B) Sprawy rolnicze.
Pola doświadczalne.
W jesieni 1904 r. i na wiosnę 1905 r. założono razem 508 pól próbnych ze zbożami, a mianowicie :
140 z pszenicą ozimą i żytem ozimem,
368 z owsem, jęczmieniem i jarą pszenicą.
Wyniki tych prób były z bardzo nielicznymi wyjątkami nadzwyczaj dodatnie a plony z nowych odmian były o wiele wyższe, niż plony miejscowych zbóż, zasianych w tych samych warunkach. Dla porównania bowiem wydatności poszczególnych odmian przeznaczono do każdej próby ’/i morga pola podzielonego na trzy równe części. Na dwóch częściach polecono zasiać nowe odmiany, każdej po 25 kg., na pozostałą trzecią część doświadczający był zobowiązany użyć swoje dawniej uprawiane zboże. Pole miało być zupełnie jednakowe,
0 jednej i tej samej sile nawozowej, przedplonie
1 położeniu. Przeprowadzający próbę mieli obowiązek wszystkie gatunki w jednakowych warunkach uprawić, zebrać, zboże osobno złożyć i wymłócić a następnie dokładnie zważyć tak ziarno, jakoteż i słomę.
Przeprowadzenie tego rodzaju doświadczeń ustaliło naszą opinię o ich pożytku. Liczne pisma dziękczynne członków Kółek są najlepszym dowodem, że w ten sposób szerzy się wśród włościan praktycznie przekonanie, jak ważną jest sprawa doboru odpowiedniego gatunku zboża pierwszorzędnej jakości. Nietylko bowiem sami doświadczający zachęceni zostali próbami, w danej miejscowości przeprowadzonemu lecz i reszta rolników miejscowej gminy a w wielu wypadkach nawet i sąsiednich.
0 nasienie nowych odmian, jak to z naciskiem gospodarze w swoich sprawozdaniach podnoszą, ubiegali się sąsiedzi z niezwykłą skwapliwością. Przekonawszy się naocznie o dobroci nasienia i o plonach z niego osiągniętych, pragnęli bodaj w małej ilości nabyć je do uprawy.
Podnieść tutaj wypada z uznaniem, że doświadczający z małymi wyjątkami przeprowadzili próby według wskazówek, udzielonych- im przez Zarząd główny i że nadesłali poważną bardzo liczbę sprawozdań, bo na 508 założonych pól próbnych otrzymaliśmy ich 430. Prawie wszystkie zostały sporządzone ściśle podług wskazanego wzoru.
Nawet próby w rezultacie nieudałe, głównie z powodu klęsk elementarnych lub różnego rodzaju szkodników, stwierdzają, że zboża zapowiadały się ślicznie i górowały nad miejscowemi wzrostem i krzewieniem się.
Najlepszym dowodem skuteczności naszej akcyi w kierunku zapoznania gospodarzy włościańskich z odpowiednimi gatunkami zbóż są z każdym ro-
kiem liczniejsze zgłoszenia na pola doświadczalne. Niestety z powodu braku funduszów na cel ten, w tak wysokim stopniu pożyteczny, nie mogliśmy tyle wyłożyć, ile rzeczywista potrzeba wymaga.
Rozdział nasion przeprowadziliśmy tak, ażeby uwzględnione zostały zgłoszenia w połowie z zachodniej i wschodniej części kraju. Przy rozdziale poszczególnych nasion badaliśmy dokładnie wszystkie szczegóły, podane nam w zgłoszeniu, a mianowicie rodzaj gleby, położenie pola, klimat i t. d. i na tej podstawie dopiero wysyłaliśmy odpowiednie dla danej miejscowości gatunki. Uwzględniliśmy zaś przedewszystkiem zgłoszenia z tych miejscowości względnie powiatów, gdzie dotąd pól próbnych ze zbożami nie zakładano.
Próby z żytem.
Z 72 pól próbnych z żytem, założonych w jesieni 1904 r., nadeszło 60 sprawozdań.
Do prób użyto dwa gatunki żyta t. j. Petku-skie i Polskie.
W 20 wypadkach żyto Petkus przewyższyło Polskie w plonach, zaś tylko 7 razy Polskie wzięło górę nad Petkuskiem, a to na ziemiach lżejszych i górzystych.
W 20 wypadkach doświadczający zarówno byli z obydwóch gatunków zadowoleni, jednak stawiali zawsze żyto Petkus na pierwszem miejscu co do dorodności ziarna, a Polskie co do jakości słomy.
Z reszty 9 prób, sześć nie wykazało różnicy w plonie od dawnych gatunków, a u trzech doświadczających zniszczył grad plony doszczętnie.
Wyniki z 47 pól próbnych na 56, z których posiadamy sprawozdania, wykazały znaczną przewagę nowych odmian nad dawnemi.
W jesieni 1905 r. założono 50 pól próbnych z żytem w dwóch gatunkach. Użyto ponownie tych samych gatunków żyta t. j. Petkus i Polskie, ponieważ okazały się pod każdym względem odpowiednie dla małorolnych gospodarzy. Próby rozdzielono na 33 powiaty. Nasienie zakupione zostało w Zarządzie dóbr w Mikulicach bardzo doborowej jakości i czystości.
Próby z pszenicą.
Z przeprowadzonych 68 doświadczeń w r. 1904/5 z pszenicą ozimą otrzymaliśmy 50 sprawozdań. Z wyjątkiem pięciu prób, które uważać należy za nieudałe, we wszystkich innych nowe odmian}’ wydały o wiele lepsze re-i zultaty, aniżeli dawniejsze miejscowe.
Do prób użyto: 1) Ostki galicyjskiej. 2) Gólki mikulickiej. 3) Dańkowskiej gólki i 4) Ghirki ba-stardki.
Ostka galicyjska uprawiana była obok Gołki mikulickiej i można powiedzieć, że obie te odmiany w ubiegłym roku porówno zadowoliły doświadczających, bo w pięciu wypadkach tylko dominowała Ostka nad Gółką a w czterech ta ostatnia nad Ostką. Reszta prób wykazała dosyć równe wyniki. Ostka wyrasta wprawdzie wyższa w słomę i daje cięższe dorodniejsze ziarno, Gólka zato mało co ustępuje co do ilości ogólnej ziarna, a na mąkę jest lepsza. Przeciw rdzy, robactwu i posusze odporniejszą okazała się Ostka, która jednak znów łatwiej wylęga niż Gólka.
Pszenica Dańkowska Gołka uprawiana była w towarzystwie Ghirki bastardki i przewyższyła ją w plonie 6 razy, podczas kiedy Ghirka tylko 2 razy wykazała lepsze rezultaty. Reszta prób, przeprowadzonych z temi dwoma odmianami pszenicy, wykazała równą użyteczność obu gatunków. Gospodarze chwalili ogólnie odporność obu odmian przeciw wylęganiu i szkodnikom, znacznie więcej jednak Dańkowskiej, która posiada grube źdźbło i bardzo jest odporna i wytrzymała.
Na rok 1905/1906 użyto do prób tych samych gatunków pszenicy z tego powodu, ponieważ w latach ubiegłych okazały się pod każdym względem bardzo odpowiednie, a Dańkowska również zwycięsko wyszła z próby, wzrost jej bowiem, plenność i odporność zachęcała nas do ponowienia prób z tą odmianą pszenicy przedewszystkiem na ziemiach żyżniej szych.
Wogóle wszystkie 4 do prób użyte odmiany pszenicy zadowoliły pod każdym względem doświadczających, a w porównaniu do dawniej siewanych, miejscowych, zwyrodniałych i zanieczyszczonych zbóż wyszczególniły się w znakomity sposób. Ostkę galicyjską i Gółkę mikulicką nabyliśmy w Mikulicach, Ghirkę Bastardkę i Dańkow-ską Gółkę w Strzałkach koło Bobrki. Pszenicę rozdzieliliśmy na 32 powiaty w ten sposób, że Ostkę i Gółkę mikulicką otrzymali przedewszystkiem członkowie Kółek na zachodzie, zaś Ghirkę i Dańkow-ską wysłano przeważnie na żyźniejsze grunta we wschodniej części kraju.
Próby z jarem zbożem.
Chociaż próby przeprowadzone z nowemi odmianami zbóż ozimych wydały tak piękne wyniki i przyczyniły się do rozpowszechnienia nowych dobrych w miejsce dawnych pod wielu względami nie odpowiednich, to w wyższym jeszcze stopniu wykazały te różnice w plonach jare zboża szczególnie owies i jęczmień. Jara pszenica z tego powodu nie wszędzie zarówno dobrze się udała, że małorolni gospodarze pomimo zwrócenia im uwagi za mało jeszcze używają zaprawy przeciwko śnieci. Wskutek tego na niektórych polach doświadczalnych z powodu pojawienia się śnieci plony co do ilości i jakości nie zadowolniły w zupełności doświadczających, mimo że pszenica w pierwszym
okresie wegetacyjnym swoim wzrostem i wyglądem rokowała najlepsze nadzieje. Dalszym powodem mniejszej wydatności plonów jarki był rozpowszechniony u naszych włościan zwyczaj zbierania zbóż w ogóle w stanie zupełnie dojrzałym a nawet często przejrzałym. Tymczasem gatunki jarej pszenicy użytej do prób, wymagają wcześniejszego zbioru, bo łatwo dosyć się w polu wysypują, jeżeli je się zbiera w stanie zupełnie dojrzatym. Ten sam błąd występował w wielu próbach z jęczmieniem, zwłaszcza odmianą Goldthorpe.
a) Próby z owsem.
Owies użyty był z wiosną 1905 r. na próby w trzech odmianach: Ligowo, Tatrzański rychlik i Duppawski.
Z 154 założonych pól doświadczalnych otrzymaliśmy 140 sprawozdań. Nowe odmiany pobiły dawne zupełnie, a przeważnie były różnice w plonie bardzo znaczne. Tylko w trzech wypadkach okazały się dawniej uprawiane gatunki owsa lepszymi od nowych, a to z powodu nieodpowiedniej uprawy i różnego przedplonu, w dwóch próbach wyniki były ujemne z powodu zbyt późnego siewu, próby jednak będą powtórzone. Na dwóch polach doświadczalnych grad zniszczył plony zupełnie, resztę t. j. 133 prób na 140 wiadomych nam wyników można uważać za najzupełniej udale. W tych 133 próbach wyszczególnił się najwięcej owies Ligowo, bo 35 razy wydał znacznie lepsze plony od innych, 18 razy dominował Tatrzański rychlik, a 7 razy Duppawski i to głównie w towarzystwie Tatrzańskiego. Na ziemiach żyźniejszych stanowcze zwycięstwo odniósł Ligowo, na uboższych i górskich Tatrzański; 61 doświadczeń wykazało prawie równą użyteczność odnośnych gatunków. We wszystkich jednak 133 próbach górowały nowe odmiany nad dawnemi.
Z wiosną 1906 r. założono 100 pól doświadczalnych z owsem w 35 powiatach. Do prób użyto te same odmiany owsa co roku poprzedniego, z których Ligowo i Tatrzański rychlik zakupiono w Mikulicach, Duppawski w Krakowie. Tego ostatniego zakupiono jednak w mniejszej ilości od dwóch pierwszych, bo na 20 q Ligowo i tyleż Tatrzańskiego rychliku wypada tylko 10 q owsa Duppaw-skiego.
b) Próby z jęczmieniem.
Bardzo dodatnie wyniki wydał również jęczmień, szczególnie gatunek Han-nat a na lepszych żyźniejszych ziemiach także Goldthorpe. Mniej odpowiednią okazała się odmiana jęczmienia węgierskiego, który tylko na gorszych ziemiach w 6 próbach się wyszczególnił. 42 razy wydał Hanna lepsze plony, niż inne odmiany, przy-czem podnosili i chwalili doświadczający jego odporność przeciwko różnym szkodnikom, jak rdzy, śnieci, robactwu i posusze, natomiast na bardzo żyznych ziemiach odznaczał się Goldthorpe wysokimi plonami i dorodnem ziarnem.
Tylko w 4 wypadkach plony, uzyskane z miejscowych odmian, były lepsze niż z nowych, tak samo jak przy owsie z tego powodu, że uprawa i pora zasiewu była nieodpowiednia. W czterech próbach plony były równe, czterech doświadczających nie miało wyrobionego zdania co do nowych odmian, jednak zamierzali powtórzyć próby, na 2 polach próbnych zniszczył grad doszczętnie zboże, a w dwóch wypadkach byty wyniki z tego powodu ujemne, że tam wogóle jęczmiona się nie udały, razem więc było 16 prób wątpliwych. Ponieważ założonych było 138 pól z jęczmieniem, z których otrzymaliśmy 122 sprawozdań, więc 106 pól na 122 doświadczeń z wiadomymi wynikami było uwieńczonych najlepszym skutkiem, a plony z nowych odmian przewyższały znacznie miejscowe.
Na rok 1906 założono 100 pól próbnych z jęczmieniem jarym w 3 odmianach. Powtórzyliśmy znów próby z jęczmieniem Hanna i Goldthorpe, który otrzymali gospodarze posiadający żyźniejsze grunta, a zamiast jęczmienia węgierskiego, który dał mniej pomyślne wyniki, postanowiliśmy zrobić próbę z czwórniakiem pochodzenia niemieckiego, sprowadzonym w roku zeszłym przez Zarząd dóbr w Podhorcach. Rezultaty próby z czwórniakiem, którą przeprowadzono w Podhorcach, były tak co do ilości plonu jakoteż jakości ziarna doskonale, dlatego też zdecydowaliśmy się użyć go na pola doświadczalne, tembardziej, że w wielu zgłoszeniach życzyli sobie członkowie wprost nadesłania im czwórniaku na pola próbne. Odmiany Hanna i Goldthorpe zakupiliśmy tak jak w roku ubiegłym w Mi-kulicach. Próby rozdzielone zostały na 32 powiaty.
c) Próby z jarą pszenicą.
Cokolwiek gorsze wyniki niż owies i jęczmień wykazała jara pszenica, głównie z tego powodu, że jak już wyżej nadmieniono gospodarze małorolni z małymi jeszcze wyjątkami nie używają żadnych środków ochronnych przeciwko śnieci, a także i dlatego, że niektóre próby przeprowadzone były na ziemiach, nienadających się pod uprawę jarej przenicy.
Z wiosną 1905 r. przeprowadzono próbę na 76 polach doświadczalnych z dwoma odmianami jarej pszenicy t. j. z Ostką, pochodzącą z Sannik, nabytą od p. Stanisława Ostaszewskiego i z bana-tką, zakupioną u pana Gustawa Scholca w Jezie-rzanach kolo Borszczowa. Sprawozdań otrzymaliśmy 60. Cztery próby nie udały się zupełnie z powodu, że w tych miejscowościach uprawa jarki wogóle niej była wskazana. W dalszych 13 próbach rezultaty były liche, spowodowane uszkodzeniami przez śnieć, rdzę, niezmiarkę i grad, widocznie jednak była w okresie pierwszym wegetacyi nowych odmian różnica od dawniej używanych gatunków, tak, że pomimo nieudałych w rezultacie prób, postanowili doświadczający w tych miejscowościach powtórzyć próby.
Z 60 doświadczeń więc, z których otrzymaliśmy sprawozdania, wypadło 43 zupełnie pomyślnie. YV kilku miejscowościach jara pszenica wydała nawet wyższe plony i piękniejsze ziarno, niż ozima. Zwłaszcza Ostka z Sannik zadowoliła rol-
ników bardzo, wydatki bowiem z tej odmiany były bardzo dobre a ziarno bardzo dorodne. W 28 próbach górowała Ostka nad banatką, ta ostatnia tylko 4 razy zadowoliła więcej doświadczających z tego jednak tylko powodu, że Ostka została tam więcej przez śnieć i niezmiarkę uszkodzona. W 4 próbach uznane zostały obie odmiany jako równie dobre, chociaż Ostka i tam okazała się odporniejszą na wylęganie, silniejszą i wyższą w słomie i grubszą w ziarnie.
Na r. 1906 uwzględniono 30 zgłoszeń na pola doświadczalne z jarą pszenicą. Wybrano znów dwie odmiany t. j. Ostkę ze Sannik, która ze wszech miar na rozpowszechnienie zasługuje i ponownie jarkę bezostną Gólkę mikulicką zamiast banatki, która w roku zeszłym wydała przeważnie mniej zadowalniające rezultaty.
Gołka mikulicką, wyhodowana w Mikulicach za pomocą starannie przeprowadzonej selekcyi, odznacza się znaczną plennością i grubem, pięknem ziarnem, udaje się jednak głównie tylko na ziemiach lepszych. Zdecydowaliśmy się na dobór gatunku pszenicy bezostnej głównie z tego powodu, że członkowie Kółek wyraźnie sobie tego życzyli ze względu na plewy, które z pszenic bezostnych są lepsze jako karma dla inwentarza. Próby urządzono w 28 powiatach.
Nie możemy tutaj przedstawić z powodu braku miejsca wszystkich nadesłanych nam sprawozdań z prób, przeprowadzonych z odmianami zbóż, jakoteż wszystkich pism wyrażających uznanie i podziękowanie za podjęte w tym kierunku starania. Podajemy więc tylko wyniki kilku prób z każdego gatunku zboża z różnych stron kraju i z rozmaitego gatunku ziemi, na tablicach A i B, jakoteż bardzo wymowne pisma niektórych doświadczających.
Z wielkiej ilości takich pism przytaczamy tu następujące uwagi:
1.
Nowa odmiana żyta jest bardzo dobra, lepsza niż swoja. Zasiałem żyta tego roku 100 kg. bo jest bardzo dobre i bardzo mi się spodobało i zdaje mi się, że zawżdy siać je będę. A Zarządowi głównemu serdecznie dziękuję za tak wielkie dobrodziejstwo.
Romanowe Sioło, pow. Zbaraż.
Marcin Adamiak.
2.
Obie odmiany żyta podobają się wszystkim, Jednak na nizkie popielice to Petkuskie jeszcze lepsze, bo i u mnie lepiej się okazało. Z wiosną lepiej szło Polskie, jednak później prześcigło je Petkuskie. Bardzo mi się oba gatunki podobają, zasiałem wszystko, com omłócił — kierownikowi szkoły odstąpiłem 2 ćwierci.
Dąbrowica, pow. Tarnobrzeg.
Wojciech Golojuch.
3.
Według starych odmian, to nowe odmiany żyta o połowę lepsze i nadal juźem obsiał niemi.
12
Jestem bardzo zadowolniony i dziękuję Towarzystwu za udzielenie mi ich.
Facimiech, pow. Podgórze.
Franciszek Badura.
4.
Zatrzymując żyto Petkus, dawne swoje zupełnie kasuję, dalej dlatego, iż żyto Petkus, pomimo iż nastąpiło dopiero w trzeciem miejscu po nawozie, jednakowo wydało mi dużo i bardzo ładnego ziarna. Żyto Polskie wymieniłem sąsiadom i resztę Petkus, co mi pozostało od siewu.
Kamienica, pow. Limanowa.
Franciszek Hudzicki.
5.
Nowa odmiana pszenicy jest bardzo dobra, lepsza niż swoja, zasiałem pszenicy tego roku 100 kg. bo jest bardzo dobra pszenica i słoma jest skuteczniejsza niż ze swojej. Z pszenicy Dańkowskiej chleb jest taki biały jak pytlowany.
Romanowe Sioło, pow. Zbaraż.
Marcin Adamiak.
6.
Co się tyczy uprawy, to oba gatunki pszenicy zasiałem dalej, gdyż mi się lepiej udały, niż dawniejsze. Gatunek Ostka urosła wielka w słomę a Gołka mniejsza urosła, jestem kontentny z nabytych plonów, za które składam szczere „Bóg zapiać”.
Odmęt, pow. Dąbrowa.
Ignacy Krystek.
7.
Moje zdanie jest takie: Ghirka wytrzymuje nasz klimat doskonale, Dańkowska natomiast potrzebuje łagodniejszego klimatu. Ghirka jest lepsza. Od dawnej odmiany wydały obie odmiany lepsze plony. Obydwie teraz zasiano, a dawną zagubiono.
Głobikówka, pow. Pilzno.
Michał Kabąj.
8.
Czas tegoroczny był niepomyślny dla wszystkich gatunków pszenic. Pszenica „Gołka” i „Ostka” wydały pomimo tego lepszy plon od dotychczas uprawianej. Obie nowe odmiany będę nadal uprawiał a swoją już zagubię, bo ona najwięcej uległa niewykłoszeniu się.
Jodłowa, pow. Pilzno.
Józef Nocek.
9.
Moje zdanie stanowczo oświadczam, że Ostka mikulicka nadaje się do tutejszych gruntów dobrze i uważam ją za bardzo dobrą pszenicą, zaś Gólka jest również dobra.
Że obydwie doświadczalne pszenice okazały się pod każdym względem daleko lepsze od dawnej miejscowej, podaję nawet praktykowany dowód prawdy, że kopa miejscowej dawnej pszenicy wydała mi zaledwie 80 kg. lichego ziarna, gołki z kopy było celnego ziarna 160 kg., a z ostki 168 kg. — a zatem będę uprawiał tylko nowe odmiany pszenicy i życzę, by każdy z członków Kółek rol-
niczych tylko nowe odmiany zbóż produkował na swych gruntach.
Boryczówka, pow. Trembowla.
Adam Duda.
10.
Dziękuję za przysłane odmiany owsa. Wysoki wzrost tych odmian zadziwiał każdego przechodnia. Tern podziwu godniejsze było, że odmiana, którą dotychczas siewałem, bardzo lichy zbiór wydała, słomy z niej zaledwie urodziło się 155 kg. a ziarna 80 kg., pomimo to, że tejsamej wagi ilość ziarna wysiałem, bo 25 kg. na 400 sążni kwadr. Jeszcze na dobitek złego zbioru, gdzie było jako tako wyrośnięte w wyższą słomę, to się zwaliło, a odmiany nowe te stały dumnie, szydząc sobie ze swego współbrata nędznie wyglądającego.
Hecznarowice, pow. Biała.
Franciszek Nycz.
11.
Nowe odmiany owsa są najodpowiedniejsze, tak odznaczają się od dawnych jak uczony człowiek od głupiego, plon o wiele polepszony — zostaję przy nowych odmianach.
Basiówka, pow. Lwów.
Jan Żaczek.
12.
Ligowo był trochę plenniejszy od Tatrzańskiego, ale obie odmiany były o dużo lepsze i plenniejsze od mojego, który dotychczas uprawiałem i pozostaję nadal przy obu odmianach, a zarazem dziękuję za przyjęcie do doświadczeń.
Bachowice, pow. Wadowice.
Piotr Knapik.
13.
Bardzo jestem zadowolony z tych nowych odmian owsa, gdyż mi się dobrze udały i będę je nadal uprawiał jeszcze i innym członkom udzielę, bo mnie już o to proszą, żeby im na nabycie odstąpić.
Bachowice, pow. Wadowice.
Jan Kajdas.
14.
Owsy nadesłane wydały daleko lepszy i obfitszy zbiór tak ziarna jak i słomy niż tutejszy owies używany i zostały uznane za bardzo dobre gatunki i będą tylko te używane do siania a swój owies zagubią.
Gilowice, pow. Żywiec.
Mikołaj Cyganik.
15.
Jęczmień Goldthorpe wydał mniej, ale białe ziarna. Hanna dlatego jest lepszy, iż wydał większy plon niż Goldthorpe. Obie odmiany będę uprawiał, gdyż są lepsze od dawniej uprawianego jęczmienia.
Milczą, pow. Sanok.
Michał Kijowski.
16.
Obie odmiany są dobre i odpowiednie na ziemie tutejsze. Goldthorpe ma ziarno cokolwiek la-
13
dniejsze a Hanna grubszą słomę. Wydały lepszy plon od dawniejszej, trzy razy tyle i już na zawsze przy tych nowych odmianach zostanę.
Kamienopol, pow. Lwów.
Eliasz Sawka.
17.
Pozostaję przy nowych odmianach, bom jeszcze nigdy nie miał takiej urody.
Janczowa, pow. Nowy Sącz.
Jan Tokarz.
18.
Donoszę, że po zbiorach udzielonych mi nowych nasion przekonałem się, że jedyne nasiona na mój grunt to są te, które mi udzielono, a więc ukazało się, że stary mój jęczmień nie był tak dobrze udany. Za co składam serdeczne „Bóg za-ptać“ i zostaję przy nowych odmianach na dalej.
Laszki murowane, pow. Stary Sambor.
Antoni Kędzierski.
19.
Nowe odmiany, okazały się bardzo odpowiednie, gdyż nie wylęgają i odznaczają się grubszem, dorodniejszem ziarnem i znacznie wyższym plonem, niż moje, przeto mam zamiar uprawiać obydwie nadal, a swoją zaniechać.
Albigowa, pow. Łańcut.
Jędrzej Trój nar.
20.
Jarą pszenicę będę uprawiał nadal i wszyscy gospodarze chcą, żeby im ją odmienić.
Facimiech, pow. Podgórze.
Piotr Badura.
‘
Jarka uszkodzona była przez grad. Przed gradem jam był na dwa dni koło pszenicy, to tak ładnie wyglądała, że się ludzie pytali, co to za pszenica jara, że ładniejsza niż ozima.
Dobrzany, pow. Lwów.
Oleksa Partyka.
22.
Pszenica jara (w nowych odmianach) wolna od śnieci, odporna na wylęganie i plenna zasługuje, aby ją uprawiano w naszej okolicy; ja uprawiam dalej. Pszenica jara, zdawna w naszej okolicy uprawiana, nie zasługuje na dalsze uprawianie, gdyż jest bardzo zaśniecona i zwyrodniała.
Kurów, pow. Nowy Sącz.
Józef Szkaradek.
23.
Żeby był grad jarki nie zbił i gdyby nie robaki i śnieć, toby była bardzo wyśmienita. Pomimo tego, choć poniosła 3 klęski, to i tak okazała się dobra dla mnie i będą ją uprawiał dalej, bo gradem Pan Bóg może nie będzie nawiedzał rok rocznie i robactwem, a na śnieć to się poradzi.
Ciężkowice, pow. Grybów.
Stanisław Stanuch.
Pola z jęczmieniem ozimym.
Przystępując po raz wtóry do zdania sprawy z akcyi, mającej na celu rozpowszechnienie uprawy jęczmienia ozimego na małej własności, uważamy
za zbędne powtarzanie motywów, które nas spowodowały do tej akcyi. Wyjaśniliśmy je bardzo szczegółowo w sprawozdaniu z czynności Towarzystwa za rok 1904.
Drugi rok prowadzone próby potwierdzają, jak wskazaną była nasza akcya, mająca na celu zapoznanie włościan z tą zupełnie nieznaną dla nich odmianą zboża, która udaje się prawie wszędzie, wytrzymuje zimy dobrze, plonuje również dobrze a gdzieniegdzie nawet znakomicie.
W sprawozdaniu za rok 1904 nadmieniliśmy, że na rok gospodarczy 1904/5 urządzono 40 pól ćwierćmorgowych z jęczmieniem ozimym. Czterdziestu więc rolników otrzymało jęczmień do prób bezpłatnie i opłaconą przesyłką, z warunkiem jednak, że po zbiorach nadeślą nam dokładne sprawozdanie z wyników. Dziewięciu jednak z pomiędzy nich (zatem 22.5%) nie spełniło swoich zobowiązań. Z pomiędzy nich dwóch należy do Kółka rolniczego w Mokrzyskach (powiat brzeski), dwóch do Grójca (pow. chrzanowski), dwóch do Żydatycz, a jeden do Hołoska wielkiego (pow. lwowski), jeden do Piekar (pow. krakowski), a jeden do Suchorzowa (pow. tarnobrzeski). Wymieniamy Kółka rolnicze, do których ci rolnicy należą, a nie ich samych, z tej przyczyny, że uważamy, iż Zarządy owych Kółek jeszcze więcej czuwać były powinny nad przeprowadzeniem sumiennem tych prób, aniżeli owi rolnicy. Wszakżeż rozpowszechnienie tego zboża ma na celu dobro ogółu, a nie jednostek, zatem ogół, a w tym wypadku Zarządy Kółek jako przedstawiciele rolników, w Kółku zebranych, w interesie tychże winny czuwać nad tego rodzaju sprawami.
Sprawozdań zatem otrzymaliśmy tylko 31. Z nich wynika, że w 5 miejscowościach po jednorazowej próbie i niezbyt korzystnym wyniku, uznano jęczmień ozimy jako nieodpowiednie dla tych miejscowości zboże, chociaż nie było właściwie danych po temu, aby je tak odrazu osądzić. 1 tak u Jana Matysa w Zabierzowie, choć wymarz! w połowie, wydał jęczmień 640 kg ziarna za mórg, podobny wynik był u Józefa Szpili w Kwaczale, u innych dwóch rolników zniszczyła go na piaskach posucha — wszyscy oni jednak uznali go za zboże nieodpowiednie i uprawy nadal zaniechali. Znowu zwrócić się musimy do Zarządów Kółek, dlaczego jeszcze prób nie przedsięwzięły dalej, bo przecież nie może być złem zboże, które w 26-ciu miejscowościach odpowiedziało rolnikom dobrze i to w różnych stronach kraju, zatem w różnym klimacie, położeniu,glebie i podglebiu.
Szczupłość miejsca w sprawozdaniu nie pozwala nam na pomieszczenie wszystkich sprawozdań nadesłanych, podajemy jednak wybitniejszych 10 w tablicy C, nadmieniając tutaj jednak, że wszystkie nadesłane sprawozdania sumiennie zostały wykonane i zaopatrzone bardzo trafnemi, zdrowemi i wielce ciekawemi uwagami. Sprawozdawcom należy się też słuszne uznanie, za wypełnienie podjętych obowiązków i dokładne, ściśle rzeczowe sprawozdania.
Tablica h
— 14 —
V*
Żyto ozime.
L. porz. Powiat i miejscowość Nazwisko przeprowadzającego próbę Jakość Kok ostatn. nawożenia Przedplon Czy użyto sztucznych nawozów Data wysiewu Data wzejścia
gleby podglebia
Brzesko Strzelce małe Jan Oleksy glinka pole dobre przepuszcz. 1903 jęczmień nic 4/o 13 i 0 1S/9
Dąbrowa Odmęt Ignacy Krystek tłusta rędzina pole dobre przepuszcz. 1902 pszenica nic 8% 27. *7»
Kołomyja Kułaczkowce Stanisław Sajewicz czarna pole dobre przepuszcz. 1904 jarka nic *7» w 87,o »
Kraków Czuło w Szymon Czech glinkowata pole średnie przepuszcz. 1903 pszenica nic 21 / ił » 28/ /» »
Pszenica ozima.
i. Gródek Obroszyn Mikołaj Sereda glinkowata pole dobre śr. przep. 1904 zie- mniaki nic 1/ /10 n 7,o 13/i0
bwów Dórnfeld Karol Becbtloff glinka z wapnem pole dobre przepuszcz. 1903 ugór nic s7, » 7,0 »
Dąbrowa Odmęt Aniela Ukleja rędzina pole średnie przepuszcz. 1902 koniczy- na nic *79 w 7.0 7.0
Chrzanów Źródła Antoni Noworyta ciężka glina pole średnie pias. przep. 1903 owies 200 kg. żużli i 200 kg. kainitu 15/ /• w *7. ”/» 15
Żyto ozime.
Uszkodzenia podczas wzrostu przez Ubiór w oblicz, z morga
fc- o 1S e* © *3 O3 ’5 Q>> ziarna w 0- słomy i plew Nazwa Uwagi przeprowadzającego próbę
<a O) bo CD 3 co 'O c3 gole odmiany

Q * cu bO kilogramów 7» lepszy plon od dawnego miejscowego.
‘V, — 7? własne. Oba zasiałem a swoje zagu-
— 1120 Obie odmiany bardzo 15/7 — — uległy w połow. 27, — trochę znacznie l7i Polskie burze nic. Petkus pomimo wszelkich burz
27t — więcej powaliły Pszenica ozima. 291 /7 trochę plon od dawnej miejscowej, V» — — przed 1780 sam 6 ni 7) ~ żniwem “ 15/- scowej lepsze i w słomie 7» – leciało
*7» Gołka mniej wydała słomy i ziarna,
*7t 16
Tablica ę. °”ies.
Liczba porz. Powiat i miejscowość gleby podglebia
1236 2224 Polskie Żyto Petkus jest lepsze do spożywania,
™T* 1108 2030 Petkus Obie odmiany będę nadal uprawiał.
1520 2000 Polskie Oba gatunki udały się lepiej niż moje
1800 Petkus biłem.
dobre, Polskie tro-
1000 1200 Polskie chę drobniejsze, ale prędzej wschodzi. Petkus dorodniejsze i w ziarnie więk-
uszkodził 1120 1400 Petkus sze i słoma dłuższa, mąka z obu odmian bardzo biała, obie odmiany zasiałem, bo lepsze od mego.
768 832 Polskie Żyta Petkus zasiałem najwięcej, swego
1272 1316 Petkus i słot najlepiej się utrzymało.

1000 2792 Ghirka Obie odmiany wydały o wiele lepszy
nadal bę-
1100 2692 Dańkowska dę uprawiał nowe odmiany
2800 Ghirka Obie odmiany są bardzo dobre, bo wy-
dały znacznie lepszy plon od miej-
1720 2560 Dańkowska scowej i będę nadal nowe uprawiał.
Na zeżętą padła Ulewa i dużo 810 1700 Ostka Obie odmiany były znacznie od miej-
i w ziarnie
ziarn wy 1300 2576 Gółsa mik. i obie siać będę.
1340 1300 Ostka Obydwie odmiany bardzo dobre, chociaż
1320 1200 Gołka mik. to ziarna szczególnie dobre na mąkę.
Nazwisko przeprowadzającego próbę Jakość Rok ostatni nawożenia Przedplon Czy użyto sztucznych nawozów Data wysiewu Data wzejścia

Bochnia Wola Batorska Jan Berutko iłowata pole średnie nieprzep. 1903 żyto nic % 7) ,5A n
Misko Łętownia Ks. Roman Bauer ♦ piasek zpruchnicą pole średnie przepuszcz. łąka owies nic ’14 W % n
Tarnopol Łozowa Michał Bednarski czarnoziem pole średnie nieprzep. 1903 żyto nic n ‘7. %
Wieliczka Gdów Jakób Cebula glina pole średnie śr. przep. 1903 pszenica nic „U * 2,A M
Jęczmień.
i. Brzesko Rudy Rysie Jan Łoboda rędzina glinka pole średnie przepuszcz. 1903 zie- mniaki nic 7* w S0A 2iA
Dąbrowa Miechowiee małe Wincenty Kamasz namuł lekki pole dobre przepuszcz. 1904 zie- mniaki nic ‘7* w 19/* n
«■ Rrosno Suchodół Francisz. Niepokój żółta glinka pole dobre przepuszcz. 1904 zie- mniaki nic 3% n *A ,nA
Rzeszów Świlcza Łukasz Cebula namuł pole śred. d. przepuszcz. 1904 zie- mniaki nic ł7. n 2*A rt
Jara pszenica.
i. Buczacz Monasterzyska Szczepan Laska czarnoziem pole dobre przepuszcz. 1904 kukuru- dza nic UU 7) *°A
bwów Rzęsna polska Wojciech Dradrach piaskowe pole średnie przepuszcz. 1903 zie- mniaki nic n *7» n
Pilzno Głobikówka Michał Kabaj zasiał tylko 40 kg. a odstąpił na próbą sąsiadowi 10 kg. lekka glinka pole dobre przepuszcz. 1904 zie- mniaki 50 kg. su-perfosfa-tu 15% UU n 2,A 27A
Trembowla Strusów Wawrzyniec Poturko czarnoziem pole dobre przepuszcz. 1904 ko- niczyna nic 31A » ,9A n
17
Owies.
Uszkodzenia podczas wzrostu przez Zbiór w oblicz, z morga
o 1S OS OJ .2 '3 2» a Sb o 0Q •a o =3 CD • T3 39 ziarna w 0-gole słomy i plew Nazwa odmiany Uwagi przeprowadzającego próbę
Q •OJ E? a- kilogramów
7, — — 2000 1200 Tatrzański Obie odmiany lepiej się udały niż dawna,
n — — — — 1800 1200 Buppau obie siać będę a swój zarzucę.
wyległ burze 1496 1120 Ligowo Obydwie odmiany okazały się dobre, jedna-
kowoż Ligowo stanowczo lepszy, dlatego
'7, — dto — dto 840 800 Tatrzański też uprawiać będę Ligowo t uprawę w parafii rozszerzę.
'7: — — — 1000 800 Ligowo Obie odmiany bardzo dobre. Stanowczo
900 600 Tatrzański porzucę dawna odmianę a uprawiać
‘1 — — — — będę nowe.
— trochę — — 1480 2800 Tatrzański Obie daleko lepiej się udały niż dawne,
» — — — 1040 2880 Duppau uprawiać będę dalej a swój zarzucę.
Jęczmień.
*7, – — ulewy 1200 2160 Goldthorpe Uważam za najlepszy jęczmień Gold-
» — — — dto 760 1200 Węgierski thorpe i mam zamiar tylko ten siać.
— — — — 1700 2720 Goldthorpe Lepiej udał się Goldthorpe, oba lepsze
— mocno — — 1500 2840 Hanna o wiele niż dawny — próbę powtórzę.
7, — wyległ — 864 1520 Goldthorpe Obydwie odmiany udały się daleko le- '7 1440 1640 piej niż dawne, obydwie zasługują
— — Hanna na dalszą uprawę, szczególnie Hanna.
27, — trochę — 1198 2352 Goldthorpe Goldthorpe bardzo dobry jest na bujną
'7, wskutek ziemię, a Hanna na lichszą, daleko
burzy — 1236 2000 i Hanna lepiej wydały obie odmiany jak dawna.
Jara pszenica.
V. wróble wyległa — — 904 1960 Ostka Ostkę uznaję za daleko lepszę i nadal
»/7 — dto — — 840 1920 banatka ją uprawiać będę. 12/S _ 980 2000 Ostka Ostka wydała daleko lepszy plon w ziarnie i słomie, ziarno pełne, słoma wysoka, — trochę — — 800 1380 banatka odporniejsza i mam zamiar dalej ją uprawiać. ‘7, — — — — 1378 1772 Ostka Bardzo zadowolony z nowych odmian, M/» — — — — 1380 1688 banatka ani ozimina tak dobrze nie wydała. M/t — — — 1160 2480 Ostka Ostkę z Sannik uważam za daleko lepszą, tak na ziarno jak i na słomę, lecz pró- » ~ T — 900 1480 banatka by jeszcze raz pov/tórzę. 2 — 18 – Tablica C. Próby z jfczmle- e Powiat Nazwisko i imię przeprowadzającego próbę Jakość w o3 CZ –-> M CO OJ Przed- w i i 3 O.T3 Data Data
cu i miejscowość gleby podglebia C O 23 = plon CT3 * £ 2 * Ou wysiewu wzejścia
i Bochnia Wola przemykow. Maciejowski Franciszek rędzina nieprze- puszczalne 1903 pszenica orka 20/8 5/9
2 Brzesko Strzelce małe Grzesik Jędrzej glinka niepize- puszczalne 1903 wyka podkład, orka 30/8 10/9
3 Brzesko Mokrzyska Bosak Franciszek piasek prze- puszczalne 1904 kapusta, która z posuchy wyginęła podkład, włóczka, orka 31/8 8/9
4 Biała Grójec Chowaniec Ignacy glina nieprze- puszczalne 1904 zie- mniaki zwykła 25/8 3/9
5 Lwów Siemianówka Malicki Mikołaj torfiasta glinka 1903 len orka 28/8 10/9
U Sanok Nowosielee-Gniewosz Szal Walerymi rędzina 1 prze- puszczalne 1903 koni- czyna orka 25/8 10/9
7 Wieliczka Gdów Kursa Jan pruchniczn. nieprze- puszczalne 1903 pszenica zwykła 29/8 4/9
8 Podgórze Bzozów Janik Adam napływowa piaszcz. prze- puszczalne 1903 pszenica podkład. włóczka, orka 30/8 0/9
9 Wieliczka Krzesławice Kurek Wincenty pruchniczn. glinka prze- puszczalna 1902 żyto podkład, włóczka, orka 25/8 8/9
10 Wieliczka Mietnićw Zięcik Mikołaj glinka nieprze- puszczalne 1904 groch podkład, orka 25/8 9/9
19
ttiettt ozimym.
Rozwój jęczmienia przed zimą Przezimo- wanie Uszkodz.byl podczas wzrostu przez Data zbioru Zbiorw oblicz, z morga Uwagi przeprowadzającego próbę
.2* 'E 'O wylegnię- cie przymrozki wiosenne | 2 a. ziarna w ogóle słomy i plewy
kilogramów
dobry gęsty lekko ucierpiał — — — cokol- wiek 25/6 1369 1 935 Ma zamiar uprawiać dalej. Jęczmień dobry i plenny.
dobry dobre, 15/5 j uż się wykłosił — — — nieco — 1224 2016 Uprawia dalej. Dla próby posiał obok jęczmień zwykły na jednym zagonie, wymarzł zupełnie.
b. dobry dobre — — — bardzo, połowę zbioru znisz- czyły 26/(5 364 684 Ogromną szkodę zrządziły wróble. Zresztą jęczmień rozwijał się normalnie. Dla piaszczystej naszej okolicy wyborny. Będzie uprawiał dalej, a popyt za nim w gminie wielki.
dobry dobre — .w połowic sianej na gnoju — b. silnie 28/ó 514 838 Wróble zjadły na '/4 morga co najmniej 20 kg. Prócz tego jęczmień w połowie zasiany na świeżym nawozie i na stawiar-ce wyległ i nie dawał tyle ziarna co powinien. Zbiór byłby znacznie wyższy.
dobry dobre — — cokol- wiek — 1/7 960 1173 Udał się znakomicie, w tym samym polu posiany jęczmień jary Hanna i Gold-foil wyginął z posuchy.
dobry cokol- wiek wyprzał — — — cokol wiek 28/6 31G 1066 Chociaż pierwsza próba się uie udała, uie zraża mię to, i będę go jeszcze raz siał. Bronowanie jęczmienia na wiosnę, co pierwszy raz w życiu próbowałem, jest rzeczą bardzo dobrą.
b. dobry słabe, wyszedł rzadki — wskutek burzy przedwcześnie — — 27/6 988 1062 Dodano pod jęczmień 100 kg. żużli na mórg. Bardzo zadowolony, będzie dalej uprawiał.
bujny b. dobre — — — cokol- wiek 3/7 820 1400 Jęczmień ten to bardzo dobre zboże. Kasza z niego dobra i prędko się gotuje. Koniczyna w nim siana piękna jest, i tak go będę siewał.
dobry dobre — w 7i części — 20/7 1000 1840 W marcu wymarzł wierzchem zagonów, przeto zrzadł. Będę go siewał nadal. Na krupy wyśmienity, na chleb wraz z żytnią mąką doskonały.
znako- mity dobre — w '/4 części — 2/7 780 1000 W kwietniu przymrozki go silnie nadpsuły. Będę go dalej uprawiał. Zamówień na nasienie miałem dużo, nawet nie mogłem podołać. Płaco,no jak za pszenicę.
2*
20
Aby dać pojęcie jak małorolni zapatrują się na wprowadzenie uprawy jęczmienia ozimego podajemy tu jeden z ich głosów:
……..„Pisząc sprawozdanie o jęczmieniu ozimym, nie mogę zamilczeć o tern dobrodziejstwie, jakie on przynosi iv malorolnem gospodarstwie. Piszę o sobie, jak ja korzystałem z tej próby:
1) Roboty iv tym czasie jeszcze nie było tak pilnej, a jęczmień wyżęto, związano i ornłócono.
2) Słoma miała dla mnie wielką wartość, bo już od połowy czerwca u mnie jej nie było, i ziarno się wielce przydało, bo można je było zemleć i odpędzić przednówek, ale zatrzymałem je do nasienia.
/ iv tym roku nie będę siał innego jęczmienia. jak tylko jęczmień zimowy i uważam go za najlepszy z wszystkich nowych i dawnych gatunków jęczmienia.
Za pouczenie nas i dostarczenie nasienia składam serdeczne podziękowanie Zarządowi głównemu staropolskiem: „Bóg zapłać“ i „Szczęść Boże11 iv dalszej pracy.
• Mikołaj Malicki.
Siemianówka 23 lipca 1905.
Widząc z dwuletnich prób wielką i ogólnie uznaną pożyteczność jęczmienia ozimego dla małorolnych gospodarzy, na rok gospodarczy 1905/6 przeznaczono podwójną ilość, a więc 2000 kg jęczmienia ozimego dla 80 rolników. Tyle jednak zgłoszeń o nasienie wpłynęło, że musiano zakupić 2750 kg. i rozesłano je 110 rolnikom, a członkom Kółek bezpłatnie i opłaconą przesyłką. Objęto próbami temi 32 powiaty, a 69 miejscowości, jak wykaz pomieszczony w Nr. 16 Przewodnika z roku 1905 str. 321 podaje.
Prawie wszędzie jęczmień przezimował doskonale i rokuje bardzo dobry plon.
Doświadczenia z ziemniakami.
I. Doświadczenia z nowenii odmianami.
Podobnie jak pola próbne z odmianami zbóż jarych i ozimych urządził Zarząd główny w roku 1906 po raz pierwszy pola próbne z posadzeniem nowych odmian ziemniaków. Myśl ta już dawno kiełkowała w Zarządzie, hrak jednak odpowiednich funduszów nie pozwolił na wprowadzenie jej prędzej w życie.
Fundusze własne Towarzystwa na razie wystarczyły tylko na urządzenie 40 prób, ponieważ jednak na wezwanie umieszczone w 5 N-rze Przewodnika wpłynęło 250 zgłoszeń, Zarząd główny zwrócił się do Komitetu c. k. Towarzystwa gospodarskiego, który ze swej strony pomocy nie odmówił, zobowiązując się pokryć koszta dalszych 40 prób, urządzonych w obrębie jego działalności.
W obec tego urządzono więc 80 prób z odmianami ziemniaków Stella, Ordon i Bartosz hodowli p. H. Dolkowskiego.
Z początku projektowano użyć do prób tylko odmian Stella i Ordon, ponieważ jednak zapasy Stelli wystarczyły tylko na 40 prób, musiał więc Zarząd główny na dalsze 40 prób przeznaczyć odmianę Bartosz.
Próby urządzono w ten sposób, że członek Kółka rolniczego, który się zgłosi i przyjęty zostanie, otrzyma po 50 kg. z 2 odmian wyżej wymienionych, do tego ma dodać 50 kg. ziemniaków odmiany u siebie dotychczas uprawianej i wszystkie trzy odmiany posadzić na jednem polu, jednako znawożonem i uprawionem, odmiany sprowadzone po bokach a własną w środku pola. Ziemniaków nie wolno było krajać. Po zbiorze obowiązany jest każdy zdać dokładne sprawozdanie z plonów otrzymanych i nadesłać 6 K tytułem częściowego zwrotu kosztów.
Gdyby warunków nie dotrzymał, obowiązany jest zwrócić całe koszta urządzenia u niego próby.
Próby urządzono u następujących członków:
A) z odmianami Stella i Ordon:
Bochnia: 1. A. Rerutkiewicz z Niepołomic; Brzesko: 2. J. Kuna z Niedźwiedzy; Chrzanów: 3. Wawrzyniec Helbin z Jelenia; Dąbrowa: 4. Jan Kaczówka z Niecieczy; Gorlice: 5. Jan Walter z Bystrej; Grybów: 6. S. Stanuch z Jastrzębi; Kraków: 7. B. Koczwara z Czułowa; Jasło: 8. J. Grasela z Roztok; Krosno: 9. B. Wierdak z Głowienki; Mielec: 10. W. Płatek z Czermina; Myślenice: 11. J. Miętka z Krzywaczki; Nisko: 12. S. Miazgowicz z Cholewianej góry; Pilzno: 13. W. Klusek z Lubczy; Podgórze: 14. J. Mrowieć z Wró-blowic; Ropczyce: 15. W. Kulak z Wolicy piaskowej; Tarnobrzeg: 16. S. Kapała z Trześni; Tarnów: 17. J. Kubisztal z Lisiej góry; Wieliczka: 18. J. Okoński z Mietniowa; Żywiec: 19. J. Mieszczak z Rychwałdku; Nowy Sącz: 20. J. Weber z Mostków; Buczacz: 21. A. Hojak z Podzamecz-ka; Czortków: 22. S. Koziewicz z Jagielnicy; Ho-rodenka: 23. M. Drohomirecki zŻywaczowa; Hu-siatyn: 24. J. Podgóreczny z Kociubińczyk; Jarosław : 25. J. Maćkiewicz z Tuligłów; Łańcut: 26. J. Zięba z Sieteszy, 27. J. Wiech z Rogoźna, 28. A. Dec z Rakszawy; Lwów: 29. J. Wierny z Bitki szlacheckiej, 30. J. Sroka i 31. W. Mendychowski z Siemianówki; Przemyślany: 32. Fr. Holodniak z Świrza; Sambor: 33. K. Durkalec z Czukwi; Skałat: 34. Z. Balicki z Orzechowca; Sokal: 35. D. Jączek z Ostrowa; Stanisławów: 36. K. Borkowski z Delejowa; Tarnopol: 37. S. Psiurski z Poczapiniec; Trembowla: 38. K. Freindorf z Lo-szniowa, 39. M. Woźny z Strusowa; Żółkiew: ’10. 'I’. Irzykowski z Przedrzymich małych.
B) z odmianami Ordon i Bartosz:
Bochnia: 41. S. Trzeciak z Połomia dużego; Chrzanów: 42. A. Noworyta młodszy z Źródeł; Dąbrowa: 43. M. Dubiel z Lubiczka, 44. L. Żelazowski z Rudy-Zazamcza; Gorlice: 45. J. K. Mysz-
— 21 —
kowski z Szalowej; Krosno: 46. J. Pelczarski z Korczyny; Jasło: 47. A. Skowron z Sieklówki gór., 48. J. Ciepiela z Warzyc; Kolbuszowa: 49. W. Mikuła z Trzęsówki; Kraków: 50. J. Sędera z Rybny; Myślenice: 51. J. Mikołajczyk z Bystrej; Nowy Sącz: 52. T. Morawa z Kurowa; Nowy Targ: 53. W. Dzielski z Działu; Ropczyce: 54. J. Dartak z Checheł; Rzeszów: 55. W. Tenczar z Do-brzechowa; Tarnobrzeg: 56. A. Pyciów z Sobowa, 57. B. Kwiatkowski z Grębowa; Tarnów: 58. J. Boryczka z Rzuchowej; Wadowice: 59. F. Gieru-szczak z Targanie, 60. J. Adamczyk z Łękawicy; Brody: 61. M. Dajczak z Reniowa; Dobromil: 62. G. Garbowski z Grąziowej; Gródek: 63. J. Chmiel z Gródka czerl.; Husiatyn: 64. J. Bandura z Majdanu; Jarosław: 65. M. Król z Chorzowa; Kołomyja: 66. S. Sajewicz z Kułaczkowiec; Łańcut: 67. J. Kuziara z Żołyni, 68. J. Wiech z Rakszawy
11., 69. W. Preis z Rogoźna; Mościska: 70. P. Kardasz z Zakościela; Lwów: 71. J. Lakomski z Czyszek; Przemyśl: 72. W. Siwy z Grochowiec; Przemyślany: 73. A. Trefler z Kimirza; Rohatyn: 74. Ks E. Seretny i 75. J. Kopeć z Łukowca, 76. J. Podlaszewski z Podkamienia; Stanisławów: 77. M.’ Grochalski z Wołczkowa; Tarnopol: 78. T. Chromik z Draganówki; Trembowla: 79. J- Makarewicz z Wierzbowca; Zbaraż: 80. J. Kopiec z Czahar.
Próby od 21—40 i od 61—80 urządzone są kosztem c. k. Towarzystwa gospodarskiego i w obrębie jego działalności.
Doświadczenia z sadzeniem ziemniaków całych i wykrawków.
Ponieważ jeszcze w wielu okolicach używają włościanie do sadzenia wykrawków, tj. wyciętych oczek z częścią miąższu, zamiast całych ziemniaków i ponoszą przez to znaczne straty w plonach,
dlatego Zarząd główny, chcąc ich naocznie przekonać o szkodliwości tego postępowania, postanowi! urządzić próby w tych właśnie miejscowościach, gdzie wykrawków do sadzenia używają. Próba taka ma być w ten sposób zrobiona, że na zupełnie jednakich warunkach, glebie, położeniu, sile nawozowej, posadzić ma zgłaszający się 100 kg. odważonych ziemniaków średnich, dobrych i całych, następnie ten kawałek pola odmierzyć dokładnie i obok tego posadzić tak samo wielki kawałek pola wykrawkami albo drobniutkiemi ziemniakami, zważywszy także zużyte nasienia. Uprawiać i obrabiać ma obydwa kawałki jednakowo, a przy zbiorze wykopać, osobno ważyć i nadesłać sprawozdanie. Albo zrobić może w ten sposób, że ziemniakami całymi średniej wielkości obsadzi co drugi rządek, (redlinę) a pozostałe redliny obsadzi wykrawkami. W nagrodę za dobre przeprowadzenie próby i nadesłane sprawozdanie otrzyma od Zarządu głównego albo zwrot kosztów, albo 50 kg. ziemniaków nowej odmiany.
Na pola doświadczalne z sadzeniem ziemniaków całych i wykrawków zgłosili się na r. 1906 i przyjęci zostali następujący członkowie: 1. Piotr Fie-ma,Jazy; 2. Stanisław Prokuski, Globikówka; 3. Ja-kób Skórnog, Okocim ; 4. Józef Barcik, Rychwałdek ; 5. Jakób Dziadek, Nisko; 6. Józef Baran, Pietrzy-kowice; 7. Wojciech Napieracz, Wrzępia; 8. Marcin Chmielowski, Szczerzec k. Niemirowa; 9. Jan Huber, Bekersdorf; 10. Marcin Łaba, Czyszki (pow. lwowski); 11. Piotr Duda, Siemiechów; 12. Maciej Wawrzaszek, Brzoza Stadnicka; 13. Ignacy Michalik, Sienna; 14. Walenty Chłędowski, Skrzyszów: 15. Piotr Ciecko, Tuligłowy; 16. Jan Kubas, Brzozów; 17. Stanisław Kapała, Trześń; 18. Antoni Domino, Babica; 19. Antoni Szczęśniak, Włosienica; 20. Jan Cioch, Trzciana; 21. Stanisław Krzy-sztofczyk, Borowa; 22. Marcin Brudź, Przewrotne.
II. Próby L nawożeniem łąk i pastwisk.
$.) Łąhi.
W sprawozdaniu z czynności Towarzystwa za rok 1904 podaliśmy do wiadomości, iż na rok gospodarczy 1904/5 urządzono 98 prób łąkowych.
Z prób tych odpisano 2 na rok gospodarczy 1905/6 ponieważ wysiane do tych prób nawozy z winy kolei zapóźno doszły na miejsce przeznaczenia.
Z pozostałych 96-ciu nie nadesłano sprawozdań wcale z 9-ciu prób, a mianowicie z Kółka rolniczego w Krzywczycach (pow. lwowski) próby 4, z Sechny (limanowski) próby 2, z Kobylanki (gorlicki), z Tryńczy (łańcucki) i z Grudny dolnej (pil-zneński) po jednej próbie.
Z sześciu prób t j. w Łysej górze (brzeski), Szalowej (gorlicki), Piekarach (krakowski), Trzcia-nie (rzeszowski), Kalinowie (Samborski) i Sucho-
rzowie (tarnobrzeski) otrzymaliśmy tylko wiadomości o uskutecznionych robotach jesiennych, ale o wyniku próby sprawozdań nie nadesłano, w jednym i drugim wypadku mimo upomnień.
Towarzystwo nie korzystało z przysługującego mu stosownie do warunków i umowy prawa do odszkodowania za udzielone nawozy od tych członków, którzy nie dopełnili swoich zobowiązań, niemniej uważa za konieczne wytknąć Zarządom powyżej wymienionych Kółek zaniedbanie ciężącego na nich obowiązku dopilnowania członków, aby podjętych na siebie zobowiązań sumiennie dopełnili.
Nadesłanych 81 sprawozdań (czyli 84% ogólnej ilości prób) daje bardzo obfity materyał, nietylko dla kontroli, czy i o ile próby zostały przeprawa-
22
dzonc sumiennie, ale nawet po części materyał, dający się użyć i do studyów w kierunku działalności nawozów w tych lub owych warunkach. Wiele z nich zaopatrzono bardzo cennymi uwagami, z których widać, że małorolni gospodarze pojmują już cel właściwy tych prób, nie uważają ich za niepotrzebną zabawkę, ani też nie kieruje nimi chęć uzyskania bezpłatnie pewnej ilości (choćby tak drobnej) nawozów sztucznych, lecz zupełnie poważnie biorą się do sprawy dla zoryentowania się, czy i o ile ten lub ów nawóz sztuczny wskazany jest do podniesienia wydajności ich łąk.
Sprawozdań tych nie drukujemy w całej ich rozciągłości, zabrałoby to bowiem 16 stron druku. Poprzestajemy na krótkich wyciągach z tychże sprawozdań na dowód prawdziwości powyżej wymienionych twierdzeń.
„Najwięcej wpływa na dobroć łąki bronowanie i w tych miejscach, gdzie mchy i porosty najlepiej zostały zdarte, okazał się największy skutek, a szczególniej na działce S-tej (gdzie dano kainit i żużle). Członkowie i inni rolnicy zamierzają nawozić swoje łąki. szkoda tylko, że Kolko tutejsze nie posiada jeszcze bron łąkowych, które bardzoby się u nas przydały” — tak pisze nam Jan Macheta z Łysej góry.
Podobną uwagę przesyła Wiemy Józef z Biłki szlacheckiej:
…„Gdzie lepiej został zdarty z łąki mech, gdzie jedną klatkę wywleczono, aż się łąka zaczerniła, wydała ona aż 231 kg. siana. Wprawdzie dano tam i kainit i żużle, ale na samych żużlach było 90 kg., na samym kainicie 72 kg., bez nawozów 55 kg. — ale tamte klatki dwa razy tylko były wleczone“.
Na zapytanie: czy zauważono wpływ nawozów na jakość traw lub nie? odpowiada Wojciech Golojuch z Dąbrowicy:
…„Podług sąsiednich łąk, to nie trzeba było granic robić, bo taka widoczna była bardzo wielka zmiana, to też wszyscy rolnicy u nas, o ile tylko będzie ich stać, nawozić będą swoje łąki”.
Jan Kaczak z Kaczaków donosi:
…„Na łące, na której przeprowadziłem próbę, nie było dawniej co kosić, w tym roku, gdzie wszędzie są lepsze, niż zwykle trawy, ja nietylko, że na nawożonej działce mam zwyż podwójny zbiór siana, ale i na miejscu psianek i turzyc wystąpiły konicze i wyczki”.
Tomasz Sapyta z Kąkolówki pisze:
„Inni, widząc trawę na mojej łące i u innych gospodarzy, którzy próbę urządzali, pytali się, czyby nie można było po sianokosach uprawiać, aby potraw urósł większy. A iv jesieni bardzo wielu zamierza swoje łąki i konicze uprawić. Nawozy te są dla nas wielkiem dobrodziejstwem. Mamy łąki więcej górzyste i płonę, na niektórych zaledwie raz do roku można trawę wysiec, gdy uprawimy je, nie będziemy potrzebowali jeździć
za zakupnem siana do okolicznych wsi, gdzie zwykle przepłacać musimy siano”.
„Że nawozy sztuczne, a osobliwie żużle same a także i z kainitem wpływają na zmianę traw dowód był widoczny. U nas podsiewano łąki prochami siewnemi, wysiewkami z koniczyny i t. d. Trawy nie były lepsze. Aż dopiero po dodaniu nawozów, takie się konicze rzuciły, że wylub (iktóry z wysiewkami z koniczyn się tam dostał) którego na działkach nienawożonych nigdy nie było widać, rozwlókł się spodem jak jedwab, bo miał na czem żyć‘ pisze Józef Ząbkowski ze Zawady uszewskiej.
„Po przeprowadzeniu próby z nawożeniem łąk tak ja, jak i inni rolnicy u nas, będziemy nawozić swoje łąki, ale tylko kainitem, bo u nas nie opłaciłoby się nawozić żużlami. Różnica na korzyść dodatku żużli zbyt mała, a przytem bydło trawę na kainicie wyrosłą daleko chciwiej zjada aniżeli inną, widać więc, że naszym czarnozie-mnym łąkom brakuje tego, co w kainicie się dodaje“ tak pisze Jan Porystek z Czeluśnicy.
To samo stwierdza P’ranciszek Perz z Róży pisząc:
…„Więcejzasługuje na pochwałę kainit. aniżeli żużle, wprawdzie na żużlach rośnie trawa większa, ale na kainicie dla bydła do jedzenia daleko lepsza
…„Niby to różnicy w trawie niebyło; wskutek sprzyjającej pory tegorocznej trawa na działkach nawożonych a szczególnie na tych, gdzie i kainit i żużle dano, zaledwie 6 do W cm. wyższa była, lecz już kosarze stwierdzili, że jej znacznie więcej, a przy ważeniu pokazało się, że bez nawozów z działki było tylko 58 kg., na jednym nawozie 94 kg., a na obu 208 kg.” — donosi Piotr Marcinków z Biłki szlacheckiej.
…„Skosiłem i zebrałem tak pierwsze siano jak i potraw osobno z każdego kawałka i zważyłem dokładnie. Przekonałem się, iż nawozów sztucznych : kainitu i żużli, nietylko, że warto używać na łąki, ale że koniecznie używać potrzeba. Dlatego też mam zamiar i na przyszłość i t. d. it. d.1 tak zdaje sprawę Wojciech Jeleń z Lubczy, a dodaje jeszcze i tę uwagę: „Nawozy na łące się opłacą, ale jeżeli łąka zachwaszczona, to lepiej ją zorać, oczyścić, uprawić, podsiać trawami na nowo i na nią używać nawozów”.
Ciekawą jeszcze mamy wiązankę uwag i wyników, a nie radzibyśmy rozszerzać ram sprawozdania, więc podamy tylko kilka ważniejszych. W Kościejowie zrobiono wyjątkową próbę na działkach po 800 metr. kwadr. Bez nawozów zebrano siana 330, potrawu +20, na 100 kg. kainitu siana 380 kg. potrawu, 530 kg., na 100 kg. kainitu i 50 kg. żużli 420 kg. siana i 640 kg. potrawu. Siano koszono 15/6, potraw 11/9, więc potraw miał cokolwiek dłuższy okres rośnięcia, aniżeli siano, mimo to tylko działaniu nawozów’ przypisać trzeba tę niezwykłą zwyżkę potrawu nad sianem, bo gdy na działkach nienawożonych w’ynosi ona tylko 27°/0 to na obu nawozach przenosi ona 52%.
23
Podobne wyniki miał u siebie Jędrzej Trojan w Lubczy, gdzie na działkach po 200 metr. kwadr, łąki miał:
na nienawożonej łące siana 100 kg., potrawu 160 kg.,
na 50 kg. kainitu siana 110 kg., potrawu 180 kg.,
na 25 kg. żużli siana 120 kg., potrawu 176 kg.,
na obu nawozach siana 150 kg., potrawu 247 kg.
Siano skoszono 24/6, potraw 18/8, tu więc okres rosnięcia można przyjąć jako równy — a mimoto dokładne rozpuszczenie się nawozów w glebie daje 114°/0 zwyżki po nad normalną. „Szczególniej piękne i gęsie urosły trawy w potrawie na żużlach i w ogóle zauważyłem, że na mojej łące żużle lepiej skutkują“. Łąka Jędrzeja Trojana była kwaśna z glebą próchniczną (cokolwiek torfowatą) do 25 cm. głęboką, na podglebiu nieprzepuszczal-nem a że więcej równern, więc była dosyć_ wilgotna.
W Kalinowie z powodu późnego nadejścia nawozów i słotnej jesieni nie rozsiano ich przed zimą, lecz dopiero 30/3, a zarazem wpleciono w próbę jedną działkę z podsiewem popiołu drzewnego. Po zbiorze siana i odważeniu zbiorów okazało się, że plon na popiele drzewnym dorównał zupełnie plonowi na kainicie i żużlach.
W Ostrowie k. Sokala przeprowadzał próbę Dominik Jączek i donosi, że bez nawozów zebrał z 200 m2 85 kg., na żużlach samych 87 kg., na kainicie 143 kg., na obu nawozach 143 kg. Sprawozdanie swoje kończy uwagą: „Zauważyłem, iż kainit na naszych łąkach torfiasto piaszczystych, dość suchych, wpływa daleko więcej, aniżeli żużle,
B) -Jlhcija w i
Na jesieni w r. 1904 Zarząd główny, idąc dalej na obranej drodze przekonywania naocznego ludności o skuteczności nawożenia pastwisk, rozesłał 132 q kainitu, uzyskanego od Wysokiego Wydziału krajowego, na próby urządzone w 32 miejscowościach a 28 powiatach, według wskazówek umieszczonych w 18 N-rze Przewodnika z 1904 r.
Zasadniczo otrzymała każda miejscowość 400 kg. kainitu z przeznaczeniem znawiezienia 1 morga pastwiska.
Przeprowadzeniem prób zajęły się Zarządy Kółek miejscowych albo na pastwiskach członków, albo na pastwiskach gminnych za zgodą Zwierzchność gminnej.
Z tych 32 miejscowości wpłynęło do Zarządu głównego 21 sprawozdań, a mianowicie: z Zagórza, Czerny, pow. Chrzanów; Lipska pow. Cieszanów ; Jastrzębi, pow. Grybów; Potakówki, Czelu-śnicy, Roztok, Sądkowej, pow. Jasio; Czułówka, pow. Kraków; Starej wsi, pow. Limanowa; Czaj-kowej, pow. Mielec; Jawornika, pow. Myślenice; Grochowiec, pow. Przemyśl; Szczerca k. Niemirowa, pow. Rawa ruska; Skrzyszowa, pow. Ropczyce; Gwoźnicy, pow. Rzeszów; Bludnik, pow. Stanisła-
a także i superfosfat, którego sam używałem. Siano ważyłem na łące i sąsiadów zaprosiłem, pokazując im, że mogą kainitu używać bez ryzyka. Spodziewam się, ze za moim przykładem postąpią, bo gdyśmy zaczęli zasilać łąki kompostem, gnojem z pod kur, popiołem a także i gnojem stajennym, to choć z początku niejedni się śmiali, iv końcu wielu już poczyna gnoić łąki”.
Kończąc to sprawozdanie, nie możemy nie zwrócić uwagi na tę okoliczność, że przeprowadzone przez nas próby z nawożeniem lak objęty już od 1900 do 1905 roku 343 miejscowości w różnych okolicach kraju rozrzucone, nie licząc prób na rok gosp. 1905/6 założonych. Wszędzie więc podnosić się musi kultura łąk już choćby przez ślepe naśladownictwo, jeżeli nie przez zrozumienie rzeczy, czego jednak nie mamy powodu przypuszczać, widząc, jak zdrowo ogól zapatruje się na tę sprawę. Podniesienie kultury łąk musi wpłynąć dodatnio na intenzywność gospodarstw i chowu. To też uważamy za nasz obowiązek na tern miejscu imieniem rolników, stowarzyszonych w Kółkach, złożyć gorącą podziękę Wysokiemu Wydziałowi krajowemu za kainit, który do prób tych otrzymujemy od samego początku bezpłatnie i oplatnie w potrzebnej ilości. Również na ręce generalnego zastępcy fabryk mąki żużlowej WP. Józefa Karra-cha składamy podziękowanie za dostarczone bezpłatnie do tychże prób żużle.
Nakoniec zawiadamiamy, że na rok gospodarczy 1905/6 urządzono na tychże samych warunkach co w latach ostatnich, próby łąkowe w ilości 97 w 52 miejscowościach a 28 powiatach. (Szczegółowy wykaz pomieszczono w numerze 21. „Prze-wodnika” z r. 1905.)
•aicie jiashcish.
wów; Laszek mur, pow. Stary Sambor; Zaleszan i Sobowa, pow. Tarnobrzeg; Lachowic, pow. Żywiec.
Nie nadesłały sprawozdań pomimo wezwania: Korościatyn, pow. Buczacz ; Źródła, pow. Chrzanów; Zaszków, pow. Lwów; Świniarsko, pow. Nowy Sącz; Groń, pow. Nowy Targ; Pisarowce, pow. Sanok; Burczyce nowe i Bereźnica, pow. Sambor; Brandwica i Żabno, pow. Tarnobrzeg; Roczyny, pow. Wadowice.
Nadesłane sprawozdania brzmią bardzo rozmaicie. Trzeba bowiem uwzględnić, że próby przeprowadzono na glebach najrozmaitszych, nieraz nawet z natury bardzo suchych, a dodawszy do tego posuchę, jaka i w r. 1905 w niektórych okolicach dosyć silnie wystąpiła, otrzymamy przyczynę, dlaczego kainit w niektórych próbach nie działał. Nie mogąc się bowiem z powodu braku wilgoci rozpuścić, nie wywarł swego dodatniego działania. Natomiast na miejscach wilgotniejszych działanie jego wystąpiło dosyć wyraźnie.
W niektórych miejscowościach nie trzymano się wskazówek, podanych przez Zarząd główny, i kainit zamiast w jesieni rozsiano na wiosnę.
24
W tych miejscowościach działanie kainitu było nawet ujemne, bo nastąpiło wypalenie trawy, a różnica dodatniego działania wystąpiło dopiero w jesieni. W jednych tylko Grochowcach działanie kainitu rozsianego na wiosnę było lepsze, niż rozsianego w jesieni.
Nie zbyt wielkie skutki z prób przeprowadzonych dadzą się wytłómaczyć jeszcze tern, że pastwiska, będąc bardzo wyjałowione, potrzebują do poprawienia swej urodzajności nie tylko kainitu, lecz i nawozu fosforowego, którego Zarząd główny nie mógł w r. 1904 dostarczyć.
Doświadczenia z próbnem nawożeniem pastwisk nie dadzą się z natury rzeczy przedstawić namacalnie a więc w cyfrach, gdyż z powodu spasania trawy jest to niemożliwe. Dlatego dobre lub złe skutki, polegające tylko na obserwacyi wzrostu trawy, mogą wobec równoczesnego spasania łatwiej ujść uwagi interesowanych, niż n. p. na łąkach, gdzie przez zwożenie i porównanie otrzymanych plonów siana różnica da się ująć w cyfry i wykazać opłacalność nawożenia.
Dla bliższego rozpatrzenia się w tych sprawozdaniach przedstawiamy je szczegółowo.
Jastrzębia: Sprawozdawca p. Józef Kuropatwa zrobił wszystko w porządku; kainitu posiał na pastwisku 300 kg. a 100 kg. na łące, skutku jednak prawie żadnego nie było. Przypisuje to brakowi żużli Thomasa, gdyż pisze: „Gdy jakoś przed 3 laty otrzymałem od Zarządu 1 worek kainitu i /a worka żużli i posiałem to na łące także bardzo jałowej, to w pierwszym roku wynik był bardzo dobry. Tak siano jako i potraw były wyśmienite i to nawet nad podziw “. Potakówka: Kainit rozsiano dopiero na wiosnę z końcem kwietnia. Ponieważ bydło zaczęto zaraz wypędzać na pastwisko, przeto zakazaliśmy, aby pod żadnym warunkiem nie wpuszczano bydła na kawałek, obsiany kainitem. Jednakże, jak które bydlę raz spróbowało na zasianej działce trawki uskubnąć, trudno już potem było je od tego miejsca odpędzić. Wskutek tego nie zauważono większego porostu trawy. Przez całe lato bydło lu-bialo bardzo paść się na tein miejscu, podczas kiedy w poprzednie lata prawie żadna trawa tam nie rosła, ponieważ jest to kawałek leżący na wzgórku. Stara wieś: Franciszek Biernat posiał 1 worek kainitu na pastwisko obsuszne w jesieni i wybronowat mech. Kainit wydał mu świetny rezultat, bo trawy kwaśne ustąpi ty całkiem, a inne porosły nie do uwierzenia. Inni członkowie posiali kainit dopiero na wiosnę, jak pastwiska dobrze po-deschly, ale nam kainit wypalił wszystkie trawy i straciliśmy 1 rok bez owocu, aż na jesień pastwiska się zazieleniły i dopiero na przyszły rok spodziewamy się dobrego rezultatu. Grochówce: Kainitem podzielili się 4 członkowie, Franciszek Kiełb, Piotr Rusowski, Piotr Mi-kuś i Antoni Pelc. Dwóch pierwszych rozsiało kainit w jesieni, 2 drugich na wiosnę. U pierwszego trawa nie była większa, lecz podczas gdy i inne lata na tym pastwisku zwykłe wysychała, w tym roku bydło się tam chętnie pasło. U drugiego tak samo, tylko trawa zaraz z wiosną znikła, dopiero po deszczu wyrosła nie do uwierzenia. U Piotra Młkusia trawa pokazała się daleko większa, bujniejsza i zieleńsza, wilgoć i rosa dłużej się na tym kawałku trzymały niż dawniej. Bydło i konie bardzo się na tę łąkę rwały i chętnie tam pasty. U Antoniego Pelca trawa w dolinie, gdzie było trochę za wilgotno, nie była tak ładna, jak cośkolwiek wyżej, jednak bydło ją chętnie skubało. Zauważono, że gęsi uciekały na miejsce nie nawożone. Czajkowa, Lipsko, Jawornik, Skrzyszów, Gwo-źnica, Laszki murowane, Sobów, wykazują skutek widoczny po wzroście, zieloności trawy i smalcu, z jakim ją bydło spasało; a w Czulówku wartość dzierżawna pastwiska przez nawiezienie podskoczyła z 18 na 36 K. S a d k o w a: Kainit rozsialiśmy na pastwisku gminnem 4. listopada 1904 r. Na znawiezionym kawałku zakazaliśmy paść do 15. czerwca. Na wiosnę podsialiśmy jeszcze rajgrasem. Poznaliśmy, że trawa w tern miejscu była zieleńsza i większa, a bydło i konie uciekają teraz paść się na ten kawałek. Pastwisko nasze było dotychczas zarośnięte krzakami berberysowymi, a z okoliczności dostania kainitu uchwaliliśmy, aby te krzaki wy-korczować, wy bronować i zasiać mieszankę z traw. Wszystko to wykonano dokładnie i bez wielkiego kosztu, a pastwisko przyniosło nam o połowę większą korzyść. Zagórze, Zaleszany, Lachowice, Czerna, Szcze-rzec, Roztoki i Czeluśnica wykazują bardzo mały skutek, czy to z powodu suchego położenia i posuchy, czy to z powodu rozsiania kainitu dopiero na wiosnę. Kółko rolnicze w Bludnikach dostało wyjątkowo na przeprowadzenie próby oprócz 400 kg. kainitu 200 kg. żużli. Próbę przeprowadzili na 2 mg. pastwiska członkowie Andrzej Szoturma i Tadeusz Rabarski w ten sposób, że trawy nie spasano, tylko zebrano ją na siano. Wyniki próby przedstawiają się następująco: bez nawozu zebrano z V tng. 450 kg. siana
100 kg. kainitu „ /-z „ 620 „ „ 100 kg. kai. i 50 kg. żużli 60 „ 100 kg. kai. i 100 kg. „ 1 4 w 420 „ V., 570 „ % » 500 „ V .. F O co
Po przeliczeniu na mórg przedstawia się zbiór:
bez nawozu …. 900 kg. 200 kg. kainitu . . 1240 „ siana nadwyżka 340 kg.
400 „ „ . . . 1640 „ w 740 „
400 „ „ i 200 kg. ż. 2280 „ » 1380 „
200 „ „ 2000 „ w 1100 „
400 „ „ 200 „ „ 2920 „ fi 2020 „
Tak znakomity skutek osiągnięto już przy zbiorze pierwszego pokosu, bo nie czekano ze sprawozdaniem aż na zbiór potrawu, ale zauważono,
25
że potraw byl tego roku bardzo gęsty i można się było spodziewać dobrego i obfitego zbioru.
Z tych sprawozdań wyciągnąć można następujące wnioski, że
1) nawożenie jesienne lepsze skutki przynosi od wiosennego,
2) na bardzo suchych i wyjałowionych pastwiskach kainit nie przynosi wielkiego rezultatu,
3) sam kainit nie wywiera wielkiego skutku, lecz potrzebuje do tego pomocy żużli, jak to dobitnie widać z próby przeprowadzonej w Bludni-kach, gdzie nawet większa dawka kainitu chociaż się opłaciła, to jednak nie może się poszczycić takim wynikiem, jak przy równoczesnem użyciu żużli.
Dlatego Zarząd główny, urządzając podobne próby w jesieni 1905 r. i mając na ten cel pewną ilość żużli, starał się te wymagania uwzględnić. Na ten rok urządził próby z nawożeniem pastwisk w 64 miejscowościach, położonych w 35 powiatach. Zużyto na ten cel 20.600 kg. kainitu i 11.180 kg. żużli Tomasa.
Próby urządzono:
I. Powiat: Biała. 1. Grójec 200 ż 200 k.
II. Bochnia. 2. Lapczyca 200 ż 200 k. 3. Wola batorska 100 ż 100 k.
III. Brzesko. 4. Jasień 5. Mokrzyska po 200 ż 200 k.
1U. Chrzanów. 6. Czerna 7. Regulice po 200 ż 200 k.
U. Dąbrowa. 8. Mędrzychów 400 k.
Ul. fiusiatyn. 9. Jabłonów 200 ż 200 k.
Uli. Jarosław. 10. Cieszacinek 400 k. 11. Wiązownica 200 ż 200 k.
Ulll. lasło. 12. Sieklówka 80 ż 200 k.
1K. Kolbuszowa. 13. Przyłęk 400 ż 1700 k. 14. Sokołów i 15. Trzęsówka po 200 ż 200 k.
Pt. Kraków. 16. Rusocice i 17. Wyciąże po 200 ż 200 k.
KI. Krosno. 18. Korczyna 400 k.
Kil. Limanowa. 19. Jodłownik 20. Makowni-ca, 21. Szczyrzec, 22. Ujanowice i 23- Żmiąca po 200 ź 200 k. 24. Łukowica 100 ż 200 k. 25. Se-chna 400 k.
Klll. Lwów. 26. Barszczowice 300 ż 300 k. 27. Czyszki 300 ż 300 k. 28. Podsadki 200 ż i 200 k.
K1U. Łańcut. 29. Czarna 200 ż 200 k. 30. Żołynia 200 k.
KU. Mielec. 31. Rzędzianowice 200 ż 200 k.
KU1. Mościska. 32. Radochońce 600 ż 2200 k.
KU11. Myślenice. 33. Bieńkówka i 34. Bier-towice po 400 k. 35. Łętownia 200 ż 200 k.
KU111. Nowy Sącz. 36. Mostki i 37. Zabrzeź po 200 ż 200 k.
KIK. Nowy Targ. 38. Odrowąż 200 ż 200 k
KK. Pilzno. 39. Siedliska 400 k.
KK1 Podhajce. 40 Beckersdorf 200 ż 200 k.
KK11. Przemyśl. 41. Dubiecko 200 ż 600 k. 42. Wyszatyce 600 ż 600 k.
KK111. Przemyślany. 43. Stanimirz 200 ż 200 k.
KK1U. Rohatyn. 44. Zołczów 200 k.
KKU. Ropczyce. 45. Borek wielki i 46. Ło-puchowa po 200 ż 200 k.
KKU1. Rzeszów. 47. Gwoźnica górna 200 ź 200 k. 48. Zaczernię 200 ż 600 k.
KKU11. Sambor. 49. Burczyce nowe 200 ż 200 k.
KKU111. Sokal. 50. Machnówek 200 ż 200 k.
KK1K. Stanisławów. 51. Błudniki 200 ż 600 k. 52. Wołczków 200 ż 200 k.
KKK. Tarnobrzeg. 53. Grębów, 54. Skopanie, 55. Sokolniki, 56. Trześń po 200 ż 200 k. 57. Zbydniów 400 k.
KKK1. Tarnopol. 58. Łozowa 200 ż 200 k. 59. Petryków 100 ż 100 k. 60. Poczapińce 400 k.
KKK11. Wadowice. 61. Spytkowice 400 k.
KKK111. Wieliczka. 62. Węglówka 200 ż 200 k.
KKU1U. Zbaraż. 63. Romanowe sioło 200 ż. 200 k.
KKKU. Żywiec. 64. Rychwałdek 200 ż 200 k.
Próby takie z nawożeniem pastwisk, chociaż przeprowadzone na małą skalę, mają swoje wielkie znaczenie w tein, że pouczają ludność na miejscu, o ile racyonalne nawożenie może wpłynąć na podniesienie wartości użytkowej tych olbrzymich obszarów, które w kraju naszym dotychczas po większej części są prawie, rzec można, zupełnymi nieużytkami. Mowa tutaj o pastwiskach gminnych, zalegających według statystyki prof T. Piłata z r. 1891, obszar 414.943 mg. Gospodarka, a co za tern idzie korzyść z tych obszarów jest znikomo mała. Składa się na to bardzo wiele czynników. Przede-wszystkiem pastwiska gminne, będąc własnością wspólną, przedstawiają wobec nizkiej na ogól oświaty i braku ducha assocyacyjnego u naszej ludności bardzo trudne do rozwiązania zadanie. Każdy chciałby z tego wspólnego dobra jak najwięcej korzystać, nie chcąc w zamian przyczynić się razem z drugimi i ponieść pewnych ollar na polepszenie i podniesienie jego wartości. Dlatego też widzimy pastwiska gminne zabagnione i mokre, zamiast paszy dobrej tylko kwaśne trawy rodzące, pokryte niezliczonem mnóstwem starych i zarośniętych kopców z kretowisk i mrowisk, przedstawiających ładne kultury mchu, ale nie paszy dla bydła. Na miejscach suchszych pastwisko gminne jeszcze z początku na wiosnę i podczas przekrop-nego czasu jako tako się zieleni, ale później w le-cie trawa, wygryziona do gołej ziemi, już nie odrasta należycie, bo nie ma na to siły, a choćby ją miała, to i tak nie odrośnie, bo nie ma na to czasu. Czyha bowiem na nią dobytek z całej gminy w postaci krów, koni, świń i gęsi, które bez ograniczenia i bez żadnego porządku pasą się razem, przyczyniając się tylko do pogorszenia paszy. Nie dziw więc, że krowy zamiast polepszenia się i wydawania większej ilości mleka w lecie, jak się to dziać powinno, wypędzane na podobne pastwisko, chudną i tracą mleko. Gospodarz bowiem myśli,
26
że jak krowę wypędzi na pastwisko, już jej w stajni tyle paszy dać nie potrzebuje, tymczasem krowa po takim spacerze ma jeszcze lepszy apetyt i więcejby zjadła. Dlatego nie rzadko spotkać można w gminach, gdzie pastwisk wspólnych nie ma, że bydło jest ładniejsze i hodowla wyżej stoi, bo tam nikt się z wyżywieniem bydła na pastwisko nie spuszcza. Tam, gdzie na pastwisku przy dobrej gospodarce i pielęgnacyi wyżywiłaby się jedna krowa, tam pasie się dzisiaj trzy do cztery razy więcej sztuk. Nie dziw więc, że pastwiska należytego pożytku przynieść nie mogą. Br ik zrozumienia istoty rzeczy, że ziemia nie może wiecznie rodzić zwłaszcza na pastwisku, gdzie się jej wcale nie uprawia, brak dalej odpowiednich funduszów na polepszenie odgrywają także ważną rolę. W bardzo wielu gminach pobiera się wprawdzie opłaty od sztuki, t. zw. spaśne, które mają pokryć podatki i inne wydatki. Poza tern ludność przeciwna jest poniesienia ciężarów, stąd na nią płynących, zwłaszcza najuboższa, bo dzieje się nieraz, że ona właśnie w przeważnej części ciężary te ponosi.
Najważniejszy błąd w gospodarce gminnej na pastwiskach popełniła ustawa, która dotychczasowy sposób tej gospodarki usankcyonowala. Dawniej, kiedy w gminie gospodarzy a zatem i bydła mniej było, każdy wypędzał swój dobytek bez żadnego ograniczenia na wspólne pastwisko i każdemu wystarczyło. Z czasem jednak ludności i gospodarzy przybyło, a w ślad za tern wzrosła ilość trzymanego inwentarza. Ponieważ każdy z nowych gospodarzy był obywatelem gminy i używał w pełni praw, z tego tytułu płynących, więc wypędzał także tyle sztuk bydła na wspólne pastwisko, ile miał. Stąd wyrobił się zwyczaj, że każdy obywatel gminy mógł tyle sztuk paść na pastwisku, ile posiadał. Zwyczaj w zasadzie sprawiedliwy, jednak nieraz wyzyskiwany przez sprytne jednostki, a w skutkach bardzo zgubny. Ustawa, kiedy jej przyszło gospodarkę gminną uregulować, załatwiła się z pastwiskami bardzo wygodnie, powiadając w § 68 Ustawy gminnej: „Co do tego, komu i w jakim rozmiarze służy udział w pożytku dobra gminnego, trzymać się należy dotychczasowego niezaprzeczonego zwyczaju”. Na nic więc wszelkie zabiegi, zmierzające do polepszenia tej gospodarki, jeżeli w gminie znajdzie się paru członków niezadowolonych a częściej jeszcze nieświadomych rzeczy, stojących w poprzek wszelkiej dobrej myśli.
W niektórych gminach Rady i Kółka rolnicze łącząc w sobie najinteligentniejsze żywioły, rozumiejące doniosłość tej sprawy dla pożytku całej gminy, usiłują wydobyć się z dotychczasowego stanu, cóż kiedy dobre ich chęci rozbijają się o inur konserwatyzmu i niedowiarstwa, wspieranego nadto ustawą gminną.
Zarząd główny, nie lękając się trudów i niepowodzenia, postanowił obok prowadzenia prób z nawożeniem podjąć akcyę na szerszą skalę, zmierzającą do polepszenia gospodarki na pastwiskach gminnych. W myśl uchwał, powziętych przez Ogólną Radę w Przemyślu w r. 1904 za inicyatywą prof.
Pomorskiego, przyjął Zarząd główny nowego inspektora rolniczego, któremu powierzono to ciężkie zadanie do zrobienia. Akcya w tym względzie ma na razie charakter propagandy, a tylko tam, gdzie tego zajdzie potrzeba, opiera się na udzieleniu praktycznych pouczeń i wskazówek.
W przekonaniu, że chcąc poprawić zagospodarowanie i użytkowanie pastwisk gminnych, należy najpierw rozbudzić zainteresowanie się tą sprawą, porusza się przy każdej sposobności tę sprawę, czy to na kursach, czy na Zebraniach powiatowych. W tej myśli odniósł się Zarząd główny do Wydziałów Rad w powiatach, mających największe pastwiska, aby, rozpoczynając szerszą i systematyczną akcyę w tym kierunku, urządzić w ciągu miesięcy zimowych Zgromadzenia powiatowe członków Kółek rolniczych celem wyczerpującego przedyskutowania sprawy, w jaki sposób należy gospodarować na pastwiskach gminnych, by użytkujący względnie gminy miały większy niż dotychczas pożytek.
Ponieważ sprawa pastwisk gminnych jest ważną nie tylko dla członków Kółek rolniczych, ale jest kwestyą piekącą dla ogółu gmin, wspólne pastwiska posiadających, bardzo pożądaneby było, aby w podobnych zebraniach brali udział naczelnicy i radni, a nawet każdy, kogo ta sprawa więcej interesuje.
Myślą przewodnią w naszej działalności na tej drodze jest propaganda i agitacya w celu wzbudzenia i zainteresowania się tą sprawą u samych włościan i skłonienia ich do poprawy tych pastwisk bez żadnych wielkich zmian, sięgających w gospodarkę gminną. Zasadą naszą w tej propagandzie jest utrzymanie dotychczasowego stanu posiadania gminy, a wynalezienie odpowiednich sposobów do polepszenia gospodarki pastwiskowej. Z założenia już agitacya za sprzedażą i za parce-lacyą pastwisk odpada, jako środek może gdzie niegdzie dobry, ale na ogół nieprowadzący do celu i ze wględów gospodarczych i ze względu na sprawiedliwość społeczną niewykonalny a nawet szkodliwy.
Rozchodzi się więc o podniesienie urodzajności i racyonalne wyzyskanie pastwisk przez zaprowadzenie czasu ochronnego, przez usunięcie puszczania na pastwisko wszelkiego inwentarza razem, a wyznaczenie osobnych kawałków dla świń i gęsi, tych największych niszczycieli pastwisk, przez nawożenie i uregulowanie stosunków wilgotności, a gdzie zachodzi potrzeba przez zamianę czasową pastwisk kawałkami na rolę w celu wyczyszczenia i poprawienia porostu trawy. Wszystko to musi się odbywać w ramach istniejącej ustawy, pozostawiającej decyzyę o sposobie gospodarki Radzie gminnej, a nie dozwalającej na ograniczenie kogokolwiek w korzystaniu z dobra gminnego.
Sprawa to nadzwyczaj trudna, bo chcąc zaprowadzić racyonalny sposób użytkowania, należałoby prawie zawsze ograniczyć rozmiar tego użytko-l wania.
27
Na polepszenie pastwiska nieodzowne są pewne fundusze, czy to na zakupno nawozów sztucznych, czy nasion traw do podsiewu, czy na przeprowadzenie rowów osuszających. Gminy jednak nie posiadają ich wcale, bo spaśne, jakie ono jest, idzie na inne rozchody. Ażeby więc umożliwić gminom wyjście z tej trudnej sytuacyi, byłoby dla nich najlepszym sposobem wydzierżawienie na 3—5 lat pewnej części pastwiska, naturalnie za mierną cenę z tym jednak warunkiem, że dzierżawcy obowiązani są owe kawałki zamienić na pole orne, gospodarować na nich wedle z góry wyznaczonego planu tak, aby znów po upływie czasu dzierżawy, kawałki te zamienione zostały na pastwisko. Z tego byłaby korzyść podwójna, ponieważ po pierwsze przez uprawę, wyczyszczenie, zrównanie powierzchni i zriawożenie pastwisko zyskałoby bardzo wiele na wydajności, a z drugiej strony kasa gminna miałaby dochód pewien służący na melioracye następnych części. A choćby nawet dochody z dzierżawy były bardzo małe to i tak korzyść byłaby znaczna dla gminy, bo samo przejście pastwiska uprawią rolną poprawna je bardzo dobrze.
Gdzie pastwisko zanadto mokre lub zanadto suche, tam przez zawiązanie spółki wodnej (zwłaszcza, gdy sprawa ta kilka gmin dotyczy) i zespolenie sił można to przy pomocy funduszów’, uzyskanych od kraju i rządu, bez wielkich trudności wykonać.
Zawiązywanie spółki wodnej w celu osuszenia pastwiska w jednej gminie jest niepotrzebne a potrzebna tylko zgoda wszystkich interesowanych.
Taka jest dyrektywa Zarządu głównego w działalności, zmierzającej do poprawienia gospodarki na
III. Polu doświadczalne
Pola demonstracyjne z nawozami sztucznymi.
Używanie nawozów sztucznych, różnego rodzaju i o różnej zawartości składników pożywnych, tak co do jakości, jak ilości, rozpowszechnia się między rolnikami (osobliwie drobnymi) w niektórych okolicach nadmiernie, w innych zaś znają nawozy sztuczne tylko ze słyszenia, a gdzieniegdzie nie znają ich wcale.
Oba te objawy są równo zle i przynoszą szkodę tak poszczególnym rolnikom jak i ogólnemu gospodarstwu krajowemu. Rolnicy pierwszego typu mając pomoc w nawozach sztucznych, przypadkiem szczęśliwie dobranych, zaniedbują obornik i gnojówkę, zaniedbują uprawę mechaniczną gleby, licząc na to, iż dodatek nawozu sztucznego wystarcza na usunięcie wad, pochodzących z niedbalstwa i lenistwa. Za ich przykładem idą inni, którzy jednak używając nawozów dla gruntów swych nieodpowiednich, często bezpotrzebnie i bez pożytku wyrzucają ciężko zdobyty grosz na zakupno nawozów. Rolnicy zaś drugiego typu z nieświadomości zaniedbują możność dopomożenia roli a przezto i sobie uzupełnieniem obornika nawozami sztucznymi.
pastwiskach gminnych. Działalność ta połączona jest z trudnościami niepośledniej miary, bo, aby wywołać i wzbudzić samo zainteresowanie się tą sprawą, pokonać trzeba z jednej strony moc uprzedzeń u ludności, brak funduszów, a z drugiej wywijać się przed paragrafami ustawy.
Dotychczas w myśl programu odbyły się dwa zgromadzenia w Tarnobrzegu, na których omawianą była obszernie sprawa pastwisk, raz na zebraniu umyślnie na ten cel przez Wydział Rady powiatowej i Zarząd powiatowy Kółek roln. za inicyatywą Zarządu głównego zwołanem, drugi raz r.a zebraniu delegatów Kółek rolniczych. Uchwalono na nich zająć się gorliwie polepszeniem pastwisk gminnych i domagać się od rządu i kraju pomocy materyalnej na zakupno nawozów sztucznych i nasion traw, potrzebnych na podsiew, a dalej wydatniejszej pomocy w przeprowadzeniu osuszenia.
Sprawę pastwisk gminnych poruszał dalej dotyczący inspektor na kursie rolniczym w Tarnowie, na zebraniu powiatowem w Tarnopolu, i na zebraniu w Wojutyczach, powiatu Samborskiego. Zawezwany przez Zwierzchność gminną miasta Sokołowa udzielił jej fachowej porady w poprawieniu pastwiska gminnego, które stanowi obszar 40 mg. o glebie piaszczystej i z natury swej nie bardzo się na pastwisko nadającej, ale aktem fundacyjnym tylko na pastwisko przeznaczony.
W innych powiatach do projektowanych zebrań i omówienia tej sprawy nie przyszło na razie z powodu trudności już w samem zwołaniu takiego zgromadzenia.
z nawozami sztucznymi.
Wyłoniła się stąd konieczność zwrócenia uwagi jednych na racyonalne użycie nawozów, a zapoznania z niemi drugich. A, że ani pouczanie pismem czy drukiem, ani też najgorętsze zachwalanie żywem słowem nie działają tak skutecznie, jak przedstawienie naoczne, przedsięwzięto zakładanie pól z nawozami sztucznymi, które nazywamy „demonstracyjnemu, gdyż nie są to doświadczenia w ścisłem znaczeniu tego słowa (naukowem), ani też próby, bo używane są tylko takie nawozy, które wyszły już z okresu prób.
Pierwsze takie pola założone były w r. 1902 w powiecie mieleckim. W następnym roku urządzono cały szereg pól w powiatach bocheńskim, brzeskim, krakowskim, lwowskim i pilzneńskim. W roku 1904 urządzono ponownie takie pola w powiatach lwowskim i pilzneńskim oraz w powiecie buczackim, rudeckim i Samborskim.
Warunki, na jakich urządzono te pola, jak również wykaz osób i miejscowości, u których je urządzono, pomieściliśmy w Sprawozdaniu z czynności Towarzystwa za r. 1904. Tu tylko przypomnimy, że pola nawozowe urządzone były podług trzech zasadniczych typów a więc: 1. dla rolników
28
obeznanych częściowo z użyciem nawozów sztucznych, II. dla miejscowości, gdzie nie używano żadnych nawozów, pomimo, że osobliwie ze względu wielkiej odległości pól od gospodarstwa użycie ich jest wskazane, III. dla miejscowości, gdzie używają tylko żużli, lub tylko superfosfatów.
Przystępując do zdania sprawy z wyników użycia nawozów sztucznych na tych polach, pozwalamy sobie przypomnieć, że w przewidywaniu, iż natrafimy na znaczne trudności, pisaliśmy już w zeszlorocznem Sprawozdaniu: „nie możemy
przesądzać, o ile na rok przyszły z liczbowym materyalem będziemy mogli wystąpić**. Przewidywania nasze się spełniły i jedynie też z powiatu pilzneńskiego, skąd ze względu na większe uświadomienie rolników liczyliśmy na otrzymanie sprawozdań, nadesłano nam z 9-ciu pól założonych 7 sprawozdań. Niektóre z nadesłanych nam sprawozdań podajemy z tą uwagą, że żadnych formularzy na nie nie posyłaliśmy, że zatem każdy ze sprawozdawców pisał, jak uważał za odpowiednie. W sprawozdaniach nie zmienialiśmy nic, podając je w ich autentycznej szacie.
Sprawozdanie z pól doświadczalnych.
Przedplony — na nawozie żyto, koniczyna, dany nawóz na konicznisko, ziemniaki, jęczmień i na jęczmienisku żyto siane na pólkach doświadczalnych, które dało wyniki poniżej wyszczególnione. Orka na żyto uskuteczniona *% 904, siew *% 904, wschodziło od */io 904, sypało się w kłosy od 8 do 'V» 905, kwitło od 8% do u/0 905, stało prosto do 17/b 905 a potem się powaliło, żęte “/, 1905.
Wszystkie 6 pól po 10 sążni szerokie a 40 sążni długie.
50 kg. żużli:
zebrano:
2 kopy, 19 snopów,
wagi: ziarna 219 kg., słomy 393 kg.
37‘5 kg. superfosfatu:
zebrano:
2 kopy, 26 snopów,
wagi: ziarna 253 kg., słomy 405 kg.
Bez nawozu
zebrano:
2 kopy, 3 snopy,
wagi: ziarna 208 kg., słomy 331 kg.
50 kg. żużli, na wiosnę saletry 5 kg.
zebrano:
2 kopy, 32 snopów,
wagi: ziarna 259 kg., słomy 415 kg.
37’5 kg. superfosfatu, na wiosnę saletry 5 kg.
zebrano:
2 kopy, 35 snopów,
wagi: ziarna 255 kg., słomy 418 kg.
Na wiosnę saletry 10 kg.
zebrano :
2 kopy, 13 snopów,
wagi: ziarna 213 kg., słomy 367 kg.
Lubcza, 28 grudnia 1905 (p. Jodłowa).
Michał Biel.
Sprawozdanie z użycia nawozów sztucznych pod oziminy.
Powiat: Pilzno, miejscowość: Głobikówka p. Brzostek. Przeprowadzający próbę: Michał Kabaj.
Otrzymał do doświadczeń pod oziminy na swojem gospodarstwie następujące nawozy sztuczne, które zostały rozsiane na poletkach:
Pod żyto
40 sążni długich a 5 sążni szerokich czyli 200 sąż. kwadr, powierzchni, a to na:
Nr. 1. 18.5 kg. superfosfatu 18% mineralnego „ 2. 25.0 kg. żużli 18% cytr.
„ 3. bez niczego
„ 4. 18.5 kg. superf. 18% m. i 5 kg. saletry „ 5. 25.0 kg. żużli 18% c. i 5 kg. saletry.
Pod pszenicę
20 sążni długich a 5 sążni szerokich czyli 100 sąż. kwadr, powierzchni, a to na:
Nr. 1. 5 kg. saletry.
„ 2. 9 kg. superfosfatu 18% miner.
„ 3. 12.5 kg. żużli 18% cytr.
Żyto odmiana „Polskie**.
Gleba lekka glinka, podglebie przepuszczalne. Nawóz był w r. 1903 dany pod pszenicę. Przedplon pszenica.
Pole wyorane ostatni raz 23. sierpnia.
Zasiano żyto i nawozy sztuczne razem w jednym dniu 30. września,
Zebrano z każdego poletka osobno i osobno ważono i młócono.
Wydało każde poletko następującą ilość ziarna i słomy:
Nr. pólka Nawożone Ziarna Słomy W obliczeniu z morga Nadwyżka U wagi
ziarna słomy ziarna słomy
kilogram. kilogram. kilogram.
1 Supcrfosfatcin 110 255 880 2040 200 1096 Opłacalności nic obliczam,
2 Żużlami 115 260 920 2080 240 1136 bo nie znana dokładnie cc-
3 — 85 118 680 944 — — na nawozów.
4 Superfosfalcm i saletrą 122 284 976 2272 296 1328
5 Żużlami i saletrą 125 288 1000 2304 320 1360
Pszenica odmiana bez nazwy, dawno siewana u nas.
Gleba lekka glinka, podglebie przepuszczalne. Nawóz byl w roku 1901 dany pod ziemniaki. Pszenicę zasiano w ugorze, który uprawiono
w następujący sposób: z początkiem lipca podo-rano płytko i zawleczono, 20. sierpnia wywieziono obornik i przyorano 21. sierpnia to była ostatnia orka. Siew wykonano 30- września, razem rozsiano nawozy sztuczne i zabronowano.
Nr. pólka Ziarna Słomy Wobliczeniu z morga Nadwyżka
Nawożone ziarna sloiny ziarna słomy Uwagi
kilogram. kilogram. kilogram.
1 c •2, Saletra 45 150 720 2400 160 912 Opłacalności nie obliczam,
2 ,g Superfosfat 40 100 640 1600 80 112 nie znając dokładnej ceny
3 £ Żużle 42 110 672 1760 112 272 nawozów.
4 Nawóz stajenny 35 93 560 1488 — —
Z doświadczeń przekonałem się, że najlepiej popłacają u nas żużle i saletra, co jednak nie odstrasza mię od robienia prób dalszych w tym względzie, bo jestto i korzystne a zarazem przyjemne.
Te doświadczenia przeprowadziłem jak najściślej. Ważone było wszystko przed młocką, po wyparowaniu w stodole, razem cale snopy, a potem ziarno osobno.
Czwarte poletko pod pszenicę wyciąłem z pozostałego pola, nie wziętego pod doświadczenie, aby się przekonać, jaki będzie skutek.
W Głobikówce d. */n 1905.
M. Kabaj.
*

#
Pola urządzone w powiecie lwowskim miały charakter ściśle demonstracyjny, a wobec częstych wycieczek kierowników tych pól pp. asystentów Akademii roln. w Dublanach, do odnośnych miejscowości i urządzanych tam wykładów w nawozach, wypełniały swoje zadanie o zupełności. Otrzymaliśmy dwa sprawozdania z wyników.
Pola urządzone w powiatach buczackim, ru-deckim i sanockim były o specyalnym charakterze niejako reklamy dla nawozów sztucznych, gdyż miejscowości niemi objęte dotychczas wiedziały tylko ze słyszenia o istnieniu nawozów sztucznych.
Stamtąd nie otrzymaliśmy żadnych relacyi, o ile owa reklamowa próba dodatnio wypadła i podziałała na okolicznych rolników.
Wyniki uzyskane w r. 1904/5 na pozór nie bardzo zachęcały do prowadzenia dalszych prac w tym kierunku, mimoto jednak nie zaniechano ich, lecz starano się przeprowadzać je pod ściślejszą kontrolą, o ile do tego znajdą się siły.
W roku 1905 na jesieni zakładaniem pól zajęci byli p. Tadeusz Stamirowski, inspektor rolniczy, w powiatach cieszanowskim, lwowskim i stanisławowskim, p. Józef Kawecki, asystent rolniczy, w powiatach gródeckim, mościskim i przemyskim, p. Schrag zajął się urządzeniem prób porównawczych u członków Kółek powiatu husiatyńskiego, a przeprowadzający próbę członkowie K. r. w Handzlówce sami swoje pola podjęli się rozmierzyć i w ogóle sprawę w porządku przeprowadzić.
Do przeprowadzenia tych prób porównawczych przyjęto zasadniczo cztery wzory, z których pierwsze zupełnie odpowiadają wzorom z r. 1903/4, z tą różnicą, że dawki nawozów są wyższe. Kierowano się tymi względami, że przedsięwzięto próby porównawcze w miejscowościach nawet o bardzo niskim poziomie kultury gospodarczej, że zatem na razie lepiej wypadnie, jeżeli różnice będą wybitniejsze.
Kwestyę opłacalności odsunięto na razie.
Aby się nie powtarzać podajemy te wzory:
WZÓR I.
i 2 3 4 5 6
bez nawozu 30 kg. żużli 18% cytrat 20 kg. superfo-sfatu 18% min. bez nawozu 30 kg. żużli 18% cyt. i 37’/j kg. kainitu 20 kg. spf. 18% min. i 37 /a kg. kainitu każde poletko miało 200 sążni kwadr. 30 WZÓR II. 1 0 3 4 5 6 bez nawozu 30 kg. żużli 18% cytrat. 20 kg. superfo-sfatu kostnego V2 % azotu 17% kw. fosf. bez nawozu 30 kg. żużli 18% cytr. i 5 kg. saletry 20 kg. superf. amoniak 4% azotu 12% kw. fosf. każde poletko miało 200 sążni kwadr. WZÓR III. 12 3 4 bez nawozu 60 kg. żużli 18% cytrat bez nawozu II 37 ’/2 kg. su-perfosfatu 18% minerał pola po 400 sążni kwadr, czyli ćwierćmorgowe. WZÓR IV. l 2 3 bez nawozu żużle żużle kainit każde poletko po 200ft2 lub 100″2 WZÓR V. i każde poletko lub % morga. W ostatnich dwóch wzorach dawki nawozów wynosiły w stosunku 200 kg. żużli a 400 kg. kainitu na mórg. Próby porównawcze urządzono w następujących powiatach i miejscowościach: Powiat Cieszanów. W Szczercu k. Nie mirów a ul) Franciszka Chmielowskiego, 2) Wasyla Kozaka, u każdego na % morga, według wzoru I. pod żyto. 3) Maksyma Kunima, 4) Fedora Hirnego, u każdego na % morga, według wzoru II. pod żyto, u 5) Dmytra Wojnarczuka, 6) Iwana Hnatowicza, u każdego na 1 morgu, według wzoru III. pod żyto. Powiat Lwów. W Zaszkowie u Michała Pawlickiego na 1 morgu pod żyto, w 4 poletkach po 400 sążni kwadr., zastosowując wzór V. podwójnie. W Kulparkowie otrzymało K. r. 200 kg. żużli do przeprowadzenia prób według wzoru V. Powiat Stanisławów. W Haliczu u p. Waleryana Zajączkowskiego na 2 morgach pola podług wzoru III. (4 parcele po 800 sąż. kwadr,) Powiat Gródek. W Barze u 1) Józefa Durkacza, 2) Antoniego Durkacza, 3) Piotra Romanowicza, 4) Józefa Wołoszyna, u każdego na \ morgu, podług wzoru V. pod żyto. W Gródku jagiellońskim przedni, czer-lańskie u 1) Jana Duszeńki, 2) Antoniego Łobodźca 3) Stanisława Mazura, 4) Jana Stachny, u każdego podług wzoru V. pod żyto. W Gródku jag. przedm. lwowskie u 1) p. Kaczmarskiego (pod pszenicę), 2) Błażeja Ćwoka, 3) Jana Macowicza, 4) Ignacego Smyka, 5) Jana Staraka, u każdego podług wzoru V. pod żyto. W M s z a n i e u 1) Józefa Liplejki, 2) Jana Szurguta, 3) Michała Sikory, u każdego podług wzoru V. u drugiego pod żyto, u. pierwszego pod żyto i pszenicę, u trzeciego pod pszenicę. W P o w i t n i e u Ks. Lachiewicza podług wzoru V. pod żyto. W Rodatyczach u 1) Jana Kaniaka (Mo-ścichowskiego) 2) Antoniego Polańskiego, 3) Szczepana Zdobylaka pod żyto, 4) Antoniego Lachowicza pod pszenicę, u każdego na % morgu wzór V. Powiat Mościska. W Balicach u 1) Piotra Chomy, 2) Jana Chwaliboga, 3) Michała Tomków, 4) Stanisława Tomków u 1 i 4 na ‘/< morga, u 2 i 3 na ^ morga według wzoru V. pod żyto, 5) Lewińskiego, krawca na % morga, wzór V. pod pszenicę. W Strzelc zyskach u 1) Marcina Baszy, 2) Piotra Lachy, 3) Szczepana Mazura, 4) Błażeja 31 Wiącka, u każdego na % morgu, wzór V. pod żyto. W Trzcieńcu u 1) Michała Chomika, 2) Wojciecha Kucharczyka, 3) Kazimierza Piszczaka na Vj morgu, 4) Józefa Szczepanika na '/« morgu, wzór V. pod żyto. W Zakościelu u 1) Pawła Kardasza, 2) Pawła Kocury, 3) Jana Winiarskiego, u każdego na V» morgu, wzór V. pod żyto. Powiat Przemyśl. W Babicach u 1) Stefana Jurkiewicza, 2) Błońskiego, organ, u każdego na 7s morgu, wzór V. pod żyto. W Bachorcu u 1) Jana Baczy, 2) Stefana Barszczowskiego, 3) Jana Tworzydły, u każdego na V morgu, wzór V. pod żyto, 4) Jana Kleczaka na s,( morga wzór III. pod żyto.
W Drohobyczce u p. Jakubowskiego na % morga wzór V’. pod żyto.
WDubiecku ul) Józefa Gąski (młod.), 2) Antoniego Motyla, 3) Wojciecha Ulanowskiego wzór V. po % morga pod żyto, 4) Józefa Gąski (starsz.), toż samo z kombinacyą przy żużlach dodatku 25 kg. superfosfatu na połowie żużlami nawożonego V, morga.
W Grochowcach u 1) Franciszka Kiełba 2) Ks. Santałowskiego pod żyto, 3) Piotra Rudnickiego, 4) Wojciecha Szozdy pod pszenicę, u każdego na 7* morgu wzór V.
W Krzywczy u 1) Szymona Maciółka, 2) Antoniego Ziemiańskiego na V* morgu, 3) Ja-kóba Kowalczyka na 1 morgu, wzór V. pod żyto.
W Medyce u czterech członków po ’/* morga, wzór V, pod żyto.
W Tarnawce u 1) Jana Króla, 2) Jędrzeja Szczepanika po ‘/s morga, wzór V. pod żyto.
W Wyszaty czach u czterech członków po •/, morga, wzór V. pod żyto.
Powiat Huslatyn.
Zarząd powiatowy Kółek rolniczych otrzymał 20 q żużli i 5 q superfosfatu miner. 1H°/0 celem przeprowadzenia prób porównawczych, częściowo podług wzorów III. i V. Szczegółowych wiadomości nie otrzymaliśmy do chwili druku sprawozdania.
Powiat Łańcut.
W Handzlówce u 1) Jana Lenara, 2) Jana Sobka, u każdego na 1 morgu pod żyto podług wzoru III.
Powiat Tarnopol.
W Kokutkowcach u Jana Świrskiego, któremu wysłano 50 kg. superfosfatu mineralnego dla prób podług wzoru V.
Jak z powyższego zestawienia wynika, pola demonstracyjne z nawozami sztucznymi na rok gospo darczy 1905/6 urządzono w dziewięciu powiatach, 25 miejscowościach, u 79 członków Kółek rolniczych, w co nie wliczono powiatu husiatyńskiego z braku szczegółowych danych.
Jakkolwiek świadomi jesteśmy trudności, jakie wiążą się z jako tako dokładnem stwierdzeniem wyników z takich prób porównawczych, to jednak chcemy ufać w sumienność naszych członków i żywimy nadzieję, iż wszelkich starań dołożą, aby wykonać swoje zobowiązania wobec Zarządu głównego Towarzystwa. Wtedy i my będziemy mogli wypełnić zobowiązania nasze wobec fabryk żużli dostarczenia szczegółowych sprawozdań z podjętych prób, w zamian za bezpłatnie dostarczone do nich żużle. Zanim to jednak nastąpi, imieniem Towarzystwa przesyłamy na ręce generalnego zastępcy fabryk WP. Józefa Karracha za udzielone żużle gorącą podziękę.
OSapnoroanie gruntów.
Z kolei rzeczy przystępujemy do zdania sprawy z wapnowania gruntów. Na wstępie przypominamy, iż w „Sprawozdaniu z czynności z roku 1904 obszernie wymieniliśmy powody, które nas skłoniły do wprowadzenia tej akcyi w zakres naszego działania, przyczem podaliśmy do wiadomości warunki, na której oparła się ta akcya. Tamże wymieniliśmy ilość pól i miejscowości, w których na rok 1904/5 próby z wapnowaniem zostały przedsięwzięte.
Z powiatu gorlickiego, gdzie urządzono pól takich 12, nadesłano nam sprawozdań 11, nie otrzymaliśmy zaś sprawozdania od Piotra Lewińskiego ze Szymbarku.
Z powiatu jasielskiego z 16 pól otrzymaliśmy sprawozdań 8, a nie nadesłano sprawozdań z Kółek rolniczych w Dębowcu (1), Ołpinach (2), Szeb-niach (1), Sądkowej (2), Wojaszówce (2).
Z powiatu krośnieńskiego z 11 pól otrzymaliśmy sprawozdań 6, nie nadesłano zaś sprawozdań z Kółek rolniczych w Chorkówce (1), Bóbrce (1), Korczynie (1), Turaszówce (1), Wojkówce (1).
Ogółem biorąc z 39 pól otrzymaliśmy sprawozdań 25 czyli 64% całej ilości. Że stosunek ten wypadł nadspodziewanie pomyślnie, mamy do zawdzięczenia Kółkom powiatu gorlickiego, w czem znaczną część zasługi tychże zaliczyć należy na rachunek Zarządu powiatowego gorlickich Kółek, gdyż obowiązkowość, energia i świadome celu zajęcie się sprawą Kółek przez tenże Zarząd powiatowy musi wpływać dodatnio tak na same Zarządy Kółek, jak na pojedynczych członków.
Jako przykład takiej obowiązkowości przytoczyć pozwolimy sobie fakt, o którym doniósł nam p. Aleksander Mordawski z Szalowej (pow. gorlicki), który pisze:
„Wojciech Barczyk, członek K. r. w Szalowej, wyjechał w lecie na zarobek do Ameryki, a w listopadzie b. r. listownie przypomniał żonie swej dane przed wyjazdem swoim polecenie, żeby złożyła sprawozdanie z uprawy próbnej wapnowania gruntu pod oziminę. Z jej notatki i opowiadania przesyłam dołączone sprawozdanie “.
Poczuwając się do obowiązku uznania tego, co na uznanie zasługuje, nie mogliśmy pominąć milczeniem tego, co zasługuje na wytknięcie i dlatego
32
aczkolwiek z przykrością zmuszeni byliśmy wymienić te Kółka, w których członkowie za wiedzą Zarządów Kółek do prób z wapnowaniem się zgłosili, wapno bezpłatnie otrzymali i zużytkowali, (a przypuszczać należy z pożytkiem), zaś do zdania sprawy z wyników nie pospieszyli, mimo iż kilkakrotnie przypominaliśmy to ich zobowiązanie.
Co do samej formy sprawozdań musimy nadmienić słów kika. Dotychczas zarówno dla sprawozdań z prób z odmianami zbóż, jak dla prób z nawożeniem łąk, dostarczaliśmy prowadzącym próby gotowych szematów z szeregiem pytań, na które obowiązani byli odpowiedzieć. Pytania te otrzymywał każdy prowadzący próby zawczasu, więc były one niejako kierownicą, zwracającą uwagę rolników na te lub owe momenta z życia doświadczanych roślin. W roku sprawozdawczym po raz pierwszy odstąpiliśmy od tej zasady i już przy próbach porównawczych z nawozami sztucznymi pod oziminy, a także przy próbach z wapnowaniem zaniechaliśmy przesyłania szematów z pytaniami. Wskutek tego zdający sprawę zmuszony był opracowywać je więcej myślowo, przez co sprawozdania straciły wprawdzie na swojej jednolitości we formie, niejednokrotnie nawet na przejrzystości, ale w zamian dały nam materyał o wiele cenniejszy, samodzielny i wielu zdrowemi uwagami przepleciony.
Z nadesłanych 25 sprawozdań widzimy, że na 11 prób w powiecie gorlickim, nie udała się tylko jedna, gdzie żyto z powodu zbytku wilgoci wyginęło z wiosną (W. Drewniak w Staszkówce), a w jednej nie uzyskano z wapna żadnego skutku (M. Gawlik, wójt w Szalowej). Na 8 sprawozdań w powiecie jasielskim cztery zestawione zostały bez podania wagi a tylko na litry, wiązki i opałki. Tern przykrzej nas to uderzyło, że między sprawozdaniami są dwa od takich osób, które, zaliczając się do inteligencyi nie zadały sobie tyle trudu, aby przynajmniej polecić odważyć zbiory. Nic dziwnego też, że u tychże samych opinia o działaniu wapna wypadła niepomyślnie. W jednem ze sprawozdań tych piszą nam: „W ogóle pola nasze nie bardzo wapna potrzebują, co widać z tego, te zwykle rodzą się dobre konicze. Konieczną zaś ilość wapna otrzymuje pole w tomasynie, która jedyna z nawozów sztucznych znaczne i widoczne daje rezultaty“.
Mimo tego tak stanowczego twierdzenia tenże sprawozdawca podaje, że zebrano u niego: „z poletek 1 i 4 bez wapna po 7» kopy pszenicy w z wykłe snopki a ziarna po l/s hektolitra z jednego poletka, z poletek 2 i 3 z’ wapnem po 1 kopie w zwykłe snopki a ziarna po '/, hektolitra (!) z jednego poletka”.
Umyślnie przytaczamy te ustępy na dowód, jak trudna i ciężka jest praca nad oświatą zawodową małorolnej rzeszy, której przodują tacy pionierzy rolniczego postępu, jak przytoczony sprawozdawca, nie widzący sprzeczności swego własnego sprawozdania.
Z powiatu krośnieńskiego wszystkie ń sprawozdań brzmią pomyślnie.
Ogółem więc biorąc, na 24 prób, z których relacye o wynikach mamy w ręku, w jednym tylko wypadku nie uzyskano z wapnowania żadnego skutku, w innych zaś osiągnięto mniejsze lub większe, czasami nawet nadzwyczajne wyniki.
Nie podajemy wszystkich sprawozdań, gdyż to zabrałoby za wiele miejsca, pomieszczamy jednak ośm sprawozdań w tablicy D. z wszystkich 3 powiatów. Sprawozdania te nie odznaczają się ani wysokością zbiorów, ani też różnicą w plonach, lecz są to najdokładniejsze sprawozdania opracowaniem swojem, cyfrowemi danemi, oraz osobami sprawozdawców dające pewność, że podane wyniki są zupełnie ścisłe. Dwa z tych sprawozdań podajemy w całości w przedruku, a mianowicie p. Ignacego Kielara rolnika z Krościenka wyżnego i p. Franciszka Kucika kierownika szkoły z Dębowca. Oba można za wzór ścisłości sprawozdawczej polecić, obu też sprawozdawcom za nie dziękujemy, osobliwie zaś p. Kielarowi, któremu pewnie to trudniej przyszło zestawić i napisać, aniżeli p. Kucikowi.
Prócz uwag, które przytoczyliśmy w tablicy, niemal w każdem piśmie znajduje się korzystna uwaga o skutkach z wapnowania. Niektórzy co prawda mają pewne wątpliwości:
„Jest wprawdzie korzystne wapnowanie, ale drotej kosztuje, chyba te i w późniejszych latach będzie lepszy urodzaj, to w takim razie będzie pożądane wapnowanie. Dziękuję za wapno, bo będę miał doświadczenie bez kosztów.
Jan Krzysztofik z Głębokiej“.
Szczególniej cieszą się wpływem wapna na koniczyny.
„Młody konicz na zwapnowanem urósł jut do koszenia.
J. Szura z Szalowej, 10 września 1905 r. “.
„ Wapnowanie pola okazało się bardzo dobrem, a osobliwie koniczyna bardzo piękna, więcej nii połowę była lepsza jak bez wapna.
Stanisław Wilk z Sucliodołu“.
Co prawda to są i niezadowoleni, bo
„…tyto pięknie zeszło, zima nie uszkodziła, z wiosny pięknie rosło, z końcem maja był deszcz z wiatrem i położyło je całkiem. Później deszcze przelewały i jut nie wstało, przerosło więziałką i koniczem (bo zasiałem w tern tycie koniczynę) i przez to było liche na ziarno i tuz słomę“)). Rzeczywiście też nieznaczna tylko była różnica plonów; na nienawapnowanem zebrano 586 kg., na nawapnowanem 701 kg. z morga. Sprawozdawca kończy temi słowy: „Zboia nie wiele, ale plew wiele i pięknych, Konicz o wiele lepszy tuz polu wapno wanem. Zasyłam serdeczne podziękowanie Zarządowi głównemu za wapno, ale więcej nie chciałbym go doświad- ’) Może trochę dopomógł do tego żti gęsty siew. Na 2000 m zasiano 65 kg. żyta, to znaczy na mórg 186 kg., czyli co najmniej dwa razy tyle co trzeba (Przyp. referenta).
33
czać, bo ócz co ino nie wygryzło, a nos co użył, to niech Pan Bóg broni.
W. Drewniak z Czeluśnicy”.
Na tem kończymy sprawozdanie z prób z wapnowaniem z roku gosp. 1904/5.
W jesieni r. 1905 wezwano do prób z wapnowaniem Kółka rolnicze z powiatu grybowskiego, pilzneńskiego, ropczyckiego i części południowej powiatu tarnowskiego.
Z nadesłanych zgłoszeń i próbek ziemi do rozbioru przyjęci zostali ci wszyscy, u których rozbiór ziemi w Stacyi chemiczno-rolniczej w Dubla-nach wykazał zawartość wapna poniżej l°/0.
Mianowicie przyjęci zostali:
W powiecie grybowskim: Józef Łądkie-wicz w Jastrzębi, Paweł Librant i Wawrzyniec Motyka ze Siedlisk.
W powiecie pilzneńskim: Michał Ka-
baj, Stanisław i Tomasz Prokuscy i Wojciech Wojtaszek z Głobikówki; Antoni Baran, Kazimierz Kapłon i Stanisław Warzecha z Jodłowej; Michał Biel i Jędrzej Trojan z Lubczy; Franciszek Perz i Jan Prymakowski z Róży; Jan Kurcz ze Sma-rzowej; Piotr Kleszcz z Wiewiórki.
W powiecie ropczyckim: Jan Król, Piotr Pikuła i Jan Przetacznik z Brzezówki; Jan Łuszcz z Nawsia; Jan Babicz i Stanisław Staroń z Niedźwiady; Jan Moroń i Jan Siwula z Paszczy-ny; Jan Bieszcz i Jan Chmiel ze Skrzyszowa.
W powiecie tarnowskim: Mieczysław
Kotulski i Józef Różycki z Chojnika; Paweł Robak ze Szynwałdu.
W powiecie gorlickim: dodatkowo zostało przyjęte Kółko rolnicze w Staszkówce.
Tak więc na rok 1905/6 urządzono 29 prób z wapnowaniem, prócz wielkiej zbiorowej próby w Staszkówce, która zostaje pod kierownictwem ks. Antoniego Tenczara. Warunki przeprowadzenia tych prób pozostały te same jak w roku sprawozdawczym.
Prócz powyższych założył na wiosnę 1906 roku asystent p. Józef Kawecki 10 prób z wapnowaniem gruntów pod jarzyny w powiecie limanowskim, a mianowicie u Józ. Twaroga w Sowlinach, Antoniego Tomasika w Mordarce, Józefa Struga w Lipowem, Jędrzeja Postrożnego w Starej wsi, Jana Dudka w Makowicy, Stanisława Urygi w Zmią-cy, X. X. w Ujanowicach, Jana Drożdża i Jana Brody w Jodłowniku i u Franc. Smreczyńskiego w Porębie wielkiej. Wszystkie te pola próbne zostały na miejscu rozmierzone i najszczególowsze wyjaśnienia do przeprowadzenia prób wydane.
Sprawozdanie z wapnowania gruntów Ignacego Rielara.
(Z powiatu krośnieńskiego).
W roku 1904 dostałem na pole doświadczalne wapno, i wypełniłem obowiązki, których się podjąłem, popisałem na kartce wszystko, lecz że nie miałem czasu ociągnąlem się do późna ze sprawo-
zdaniem. Przeto upraszam Szanowny Zarząd główny o łaskawe uwzględnienie, bo w tym roku tak trudno się było obrobić — najemnika dostać nie można było i za duże pieniądze z powodu wy-chodźtwa za granicę. Proszę łaskawie przyjąć chociaż i późno.
Gleba glinka, podglebie ił czerwony, nieprze puszczalny. W roku 1900 nawożono stajennym nawozem i posiano żyto na 1901/2. W r. 1902 były ziemniaki, po wykopaniu których dano o pół mniej nawozu jak w r. 1900 i zorano na zimę. W r. 1903 był jęczmień. Potem było pastwisko.
To pastwisko spokładalem 10/7, poskrudzilem 24/7 a jak przyszło wapno, wywiozłem zaraz na tę rolę i przesypałem ziemią na dwóch kupkach po 400 kg. Jak się sklarowało, posiałem na poletkach, równo wymierzonych po 500 m. kwadratowych podług pouczenia. Poletko 1 i 2 zostało bez wapna, na 3 i 4 poletku posiałem na każdem po 400 kg. wapna i znów pługiem przepokładałem. Za dni parę poskrudzilem ten pokład i woziłem nawóz stajenny, a po rozrzuceniu przyorałem go. W kilka dni po zoraniu zasiałem żyto „Petkus“, poskru-dzone czyli przykryte bronami dnia 22/9. Wysiano żyta 65 kg.
Pożęto żyto 26/7 1905 roku, a młocka wykonana cepami zaraz z pola.
Zebrano z poletka:
bez wapna
pierwszego
drugiego
Czystego ziarna pośledniego „ słomy prostej .
„ mierzwy ujmy . . . .
plew …. trzyn ….
Czystego ziarna 132 kg. 40 dkg. 132 kg. 60 dkg.
115 kg. 89 dkg. 116 kg. 50 dkg.
10 „ 50 n 10 „ 50 „
270 „ n 279 „30
20 „ — n 20 „ — „
5 „ — n 5 „ 50 „
6 „ 4 n 6 „ 4 „
10 „ 70 »> U „ 10 „
na wapnie
trzeciego czwartego
pośledniego „ 6 „ 20 „ 7 „ 5
słomy prostej . 302 „ 30 „ 302 „ 30 łł
„ mierzwy 22 „ 10 „ 22 „ 12 łł
ujmy . . . . 6 » 40 „ 6 „ 45 W
plew . . . . 7 „ 60 „ 7 » 5 łł
trzyn . . . . 10 „ 90 „ 10 „ 95 łł
Uważam, żeby nie posucha przeszłoroczna, toby z pewnością był lepszy skutek, bo gdy po zbiorze żyta podkładałem ściernisko, to spotykałem wapno mało zmienione. Drugie, że u nas były wczas burze, bo żyto kwitło 22 maja a już go powaliło i tak jak była pogoda i wiatr, to wstało i kilka razy go kładło, to zaś wstawało, to uważam za przeszkodę.
Teraz dziękuję Zarządowi głównemu za wszelkie pouczenia serdecznem „Bóg zapłać”, a proszę Zarząd główny o przebaczenie, jak co niedokładnie, bo moja ręka ciężka i spracowana.
Krościenko wyżnę p. Krosno d. 23/11 1905 r.
Ignacy Kielar członek Zarządu kółka roln.
3
-34-
Tablica X. Wyciąg z P;» sprawozdań
«3 ‘5 o Nazwisko i imię Miejscowość Opis 'O o 93 oS .3 £ g- Przeszłość pola Sposób uprawy
0-i gleby podgleb. 03 g S3 £
Cl Sędziak Józef Szymbark glina słabo przepu- szczalne 0.03 — Na 1000 m* dano 800 kg wapna nawozowego, przemieszano bronami z ziemią, dano obornik i przyorano, po odleżeniu wyorano pod siew
u •mm Wojciechowski Wojciech Bystra glina nieprze- puszczal- ne 0.02 1899 nawiezione żużlami 18% cytr. pod żyto 7/7 pokład, 21/7 hakówka, brona na 1000 m2 dano 800 kg wapna nawozowego radlono. Obornik przyorany, siew żyta.
u o Barczyk Marya Wojciechowa Szalowa glina średnio przepu- szczalne 0.07 Uprawa dobra, nie-wyjałowio-ne, 1903 obornik żyto 10/8 pokład, 16/8 na 1280 m2 dano 800 kg wapna nawozowego, zawleczono 19/9 orka pod siew, na którą dano 50 kg żużli 16% (na mórg 112 kg).
O Wójcik Tadeusz Szalowa piaszcz. żwiro- wate 0.02 1902 obornik 1904 owies 20/8 dauo na 1000 m2 wapna nawoź. 800 kg, zawleczono i przypokładano. 30/8 zawleczono.9/9 wyorano pod siew i dano żużle 17% cytr. (na mórg 150 kg)
o ■M o Fory stek Jan Czeluśnica glinka glinka przepu- szczalna 0.10 1902 obornik pod jęczmień. 25/7 wapno zakopano w ziemię dla zlasowania. 8/8 ow-sisko spokładanoi dano wapno 800 kg na 1000m2i zawleczono a 9/8 zbakowano 12/8 dano obornik i przyorano.
w rt Kucik Franciszek Dębowiec glinka bielico-wata z domieszką piasku średnio przepu- szczalne 0.08 Licho uprawne i wyjałów. 1901 nawóz pod ziemniaki po nich żyto, owies, 1903 pokład,wyczyszczeń. perzu 9/4 kultywator, orka, zasiew łubinu na żużlach, przyorany 15/7 na zielony nawóz. Dano 12/9 wapna 800 kg. na 1000 m2, zawleczono i wyorano pod siew.
s n o Zajdel Franciszek Suchodół glina próch- niczna żółta glina nieprzepuszczalna 0.03 1903 nawóz pod jęczmień Wapno wywieziono w kupy leżało 3 tygodnie, szczelnie okryte ziemią. Po rozsyce-niu się rozsiano je na 1000 m2, 800 kg wapna nawozowego i przyorano.
e u W Kielar Ignacy Krościenko wyżnę glinka żółta glina nieprzepuszczalna brak 1900 nawóz pod żyto. 1902 ziemn. pólnawóz, 1903 jęczmień 1904 pastwisko 10/7 spokładano 20/9 wy włóczone. Wapno w kupki, po rozsyceniu rozrzucono na 1000 m2 dano 800 kg wapna, przyorano. Nawóz stajenny przyorano.
— ar> —
z wapnowaniem gruntów r. 1904/5.
Ilość użytego wapna nawozowego Rodzaj zboża i ilość nasienia Data Zebrano w oblic bez wapna •łomy 1 plew ziarna k 1 | o o seniu z 1 morga na wapnie słomy | plew | ziarna r a m A w UWAGI
na 1 mórg siewu żniwa
4600 kg żyto 143 kg 30/9 ? 3105 69 1104 3967 92 1288 Żyto było bardzo piękne i bujne, później przyszły burze i powaliły go bardzo, przezco wydało plon mniejszy. Wapno w naszych gruntach jest bardzo potrzebne i pokazało się to przekonanie na moim kawałku pola, że jest skuteczne.
4600 kg żyto 143 kg 1/9 11/7 1725 138 1115 1955 172 1265
3600 kg żyto 112 kg 19/9 15/7 1504 36 786 1684 53 844 Żyto na wapnionej roli było czyściejsze. Konicz zasiany w życie dał na jesieni z wapnowanego poletka furkę, około 600 kg wagi, zaś z niewapnowanego było o połowę mniej.
4600 kg żyto 143 kg 9/9 3/8 2144 120 1155 2691 166 1949 Koniczyna zasiana w życie okazała się o wiele piękniejsza na wapnie, aniżeli ua samych żużlach.
4600 kg pszenica „Gołka mi-kulicka“ 143 kg 26/9 28/7 1673 i 77 373 1868 94 644 Posianą pszenicę uszkodziła niezmiarka więcej niż w połowie. Pole wzgórzyste, zima sucha i wietrzna uszkodziła b. wiele oziminy. Na poletkach z wapnem jednak tak pszenica jak chwasty były o wiele bujniejsze i większe, co spowodowało mnie robić dalsze próby.
4600 kg żyto 90 kg. 20/9 18/7 1889 40 848 2581 46 1322 (Sprawozdanie to podajemy w tekście w całości).
4600 kg żyto 135 kg 16/9 29/7 2328 103 • 1178 2558 126 1351 Wapnowanie okazało się dosyć dobre. W jesieni żyto rosło słabo, na wiosnę rozrosło się dobrze i było gęste, po okwitnięciu przyszła burza i powaliła je, że już więcej nie wstało i słoma od spodu pogniła. Wapno nie wszystko się rozsycilo, pozostały kamienie.
4600 kg żyto „Petkus” 187 kg 22/9 26/7 3438 333 1454 3714 276 1592 (Sprawozdanie to podajemy w całości).
3*
3G
Sprawozdanie z wapnowania roli pod żyto.

Doświadczenie to przeprowadzi! Franciszek Kucik, członek Kolka rolniczego w Dębowcu p. loco (powiat jasielski) w r. 1904/5.

Gleba tak zwana białka z domieszką drobnego piasku. Podglebie średnio przepuszczalne.

Przez kilkanaście lat poprzednich było pole w dzierżawie i źle nawożone. Prócz lichego nawożenia, była i uprawa roli niestaranna, dlatego też pole było zaperzone, zachwaszczone i urodzaje były liche.
W r. 1901 były na tern polu ziemniaki na nawozie. Nawóz dano w ilości 15 fur na mórg.
W r. 1902 było żyto. W r. 1903 był owies po życie. W jesieni 1903 tj. od 1. września objąłem to pole w posiadanie i około 15. września spokła-dałem płytko, a 10. października zbronowałem żelazną broną dla wyniszczenia perzu i innych chwastów.

Na wiosnę 9. kwietnia 1904 zdrapałem pole kultywatorem (konny Planet jr.) i zbronowałem a potem zorałem w orkę płaską.
Dnia 12. kwietnia zasiałem na cały mórg 5 ctn. m. żużli Thom. 16% kwasu Fosforowego (rozpuszczalnego w kwasie cytr.) przemieszałem je z ziemią kultywatorem i zasiałem na mórg 150 kg. łubinu niebieskiego. Lubin był średni, może dlatego, że nigdy tu jeszcze nie był siany j (łubin żółty zasiany na próbę na kawałeczku był stosunkowo gorszy). Dnia 15. lipca skosiłem łubin przed południem, a po południu przyorałem go dość płytko.
Dnia 12. września na wymierzonych poprzednio czterech poletkach po 500 m1 (według wskazówek Zarządu głównego Tow. Kółek roln.) rozsiałem zlasowane wapno dając na 1 i 3 poletko po 4 cetn. m. i wszystkie poletka zorałem i za-bronowalem jednem pociągnięciem brony żelaznej. !

Dnia 20. września obsiałem cały mórg żytem, używając do siewu 5-rzędowego siewnika Sacka. Siewniczek pociągał koń. Na mórg wysiano 90 kg. żyta. Na poletkach próbnych był siew taki sam, jak na calem polu.

Żyto zżąłem dnia 18. lipca 1905. Naprzód zżęto żyto obok poletek próbnych, a potem ścieżki między poletkami. Zżęte na ścieżkach żyto odniesiono na zagony pola niepróbnego. Po wyschnięciu zżętego żyta na pomięci (na garściach) związałem żyto a z każdego poletka snopki pomalowałem na powrósłach inną farbą, zapisałem w notatce znaczenie każdej farby (tj. jaki kolor które poletko oznacza) i oddzielnie z każdego poletka w stodole złożyłem.

Młockę wykonano ręcznie cepami dnia 21. i 22. września 1905.

Ilość plonu ziarna, plew i słomy z każdego poletka osobno.
Z I. poletka na wapnie:
113 kg. ziarna celnego, 3% kg. pośladu, 4 kg plew, 226’/2 kg. słomy.
z III. poletka na wapnie:
110 kg. ziarna celn., 3’/* kg. pośladu, 4 kg. plew, 223 kg. słomy.
z II. poletka bez wapna:
68 kg. ziarna celn., 4 kg. pośladu, 3% kg. plew, 163’/j kg. słomy.
z IV. poletka bez wapna:
72 kg. ziarna celn., 3*/2 kg- pośladu, 3% kg. plew. 169 kg. słomy.
Dnia 25. stycznia 1906 r.
Franciszek Kucik.
IV. Próby z uprawa roślin pastewnych (za darmo).
Chociaż w ostatnich czasach małorolni gospodarze zaczynają uprawiać już coraz więcej roślin na paszę, zwłaszcza w okolicach podmiejskich, gdzie zbyt na mleko i nabiał wogóle jest łatwiejszy i rentowniejszy, to jednak na ogól włościanie bardzo jeszcze mało interesują się tą ważną sprawą. Z wyjątkiem koniczyny czerwonej i malej ilości buraków pastewnych, najczęściej nieodpowiedniego gatunku, nie uprawiają żadnej innej rośliny pastewnej. Wskutek tego też żywienie bydła zwłaszcza w zimie jest liche i niewystarczające. Pragnąc pod tym względem wpłynąć na zmianę stosunków, Zarząd główny rozdziela co roku pewną ilość nasion doborowych, w najlepszym gatunku po małej ilości za darmo li tylko dla przeprowadzenia prób na małą skalę, aby próbami temi zachęcić do dalszej uprawy.
Nadesłane nam sprawozdania wykazują najlepiej wielką doniosłość i skuteczność akcyi, w tym kierunku podjętej.
Z pomiędzy gatunków buraków pastewnych najwięcej wyróżniały się pótcukrowe Vilmo-rina białe i różowe a pod wpływem przeprowadzonych prób członkowie uskuteczniali w bieżącym roku większe zamówienia tego gatunku buraków. Wzrostem nie ustępowały innym odmianom n. p. Mammuthom, Eckendorfskim, Ideałom i Vauriacom, natomiast przewyższały je znacznie jakością i odpornością, tak, że włościanie nie mogli ich się dość nachwalić- Rezultaty z prób, przeprowadzonych z burakami pastewnymi, byłyby jeszcze o wiele lepsze, gdyby włościanie u nas więcej obznajomieni byli z uprawą okopowych wogóle a szczególnie buraków. Dotąd jednak bardzo niewielu małorolnych gospodarzy racyonalnie przeprowadza tę uprawę. Pominąwszy niedostateczne przygotowanie roli pod buraki popełniają gospodarze ten błąd, że sadzą buraki za gęsto, (to samo da się powiedzieć i o ziemniakach) że ziarno nie jest wszędzie równo ziemią nakryte i w nieodpo-
37
wiedniej głębokości umieszczone — dalej, że przerywają zwykle za późno, zostawiając piękniejsze flance po dwie lub trzy na jednem miejscu. Na polach słabszych mało jeszcze używają sztucznych nawozów pogłównych celem pobudzenia wzrostu słabszych roślin.
Zbiór i umieszczenie buraków na zimę także pozostawia wiele do życzenia. Zauważyć tu jednak należy, że w ostatnich latach zmiana pod tym względem na lepsze jest widoczna, zwłaszcza tam gdzie Kółka rolnicze pomyślnie się rozwijają i odpowiadają swemu właściwemu zadaniu, gdzie zatem czytają pilnie „Przewodnik” i pisma fachowe rolnicze.
Marchew pastewna znajduje między włościanami coraz więcej zwolenników. W próbach najwydatniejszą okazała się olbrzymia angielska biała zielonoglowiasta, po niej najbardziej zadowoliła doświadczających pomarańczowa Saalfeldzka. Z powodu jednak, że pierwsza nie da się długo przechować i do 1. lutego powinna być skarmiona, zaleca się gospodarzom uprawę obu tych gatunków obok siebie, ażeby, skarmiwszy wcześniej białą, mieli jeszcze do wiosny do dyspozycyi odporniejszą czerwoną.
To samo, co nadmieniono tutaj o błędach popełnianych przy uprawie buraków’ pastewnych, da się zastosować w wyższym jeszcze stopniu i do marchwi pastewmej. Rola nie zupełnie czysta, niedostatecznie uprawiona, nierówne i najczęściej za głębokie nakrycie ziemią nasienia, pozostawienie za gęsto roślin jedna obok drugiej i w nieodpowiednim czasie przeprowadzone przerwanie flanc, oto najgłówniejsze powody, że z marchwi przeprowadzający próbę nie mogą uzyskać pełnego plonu. Również zbiór i przechowanie są nieumiejętnie przeprowadzone.
Bardzo dobre wyniki wykazały próby z końskim zębem. Gospodarze zachwyceni są wprost wielkiemi zaletami tej cennej rośliny, która dla małorolnych stosunków ma bardzo doniosłe znaczenie, zwłaszcza na ziemiach lżejszych, piaszczystych, gdzie inne rośliny, przedstawiające znaczną wartość jako pasza, nie mogą być uprawiane. W niektórych miejscowościach próby doświadczalne tak zachęciły i poruszyły włościan, że wszyscy gospodarze w tej wsi, gdzie przeprowadzono próby, pragnęli koniecznie nabyć nasienia zębu za pośrednictwem Zarządu głównego. Uprawa zębu ma dla włościan z następujących powodów tak wielkie znaczenie:
1) Z małego kawałka starannie uprawionego pola mogą mieć gospodarze olbrzymią stosunkowo ilość dobrej paszy w czasie kiedy inna zielona pasza zwykle jest już skarmiona, a inwentarz głodzi się na zaniedbanych pastwiskach.
2) Część końskiego zębu nie skarmioną na zielono w jesieni można wraz z różnymi odpadkami w gospodarstwie zużytkować znakomicie w zimie w formie kiszonki, która ma tam zwłaszcza, gdzie inwentarz w zimie jest licho karmiony, wielkie znaczenie.
Te wszystkie zalety końskiego zębu szybko potrafili spostrzedz i ocenić przeprowadzający próby, dlatego też tak znaczny popyt za nasieniem był w roku bieżącym.
Również szybko utorowała sobie drogę u małorolnych gospodarzy lucerna tam, gdzie warunki jej uprawie sprzyjały. Można to było zauważyć przy tegorocznych zgłoszeniach o nasiona roślin pastewnych, bo trzy razy więcej było zgłoszeń o lucernę w r. b. niż w roku zeszłym,
Mniej dodatnio wypadły próby z seradelą. Pora co prawda nie sprzyjała uprawie tej rośliny, jednak głównym powodem nieudania się seradeli było niezupełnie szczęśliwie zastosowanie jej do rodzaju gleby tak, że tylko tam, gdzie ziemia zupełnie odpowiadała jej uprawie na lekkich piaszczystych gruntach, posiadających znaczniejszy zasób wilgoci, mieli gospodarze ładny pokos zielonej paszy. W innych miejscowościach o suchszej glebie albo wyschła i zmarniała zupełnie w czasie długotrwałej posuchy, lub stanowiła jedynie w jesieni jakie takie pastwisko.
Na zakończenie podajemy szereg uwag, umieszczonych w sprawozdaniach z zeszłorocznych prób z różnych stron kraju, z których okazuje się najlepiej, że akcya nasza, podjęta w celu zapoznania członków naszego Towarzystwa z uprawą roślin pastewnych, uwieńczona została najlepszym skutkiem.
Uwagi doświadczających:
1) Dziękujemy uprzejmie za udzielenie nam nasienia zębu, gdyż jest to pożyteczna roślina pastewna i dla gospodyń wygoda, bo się krowy bardzo dobrze doją a i zębu nie ubywa z pola bo wyrasta wysoko. Marchwi pastewnej do tego czasu nikt u nas nie znał a jest ona bardzo pożyteczną. Wszyscy członkowie Kółka rolniczego dziękują za udzielenie tak dobrego nasienia. Największy plon wydala angielska. Ja miałem taki okaz, że miała 31 cm. w obwodzie a 26 cm. długości a nacina wyrosła 45 cm. Sąsiedzi widząc takie plony, postanowili marchew uprawiać. Bóg zapłać!
Grzegorzówka, powiat Rzeszów.
Ferdynand Honda
sekretarz Kolka roln.
2) Dziękuję uprzejmie za udzielenie nasienia buraków pólcukrowych, bo te się bardzo udały tak białe jako i różowe. Chociaż przedtem sadzili gospodarze buraki, które kupili gdzieś na targu, to nawet nie opłaciły roboty, bo urosły jak paluszki. Dopiero w tym roku dostaliśmy nasienia dobrego, co się opłaciło sowicie i dziś mamy czem bydło chować.
Grzegorzówka, po w. Rzeszów.
Marcin Jnglot.
3) Kiedy ząb urósł na 1 m. 50 cm., wyrzy-nalem na paszę dla krowy, która zjadała go z wielkim apetytem, za co i mleka też więcej dawała niż z koniczyny i masło smaczniejsze. Paszy miałem przez cale lato dla krowy a parę łodyg wy-
38
starczyło. Kobieta ledwo uniosła 10 łodyg. Dziękuję za udzielenie do próby i co roku będę go uprawiał, bo bardzo się opłaca.
Glinik, pow. Ropczyce.
Antoni Litak.
4) . Koński ząb wydał świetne rezultaty i posiany na szczerym piasku i po kartoflach, bez najmniejszego zachodu, bo nawet nie ogarnięty wyglądał bardzo ładnie i dał doskonałą, smaczną i zdrową paszę dla bydła. Spodziewamy się, źe w b. r. nie będzie u nas ani jednego gospodarza, któryby bodaj 1 kg. końskiego zębu nie posadził, gdyż przekonano się, że ta roślina na nasze piaski jest prawdziwem dobrodziejstwem.
Szczerzec koło Niemirowa.
Zarząd Kółka rolniczego w Szczercu.
5) Koński ząb w naszej okolicy nie był znany, a gdy go posadziłem na owsisku, na które wywiozłem gnój i posadziłem go w gruncie pół-piaskowem, ludzie patrzyli na to drwiąco i mówili, że szkoda roli i nawozu, bo w naszych gruntach się nie opłaci jego uprawa. Lecz rzecz się miała przeciwnie, bo ząb rósł ładnie i byłby urósł wielki, gdyby nie zaszkodziła mu posucha i tak urósł do 2 m. Koński ząb bydło lubi nadzwyczajnie i krowy dają dobre mleko i nietylko zielony ale i suchy bydło dobrze je, gdy się go potnie na sieczkę. Nadal go będę sadził, gdyż się opłaca, bo na małym kawałku roli można dużo mieć paszy dla bydła, więc bardzo się nadaje dla małorolnych gospodarzy i sąsiedzi z początku, patrząc z niedowierzaniem, przekonali się, że się jego uprawa opłaca.
Brzoza Stadnicka, pow. Łańcut.
Maciej Wawrzanek.
6) Z otrzymanych nasion seradeli i końskiego zębu członkowie Kółka są bardzo zadowolnieni, szczególnie koński ząb wydał paszę zieloną obfitą, dochodził do wysokości 3 metrów. Trzy gatunki marchwi pastewnej nad podziw wydały plon. Członkowie będą prosili na wiosnę o podobne nasiona-
Staromiejszczyzna, pow. Skałat.
Ks. Jakób Szydłowski,
przewodniczący Kółka.
7) Buraki półcukrowe zasługują ze wszech miar na rozpowszechnienie, okazały się najlepszymi ze wszystkich gatunków, a gosposie zauważyły, że krowy im więcej mleka przyczyniły i że ono było tłuściejsze.
Na przykład jeden członek Piotr Głód uprawiał podług nauki „Przewodnika”, toteż buraki półcukrowe dochodziły wagi. 4—5 kg. a członkowie inni schodzili się jak na cuda do niego.
We wsi zębu dotychczas nie uprawiano. Członkowie żałowali, że wcześniej nie wiedzieli o tej drogocennej dla włościan paszy, bo byliby ją już uprawiali. W niektórych miejscach, gdzie sam mierzyłem u drugich a także u siebie, wyrósł na 3 metry w górę, toteż włościan zainteresowało to bardzo i podziwiali tę paszę i jednogłośnie przy-
znali pierwszeństwo nad innemi pastewnemi roślinami końskiemu zębowi.
Marchew pastewna jest bardzo pożyteczna nie tylko dla bydła, ale i dla świń i koni. Z początku nikt nie chciał się odważyć na przeprowadzenie próby. Jednak znalazł się jeden członek Walenty Siwy i ten posadził marchwi 3 gatunki. Z tych najładniejsza była biała, po wykopaniu przekonali się członkowie, że marchew opłaci się uprawiać w gospodarstwie. Marchew ta była długa 30—35 ctm. a gruba jak ręka u tęgiego rosłego człowieka, a co jeszcze więcej zachęciło włościan do jej uprawy, to że marchew tę gotują z kaszą jaglaną i mlekiem i mają pyszne jedzenie, zatem postanowili ją wszyscy uprawiać.
Grochówce, pow. Przemyśl.
Antoni Brzoza
przewodniczący.
8) Jedną z roślin, bez której żaden rolnik nie powinien się obchodzić jest koński ząb. Roślina ta nie jest wybredna co do jakości gruntu, bo się udaje doskonale na każdej ziemi, a daje paszy bardzo dużo i to dobrej pod każdym względem. Ja tego roku posadziłem go na polu w drugim plonie po nawozie. A jaki urósł! Radbym go pokazać tym niewiernym Tomaszom, a przekonaliby się, że się go opłaci uprawiać. Z kawałka 100 sążni kwadr, zebrałem 2500 kg. Oto jest cyfra, która mówi za najwymowniejsze słowa.
Każdy przecież rolnik powinien się zdobyć na to, aby u siebie zaczął uprawiać tę tak cenną roślinę. Niech odżałuje jaki zagonek pola, a przekona się, że się nic tak nie opłaci, jak uprawa końskiego zębu. A jaka to wygoda dla gospodyni podczas lata i do późnej jesieni. Pójdzie, urwie kilka liści i ma przyczem doić krowy. A jak to krowy jedzą.dobrze, a jak im mleka przybywa, to nikt nie uwierzy, kto nie spróbował u siebie tego.
Buraki są doskonałą rośliną pastewną i za staranną uprawę dają sowitą zapłatę w plonie. W tym roku sadziłem buraków aż cztery gatunki. Vilmorina półcukrowe białe wydały 409 q z morga, różowe 394 q, Oberndorfskie czerwone 358 q, żółte 315 kg.
Z tego wynika, że nie wystarczy sadzić buraki, ale jeszcze trzeba wybrać odpowiednie gatunki, a dopiero wtedy można się spodziewać dobrego plonu. Wielu pod tym względem błądzi, gdyż sądzą, że gdy byłe jakie buraki zakupione u lada handlarza posadzą, to jak się będą miały udać, to się udadzą. Tymczasem tak nie jest a gospodarz zaraz się zraża. Spróbuj gospodarzu sprowadzić nasienie przez Zarząd główny, posadź je prawidłowo, okop je raz i drugi trzeci i czwarty, nie żałuj nawozu, a przekonasz się, że się udadzą, byłeś ty zrobił swoje.
Nadzwyczaj cenną rośliną jest także marchew pastewna. Ta też potrzebuje swej uprawy stosownej, ale także i płaci sowicie za trud poniesiony. Ja w tym roku posadziłem trzy gatunki, ale najlepiej zapłaciła zielono-glowiasta biała, która rośnie
39
olbrzymia. U nas znajdowały się okazy, ważące 1V» kg- Tego gatunku z 40 sążni kw. zebrano 500 kg. Druga odmiana pomarańczowa (ta jest smaczna i dla ludzi) wydala 325 kg. Trzecia Wo-gezka z takiej samej przestrzeni 365 kg. To są cyfry prawdziwe, które najlepiej świadczą o dobroci tych roślin.
Doświadczenia moje, które podałem są prawdziwe, o czem każdy się może przekonać tu na miejscu w Głobikówce. Wzywam was rolnicy: Uprawiajcie rośliny pastewne a nie pożałujecie tego nigdy.
Globikówka, pow. Pilzno.
Michał Kalaj.

Składam w imieniu tutejszych członków Kółka Szanownemu Zarządowi głównemu serdeczne podziękowanie za udzielenie nasienia buraków i marchwi pastewnej na pola doświadczalne. Buraki udały się bardzo dobrze, szczególnie pólcukrowe. Rosły bardzo pięknie tak, żę przy urządzaniu wycieczek celem obserwowania wzrostu wzbudziły w nas wszystkich podziwienie i każdy przyrzekał na przyszłość dołożyć wszelkich starań przy uprawie buraków.
Marchew udała się bardzo dobrze. Posiana była na roli po burakach bez nawozu, przed siewem użyto małej dawki superfosfatu a po drugiem motyczeniu 10 kg. saletry. Rosła bardzo pięknie i gdzie była odpowiednio rzadka, ważyła jedna po 1 kg. i więcej. Szczególnie krowy doją się bardzo dobrze po marchwi i dają piękne mleko a i koniki ją mają za przysmak. Z nadesłanego nasienia obdzielił podpisany innych gospodarzy, wszystkim się bardzo udała i na przyszłość mają zamiar więcej marchwi uprawiać.
Glębowice, pow. Wadowice.
Franciszek Górkiewicz sekretarz Kotka.
Na wiosnę 1906 r. zaledwie część bardzo licznych zgłoszeń ze wszystkich stron kraju na pola doświadczalne mogliśmy uwzględnić. Wybraliśmy przede wszy stkiem te miejscowości, w których dotąd prób z uprawą roślin pastewnych nie przeprowadzano. Doświadczającym udzielono: buraków półcukrowych 144 kg. marchwi pastewnej białej olbrzymiej zielono-głowiastej 58 kg.
końskiego zębu 435 kg. lucerny francuskiej 136 kg. seradeli 112 kg. sorga cukrowego 84 kg.
Liczne doświadczenia, przeprowadzone w ostatnich czasach z sorgiem cukrowem wykazały wielką użyteczność tej rośliny, dlatego też postanowiliśmy zaznajomić członków Kółek z uprawą tej rośliny w Przewodniku i udzieliliśmy nasienia wielu zgłaszającym się.
Jak już wyżej wymieniono, nie mogliśmy wysiać większej ilości nasion za darmo na próby, lecz tylko drobne ilości tembardziej, że pragnęliśmy jaknajwięcej zgłoszeń uwzględnić. Więc buraków udzielaliśmy w ilościach 1—2 kg. dla jednego doświadczającego, marchwi % do 1 kg., końskiego zębu 5 kg., sorga cukrowego 2 kg., lucerny 2—3 kg., seradeli 5 kg. Więcej jak 4 członków z jednej miejscowości nie przyjmowaliśmy.
W zamian za udzielone nasiona za darmo, wysłane oplatnie każdemu z przeprowadzających próbę, żądaliśmy jedynie nadesłania nam sprawozdania po zbiorach i wyrażenia swego zdania o danej roślinie pastewnej. Nasienie zakupiliśmy w Związku handlowym Kółek rolniczych.
V.
AJ Pośrednictwo w nabywaniu nasion.
Dział ten należy do najdawniejszych agend rolniczych Towarzystwa. Z rozwojem Towarzystwa rozwija się i ten dział, ulegając przy tern zasadniczym przekształceniom. Jeszcze w 1898 roku, zatem przed laty ośmiu, Towarzystwo znało tylko rozdawnictwo bezpłatne nasion Kółkom rolniczym. W następnym roku wprowadzono pośrednictwo w zakupnie, lecz przyobiecano przy tem dostarczyć nasion za połowę ceny, czyli z 50 procentową subwencyą. Jednakże wobec napływu zgłoszeń fundusz, na ten cel przeznaczony, nie wystar-zył i późniejsze zgłoszenia otrzymały opust znacznie niższy od obiecanego. Po skonstatowaniu, że nie można w subwencyach iść za wysoko, akcya w tym dziale zmienia się zasadniczo, stając się w ścislem znaczeniu tego słowa pośrednictwem, dążącem li tylko do tego, aby członkom Towarzystwa dostarczyć po możliwie najtańszych cenach
Nasiona.
nasion pewnych, zdrowych, z odmian wypróbowanych.
I dziś w grę wchodzi pewien, niewielki stosunkowo do obrotu fundusz, zwany subwencyą na-sionową, nie jest to jednak subwencyą w ścislem znaczeniu tego słowa. Kwota wyznaczona na ten cel służy przy zakupnie koniczyny czerwonej na pokrycie kosztów oceny i plombowania przez Sta-cyę doświadczalną, z niej pokrywa się również część kosztów pośrednich, jakie w handlu przypadają na sprzedawcę, jako pośrednika .między wytwórcą a odbiorcą.
Rozwój działu pośrednictwa w nabywaniu nasion jest, jak to śmiało możemy zaznaczyć, bardzo pomyślny, jednak, aby rozwój ten ocenić, nie należy brać w rachubę wyłącznie cyfrowych wyników wartości nasion. Kwota zapłacona za nasiona nie jest decydująca. Choćby bowiem ilość dostarczonych kilogramów była nawet znacznie mniejsza a cena ich ogólna niższa w porównaniu z ro-
40
kiem poprzednim, to jednak wynik ten nie może być uważany za cofnięcie się w danej akcyi. Nie trzeba zapominać, że zapotrzebowanie nasion zależy od wielu okoliczności a przedewszystkiem od tego, czy rolnikowi udało się lub nie potrzebną dla siebie bodaj ilość nasienia wyprodukować u siebie. Lata średnio urodzajne bez jakichś choćby częściowych uszkodzeń tych lub owych plonów dozwalają rolnikowi zaopatrzyć się w potrzebne nasiona drogą produkcyi, a wtedy, rzecz naturalna,
0 wiele mniejszy jest obrót handlowy. Stąd też nie można] brać jako normy wysokich cyfr za-kupna pewnego nasienia z lat nieurodzaju jak np. tego, że w roku 1904 zakupiły Kółka 642 q nasienia koniczyny czerwonej, albo że w roku 1905 zakupiły 305 q nasienia fasoli pieszej, i przykładać te cyfry jako miary do wyceny rozwoju całej akcyi. Toż samo stosuje się do kwot pieniężnych, bo ceny są nader różne i nigdy takie cyfrowe porównania nie dadzą dokładnego obrazu rozwoju tego działu. Prędzej możnaby się oprzeć na cyfrach przeciętnych z pewnego szeregu lat.
Prócz tego uwzględnić należy jeszcze jedną bardzo ważną okoliczność. Akcya Zarządu głównego tak w tym, jak w innych działach nie jest tajemnicą, wyniki z niej ogłaszane są publicznie nietylko w sprawozdaniu z czynności ale i w dziennikach. Rozwój tej akcja, starania o skierowanie dopływów Kółek do jednego wspólnego łożyska nie mogły być obojętnie traktowane przez przedsiębiorstwa handlowe, pracujące w nasionach. Wyniki dodatnie a poważne zaostrzyły ich baczność
1 uwagę, a następstwem tego była silna agitacya za wytworzeniem sobie klienteli między temi właśnie Kółkami, które do niedawna lekceważono.
Nie dosyć na tern. Pokrewne Towarzj’stwa, które w tym kierunku dotychczas prawie nie pracowały, zwróciły swoją uwagę i w tę stronę, a organizując działy dla handlu produktów rolniczych niemal w każdym okręgu, ułatwiają wprawdzie zakupno włościanom, lecz równocześnie odzwyczajają ich od uskuteczniania zbiorowych zakupów przez Kółka rolnicze. W ten sposób oddziałują ujemnie na silniejsze spojenie członków po Kółkach rolniczych.
Mimo to wszystko przedstawić możemy wydatne wyniki naszego pośrednictwa.
Jak w latach ubiegłych, tak też i w roku sprawozdawczym pośrednictwem obejmowano przedewszystkiem nasiona roślin pastewnych i na nie wyłącznie zużytkowywano fundusz t. zw. subwencyjny. W pierwszym rzędzie zaś miano na uwadze najwięcej «rozpowszechnioną roślinę pastewną: koniczynę czerwoną. Wiosna roku 1906 (objęta jak zwykle tern sprawozdaniem) nie dostarczyła wprawdzie wyborowego nasienia koniczyny czerwonej, którego brakowało zupełnie, za to jednak ceny nasienia tego były znacznie niższe niż w latach ubiegłych. Zapotrzebowanie było mierne, gdyż w bardzo wielu okolicach miano nasienie własne, co do jakości nie pierwszorzędne, ale wystarczające tak jakością, jak ilością. Z tego też powodu i obrót
w koniczynie był mierny, a wynosił 23.206 kg., zakupionych za kwotę 33.862*38 koron.
Nasienie to dostarczone zostało Kółkom i pojedynczym członkom Towarzystwa po cenie 140 K za 100 kg. netto nasienia, już opłatnie do stacyi kolejowej odbiorczej, w workach nieszytych pod plombą i atestem jednej z dwóch stacyi kontrolnych a więc c. k. Zakładu doświadczalnego rolniczego w Krakowie i Krajowej stacyi doświadczalnej botaniczno-rolniczej we Lwowie.
Dyferencya między ceną kupna a ceną pobraną od Kółek rolniczj^ch pokrytą została z funduszu dyspozycyjnego na ten cel w kwocie 1.373-98 K.
Zakupna uskuteczniono w Banku rolniczym, Syndykacie Towarzystw rolniczych i Związku handlowym Kółek rolniczych, w partyach nasionowych większych, jednolitych, znanego i pewnego pochodzenia krajowego.
Wyniki badań jakości nasienia koniczyny dały cyfry, świadczące, że co do wartości użytkowej był to towar o kilka procentów wyższy po nad zwykłe normy Stacyi doświadczalnych.
Szczegółowy wykaz zakupionej przez Kółka koniczyny czerwonej dajemy pod B), jak zwykle w rozdziale na powiaty.
W innych nasionach pastewnych obrót był dosyć żywy, chociaż rzecz naturalna z pewnemi wahaniami ilościowemi. Z poniżej podanej tablicy, którą umyślnie w zestawieniu z poprzedniemi laty przedstawiamy, widać wysoką zwyżkę w ilości zakupionego nasienia buraków pastewnych. Ilość zapotrzebowanego przez Kółka nasienia buraków pastewnych trzykrotnie prawie większa od nabywanej w ostatnich trzech latach (4632 : 1637 kg.), stwierdzą, że uprawa buraków coraz więcej się rozpowszechnia, w czem główną zasługę przypisać sobie musimy. Nietylko jednak ilość nasienia zwraca uwagę, ale także jakość. Nadesłane zamówienia na nasienie objęły odmiany buraków pastewnych, oberndorfskich 78 kg., Woryaków 246 kg., Ideałów Kirszego 544 kg., ekendorfskich 676 kg., Mamutów 1051 kg. a Wilmorena półcukrowjrch (białych i różowych) 2036 kg.
Jeżeli zważymy tę okoliczność, że przed laty trzema, burak półcukrowy nieznany był małym rolnikom, a i postępowi rolnicy niewiele dawniej z nim się zaznajomili, jeżeli zważymy, że do nie-oświeconego rolnika tylko wielkość buraka przemawiała (czemu zawdzięczają wszelkie Mamuty, Piloty itd., swoją wziętość i sławę), to musimy wyprowadzić stąd wniosek, że pouczenia nasze chętnj’ znalazły posłuch i że włościanie, skupieni po Kółkach, poczynają trzeźwo patrzeć na swój zawód. Jestto jeden dowód więcej, że zarówno pouczająca działalność nasza jak i pieniądz, wydany na propagandę uprawy roślin pastewnych, nie idą na marne.
W dziale łubinów itd. jest także znaczna zwyżka, wywołana częścią tern, że w roku zeszłym w chrzanowskiem łubiny nie dopisały, a częścią tern, że wschód zaczyna się łubinem interesować.
41
W zbożach kłosowych a osobliwie w jęczmieniu i owsie, było znaczne zapotrzebowanie na nasienie nowych szlachetnych odmian. Jęczmienia dostarczyliśmy w odmianach Hanna i Goldthorpe z Mikulic (przez Związek), oraz szwedzkiego (re-produkcya ze Svalof) i krempskiego (z lubelskiego) wprost od producenta ze Staszkówki. Owsy zaś: tatrzański z Podhorzec,— Kirschego, Beseler i Anderbeck z Kozłowa wprost od producentów.
Nakoniec musimy zaopatrzyć uwagą ostatnią pozycyę tabelki wykazującą w próżnej zwykle rubryce 23600 kg, ziemniaków najnowszych, a dodać musimy „oryginalnych produkcyi Dołkow-skiego z Nowej wsi”. Korzystając z układu, jaki nam się udato zrobić na wystawie targowej nasion we Lwowie, postaraliśmy się o to, aby zachęcić Kółka do nabywania tych oryginalnych nowych odmian ziemniaków. Przyznać należy, że niespodziewany uzyskaliśmy wynik. Wobec ceny targowej ziemniaków około 2 K, wobec tego, że reprodukcyę Dolkowskiego można było dostać za cenę około 4 K, cena 10’54 K za 100 kg. loco Kęty, jakkolwiek w porównaniu z cennikiem bardzo, prawie do połowy obniżona, była bardzo wysoka i na niewielki tylko zbyt liczyliśmy. Z przyjemnością przeto zaznaczamy i ten dodatni objaw zrozumienia przez małorolnych znaczenia i wartości nasienia szlachetnych odmian.
Na tern kończymy zdanie sprawy z pośrednictwa w nabywaniu nasion w tern przekonaniu, że nikt nam nie zarzuci zbytniego optymizmu w naszem zapatrywaniu, iż dział ten mimo przeszkód, na jakie zewsząd natrafia, pomyślnie się rozwija. •
B) Wykaz zamówień na nasienie keniczyny czerwonej.
Wykaz ten zestawiony powiatami, przy których podane są liczby tegoroczne tłuste, a z dwóch poprzednich lat w nawiasie.

Biała 3495 kg. (4386 kg. w r. 1905, 3761 kg. w r. 1904) do 12 Kółek rolniczych.

Bochnia 152 kg. do 3 Kółek.

Brzesko 291 kg. (94, 1891) do 6 Kółek.

Brody 10 kg. (7) do 1 Kółka.

Buczacz 25 kg. (24) do 1 Kółka.

Chrzanów 1037 Va kg. (3580, 3486) do 7 Kółek

Cieszanów 28’/j kg. (73, 100) do 1 Kółka.

Dąbrowa 326 kg. (245, 1425) do 4 Kółek.

Dobromil 390 kg. (100) do 3 Kółek.

Gorlice 1525 kg. do 4 Kółek.

Grybów 225 kg. (500, 2055) do 2 Kółek.

Horodenka 50 kg. do 1 Kółka.

Jarosław 431 kg. do 7 Kółek.

Jasło 648 kg. (1250, 5382) do 6 Kółek.

Kołomyja 44 kg. (10, 50) do 3 Kolek.

Kossów 25 kg. (5, 85) do 1 Kółka.

Kraków 850 kg. (400, 1732) do 6 Kółek.

Krosno 2060 kg. (563, 4722) do 12 Kółek.

Limanowa 300 kg. (462, 690) do 4 Kółek.

Lwów 448 kg. (1024, 1342) do 6 Kółek.

Lisko 200 kg. (300, 225) do 2 Kółek.

Łańcut 190 kg. (535, 1640) do 4 Kółek.

Mościska 203 kg. do 3 Kółek.

Myślenice 1900 kg. (2270,3422) do 12 Kółek.

Nadworna 2 kg. do 1 Kółka.

Nowy Sącz 100 kg. (450, 2408) do 1 Kółka

Nowy Targ 450 kg. (315, 750) do 4 Kółek.

Pilzno 100 kg. (600, 1190) do 1 Kółka.

Przemyśl 566 kg. (409, 254) do 2 Kółek.

Przemyślany 100 kg. (588, 5) do i Kółka.

Przeworsk 70 kg. do 1 Kółka.

Rawa ruska 30 kg. (50, 5) do 1 Kółka.

Rohatyn 56 kg. (366, 1085) do 2 Kókek.

Ropczyce 270 kg. (200, 733) do 1 Kółka.

Rudki 125 kg. do 3 Kółek.

Rzeszów 200 kg. (105, 356) do 2 Kółek.

Sambor 20 kg. (230, 361) do 1 Kółka.

Sanok 250 kg. (215, 560) do 3 Kółek.

Skałat 30 kg. do 2 Kółek.

Sokal 73 kg. do 2 Kółek.

Stanisławów 50 kg. (200, 175) do 1 Kółka.

Stary Sambor 142 kg. (30, 75) do 1 Kółka.

Tarnopol 62 kg do 3 Kółek.

Tarnów 317 kg. do 2 Kółek.

Trembowla 75 kg. (135) do 1 Kółka.

Wadowice 3400 kg. (825,6474) do 8 Kółek.

Wieliczka 720 kg. (428, 3855) do 5 Kółek.

Zbaraż 24 kg do 2 Kółek.

Żółkiew 100 kg. (14, 5) do 1 Kółka.

Żywiec 1010 kg. (580, 215) do 8 Kółek.
C) Len.
Mimo, iż w wielu okolicach kraju uprawa lnu zaledwie na zagony się ogranicza, niemniej jest len bardzo ważną, bardzo cenną i niemal niezbędną dla włościan rośliną. W wielu jeszcze wsiach ludność nie wdzieje bielizny innej jak z samodziałowego płótna a urodzaj lub nieurodzaj lnu rozstrzyga niejednokrotnie o obfitości wyprawy dla dziewcząt. Siemię zaś lniane służy na lek dla bydła, daje znakomity olej i jeszcze lepszy wytłok.
Len jednak szybko się wyradza i wymaga niezbędnie odświeżenia nasienia. Akcya tedy podniesienia uprawy lnu choćby tylko przez dostarczenie świeżego nasienia, a tern więcej nasienia ze słynnych lnów inflanckich, a dostarczająca tegoż nasienia po zniżonych cenach zasługuje na szczere ze strony rolników uznanie.
Komitet c. k. Towarzystwa gospodarskiego galicyjskiego z wiosną 1906 roku tak jak corocznie przyjął zamówienia Kółek rolniczych na len sub-wencyonowany. Zastrzeżone było pierwszeństwo dla Kółek z okręgu działalności wymienionego Towarzystwa, jednakże gdy zgłoszenia te nie były zbyt liczne, znalazło się i pokrycie na własne za-, potrzebowanie wielu Kółek z zachodnich stron kraju, które inaczej nie mogłyby korzystać ze subwencyi, wyznaczanej na ten cel z funduszów państwa. Za pomoc tę, za uwzględnienie potrzeby ludności bez względu na okręg działania imieniem Kółek składamy Komitetowi gorącą podziękę.
42
Nasienia lnu parnawskiego dostarczono 25 beczek 14 % garncy czyli 2036 kg., lnu ryskiego, 110 worów, 28 garncy czyli 8870 kg., co razem wynosi 10906 kg., przedstawiających wartość po cenie handlowej 3223‘41 K., za którą jednak Kółka wypłaciły już z opłaconą dostawą do ostatniej sta-cyi odbiorczej cenę subwencyjną 2830 K.
W okręgu działalności c. k Towarzystwa gosp. gal. objęte zakupnem zostały powiat}’: Brody, Brzozów, Cieszanów, Gródek, Jarosław, Lwów, Łańcut, Mościska, Nadworna, Podhajce, Przemyśl, Przemyślany, Rohatyn, Rudki, Sanok, Skałat, Sokal, Stanisławów, Tarnopol, Zbaraż.
Prócz tego jak corocznie tak też i na wiosnę r. b. rozesłaliśmy bezpłatnie 60 kg. nasienia lnu parnawskiego i 165 kg. lnu ryskiego, zakupionego z naszych funduszów. Przesłano je Kółkom przeważnie we wschodniej części kraju dla zaznajamiania z nim tych, którzy dotychczas wcale lnu inflanckiego nie znali. Nałożyliśmy w zamian za bezpłatne dostarczenie obowiązek zdania na jesień sprawy, o ile uprawa lnu tego się udała i o ile jest on lepszy od lnu krajowego, z dawien dawna uprawianego.
Obrót w nasionach w stosunku do trzech lat poprzednich był jak następuje:
VI. Nawt
Jakkolwiek dalecy jeszcze jesteśmy od idealnego celu skupienia wszystkich zapotrzebowań Kółek rolniczych na nawozy sztuczne, to jednak z zadowoleniem stwierdzić możemy znaczny w tym kierunku postęp. Cyfry najlepiej to określą.
W roku 1902 zakupiono za naszem pośrednictwem 100 wagonów, w 1903 roku 125 wagonów, w 1904 roku 207 wagonów, a w 1905 roku 364 wagonów przedstawiających poważną kwotę 262.802 koron wartości). Użycie nawozów sztucznych rozpowszechnia się między gospodarzami małorolnymi coraz więcej, nie w tym jednak stosunku, jak wzrastają zamówienia przez nas wykonane. Śmiało więc możemy uważać to za objaw zaufania z jednej, a zrozumienia interesu z drugiej strony. Postęp jednak w zakupnie nawozów nie na ilości się kończy. Kto zbada tabelkę, którą załączamy zauważyć musi, że między nawozami sztucznymi żużle zatrzymują dla siebie pierwsze miejsce (72% w 1903 roku, 75% w 1905 roku) a inne nawozy bardzo wolno zbyt sobie wyrabiają. Z drugiej jednak strony \v żużlach samych przeważa dążność do zakupna lepszych aczkolwiek droższych żużli. W 1902 roku żużle o ogólnej zawartości kwasu fosforowego wynosiły 65.2% całego zapotrzebowania nawozów, a żużle cytratowe tylko ’) We wstępnem słowie do sprawozdania podano przez pomyłkę niższą ilość zakupionych wagonów, bo tylko 3241/; uwzględniono bowiem tylko zamówienia pod zasiewy jesienne, nie doliczywszy do nich zakupów wiosennych.
w roku 1906 1905 1904 1903
koniczyny czerwonej w kilogramach 23 206 23.435 63.286 53.100
koniczyn różnych. 412 1.472 1.260 444
traw różnych . . 1.189 1.125 1.444 828
seradelli …. 355 930 997 865
esparcetty . , . 364 27 22 28
buraków pastewn. 4.632 1.604 1.528 1.780
marchwi pastewn. 95 51 77 36
końskiego zębu 1.319 1.142 836 452
łubinu, grochu, wyk 15.865 4.428 4.791 285
sporku, sorga, rzepy, karpieli . . 242 156
zbóż kłosowych w osobliwych odmianach . , . 43 375 5.345 5.190
ziemniaków najnowszych , . 23.600 500
konopi …. 22 79 — —
lnu inflanckiego . 10.906 14.258 13.914 8.360
125 582 54.052 93.845 66.178
Ogólna wartość powyżej wykazanych 125.582 kg. różnych nasion wynosi 55 543 32 koron, a mianowicie : koniczyny czerwonej 33.996’79 K., innych nasion 9.31494 K., zbóż jarych 6.533\50 K., ziemniaków 2.465-88 K-, lnu i konopi 3.243’41 K.
sztuczne.
16.6%. W 1905 roku odnośne cyfry dają stosunek 48.7% i 27.4%.
Dalej zauważyć należy, że podczas gdy w 1902 roku żużli o ogól. zawartości 12—14% czyli ni-zkoprocentowych zakupiono aż 43.1%, to ilość ta w 1905 roku zeszła na 7,7%, podczas gdy w wyżej procentowych jest zmiana z 22% na 41%» a w cytratowych podobnież.
Kółka rolnicze, o ile nabywają nizko-procen-towe żużle, czynią to głównie w tych wypadkach, gdy zakupują na drobną odprzedaż w handlu, dla wytrzymania konkurencyi z małymi handlarzami, na własną potrzebę członków bardzo mało ich idzie.
Zauważyć również musimy, że coraz częściej zamówienia orzekają zakupno nie podług stałych procentów, lecz na podstawie wyników analizy, zaś przy zakupnie według stałych procentów coraz bardziej rozpowszechnia się przesyłanie próbek dla kontroli w stacyach i reklamacye ewentualnych braków.
Słowem mimo wielu jeszcze niedomagań w tym kierunku stwierdzić musimy ogromny i niezaprzeczony postęp.
Uznając wartość i znaczenie dla rolnictwa nawozów sztucznych jako pomocniczych, poświęcamy im też szczególną uwagę i zarówno w wykładach publicznych, jak też i w Przewodniku wiele miejsca im poświęcamy. Prócz tego sprawa porady fachowej listownie udzielanej w specyal-nych wypadkach zajmuje bardzo poważne miejsce w agendach rolniczych Towarzystwa.
Żużli o zawartości kwasu fosforowego Superfosfatów Mąki kostnej
ZAKUPIONO ogółem cytratowo rozpuszcz. mineralnych O >* c i 5 £ h O c > O Ut CS Ou 5 3 £ fl? c o N b O 3 'a Wapna £ O
12—140/0 15—170/0 U – MO/V1S—17% 180/0 i zwyż 14—160/0 17—190/0 o S „5 C3 -X Sm O* O C CO Ol. 03 X 03 OS
W pro cento w em obi i c z c n i u
w r. 1902 43.1% 22.1% 3.5% 6.5% 6.6% 3.1% 6.5% i % 9.5% 4.1% 0.5% 0.2% — 2-3% — 100’%
w r. 1903 26% 19.3% 8.7% 11.9 6.2% 3.9% 6.1% 4.2 % 0.9% 7.1% — 0-5% — 3-6% 1.6% 101)%
w r. 1904 16.2% 24.5% 11.0% 13.0% 8.2 % 2.3% 7.0% 6.8% 0.4% 5.5% 18% — — 2.4% 0.9% 100%,
w r. 1905 7-«7n 41.0% 6.1% 13.2% 7-8 % 1-1% 8.2% 3.4% 0.8% 6.1% 0.6% 0.2% — 3.1% 0.8% 100%.
u w metrycznych ce-t na nich 2805 14947 2256 4839 2878 411 8007 1291 291 2239 240 100 15.6 1153 300 30130
VII. Maszyny i narzędzia.
W dziale maszyn i narzędzi rolniczych, podobnie jak w nasionach i nawozach sztucznych, działalnością naszą obejmujemy pośrednictwo nie-tylko celem uzyskania możliwie najwyższych opustów i innych udogodnień dla kupujących. Na pierwszym planie naszej działalności stawiamy czuwanie nad tern, aby członkowie Towarzystwa nie nabywali bezwartościowych narzędzi, dalej dążymy do zaznajamienia ich z mało znanemi a cennemi i do stosunków małorolnych dostosowanemi maszynami, wreszcie staramy się usunąć od członków Towarzystwa źródła niezdrowego kredytu i wpływ nieuczciwych agentów.
W działalności naszej dział to niemniej ważny od innych. Całość pracy nie daje się objąć cyframi, bo agendy w tym dziale są ogromne, a tylko mała ich część uwidoczniona zostaje wykazem zakupna, podczas gdy na tę wielką resztę pracy składają się wyżej wspomniane dorady fachowe.
Wyniki pośrednictwa w samem zakupnie przedstawiają się również poważnie. Z wykazu pomieszczonego niżej widać, że zakupiono w 1905 roku maszyn i narzędzi na kwotę 69.062’89 koron. Nie tyle jednak na uwagę zasługuje ta systematycznie z roku na rok podnosząca się kwota, ile rodzaj zakupionych- przez członków Towarzystwa maszyn i narzędzi.
W niektórych rodzajach maszyn jak np. w najpospolitszych, którymi są sieczkarnie, w roku sprawozdawczym jest silna zniżka, co do ich ilości. Zakupiono tylko 188 sztuk sieczkarń, wobec 320 sztuk z 1904 roku, a 281 sztuk z 1903 roku. Ale i tu wybór towaru był lepszy, co stwierdza przeciętna cena fabryczna, wynosząca w roku sprawozdawczym 70 kor. od sztuki, wobec 66 kor. i 65 kor. z dwu lat ubiegłych. Zresztą sieczkarnie, wprawdzie najlichszej marki, ale też i na warunkach kupna o kredycie bezterminowym, stały się
towarem niemal „domokrążczym“, łatwym do nabycia w każdem miasteczku a nawet i we wielu wsiach. Konkurencya więc — o ile tu może być ten wyraz użyty —w zakresie sieczkarń jest wprost wykluczona.
Ubytek jednak w tym rodzaju maszyn wynagradza sowicie przybytek w innych rodzajach, jak brony polne i łąkowe, walce, Planety, a głównie siewniki rzędowe w dziale maszyn do uprawy roli, mlocarnie, młynki, tryery w dziale maszyn do omlotu i wyczyszczenia zboża.
Użycie siewników rzędowych rozpowszechnia się wprawdzie zwolna, ale stale. W roku 1901 zakupiono za naszem pośrednictwem pierwszy sie-wnik rzędowy, w ciągu dalszych lat 4-ech zakupiono ich 40 sztuk, prawie wszystkie do wspólnego użytku Kółek rolniczych. Podobnie do wspólnego używania zakupują się brony łąkowe, walce pierścieniowe, Planety konne, siewniczki do koniczyny, grabiarki, mlocarnie zarówno ręczne jak kieratowe, lepsze i kosztowniejsze młynki, tryery. I te właśnie maszyny jakością swą wynagradzają sowicie ubytek w sieczkarniach.
W roku ubiegłym po raz pierwszy zaczęto dostarczać członkom przyrządów weterynarskich. Nie mogąc ich nigdzie dostać po cenach przystępnych, sprowadzamy je wprost z fabryki i po cenach własnych odstępujemy Kółkom. Obrót w tym kierunku wytwarza się dosyć ożywiony.
Jako wyjaśnienie ważniejszych szczegółów podajemy wykaz nabytych maszyn i narzędzi.
I. Pługi.
Un i wers a lne, żelazne kompletne: 3 sztuki do 3-ech Kółek.
Korpusy do uniwersalnych: 5 sztuk do 1-go Kółka.
Zwykłe: 7 sztuk do 5-ciu Kółek.
Razem 15 sztuk, wartości 517 K.
44
II. Brony.
Polne, calożelazne, kilkoczęściowe: 5 garniturów do 5-ciu Kółek.
Łąkowe: 5 sztuk do 5-ciu Kółek.
Razem 10 garniturów, wartości 70540 K.
III. Walce.
Pierścieniowe, podwójne z przyrządem do przewozu: 2 sztuki do 2-ch Kółek, wartości 4or> k.
IV. Obory wacze i pieniacze.
Oborywacze zwykłe: 6 sztuk do 6-ciu Kółek.
Plewiacze: 1 sztuka do 1-go Kółka.
Planety ręczne i konne: 8 sztuk do 8-miu Kółek.
Razem 15 sztuk, wartości 745’GO Ii.
V. Siewniczki ręczne.
Szeroko rzutne smyczkowe: 1 sztuka do 1 Kółka.
Szerokorzutne taczkowe do koniczyny 2 sztuki do 2 Kółek.
Razem 3 sztuki, wartości 188 K.
VI. Sicwniki rzędowe.
Systemu kółek wsuwalnych: 1 sztuka 19-to rzędowa, 1 sztuka 15-to rzędowa, 3 sztuki 13-to rzędowe, 7 sztuk 11-to rzędowych, 1 sztuka 9-cio rzędowa.
Razem 13 sztuk, wartości 0077 K.
• VII. Grabiarki konne.
Hollingsworth 36-zębne: 1 sztuka, wartości 180 K.
VIII. MIocarnie.
Ręczne sztyftowe: 4 sztuki do 1 Kółka, do 2 Kółek po 3 sztuki, do 3-ech Kółek po 2 sztuki, po 1 sztuce do 32 Kółek.
Kieratowe bez kieratu: 1 sztuka do 1 Kółka.
K iera t ow e kom ple t ne z wytrząsaczami itd.: 14 sztuk do 9 Kółek.
Tarcz do koniczyny i innych części składowych: 4 sztuki do 4 Kółek.
Razem 57 sztuk, wartości 17.541-70 K.
IX. Kieraty.
Same: 4sztuki, do 4 Kółek, wartości 701-00 K.
X. Młynki do zboża.
Sitowe: 8 sztuk do 1 Kółka, po 3 sztuki do 5-ciu Kółek, po 2 sztuki do 7-miu Kółek, po 1 sztuce do 42 Kółek.
Razem 70 sztuk, wartości 0207 K.
XI. Tryery.
O pojedyńczem działaniu z cylindrem wymiennym: 9 sztuk do 9 Kółek.
O pojedyńczem działaniu bez cylindra: 1 sztuka do 1 Kółka.
Razem 10 sztuk, wartości 2734 K.
XII. Sieczkarnie.
Bębnowe trzy i czteronożowe i ko sowę, różnej wielkości do popędu rękami i kieratem: do 1 Kółka 7 sztuk, do 3 Kółek po 6 sztuk, do 4 Kółek po 5 sztuk, do 4 Kółek po 4 sztuki, do 4 Kółek po 3 sztuki, do 22 Kółek po 2 sztuki, do 71 Kółek po 1 sztuce.
Noży zapasowych do tychże sieczkarń 83 sztuk.
Razem 188 sztuk sieczkarń, wart. 13.21250 K. XIII. Buraczarki. Szarpacze i krajacze: do 10 Kółek. Razem 10 sztuk, wartości 400 K. XIV. Gniotowniki. Do ziarn oleistych: do 1 Kółka. Do owoców: do 1 Kółka. Razem 2 sztuki, wartości 380 Ii. XV. Tłocznie do owoców. Razem 1 sztuka, do 1 Kółka, wartości 220 K. XVI. Różne przybory i narzędzia sadownicze: do 2 Kółek. Razem wartości 100 K. XVII. Pompy. Studzienne: do 1 Kółka. Do gnojówki: do 3 Kółek. Rozie wacze do gnojówki do 5 Kółek. Razem 4 pompy i 5 rozlewaczy, wartości 384 K. XVIII. Wagi. Dziesiętne do zboża: do 3 Kółek. Balansowe sklepowe: do 2 Kółek. Razem 5 sztuk, wartości 18011 Ii. XIX. Chomąta dla krów. Różne całorzemienne, parciane itp. do 15Kółek. Razem 33 sztuk, wartości 500 00 K. XX. Przyrządy weterynaryjne. Rury przełykowe dla dorosłych sztuk: obszytych 8 sztuk, drucianych 81 sztuk, dla cieląt drucianych 13 sztuk. Trokary: dla dorosłych sztuk 38 sztuk. Węże do hegarów: 4 sztuki. Klamry maciczne: 2 sztuki. Razem 140 sztuk, wartości G1T50 K. XXI. Sikawki. Wozowe: czterokołowe i dwukołowe do 5 Kółek. Przenośne: do 2 Kółek. 45 Różne przybory, rekwizyta, narzędzia drobne itd. do 12 Kółek. Razem 7 sztuk sikawek i przybory, wartości 6306-86 K. XXII. Różne. Różnych: maszyn do szycia, do wyrobu dachówek cementowych, drutu kolczastego do ogrodzeń, kasetek i kas ogniotrwałych, dzwonów, taśm mierniczych wapnomierzy itd. dostarczono do 65 Kółek, wartości 10.416 72 K. Ogółem w powyższych 22 działach zakupiono 674 sztuk większych maszyn i narzędzi, prócz różnych drobnych przyborów na ogólną kwotę, wartości 60 062 89 K. Kwota opustów uzyskanych u firm, dostarcza-jąch maszyn i narzędzi, wynosi 16.26954 K. (23-5%).
Ze zamówień powyższych uskuteczniono 87′ 1 % za gotówkę; na spłaty ratalne przypada tylko 12 0 °/0, za kwotę 8962 K., w czem wypada 2131 K. kredytu za sikawki dla straży ochotniczych kółkowych.
VIII. Sprawa lepszego obchodzenia się z obornikiem.
Agitacyę w tej sprawie prowadziliśmy zapo-mocą artykułów w „Przewodniku”, odczytów na Zjazdach i udzielania nagród członkom za budowę gnojowni. Na lamach „Przewodnika” pomieściliśmy w r. 1905 kilka artykułów odnoszących się do postępowania z obornikiem i tak w nr. 8 „O budowie gnojowni i postępowaniu z obornikiem”, w nr. 17 art. p. W. Chmielowskiego „ Obornik podstawą gospodarstwa”, w nr. 23 doskonały referat p. Fr. Kucika wygłoszony 26. listopada na Zjeździe powiatowym w Jaśle „O urządzaniu gnojowni włościańskich oraz o składaniu obornika”. Pokrewny treścią był artykuł w nr. 21 „O kompoście
Ważną lukę w naszem ludowem piśmiennictwie rolniczem wypełniła książeczka dyr. A. Świeża wskiego „Nawozy własnego gospodarstwa” (wy-dawn. Komitetu gal. Tow. gosp.). Dziełko powyż sze znalazło sobie odrazu uznanie u małorolnych gospodarzy, to też popyt za niem jest znaczny. W r. ubiegłym dzięki obywatelskiej ofiarności dyr. Świeżawskiego, który kwotę 200 kor. otrzymaną jako nagrodę konkursową za swoją książkę, przeznaczył na rzecz Towarzystwa, byliśmy w możności rozesłać bezpłatnie 500 egz. tego dziełka czytelniom Kółek rolniczych i członkom, którzy przystępowali do poprawy gnojowni. Szlachetnemu ofiarodawcy składamy przy sposobności serdeczne podziękowanie za szczodry dar.
Pouczenie włościan o właściwym sposobie obchodzenia się z obornikiem miały miejsce na następujących zjazdach: 19. stycznia i 2. lutego w Tarnopolu, 2. kwietnia w Woli łużańskiej (ref. ks. A. Tenczar) 25. marca w Dunajowie, 30. maja w Wielopolu skrzyńskim, 26. maja w Krakowie (ref. p. Cieślewicz i insp. Wasung), 15. lipca członkowie Kółek rolniczych pow. lwowskiego zwiedzili w czasie zjazdu okręgowego w Kozielnikach gnojownie odznaczone nagrodą Zarządu głównego w r. 1904; 26. października na zjeździe w Stasz-kówce (pow. Gorlice) mówił o poprawie gnojowni p. H. Groblewski; na zjeździe powiatu przemyskiego w Grochowcach referował tę sprawę insp. Stamirowski. Ponadto zachęcali włościan do odpowiedniego urządzenia stajen i gnojowni inspektorowie rolniczy na wszystkich zebraniach w po-
szczególnych Kółkach urządzanych z okazyi bytności na miejscu dla zobaczenia gnojowni zgłoszonych do nagród.
Konkurs na nagrody za budowę stajen do przechowywania obornika pod bydłem i za poprawę gnojowni ogłosiliśmy w r. 1905 dla członków Kółek z powiatów: Kraków, Pilzno, Ropczyce, Przemyślany, Skałat, Tarnopol, Zbaraż. Dzięki poprzedniej agitacyi na zjazdach powiatowych i dzięki osobnemu okólnikowi rozesłanemu do Zarządów Kółek w interesowanych powiatach, by na zwołanych na ten cel posiedzeniach powiadomili członków o nagrodach, ilość zgłoszeń była znaczniejsza, bo wyniosła 98 z 38 miejscowości (w r. 1904 zgłosiło się 56 członków z 32 miejscowości). Na podstawie sprawozdań przedlożonysh przez inspektorów rolniczych przyznano nagrody pieniężne 52 członkom w ogólnej sumie 1.036 K.
Decyzya co do nagród dla członków Kółek rolniczych w Paszczynie, Ociece, Olchowej (Seb. Stręk), Wiewiórce (Piotr Kleszcz), Woli przemy-kowskiej (w pow. brzeskim) zapadnie po przeprowadzeniu dodatkowych badań.
Nagrody rozesłane zostały na ręce Zarządów powiatowych, do rozdania na zebraniach.
Pomimo tego, że decyzya co do nagród dla niektórych człoków pozostaje jeszcze w zawieszeniu, kwota wypłacona już dotychczas przez Zarząd główny przeniosła pozycyę na ten cel w r. 1905 preliminowaną (1000 kor.). Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że koszta korespondencyi, niektórych zebrań, podróże inspektorów przy zwiedzaniu gnojowni i stajen również poważną sumę stanowią, to przekonujemy się, że Zarząd główny wielkie na ten cel ponosi ofiary i że wobec wzrastającego zainteresowania i coraz liczniejszych zgłoszeń już w roku 1906 wydatkom z tytułu akcyi za lepsze obchodzenie się z obornikiem nie będzie sam mógł podołać i będzie musiał zwrócić się o współdziałanie do Zarządów powiatowych i o ma-teryalną pomoc do pokrewnych towarzystw.
Komitet gal. Towarzystwa gosp. uznając dodatnie rezultaty akcyi Zarządu głównego na rok 1906 dotychczasową subwencyę na nagrody za gnojownie z kwoty 500 kor. podniósł na 1.100 kor.
46
a tem samem umożebnit nam ogłoszenie konkursu na nagrody w znaczniejszej liczbie powiatów w o-kręgu jego działalności. Wyznaczyliśmy więc na rok 1906 następujących pięć powiatów: Borszczów, Czortków, Husiatyn, Kołomyja, Zaleszczyki.
Ponieważ z powiatów: Dąbrowa, Gorlice, Rzeszów, wyznaczonych w Galicyi zachodniej zgłoszenia licznie napływają, przeto będziemy musieli w najbliższej przyszłości zwrócić się do Krak. Towarzystwa rolniczego, by część subwencyi, które na ten cel otrzymuje, oddało do dyspozycyi Zarządowi głównemu. Odmowa pomocy materyalnej ze strony Krak. Komitetu zmusiłaby nas do odrzucenia wielu zgłoszeń z powiatów zachodnich, a tem samem wstrzymałaby rozwój dotychczasowej naszej akcyi na zachodzie.
Ponadto już dzisiaj musimy zwrócić uwagę Zarządom powiatowym, że agitacya za lepszem obchodzeniem się z obornikiem jest w pierwszym rzędzie ich zadaniem. Nie zapominamy o tem, że brak funduszów jest im w działaniu przeszkodą, jednakowoż do prowadzenia akcyi tej wystarcza nawet skromny fundusz 200—300 kor., taką zaś kwotą wiele Zarządów dysponować może, a nawet nie zawsze wie, jak ją zużyć. W wielu powiatach szczególnie na zachodzie przyznanie nagród przez Zarząd główny obudziło u włościan zainteresowanie się sprawą gnojowni i stajen. Gdyby więc Zarząd powiatowy to rozbudzenie się wyzyskał i w rok po konkursie Zarządu głównego ze swej strony kilka nagród za najlepsze gnojownie lub stajnie wyznaczył, a w wielu powiatach mógłby uzyskać materyalną pomoc ze strony Rady powiatowej — to niewątpliwie wielu członków do przebudowy stajen i gnojowni przystąpiłoby. Skalę wymagań należałoby bezwarunkowo przy tem powtórnem przyznawaniu nagród podwyższyć i uwzględniać jedynie tych członków,
którzy poprawę bez zarzutu i większym nakładem kosztów przeprowadzili.
Na zarzut, że niepodobna, by poprawę forsować u ogółu członków nagrodami, możemy na podstawie doświadczenia odpowiedzieć, że wzbudzenie zainteresowania zapomocą kilkoletnich konkursów wystarczy. Z powiatu łańcuckiego i jarosławskiego, gdzie Zarząd główny udzielił nagród w r. 1903 i 1904, w roku ubiegłym otrzymaliśmy szereg zapytań o poradę, jak należy urządzać gnojownie i stajnie. Myśl poruszona przed laty i przykłady na miejscu, jakie korzyści ma się z dobrego obchodzenia z obornikiem, dają jako rezultat, że następnie inni członkowie na własne koszta, bez zachęty z zewnątrz przystępują do poprawy.
Tarnopolski Zarząd powiatowy podjął też szczęśliwą myśl powtórzenia konkursu na nagrody za gnojownie w r. 1906 z własnych funduszów, przez co zamierza utrwalić i rozszerzyć korzyści konkursu zeszłorocznego urządzonego przez Zarząd główny.
Nie wątpimy, że inne powiaty, jak Kraków, Chrzanów, Pilzno, Ropczyce, Jarosław, Łańcut, nie omieszkają pójść za przykładem Tarnopola.
Z przyjemnością podnosimy, że Zarząd powiatowy gorlicki nie czekając na inicyatywę z zewnątrz w ciągu roku 1905 żywą wśród członków Kółek rolniczych rozwinął agitacyę za lepszem postępowaniem z obornikiem, a nawet podjął kroki w kierunku premiowania dobrych gnojowni z własnych funduszów. To też spowodowało Zarząd główny, że powiat gorlicki pomieścił w rzędzie tych, których członkowie w r. 1906 mogą ubiegać się o premie z funduszów Zarządu głównego. Na odwrót w tym wypadku Zarząd główny — tak jak żąda, by powiaty popierały dalej przezeń rozpoczętą akcyę, — chce poprzeć wydatnie dotychczasowe usiłowania Zarządu powiatowego gorlickiego.
IX. Melioracje rolne i komasacja.
Ze względu na doniosłość sprawy zestawiamy w osobnym ustępie usiłowania Zarządu głównego w kierunku nakłonienia włościan do przeprowadzania melioracyi rolnych.
W pierwszym rzędzie pomieściliśmy na łamach Przewodnika szereg artykułów odpowiedniej treści i tak w Nr. 5. z r. 1905 artykuł „Potyczki na osuszenie i drenowanie gruntów.“ Zaś numera 6, 9, 11, 12 z tegoż roku zawierały artykuł dr. J. Blautha p. t. „Osuszenia gruntów.“ Serya powyższa wydana została następnie jako osobna broszurka stanowiąca nr. 26 wydawnictw Tow. Kółek roi. — W nr. 7 i 8 omówiono osobno w art. „O kredycie melioracyjnym“ nowe bezprocentowe pożyczki wprowadzone przez Wydział Krajowy. Wreszcie w Kalendarzu Kółek rolniczych na r. 1906 pomieściliśmy obszerny artykuł insp. Wa-sunga „O melioracyach rolnych“.
Ponieważ w wielu miejscowościach włościanie nie wiedzą o pomocy ze strony kraju i rządu, z jakiej spółki melioracyjne korzystać mogą, przeto Zarząd główny w okólniku wystosowanym do Zarządów powiatowych, określającym ich zadania na polu rolniczem, w osobnym punkcie zlecił Zarządom szerzenie wiadomości o korzyściach melioracyi rolnych i o ułatwieniach dla spółek. Wiele też Zarządów powiatowych w porządek dzienny zjazdów powiatowych i okręgowych wprowadziło referaty o melioracyach rolnych, przyczem ze strony Zarządu głównego spieszono im chętnie z pomocą przez wysyłanie prelegentów. Wykładał więc dr. Blauth 30 marca w Rzeszowie, 5 maja w Jarosławiu, p. Tatara 30 kwietnia w Bierzanowie, insp. Wasung 23 kwietnia w Błażowej, 30 kwietnia w Wielopolu skrzyńskiem, 22 maja w Wieliczce (gdzie wiele wyjaśnień udzielił inżynier Sko-
47
łyszewski) 23 czerwca w Brzezówce, 26 czerwca w Niedźwiadzie, 27 października w Godowej, 28 paźd. w Lutczy, 12 listopada w Trzcianie i t. d.
W zestawieniu powyższem (nie zupelnem, gdyż niektóre Zarządy powiatowe nie nadesłały sprawozdań do Przewodnika z urządzonych przez siebie zebrań) wyliczyliśmy jedynie liczniejsze zjazdy okręgowe i powiatowe, na których sprawa melioracyi specyalnie omawiana była, musimy jednakowoż nadmienić, że inspektorowie rolniczy przy objazdach na zebraniach w poszczególnych Kółkach wszędzie, — gdzie tylko lokalne stosunki wskazują tego potrzebę, — zachęcają ludność do zawiązywania spółek dla osuszenia łąk i drenowania gruntów. Nie powstają naturalnie te spółki od jednego przemówienia inspektora rolniczego, lecz niejednokrotnie myśl rzucona kiełkuje, sprawa zyskuje zwolenników między rozumniejszymi i po-stępowszymi członkami Kółka, a po roku, dwóch tworzy się wreszcie w danej miejscowości spółka melioracyjna. Ponieważ nieliczne jedynie spółki wnoszą podania do Kraj. Biura melioracyjnego za na-szem pośrednictwem, przeto nie posiadamy ewiden-cyi, jakie wydaje agitacyjna praca Kółek rolniczych na polu melioracyi rolnych, możemy jednakowoż powiedzieć bez zarozumiałości, że w przeważnej części wypadków z Kółka rolniczego wychodzi pierwsza myśl i praca nad zorganizowaniem spółki melioracyjnej.
By pogłębić u włościan świadomość o doniosłych skutkach melioracyi rolnych i pouczyć ich, jak należy przystępować do zawiązywania spółek, Zarząd główny w programie nowego typu kilko-
X. Działalność w s
Z chwilą gdy Patronat spółek oszczędności i pożyczek objął opiekę nad spółkami mleczar-skiemi, zadanie Towarzystwa Kółek rolniczych ograniczyło się do działań agitacyjnych i przygotowawczych i dlatego też Zarząd główny wytknął drogę biuru rolniczemu następującemi uchwałami:
a) rozbudzać zainteresowanie się sprawami mleczarskiemi przez „Przewodnik Kółek rolniczych “, i wykłady na Zgromadzeniach powiatowych ;
b) badać, o ile pewne okolice nadają się dla rozwoju mleczarstwa i przygotowywać warunki do zawiązywania spółek mleczarskich;
c) dążyć, aby członkowie Kółek rolniczych mogli korzystać w całej pełni ze subwencyi i pomocy instytucyi pracujących dla krajowego mleczarstwa ;
d) dążyć przez opiekę rolniczo-hodowlaną nad spółkami mleczarskiemi (pasza, pastwiska, uprawa roślin pastewnych, żywienie) do podniesienia pro-dukcyi mleka.
W wykonaniu tego programu Zarząd główny wprowadził w r. 1905 jako nową gałąź swej działalności kursa weterynarsko-hodowlane i rolnicze.
dniowych kursów rolniczych, (w których jeden odbył się już w Tarnowie) zostawił 4—6 godzin na wykłady „O melioracyach i komasacji”. Na kursie w Tarnowie wykłady powyższe wygłosił dr. Blauth, który zawsze chętnie spieszy naszemu Towarzystwu ze swem wspólpracownictwem i pomocą.
Oprócz działalności agitacyjnej Biuro rolnicze Zarządu głównego w wielu wypadkach udzielało informacyi Kółkom rolniczym i tworzącym się melioracyjnym spółkom, przyczem w razie potrzeby inspektor rolniczy udawał się na miejsce już to dla przekonania niechętnych spółce, już to dla odpowiedniego udzielenia informacyi, jakim warunkom należy zadość uczynić, by podania wnoszone do Kraj. Biura melioracyjnego, mogły być uwzględnione. Dzięki tego rodzaju zachęcie i informacyom wniosły prośbę o sporządzenie planów osuszenia łąk następujące gminy w powiecie ropczyckim: Na-wsie, Konice i Wielopole skrzyńskie, Rzegocin, Niedźwiada, Łączki i Łopuchowa, a w powiecie krakowskim wieś Przeginia duchowna.
Najbliższą troską Zarządu głównego będzie agitacya za przeprowadzeniem komasacyi gruntów. Sprawa ta, nowsze dla nas stanowiąca zadanie, wobec nawału zajęć, szczupłego personalu biura rolniczego i konieczności kontynuowania rozpoczętych już w innych kierunkach prac, mało dotychczas była przez nas poruszana. Obecnie, zaś gdy widzimy, że z zachodniej części kraju nie wpływają zupełnie zgłoszenia o przeprowadzenie komasacyi, będziemy rozwijali więcej starań, by ludność z do-niosłemi korzyściami komasacyi zapoznać i do przystępowania do niej zachęcać.
«radi mleczarskich.
Ze względu na to, że sprawę kursów na innem miejscu obszerniej omawiamy, nadmieniamy jedynie, że na każdym kursie kilka godzin poświęcono wykładowi „O przeróbce mleka i o spółkach mleczarskich“. Wykłady połączone były z demon-stracyą maszyn mleczarskich, lub ze zwiedzeniem mleczarni.
Kursów odbyło się 5 i tak w miesiącu marca dwa kursa we Lwowie, na których wykłady „O wadach mleka“ i „O przeróbce mleka i spółkach mleczarskich“ wygłosił kraj. instruktor mleczarstwa p. Ihnatowicz. W maju na kursie w Tarnowie i Krakowie wykładał p. Jan Gawlikowski. W kursie w Rudkach wziął udział inż. Chmielewski, kraj. insp. mleczarstwa. (W r. 1906 odbył się kurs w Dębicy, Tarnopolu, Rzeszowie, Brzesku).
Ponadto sprawa spółek mleczarskich omawiana była na licznych Zjazdach powiatowych i tak: 19 stycznia w Tarnopolu miał miejsce wykład p. Ihnatowicza, połączony z użyciem centryfugi, 7 lutego na zjeżdzie we Lwowie włościanin Jan Kawalec przemawiał o organizowaniu wspólnej dostawy mleka do Lwowa z poblizkich wsi. Na zjeź-dzie w Busku o spółkach mleczarskich referował
48
dr. Pawłowski. W Złoczowie 7 kwietnia p. Teodor Koziek wygłosił odczyt „ O zwiększeniu produkcyi i organizacyi zbytu mleka”. P. Biedroń 14 maja demonstrował wirówkę na Zjeździe okręgowym powiatu ropczyckiego w Sędziszowie i zachęcał do zawiązywania spółek mleczarskich. W czasie Zjazdu okręgowego powiatu lwowskiego w Dubla-nach dnia 23 lipca udzielał pouczenia przy zwiedzaniu mleczarni dyr. Kawecki.
W kalendarzu Kółek rolniczych na rok 1905 pomieściliśmy artykuł pióra instr. ihnatowicza „O zużytkowaniu mleka”. Ponadto rozesłano do Kółek i rozdawano uczestnikom kursów broszurę dra Stefczyka „O spółkach mleczarskich”, której znaczną ilość egzemplarzy otrzymaliśmy w darze od Biura Patronatu.
Inspektorowie rolniczy udawali się do wielu miejscowości dla zbadania, czy nie dałoby się założyć na miejscu spółek mleczarskich, między in-nemi na życzenie Patronatu insp. Stamirowski zwiedził następujące miejscowości: Jodłownik, Szczy-
rzyc, Spytkowice, Radochońce, gdzie demonstrował użycie centryfugi. Ponadto na życzenie Patronatu wydaliśmy opinię co do założenia spółek mleczarskich w Dłużniowie i Wyszatycach.
Ponieważ jednem z zadań głównych Biura rolniczego jest opieka nad Kółkami rolniczemi w tych miejscowościach, gdzie istnieją spółki mleczarskie, przeto inspektorowie rolniczy zwiedzali te miejscowości, by na miejscu zachęcić włościan do poprawy łąk, uprawy roślin pastewnych i lepszego wychowu i żywienia inwentarza. W ciągu r. 1905 zwiedzili inspektorowie Kółka roln. w Chmielniku, Strzelcach Wielkich, Rybnej, Kwaczale, w Rudkach zaś z tej przyczyny urządzono kurs hodowlany. W Chmielniku i Przegini duchownej za inicyatywą Towarzystwa powstały spółki dla osuszenia łąk. Najbliższem naszem zadaniem będzie teraz zorganizowanie spółki drenarskiej w Rybnej i wsiach okolicznych, w których istnieją filie śmietankowe, w Kwaczale zaś, Rozkochowie i Jankowicach spółki dla osuszenia łąk. Obie te spółki melioracyjne wpłyną bowiem dodatnio na produkcyę mleka.
Ponieważ już w pierwszym roku tej wspólnej pracy z Patronatem dla ujednostajnienia zapatrywań i technicznych szczegółów w postępowaniu okazała się potrzeba bliższej wymiany myśli pomiędzy referentami, przeto celem porozumienia się co do współdziałania Zarządu głównego Towarzystwa Kółek rolniczych z krajowem biurem mle-czarskiem i z biurem Patronatu w akcyi zmierzającej się do popierania rozwoju Spółek mleczarskich, odbyła się w dniu 2 marca b. r. konferen-cya, w której ze strony Zarządu Głównego wzięli udział: prof. Pomorski, dyr. Adamski, insp. Popławski, Stamirowski, Wasung; ze strony krajowego biura mleczarskiego inż. Zygmunt Chmielewski, a ze strony Biura Patronatu dyr. Franciszek Stefczyk i koresp. Leon Twaróg.
Prócz wymiany różnych spostrzeżeń i uwag dotyczących popierania rozwoju i działalności Spó-
łek mleczarskich, wynik konferencyi polegał na osiągnięciu porozumienia w następujących kierunkach :

Propaganda w kierunku tworzenia Spółek mleczarskich i podejmowanie w tym celu przygotowanych czynności należy przedewszystkiem do Towarzystwa Kółek rolniczych i do krajowego Biura mleczarskiego, a w zabiegach w tym kierunku podjętym pomagać będzie Biuro Patronatu w miarę możności.

O ileby Zarząd główny Kółek rolniczych w celach propagandy i w celu badania, oraz przygotowywania warunków dla tworzenia nowych Spółek mleczarskich, postanowi! urządzać i prowadzić „latające mleczarnie”, oświadczyło Biuro Patronatu gotowość w porozumieniu z Biurem mleczarskiem dostarczenia kompletu potrzebnych w tym celu maszyn i przyborów mleczarskich.

Za myśl godną dalszego omówienia uznano projekt tworzenia tymczasowych, nlerejestrowanych Spółek mleczarskich tam, gdzie upatrzone zostaną szczególniej korzystne warunki naturalne i ekonomiczne dla założenia i prowadzenia Spółkowej mleczarni, ale okaże się brak dostateczoego zainteresowania i ochoty do założenia Spółki pod Patronatem Wydziału krajowego na warunkach ogólnie obowiązujących.

Gdy wpłynie podanie do Biura Patronatu o pomoc w zorganizowaniu Spółki mleczarskiej pod Patronatem Wydziału krajowego, zawiadamiać będzie Biuro Patronatu zawczasu Zarząd główny Towarzystwa Kółek rolniczych o terminie wysłania swego delegata na miejsce dla zbadania warunków powodzenia projektowanej mleczarni spółkowej w tym celu, aby Zarząd główny mógł ze swej strony wysłać równocześnie swojego delegata, któryby wspólnie z delegaterh Biura Patronatu badał i oceniał miejscowe warunki.

O przyjęciu do krajowego Patronatu i rozpoczęciu czynności każdej Spółki mleczarskiej zawiadamiać będzie Biuro Patronatu także Zarząd główny Towarzystwa Kółek rolniczych.

W tych miejscowościach, które są objęte działalnością Spółek mleczarskich podejmie Zarząd główny Towarzystwa Kółek rolniczych akcyę systematyczną celem poprawienia stanu łąk i pastwisk, podniesienia mleczności krów, poparcia uprawy roślin pastewnych i w ogóle pobudzenia tamtejszych rolników do takich ulepszeń w gospodarstwie, które pozostają w związku z działalnością i rozwojem Spółki mleczarskiej. W tym celu wypracuje Zarząd główny program takiej akcyi, a Biuro Patronatu wezwie wówczas Spółki mleczarskie, aby przystępowały na członków Towarzystwa Kółek rolniczych i korzystały z zamierzonej i podjętej przez Zarząd główny akcyi,. zgłaszając się w tym celu do niego z odpowiedniemi deklaracyami i prośbami.
Zarazem porozumiano się także w tym kierunku, iż między Biurem Patronatu a Zarządem głównym Towarzystwa Kółek rolniczych ma na-
49
stąpić wymiana pism stwierdzających osiągnięte w powyższym kierunku porozumienie.
Ściśle też wedle wymienionego wspólnego planu Zarząd główny będzie swą akcyę w sprawie mleczarstwa prowadził. Opracowanie szczegółowego programu pracy dla każdej miejscowości,
gdzie istnieje spółka mleczarska, jest właśnie w toku. Sprawa zaś „latających mleczarni1′ i spółek prowizorycznych, obmyślenie, jak je zorganizować i wyposażyć — jest obecnie troską Zarządu głównego, który nie spocznie, dopóki tych pomysłów w życie wprowadzić nie zdoła.
XI. Kursa rolnicze.
Dobre przyjęcie i powodzenie, z jakiem się spotkały kursa sadownicze natchnęły Zarząd główny myślą urządzenia kilkudniowych wykładów z zakresu hodowli i rolnictwa. Chcąc rzecz postawić odrazu właściwie, postanowiono jednak zasadniczo żądać od członków Kółek, którzy zgłaszali się jako słuchacze, by koszta podróży i kilkodniowego pobytu ponosili z własnych funduszów. Jedynie koszta wynajmu sali, opłacenie prelegentów, dostarczenie środków naukowych i zapewnianie wspólnego noclegu słuchaczom, by ich uchronić od wyzysku i tułania się po zajazdach, pokrywano z funduszów Zarządu głównego, względnie i Zarządów powiatowych.
Przy urządzaniu pierwszego kursu Zarząd główny żywił pewne obawy, czy znajdzie się odpowiednia liczba uczestników, którzy zdecydują się na poniesienie znacznych wydatków i dlatego też zapowiedział kurs czterodniowy we Lwowie, dopuszczając doń członków Kółek z całego kraju jako słuchaczy.
Program wykładów obejmował głównie przedmioty z zakresu hodowli, weterynaryi. Brak wiadomości z zakresu weterynaryi, który włościanina naraża na dotkliwe straty dobytku, nizki stan hodowli, złe żywienie młodzieży i nieuwaga co do doboru rozpłodników, wreszcie konieczność zwrócenia uwagi włościan na korzyści, płynące ze spółek mleczarskich, były wytycznymi punktami przy układaniu programu pierwszego kursu, który też przedstawiał się nąstępująco:
Hodowla zwierząt domowych — 2 godz. — dr. H. Mańkowski.
Cechy bydła mlecznego — l godz. — dr. H. Mańkowski.
Żywienie inwentarza — 3 godz. — ins. J. Wasung.
O chowie świń — 1 godz. — insp. dr. J. Pawłowski.
Wady mleka — 1 godz. — instr. Z. Ihnatowicz.
O przeróbce i sprzedaży mleka — 2 godz. — instr. Z. Ihnatowicz.
Budowa stajen — 1 godz. — prof. T. Rylski.
Pomoc przy porodach i w nagłych wypadkach oraz obchodzenie się ze zwierzętami choremi — 4 godz. — kraj. weter. P. Sochaniewicz.
O chorobach zaraźliwych i postępowaniu z pa-dłemi zwierzętami — 3 godz. — as. Stefan Schwarc.
Kupno konia na larga — 1 godz. — prof. P. Kretowicz.
Wady zwrotowe — lg. — prof. P. Kretowicz.
Początkowo przypuszczaliśmy, że liczba uczestników wyniesie około 40, gdy tymczasem podań
0 przyjęcie wpłynęło 121 z 62 Kółek rolniczych. Liczba zgłoszeń przeszła nasze najśmielsze oczekiwania, a ponieważ pomieszczenie i nauczanie równoczesne wszystkich zgłaszających się było niemożebne, przeto Zarząd główny widział się zmuszony do urządzenia dwóch osobnych kursów w odstępie tygodniowym. Na pierwszy kurs, który odbył się w dniach 22, 23, 24 i 25 lutego, zostali powołani zgłaszający się z dalszych powiatów
1 członkowie odleglejszych Kółek w pow. lwowskim, podczas gdy w kursie drugim, w dn. 28 lutego, 1, 2 i 3 marca, wzięli udział członkowie Kółek rolniczych, bliżej Lwowa położonych, jakoteż ci członkowie z innych powiatów, którzy w czasie trwania pierwszego kursu się nie zgłosili. W poniżej umieszczonym wykazie wymieniamy powiaty i Kółka, które na kursach miały swych reprezentantów :
powiat: Dobromil Gródek Grybów Jarosław
Jasło
Kołomyja
Limanowa
Łańcut
Mościska
Myślenice
Nadworna
Przemyśl
Przemyślany
Rawa ruska
Rzeszów
Sambor
Tarnobrzeg
Tarnopol
Lwów
Kółko rolnicze:
Nowe miasto
Zielów
Jastrzębia
1) Cieszacin wielki, 2) Munina, 3) Pawlosiów, 4) Zarzecze Potakówka Kułaczkowce
1) Limanowa, 2) Lipowe,
3) Zbludza 1) Albigowa, 2) Gać, 3) Markowa, 4) Żołynia Radochońce Sułkowice Święty Józef
1) Grochówce, 2) Medyka
Kimirz
Szczerzec
1) Błażowa, 2) Chmielnik
Kalinów
Gorzyce
Bucniów
30 Kółek
zatem prawie wszystkie Kółka tego powiatu, co nas uwalnia od obowiązku wymieniania ich szczegółowo.
Przybyłymi uczestnikami, przeważnie włościanami, zaopiekował się Zarząd główny i postara! się o bezpłatne ich pomieszczenie, jednych w bu-
4
50
dynku miejskim przy ul. św. Marcina, drugich w budynku szkolnym na Zamarstynowie.
Oba kursa poprzedziło nabożeństwo w katedrze łacińskiej, odprawione przez ks. Wesoliń-skiego.
Wykłady odbyły się wedle przytoczonego powyżej programu, a urozmaicone były demostra-cyami na zwierzętach w Akademii weterynaryi i objaśniane na okazach i przyrządach, wykład zaś o przeróbce mleka na wirówkach systemu „ Alfa“ i „Perfectu.
Wykłady wywołały żywe zainteresowanie u uczestników; w przerwach półgodzinnych pomiędzy wykładami interpelowali słuchacze prelegentów
0 wyjaśnienia i wskazówki.
Miarą zainteresowania się słuchaczów przedmiotem może być ten szczegół, że uczestnicy kursu I-go zakupili książek przeważnie z zakresu weterynaryi i hodowli za ośmdziesiąt kilka koron.
W jeden z wieczorów, tak podczas pierwszego jak i drugiego kursu, mianowicie 23-go lutego
1 2-go marca, stawili się uczestnicy wraz z prelegentami i reprezentantami Zarządu głównego w dawnej szkole im. św. Marcina na zebraniu towarzy-skiem, urządzonem staraniem Zarządu, a polączo-nem z obrazami świetlanymi. Silne wrażenie wywarły na zebranych włościan świetlane obrazy, które przedstawił prof. Bajger, roztaczając przed widzami już to pamiątki Krakowa i Warszawy i inne miejscowości historyczne w kraju, jużto zapoznając ich z ważniejszymi wypadkami i wybitnymi działaczami Polski porozbiorowej. Resztę wieczoru wypełniły rozprawy o zadaniach Kółek, zagajone na pierwszein zebraniu przez prof. Pomorskiego, na drugiem przez p. prezesa Cieleckiego.
■#

*
Pierwsze te kursa nasunęły kilka spostrzeżeń i doświadczeń, które zużyto przy organizowaniu następnych. Przedewszystkiem uzyskało się pewność, że kursa będą miały uczestników, pomimo że nie zastosowało się systemu udzielania zasiłków słuchaczom na podróż i koszta pobytu. Dalej przekonał się Zarząd główny, że kursa z zakresu weterynaryi i hodowli najwięcej odpowiadają potrzebie, uzyska! więc Zarząd główny wskazówkę, że pewna akcya w sprawach hodowlanych, nie ograniczająca się jedynie na kursach i żywsza działalność w tym kierunku w „ Przewodniku “ wywoła wielkie zainteresowanie u członków. Co do technicznej strony kursów, okazało się rzeczą konieczną zmniejszyć liczbę godzin i przedmiotów, by nie nużyć i rozmaitością tematów nie rozpraszać zbytnio uwagi słuchaczy. Już na drugim kursie lwowskim liczbę godzin nieco zmniejszono.
Program następnych kursów uległ dalszym uproszczeniom, że zamiast kursów ogólnokrajowych zaprowadzono okręgowe.
Trzeci z rzędu kurs w Krakowie dla członków Kółek z powiatów: Kraków, Bochnia, Chrzanów, Myślenice, Wieliczka, odbył się w dniach 24, 25, 26 i 27 maja, czwarty w Tar-
nowie dla powiatów: Tarnów, Brzesko, Dąbrowa, Grybów, Pilzno, w dniach 29, 30 i 31 maja.
Zorganizowanie kursów odbyło się przy współudziale Zarządów powiatowych, które przyjęły na siebie przygotowanie pomieszczenia na nocleg dla uczestników kursu i wyszukanie odpowiedniej sali na wykłady, Gościnność swoją rozciągnęły Zarządy powiatowe krakowski i tarnowski także na uczestników z dalszych powiatów.
Kurs w Krakowie był czterodniowy, odbył się w dniach 24, 25, 26 i 27 maja i obejmował 14 godzin wykład l
uczestnicy, omówiono zaś rolniczą działalność Kotek, sprawę wpisowego i wkładek, sprawę zebrań i czasopism, wreszcie przedyskutowano sprawę buhai rasowych i rzecz o orce krowami. Zebranie to wieczorne przyczyniło się do zawiązania nowych nici serdecznych i stosunków między włościanami a prelegentami i pracownikami z grona inteligencyi, niejednemu zaś z włościan dopiero się oczy otworzyły na to, czem są właściwie Kółka rolnicze i ile w nich przy wspólnej pracy dla swego dobra i na pożytek dla kraju zdziałać można.
W trzecim dniu kursu o godz. 11 -tej rano przerwano wykłady, ponieważ w tym czasie odbywał się Zjazd powiatowy Kółek rolniczych powiatu krakowskiego, na który zjechał umyślnie p. prezes Cielecki.
Kurs zakończony został w sobotę 27. maja. Zaniknął go imieniem Zarządu powiatowego p. dr. Staliej, dziękując z jednej strony prelegentom za poniesione trudy, a równocześnie zachęcając uczestników, by kurs odbyty uważali za wstęp do właściwej, dalszej pracy nad rozszerzeniem swych wiadomości.

W dniach 29, 30 i 31 maja odbył się kurs w Tarnowie. Program kursu był taki sam, jak w Krakowie, ci sami również przybyli prelegenci z jedną tylko zmianą, że wykłady z zakresu hodowli w miejsce dr. M. Pańkowskiego objął dr. Bolesław Strusiewicz. Kurs wypadł lepiej jeszcze, niż w Krakowie, gdyż wzięto w nim udział 52 uczestników, pochodzących w częściach z powiatu tarnowskiego; po kilku uczestników było z powiatu brzeskiego, grybowskiego, pilzneńskiego, i z powiatu dąbrowskiego.
Zarząd powiatowy przygotował wygodne pomieszczenie na nocleg dla słuchaczy w lokalno-ściach Rady powiatowej.
Kurs rozpoczął się mszą św , poczem uczestnicy zebrali się w sali Towarz. „Gwiazda”, która służyła jako sala wykładowa.
Po przemówieniu ks. prezesa rozpoczęły się wykłady urozmaicone demonstracyami, gdyż Zarząd główny wszelkie przyrządy potrzebne prelegentom dostarczył do Tarnowa. Dzięki zabiegom p. Kwiecińskiego jeden wykład mógł odbyć się w rzeźni miejskiej, słuchacze mogli się więc do- I kładnie zapoznać z budową zwierzęcia, z czego odnieśli niezawodnie korzyść i naukę na całe życie.
Gościnny tarnowski Zarząd powiatowy pierwszego i drugiego dnia kursu urządził dla słuchaczy wieczorem wspólną kolacyę w lokalach internatu nauczycielskiego. W obu zebraniach wzięli udział oprócz wszystkich prelegentów prezes ks. dr. Dutkiewicz, dr. Antoni Łomnicki, p. Henryk Ścibo-rowski i ks. przełożony internatu.
Dyskusyę w pierwszym dniu zagaił ks- prezes dluższem przemówieniem o właściwych a rozlicznych celach Kółek rolniczych. Do uwag jego i rad, opartych na doświadczeniu i znajomości stosunków panujących w Kółkach, kilka słów dorzucił insp. Wasung, poczem reprezentanci poszcze-
gólnych Kółek przedstawiali stosunki u nich panujące ; dyskusya była chwilami ogólna, chwilami toczyła się w grupach, którym prelegenci i członkowie Zarządu udzielali wyjaśnień i porady w podniesionych przez nich sprawach. W ciągu obu wieczorów omówiono sprawę wkładek miesięcznych, sprawy czasopism i czytelń, dyskutowano o za-kupnie sztucznych nawozów, o doświadczeniach polowych i t. p.
Wielkie zainteresowanie wzbudziła poruszona przez ks. prezesa sprawa spółek drenarskich, szczególnie gdy p. Józef Ostręga z Pawęzowa, gdzie wydrenowano w spółce włościańskiej około 600 morgów, przedstawił zebranym całe dobrodziejstwo i doniosłe korzyści, jakie w Pawęzowie przez drenowanie gruntów osiągnięto.
Uczestnicy obu kursów zakupili książek za 97 koron, a za 92 kor. przyrządów do ratowania bydła przy wzdęciu, ponadto zamówili za pośrednictwem Zarządu głównego kilkadziesiąt sztuk rur przełykowych i trokarów.
» *
*
Piąty kurs weterynaryjno-hodowlany w Rudkach odbył się w dniach 23, 24 i 25 listopada przy współudziale 46 włościan, pochodzących z 21 gmin powiatu rudeckiego. Kurs urządzony został wspólnem staraniem rudeckiego Zarządu powiatowego Kółek rolniczych i miejscowego Oddziału Towarzystwa gospodarskiego, przy pomocy sub-wencyi Komitetu c. k. Towarzystwa gospodarskiego.
W program kursów weszły następujące wykłady :
O pastwiskach: Prof. Pomorski.
O żywieniu inwentarza: inspektor rolnictwa Wasung.
O hodowli zwierząt domowych: inspektor rolnictwa Stamirowski.
Pomoc przy porodach i w nagłych wypadkach, choroby inwentarza domowego: weterynarz pan Kruger.
Przeróbka mleka z szczególnem uwzględnieniem stacyi śmietankowych: inżynier p. Chmielewski.
O hodowli królików: p. Władysław Babu-chowski.
O hodowli ryb: p. Józef Małaczyński.
Wykłady odbywały się w budynku Sokoła. Na zakończenie otrzymał każdy z uczestników 5 książek, mianowicie: Kalendarz Kółek rolniczych na rok 1906, broszurki o ratowaniu wzdętego bydła, pomoc przy porodach u krów, o używaniu krów do zaprzęgu i wskazówki do uprawy roślin pastewnych.
O wielkim zainteresowaniu się i dojrzałości słuchaczy kursu świadczy najlepiej okoliczność, iż uczestnicy zakupili 12 egzemplarzy weterynaryi Steuert’a pod tytułem: „Zwierzę domowe w stanie zdrowym i chorym” po cenie 5 K 50 h., 6 egzemplarzy zmniejszonego wydania powyższego dzieła pod tytułem: „Rady sąsiada” po cenie 2 K 70 h.,
4*
52
dalej 10 sztuk rur przełykowych do ratowania wzdętego bydła i 8 trokarów.
Nadto zebrali między sobą drogą dobrowolnej składki kwotę 17 K, którą ofiarowali Towarzystwu Szkoły ludowej w Rudkach.
Kierownictwo kursu spoczywało w rękach Pana Karola Surówki, delegata Zarządu głównego Towarzystwa Kółek rolniczych.

*
W r. 1906 odbyły się już kursa weterynarsko-hodowlane wDębicy, Tarnopolu, Rzeszowie i Brzesku. Wszędzie znalazły znaczną liczbę uczestników, toteż Zarząd główny ciągle otrzymuje prośby od Zarządów powiatowych i delegatów o zarządzenie wykładów. Mimo najlepszych chęci Zarząd główny nie może w zupełności odpowiedzieć wyrażonym życzeniom ze względu na brak funduszów. Koszta kurs iw, na których urządzenie Zarząd główny nie pobiera żadnych sub-wencyi, znacznie i zupełnie niespodzianie obciążyły budżet Towarzystwa, dlatego też obecnie możemy organizować kursa jedynie tam, gdzie Zarządy powiatowe zdobędą same fundusze na urządzenie wykładów. Nasze starania, by pozyskać pomoc ze strony Rad powiatowych, gdzieniegdzie wydały rezultaty pomyślne, gdzieindziej Rady powiatowe jak np. mielecka i grybowska — pomimo, że mieszkańcy tych powiatów brali udział liczny w wielu kursach — nie użyczyły nam zupełnie poparcia.
Powodzenie kursów weterynarsko-hodowlanych zachęciło Zarząd główny do prób dalszych, toteż w marcu 1906 r. urządono w Tarnowie kurs rolniczy o następującym programie:
O nawozach sztucznych — 4 godziny.
Melioracy rolne (osuszanie rowami, drenowanie, nawodnianie) — 3 godziny.
Komasacya gruntów — 1 godzina.
O uprawie roli, narzędziach i maszynach rolniczych (połączone z demonstracyą maszyn) — 4 godziny.
Uprawa lak i pastwizk — 2 godziny.
Utycie krów do zaprzęgu — 1 godzina.
O obchodzeniu się z nawozem stajennym — 1 godzina.
O spółkach rolniczych (spółki mleczarskie, ma gazynowe, torfowe, sadownicze) — 3 godziny.
Włości rentowe — 1 godzina.
Program okazał się odpowiednim, dlatego też w przyszłości przy stosowaniu zmian, odpowiadających lokalnym potrzebom, ten typ kursów znajdzie również zastosowanie.

*
#
Kursa weterynarsko-hodowlane wywołały u włościan żywsze zainteresowanie się sprawami hodowli, co odczuliśmy w listach z prośbą o infor-macye, o wskazówki, gdzieby można nabyć rasowe sztuki bydła i świń. Stosując się do potrzeb chwili pomieszczaliżmy więc w „Przewodniku” za r. 1905 znaczną ilość artykułów z zakresu hodowli i żywienia, ponadto zaś zwróciliśmy się do znanych w kraju hodowców z prośbą o podanie warunków, na jakichby buhajki, cieliczki, świnie, wreszcie drób i króliki mogli zbywać. Oferty ich pomieszczaliśmy bezpłatnie w dziale handlowym „Przewodnika”, by w ten sposób wskazać członkom Kółek źródła zakupna. Transakcye odbywały się wprost pomiędzy oferentami a Kółkami rolniczemi.
XII. Wystawy rolnicze.
Doświadczenia poczynione w r. 1904 z wystawą w Dębicy, która przyczyniła się do ożywienia działalności Kółek rolniczych w powiecie rop-czyckim i pilzneńskim, skłoniły Zarząd główny do zajęcia się organizacyą działu rolniczego, obesłanego przez członków Kółek, na wystawie rolniczo-przemysłowej w Nowym Sączu iBuczaczu. Akcya Zarządu głównego polegała na tein, że wezwał Kółka rolnicze w danym okręgu do udziału w wystawie, ponadto zaś wysłał inspektora rolniczego, który zwiedził część Kółek, zachęcając do obesłania wystawy i pouczając, jakie okazy nadają się na wystawę, jak je opakować, przesłać i t. p. Ponadto w Nowym Sączu inspektor rolniczy zajął się ugrupowaniem, oznaczeniem okazów, de-koracyą sali, organizacyą zebrania, wreszcie udzielał objaśnień zwiedzającym włościanom nietylko w dziale Kółek, lecz w dziale maszyn, na wystawie inwentarza żywego i t. p. W Buczaczu zorganizowaniem działu Kółek rolniczych zajęli się p. p.: Mieczysław Strzetelski i August Hojak. Koszta przesyłki okazów, dekoracyi sali, ugrupowa-
nia obrazów poniósł w obu wypadkach Zarząd główny.

Wystawa przemysłowo-rolnicza w Nowym Sączu objęła powiaty: Nowy Sącz, Limanowa, Grybów, a odbyła się w czasie pomiędzy 26 sierpnia, a 3 września. Okazy pochodzące od członków Kółek rolniczych ugrupowane były w osobnej sali wedle powiatów i Kółek.
Wzięły zaś udział w wystawie następujące Kółka:
Z powiatu nowosądeckiego: Kurów,
Czarny Potok, Krasne potockie, Marcinkowice, Nawojowa, Sienna, Podegrodzie, Świniarsko, Wielogłowy, Wola kosnowa, Zabełcze, Zabrzeź.
Z powiatu limanowskiego: Jodłownik, Kamienica, Krasne-Lasocice, Krosna, Mstów, Stara wieś, Tymbark, Zbludza.
Z powiatu grybowskiego : Jastrzębica,
Ptaszkowa, Stróże wyżnę, Zborowice.
53
Ilość okazów nadesłanych przez Kółka była bardzo znaczna, wystawa Kółek byłaby jednakowoż imponująco wypadła, gdyby wszystkie Kółka zastosowały się były do wskaz ówek Zarządu gł -wnego i dały przegląd tego, co u siebie w gospodarstwie uprawiają, a nie zasłaniały się wym wką, że u nich nic nadzwyczajnego, nadającego się na wystawę, nie ma.
W niedzielę 27-go o godz. 4-tej po południu odbył się w sali Tow. „Sok 'l“ Zjazd członków Kółek rolniczych z powiatów Nowy Sącz, Limanowa i Grybiw, w którym wzięło udział około 100 delegatów Kółek. Po zagajeniu zebrania przez hr. Brezę wybrano przewodniczącym zebrania ks. kan. Żabeckiego, który udzielił głosu delegatowi Zarządu głównego dr. B. Dulębie. Po gorących słowach podziękowania dla komitetu wystawowego za pomoc, udzieloną Zarządowi przy urządzaniu wystawy Kółek rolniczych, zwrócił zebranym uwagę na potrzebę organizacyi powiatowej i wezwał ich, by w tym kierunku wypowiedzieli swoje zapatrywania i życzenia.
Z kolei wygłosił referat „O stanie Kółek rolniczych i ich najbliższych zadaniach“ insp. rolniczy J. Wasung. Zwiedził on przed wystawą kilkanaście Kółek, podzielił się więc z delegatami wrażeniami, które odniósł. Wykazał otwarcie niedomagania, na które w Kółkach natrafił, skonstatował, że w organizacyi wewnętrznej Kółek spostrzega się pewne rozluźnienie, którego powodem jest brak delegatów i Zarządów powiatowych.
W dyskusyi nad przemówieniem zabierali głos ks. Źabecki w sprawie zakładania spółek oszczędności i pożyczek, Maciuszek z Podegrodzia za zorganizowaniem Zarządu pow. w Nowym Sączu i utworzeniem składnicy towarowej dla sklepików chrześcijańskich, poseł Potoczek większą nadzieję pokładał w mianowaniu delegatów i mężów zaufania, niż w Zarządach, radził zaś do pracy wciągnąć młodsze siły, więc naczelnik-w gmin i tych włościan, którzy po ukończeniu szkół wrócili na rolę. Nad podniesionemi sprawami toczyła się dalsza żywa dyskusya, jednak ze względu na konieczność gremialnego zwiedzenia wystawy zebrani postanowili odroczyć zebranie.
Ze zgromadzenia udali się wszyscy uczestnicy, korzystając z wolnego wstępu, przyznanego przez komitet, na zwiedzenie wystawy.
Szczegółowe sprawozdanie z wystawy pomieszczone było w nr. 18 Przewodnika. Tu nadmieniamy jedynie, że grono sędziów, którymi dla oddziału rolniczego byli dr. Miczyński, dr. Rogoyski i p. Jankowski, przyznało członkom Kółek rolniczych następujące odznaczenia:
Bronzowy medal wystawy: Piotr Michalik, Jan Szkaradek, Józef Szkaradek z Kurowa.
List pochwalny wystawy: Józef Fran-czyk, Jan Pawlik, Franciszek Piechnik, Stanisław Stanuch, Jan Sowa, Józef Garguła, Tomasz Morawa, Antoni Duda, Józef Leszko, Piotr Duda, Piotr Wierny, Jan Bednarek, Józef Połomski, Józef Bo-dziony, Zarząd Kółka w Nawojowej, Józef Maciu-
szek, Jan Kuczaj, Michał Policht, Wojciech Latka, Anna Leszko, Stanisław Wysocki, Wojciech Broda, Stanisław Fedko, Wojciech Bartosz, ks. Jan Dagnan, Zygmunt Brandys.
Pprócz tych odznaczeń otrzymali wystawcy od Zarządu głównego nagrody w książkach, przyrządach do ratowania bydła przy wzdęciu i t. p. w wartości kilkuset koron.

#
W czasie od 3. do 10. września odbyła się w Buczaczu wystawa przemysłowo-rolnicza, w której Kółka rolnicze z powiatów Buc zacz, Cz o rt-ków, Husiatyn i Zaleszczyki wzięły zbiorowy udział.
Obesłały wystawę następujące Kółka: z po-
wiatu buczackiego: Podzameczęk, Huta nowa, Słobódka dolna, Puźniki, Dubienko, Korościatyn, Monasterzyska, Barysz.
Z powiatu huśiatyńskiego: Kopyczyńce, Kociubińce, Kociubińczyki, Horodnica, Majdan, Jabłoń w.
Z powiatu czortkowskiego: CzortK.w, Jagielnica, a z powiatu zaleszczyckiego: Tłuste.
Zastosowało się zatem do wezwania Zarządu głównego i nadesłało na wystawę swe produkta 18 Kółek, podczas gdy kilkanaście pozostałych Kółek nie dopełniło swego obowiązku, co też ich Zarządom za złe wziąć musimy.
Urządzeniem wystawy, uporządkowaniem i u-grupowaniem nadesłanych okazów zajęli się pp. Mieczysław Strzetelski i August Hojak z całą starannością i poświęceniem, to też zorganizowanie odrębnego działu Kółek rolniczych za ich zasługę uważać należy.
W obec JE. Pana Namiestnika i Marszalka Krajowego odbyło się w niedzielę dnia 3. września po nabożeństwie uroczyste otwarcie wystawy. Otwarcia dokonał prezes komitetu wystawowego Oskar hr. Potocki, poczem nastąpiły przem wienia pp. prezesa Cieleckiego, marszałka Blażowskiego i kilku innych.
Tak JE. Pan Namiestnik wraz z żoną, jak i JE. Pan Marszałek zwiedzili następnie całą wystawę, poczem w pawilonie rolniczym, obejmującym produkta rolnicze członków Oddziału podolskiego Tow. gosp. i członków Kółek rolniczych, udzielał wyjaśnień dostojnym gościom p. prezes Cielecki, który przy tej sposobności przedstawił JE. Namiestnikowi kilku wybitniejszych wlościan-wystawców.
Na wystawę rolniczą Kółek złożyły się próbki zbóż w ziarnie i kłosie, rośliny okopowe, owoce, jarzyny i wreszcie wyroby przemysłu domowego.
W dniu 5. września odbył się podczas wystawy Zjazd okręgowy członków Kółek roln. O godz. 2-ej popołudniu zebrali się delegaci Kółek w pawilonie przeznaczonym na przedstawienia dla lwowskiego teatru ludowego. Po zagajeniu posiedzenia przez p. prezesa Cieleckiego, inspektor roln. p. J. Wasung przedstawił zebranym stosunki panujące w Kółkach rolniczych, istniejących w powiatach, które biorą
54
udział w wystawie, zachęcał członków do korzystania w większej mierze z pośrednictwa Zarządu głównego w zakupnie nasion, maszyn i nawozów. W dyskusyi nad przemówieniem inspektora rolniczego zabrał między innymi glos dyr. Świeżawski, który zwracał uwagę gospodarzy, by więcej dbali o rolnicze wykształcenie swoje i swych syn w, by sami czytali książki i pisma rolnicze, a synów oddawali do szkół rolniczych.
Następnie dr. St. Grabski wyjaśnił zgromadzonym „cel i korzyści ustawy o włościach rentowych “. Treściwy a przecież barwny i jasny wykład dr. Grabskiego wzbudził u słuchaczy, jakkolwiek nieobeznanych z tematem, żywe zainteresowanie. Dyskusya jednakowoż nad sprawą włości rentowych szerzej rozwinąć się nie mogła, ponieważ nadchodziła pora teatralnego przedstawienia.
Dzięki uprzejmej ofiarności p. prezesa Cieleckiego wszyscy włościanie obecni na Zjeździe otrzymali bilety do teatru na przedstawienie popołudniowe.
Sprawozdanie nasze z wystawy w Buczaczu, która z jednej strony wykazuje dodatnie wyniki w pracy nad podniesieniem gospodarstw włościańskich, z drugiej zaś strony uwidocznia braki i niedomagania, nad których usunięciem pracować należy, kończymy wykazem nagr. d, udzielonych wystawcom w dziale Kółek rolniczych.
Grono sędziów (pp. K. Cieński, Wład. hr. Dzie-duszycki, W. Gniewosz, kniaź Leon Puzyna, St.
XIII. Działalność rolnicza za
Inspektorowie rolniczy brali udział w Zjazdach powiatowych i okręgowych, kursach hodowlano-we-terynaryjnych, zakładaniu pól doświadczalnych ze sztucznymi nawozami i dawali wskazówki na miejscu przy zakładaniu przez włościan wzorowych gnojowni, urządzali wystawy ziemiopłodów członków Kółek a oprócz tego pouczali w poszczególnych Kółkach o najważniejszych sprawach rolniczych, wytykając na miejscu braki i usterki w uprawie roli, hodowli, żywieniu inwentarza, obchodzeniu się z obornikiem i t. d,

Inspektor p. OJasung:
a) brał udział w Zgromadzeniach powiatowych i okręgowych oraz posiedzeniach Zarządów powiatowych w następujących miejscowościach: 21/11
w Rzeszowie, 26/11 w Szynwałdzie, ł/III w Tarnopolu, 7/III w Brzesku, 15/III w Ropczycach, 18/111 w Tarnowie, 19/III w Krakowie, 25/III w Dunajo-wie, 27/III w Ropczycach, 30/III w Rzeszowie, 31 III w Tarnowie, 3/IV w Krakowie, 25/IV w Błażowej, 25 i 2o/IV w Tarnowie, (wykład w Seminaryum duchów, i nauczycielskiem), 30/IV w Wielopolu skrzyńskiem, 5 i 6/V w Jarosławiu i Zarzeczu, 10/5 w Kopyczyńcach, 12/V w, Rzeszowie, 14/V w Sędziszowie, 22/5 w Wieliczce, 23/V w Brzesku, 24/V w Chrzanowie, 25 i 29/V w Krakowie,
hr. Badeni, Jan Wasung) pod przewodnictwem dr Mikołaja Krzysztofowicza przyznało następujące odznaczenia:
Medal złoty: Zarząd powiatowy Kółek rolniczych w Husiatynie — za skuteczną pracę w Kółkach nad podniesieniem gospodarstw włościańskich.
Medal srebrny: Grzegorz Sowa z Bary-sza — za owoce i warzywa.
Medale bronzowe: August Hojak z Pod-zameczka, Franciszek Sawa z Korościatyna, Michał Chorkawy z Jabłonowa.
Listy pochwalne: Mieczysław Strzetel-ski — za gorliwy wsp ludział w zorganizowaniu wystawy, Ant. Źywina z Majdanu, Szczepan Laska z Monasterzysk, Jan Chichłowski z Horodnicy, Fabian Noworolski z Czortkowa, Ant. Turkiewicz z Huty nowej, p. Marcin Wojnarowicz — za mapę pow. husiatyńskiego, przedstawiającą stan Kółek w powiecie.
Ponadto liczni członkowie otrzymali nagrody od Zarządu głównego w książkach, drzewkach owocowych i rurach przełykowych do ratowania bydła przy wzdęciu.
Udział Kółek rolniczych w wystawie ogrodniczej w Sanoku i lokalna wystawa członków Kółka rolniczego w Prusach w powiecie lwowskim, urządzona z okazyi Zjazdu okręgowego, omówione są na innem miejscu.
pomocą wykładów w r. 1905.
29/V — 2/VI w Tarnowie, (kurs hodowlany) 2/VII w Rudkach, 3 i 4/VII w Tarnopolu na Ogólnej Radzie, 22 i 25/X w Rudkach, (kurs hodowlany), 17/XI w Lubczy.
b) informował w sprawach spółek melioracyjnych następujące Kółka rolnicze: 21/VI Niedźwiadę, 22/VI Łączki i Glinik, 23/VI Brzezówkę i Paszczynę, 24 VI Wielopole, 25/VI Łączki kucharskie.
c) zakładał poladoświadczalne: 25/VI w Głobikówce, 27/VI w Lubczy.
d) działał na wystawach rolniczych i w sprawie wystaw: 31 /VII Tarnów. W sprawie wystawy w Nowym Sączu objechał Kółka rolnicze: 1 /VIII Nowy Sącz, 3/VIU Zabełcze, Wielogłowy, Marcinkowice, Limanowa, Kurów, Tęgoborze, 5/V1II Cho-mianice, Męcina, Pisarzowa, Limanowa, 6/VIII Tymbark, 7/VIII Krynica, 8/VIII Piwniczna, Moszczenica, Biegonice, 9/VIII Świniarsko, Podegrodzie, 10/VI11 Zbludza, Kamienica, Zabrzeź,’ Mostki, 11/V1II Polna, Stróże. Był czynny od 29/V1II do 3/IX na Wystawie w Nowym Sączu a od 3/IX do 6/IX na wystawie w Buczaczu i Zjeździe powiatowym tamże.
e) badał gnojownie i urządzał zebrania po Kółkach : I3/XI Lubzina, 14/XI Brzezówka, 15/XI
55
Paszczyna, 10/XII Brzeziny, 11 /X11 Nawsie, 12/XII Wielopole i Mala, 1S/XU Niedźwiada, 14/XII Lo-puchowa, 15/X1I Skrzyszów, 16/X11 I3orek wielki.
0 wykładał na zebraniach w Kółkach: 2/1 Kulparków, 3/1 Krzywczyce i Kamienopol, 5/1 Żydatycze, 6/ł Sichów, 7/1 Kozielniki, 16/1 Siemianówka, 20/1 Jastrzębków, 15/11 Świrz, 16/1! Uszko-wice, 19/11 Błażowa, 20/11 Chmielnik, 20/111 Szcze-rzec kolo Niemirowa, 27/X Godowa, 28/X Lutcza, 29/X Górki, 12/XI Trzciana koło Rzeszowa.
II. Inspektor rolniczy dr. Pawłowski:
a) wygłosił referaty na Zgromadzeniach powiatowych: 19/1 w Tarnopolu, 2/11 w Tarnopolu, 5/11 w Busku, 6/11 we Lwowie, 21/III w Jaśle, 7/IV w Złoczowie, 25/IV w Żywcu, 20/V w Buczaczu.
b) wygłosił wykłady na zebraniach Kółek: 26/11 w Mikulicach i 17/111 w Siemianówce.
III. Inspektor rolniczy p. Stamirowski:
a) wygłosił referaty na Zjazdach powiatowych
1 okręgowych|: 15/VIII w Kozielnikach, 28/IX w Bar-szczowicach, 25/XI w Sanoku, 26/XI w Grochow-cach, 4/1^11 w Pruchniku, 24/XI w Rudkach na kursie hodowlanym.
b) zakładał pola doświadczalne ze sztucznymi nawozami: 11/8 w Szczercu ad Niemirów i 28/VI1I w Haliczu.
c) wykładał w Kółkach rolniczych: 20/VII w Lewandówce, 5/V111 w Lipsku, 10 i ll/VIlwRa-dochońcach, 12 i 13/X w Wyszatyczach, 17 i 18/X w Spytkowicach, 19 i 20/X w Jodłowniku, 21 i 22/X w Szczyrzycu, 23 i 24/X w Nieczajnie, 25 i 26/X w Otfinowie, 27 i 28/X w Oleśnie, 29 i 30/X w Dęblinie, 31/X w Niecieczy, 1/XI w Dąbrowej,
2 i 3/XI w Mędrzychowie, 4/XI w Radgoszczy, 5/XI w Samocicach, 6/XI w Bolesławiu, 7/XI w Si-korzycach, 8/XI w Miechowicach małych, 9 i 10/XI w Jadownikach mokrych, 11 /XI w Strzelcach wielkich, 12/X1 w Wrzępi, 6/X1I w Żuklinie, 7/XU w Rączynie, 8/XI1 w Siennowie i 9/XII w Tuli-głowach.
1U. Asystent rolniczy p. Raweeki: *)
a) zakładał pola doświadczalne ze sztucznymi nawozami i udzielał pouczeń w następujących miejscowościach :
4/IX w Dubiecku, 5/IX w Babicach i Tarnaw-ce, 6/IX w Bachorcu, 7/IX w Drohobyczce, 8/LX w Krzywczy, 9/IX w Grochowcach, 11/IX w Balicach, 12/IX w Myślatyczach, 13/1X w Trzcieńcu, 14/JX w Zakościelu, 15/1X w Strzelczyskach, 16 i 17/IX w Wyszatycach, 18 i 19/IX w Medyce, 20/IX w Rodatycząch, 21 IX w Barze, 22/IX w Gródku (przedni, czerlańskie), 23/1X w Gródku (przedni, lwowskie), 24/IX w Mszanie.
b) badał gnojownie i urządzał zebrania po Kółkach :
2/X w Sowlinach i Mordarce, 3/X w Lipowcm i Starej wsi, 4/X w Tymbarku i Makowicy, 5/X
*) P. Kawecki byt prowizorycznie czynnym w biurze jako asystent od 1. września 1905 r. do 30 kwietnia 1906 r.
w Żmiący i Ujanowicach, 6/X w Jodłowniku, 7/X w Szczyrzycu i Górze Św. Jana, 8/X w Tymbarku, 9/X w Limanowej, 10 i 11/X w Porębie wielkiej, 12/X w Niepołomicach, 13/X w Woli batorskiej, 14/X w Podłężu, 15 i 16/X w Targowiskach i Kłaju, 17/X w Chełmie, 18/X w Książnicach, 19/X w Leszczynie, 20/X w Królówce, 21 /X w Łańcucie, 22 i 23/X w Handzlówce, 24 i 25/X w Żołyni, 26 i 27/X w Rakszawie, 8/XI w Płoty-czy, 9/XI w Janowce i Zagrobeli, 10/XI w Ostrowie, 12/XI w Trzcianie, 13/X1 w Brzezówce i Lubzinie, 14/XI w Paszczynie, 16 i 17/XI w Lubczy, i Jodłowej, 18/X1 w Głobikówce, 19/X1 w We-wiórce i Glowaczowej, 25/XI w Petrykowie, 26/XI w Borkach wielkich i Smykowcach, 27/XI w Czer-nielowie mazowieckiem i Romanówce, 1/X1I w Za-bojkach, 2/X1I w Poczapińcach, 3/X1I w Draga-nówce, 4/XII w Ostrowie i Bucniowie, 5/XII w Łuce wielkiej, 6/X1I w Luczce, 7/XII w Józefowie i Na-stasowie, 8/XII w Lożowej, 9/XI1 w Bajkowcach, 10/XI1 w Baworowie, 11/X11 w Kokutkowcach, 12/XI1 w Ihrowicy, 13/XII w Berezowicy małej, 14/XII w Oprylowcach i Gontowej, 15/X1I w Doł-żance, 16/X11 w Rosochowaćcu, 21/XII w Świrzu, 22/VII w Dobrzanicy, 28/X11 w Romanowem Siole i Haluszczyńcach, 29/XI1 w Żerebkach królewskich, 30/XI1 w Kolodziejówce i Nowosiólce Skalackiej.
Tematy wykładów podczas wymienionych wyżej objazdów instruktorów i asystenta dotyczyły rozmaitych, najważniejszych dla włościan spraw rolniczych ze szczególnem uwzględniem braków i wad w prowadzeniu gospodarstw włościańskich w poszczególnych miejscowościach lub powiatach. Przedewszystkiem kładziono nacisk i pouczano o staranniejszej uprawie roli przy zastosowaniu praktycznych i wypróbowanych co do skuteczności narzędzi rolniczych, o umiejętnem obchodzeniu się z obornikiem w stajni, na gnojowni i w polu, o odpowiedniejszem niż dotychczas żywieniu inwentarza gospodarskiego, o uprawie wskazanych bardzo i ważnych, a mało dotychczas rozpowszechnionych roślin pastewnych, dalej pouczano włościan
0 ważności używania nawozów pomocniczych na polach, łąkach i pastwiskach, o melioracyach łąk
1 pastwisk jak również starano się przedstawić włościanom, czem właściwie powinno być Kółko rolnicze w danej miejscowości, jaki jego właściwy cel i zadanie. Zainteresowanie się wykładami było bardzo znaczne, włościanie nie tylko, że z całym skupieniem myśli i wytężoną uwagą słuchali wywodów prelegentów, lecz-ze swej strony brali żywy udział w dyskusyi, stawiali pytania i informowali się szczegółowo w rozmaitych sprawach, mających styczność z rolnictwem. Pomimo, że nieraz pilne roboty stawały na przeszkodzie liczniejszym zebraniom, członkowie Kolek prawie zawsze w znacznej liczbie brali udział w zgromadzeniach, a często nawet, zwłaszcza w święta, obszerna sala szkolna nie mogła pomieścić zgromadzonych na wykład małorolnych gospodarzy.
4 4
*
56
Oprócz inspektorów rolniczych wygłosili na Zjazdach powiatowych i okręgowych następujący prelegenci, zaproszeni przez Zarząd główny lub Zarządy powiatowe, referaty i wykłady:
19/1 Na Zjeździe powiatowym w T a r-nopolu referat p. Turskiego z Petrykowa „o roślinach pastewnych” i referat p. Ihnatowicza „o znaczeniu i potrzebie mleczarń”.
9/1 Na Zjeździe powiatowym w Hu-s i a t y n i e, referat ks. Wesolińskiego „o celach i organizacyi Kółek”.
26/2 Na Zjeździe powiatu tarnowskiego w Szynwałdzie, referat „o drenowaniu” wygłosił inżynier kraj. biura melioracyjnego p. Wiśniewski.
6/4 NaZjjeździe okręgowym Zarzeczu p o w. jarosławskiego, referował ks. Wesoliński „o zadaniach Kółka rolniczego”.
30/3 W Rzeszowie na Zjeździe powiatowym, referat inżyniera dra Blautha „o o-suszaniu gruntów”.
7/4 Na Z j e ź d i e powiatowym wZło-c z o w i e, referat p. Teodora Kozieka z Nowosiółek „o zwiększeniu produkcyi mleka i znaczeniu tej sprawy w gospodarstwie rolnem”.
5/5 NaZjeździe powiatowym w Jarosławiu, referat p. Dr. Blautha „o melioracyach rolnych „.
30/4 Na Zjeździe powiatu wielickie-
go w Bierzanowie, referat p. Tatary „o wła-ściwem zadaniu Kółka rolniczego”.
25/3 Na Zjeździe powiatu gorlickiego w Głębokiej, referaty pp. H. Groblewskiego „o obowiązkach i korzyściach członków Kółka rolniczego“ i p. Michała Brechniaka „o włościach rentowych”.
5/9 W Buczaczu z okazyi wystawy przemysłowo-rolniczej na Zjeździe okręgowym referat dra St. Grabskiego p. t. „cel i korzyści ustawy o włościach rentowych”.
24/9 W Barszczowicach na Zjeździe okręgowym, referat Marcina Laby z Czyszek p. t. „w jaki sposób Kółko rolnicze może się przyczynić do podniesienia gospodarstwa włościańskiego” ?
26/10 W Staszkówce na Zgromadzeniu powiatowym mówił p. Henryk Groblewski „o użyciu krów do zaprzęgu”.
23, 24 i 25/XI Na kursie weterynaryj-no-hodowlany m w Rudkach: 1) Wykład p. prof. Pomorskiego „o pastwiskach”, 2) weterynarza p. Krugera „o pomocy przy porodach”, -3) inżyniera Chmielowskiego o „przeróbce mleka”, 4) p. Władysława Babuchowskiego „o hodowli królików”, 5) p. Józefa Małaczyńskiego „o hodowli ryb”.
5/12 W Pruchniku na Zjeździe powiatowym referat ks. Wesolińskiego „o stowarzyszeniach”.
XIV. Opracowania włościańskie z zakresu rolnictwa.
Od trzech lat Zarząd główny ogłasza co roku konkursy dla włościan, wzywając ich do ubiegania się o nagrody za opracowanie z zakresu rolnictwa.
Robi się to głównie w tym celu, aby zbadać, o ile znalazła podatny grunt i zrozumiana została dostatecznie przez włościan poruszona w temacie sprawa. Na podstawie nadesłanych opracowań można ocenić, które punkta dokładniej jeszcze wyświetlić należy tak w artykułach „Przewodnika”, jak i na wykładach rolniczych.
Obok tego lepsze opracowania służą jako „głosy włościan” do propagandy poruszonej sprawy. Wiadomo bowiem, że rolnik chętniej wierzy głosom pochodzącym od towarzyszy z zagona, niż pouczeniom i wskazówkom ludzi, których uważa za teoretyków i pracowników przy biurku. Artykuł z pod pióra włościanina, stwierdzający, że rada udzielona w „Przewodniku” w praktyce dała znakomite rezultaty, przyczynia się niejednokrotnie do usunięcia uprzedzeń; ponadto opracowania te dają poznać zdolniejszych i wykształceńszych włościan, których następnie można użyć na referentów spraw rolniczych na Zjazdach powiatowych i okręgowych.
W grudniu 1904 r. Zarząd główny wezwał członków Kółek rolniczych do ubiegania się o nagrody za opracowania z zakresu rolnictwa. W odpowiedzi na to wezwanie nadesłano 56 prac, odnoszących się do następujących tematów:

Co rolnik powinien robić, a czego się wystrzegać, aby nie mieć chwastów w polu?

Opisać zastosowany u siebie sposób uprawy ziemniaków, ich obróbkę, zbiór i przechowanie, zużytkowanie naci, ilość nasienia i wysokość plonu, podać nazwy odmian uprawianych i źródło, gdzie je nabyto; wreszcie uzasadnić wybór sposobu uprawy.

Czy pokrywanie krów włościańskich rasowymi buhajami (na stacyach zarodowych i folwarkach) okazało się korzystne i dlaczego ? Jakie krowy w miejscowości i okolicy mają włościanie i jaką rasę buhai uważają za odpowiednią do pokrywania swoich krów?

Czy można i jak należy wychować sobie mleczną krowę? Co wpływa na mleczność krów? Czy mleczność jest przypadkowa, czy też ma inne przyczyny? Na co trzeba uważać, chcąc kupić mleczną krowę?

Jakie świnie są najodpowiedniejsze dla włościan? Opisać chów świń u siebie, sposób żywienia, opasania i spieniężenia. Jaki czysty dochód (zysk) może mieć rolnik z chowu świń?
Temat pierwszy opracowało 21 członków, na temat drugi nadeszło odpowiedzi 14, pozostałych 21 opracowań odnosiło się do trzech dalszych tematów.
Opracowania zostały ocenione przez sekcyę rolniczą Wydziału wykonawczego, a na podstawie
57
opinii Sekcyi Zarząd główny przyznał następujące nagrody:
Stanisław Bieniowski w Rosochowaćcu, p. Bo-gdanówka, (powiat Skałat) 30 koron.
Franciszek Falgier w Albigowej (pow. Łańcut) 20 koron.
Ludwik Żegleń w Ostrowie k. Sokala 20 kor.
Marcin Brudź w Przewrotnem, p. Głogów, (pow. Rzeszów) 20 koron.
Józef Witkowski w Niecieczy, p. Żabno, (pow. Dąbrowa) 15 koron.
Ludwik Ciężarek w Gdowie (powiat Wieliczka) 15 koron.
Jan Marczyński w Targanicach, p. Andrychów, (pow. Wadowice) 10 koron.
Teofil Gładysz w Szczepanowie (pow. Brzesko) 10 koron.
Stanisław Prokuski w Głobikówce (pow. Pilzno) 10 koron.
Michał Kabaj w Głobikówce (pow. Pilzno) 10 koron.
Franciszek Szubra w Suchodole (pow. Krosno) 10 koron.
Jan Sobek w Handzlówce (pow. Łańcut) 10 koron.
Wojciech Mendychowski w Siemianówce (pow. Lwów) 10 koron.
Franciszek Wojtyna w Tryńczy (pow. Łańcut) 10 koron.
Ponadto za opracowania mniejszej wartości otrzymali od Zarządu głównego nagrody w książ-
XVI. Si
Akcya Zarządu głównego w kierunku podniesienia sadownictwa wśród włościan z roku na rok postępuje naprz’d.
Główne zasady, na których Zarząd główny oparł swą akcyę, są następujące:
Sadownictwo traktujemy jako uboczną gałąź gospodarstwa włościańskiego, z której gospodarz małorolny może mieć większy lub mniejszy dochód stosownie do ilości i doboru drzew owocowych oraz ich pięlęgnowania.
Na czynności w sadzie winien gospodarz małorolny poświęcać tylko tyle czasu, ile mu zbywa od głównych zajęć przy roli i hodowli, jako podstaw jego dochodu. Stąd w zakres jego sadowniczej pracy wciągać należy tylko te czynności, które właśnie w tym wolnym czasie wykonać może. Wreszcie od nakładu kapitału i pracy w swój sad powinien mieć możliwie w jak najkrótszym czasie stosowną rentę.
Trzymając się wyżej wymienionych zasad nie zalecamy członkom Kółek rolniczych zakładania szkółek, mających dostarczyć drzewek własnej pro-dukcyi. Prowadzenie szkółki wymaga bowiem znacznego nakładu czasu i pracy, którymi włościanin nie rozporządza. Wymaga ponadto wiedzy i praktyki, jeżeli wyprodukowane drzewka mają być zdrowe, silne i należycie uformowane, a zatem odpowiednie do hodowli. Ani tej wiedzy ani praktyki
kach: Jan Jonasz, Tomasz Mrozek, Maciej Wa-wrzaszek, Józef Maćkiewicz, Tomasz Potoczny, Sebastyan Miazgowicz, Tomasz Inglot, Franciszek Krzysiak, Franciszek Nowak, Antoni Inglot, Wincenty Grzywacz.
Wobec doskonałych wyników tego konkursu podał Zarząd główny do opracowania na r. 1906 następuje temata:

W jaki sposób gospodarz uprawia seradelę i jakie z niej ma korzyści?

W jaki sposób gospodarz uprawia lucernę i jakie z niej ma korzyści?

Jakie wyniki dały próby z dołowaniem paszy ?

O użyciu w żywieniu inwentarza (bydła, koni, świń) pasz treściwych, t. j. makuchów, grysu czyli otrąb, mąki, osypki, kukurudzy, bobiku i t. p.

O sposobie przygotowania kompostu i o zastosowaniu kompostu.

Opis gospodarstwa rybnego.

Doświadczenia z chowem rasowych królików.

Chów drobiu i doświadczenia z chowem drobiu rasowego.

Jak zostało przeprowadzone drenowanie gruntów i jak się opłaciło?

O użyciu sztucznych nawozów (jakich nawozów gospodarz używa, pod jakie rośliny i w jakiej ilości na mórg ich używa, jak je rozsiewa i jak przykrywa).
małorolny gospodarz przyswoić sobie nie może w krótkim czasie, któryby na ten cel poświęcił. Najprostsza droga, by dojść do sadu, jest zakupno drzewek ze szkółek, fachowo prowadzonych, i dla tego zakupno to zalecamy i w niem pośredniczymy.
Gospodarz małorolny, kupując należycie prowadzone drzewka owocowe o jednorocznej koronie, unika zawodów, jakie powoduje sadzenie krzywa-ków, o koronach wadliwie utworzonych lub drzewek chorych. Tego zaś, co niezbędnie potrzebne z fachowej wiedzy do racyonalnego zakładania sadu i pielęgnowania drzew owocowych, łatwo nauczyć się może na kilkudniowym kursie. Wreszcie, sadząc gotowe drzewka, prędzej osięga dochód z założonego sądu, co w dzisiejszych czasach ma wielkie znaczenie.
Wedle tych wytycznych prowadzimy naszą akcyę a mianowicie: 1) przeprowadzamy pouczenia na kursach kilkudniowych i po Kółkach oraz w artykułach Przewodnika Kółek rolniczych; 2) pośredniczymy w zakupnie drzewek.
Kursów kilkudniowych było w roku sprawozdawczym pięć i uczęszczało na nie stale 196 słuchaczy.
Obok nich urządzamy krótsze wykłady po Kółkach rolniczych o charakterze więcej agitacyjnym celem szerzenia zachęty do gorliwszego zajęcia się sadownictwem. Tego rodzaju pouczenia je-
58
dnodniowe odbyły się w 59 miejscowościach wobec 1677 słuchaczy.
Pośrednictwo w zakupnie coraz więcej się rozszerza. Jest w tein dowód, że zasadnicze kierunki naszego działania odpowiadają potrzebom włościańskiej ludności i uznane zostały przez nią za praktyczne.
Liczba zamówionych drzewek owocowych wzrosła w roku sprawozdawczym w porównaniu do roku 1904/5 o 1869 sztuk. Podczas gdy w roku 1904/5 zamówiły Kółka rolnicze za pośrednictwem Zarządu głównego 8349 sztuk drzewek owocowych, to w roku 1905/6 zamówienia wynosiły razem 10.218 sztuk to jest 9.791 drzewek i 427 krzewów owocowych. Zamówiono mianowicie 5.731 jabłoni, 2.688 grusz, 885 śliw, 281 czereśni, 185 wiszni, 6 orzechów włoskich, 15 orzechów laskowych, 280 krzewów agrestu, 147 krzewów porzeczek.
A. Wykłady o sadownictwie.
Na kursach wykłady teoretyczne połączone były zawsze z demonstracyami praktycznemi.
Wykłady teoretyczne dotyczyły rentowności sadów, ważności doboru odmian, wytyczania miejsc pod drzewka, kopania jam, sadzenia drzewek, pielęgnowania drzewek młodych po posadzeniu, pielęgnowania sadów starszych, przeszczepiania i odmładzania drzew. Mówiono dalej na nich o najważniejszych chorobach dizew owocowych, o szkodnikach i ich tępieniu, wreszcie o uprawie krzewów owocowych a w szczególności agrestu, porzeczek i orzecha laskowego.
Demonstracye i ćwiczenia praktyczne odbywały się w sadach, przy czem instruktor sadownictwa przestrzegał ściśle, aby każdy ze słuchaczy demonstrowaną czynność własnoręcznie wykonał. Po kursie zwiedzał instruktor sadownictwa ze słuchaczami okoliczne sady i przez zadawanie pytań na temat wykładów przekonywał się, o ile słuchacze z wykładów korzystali.
Pouczenia stosował instruktor sadownictwa ściśle do potrzeb miejscowości lub całego powiatu. Z tego powodu było zadaniem instruktora sadownictwa przed rozpoczęciem kilkudniowego kursu zbadać dokładnie miejscowe warunki.
Dalszym środkiem do podniesienia sadownictwa były „uroczyste sadzenia drzew owocowych”, które tak Zarząd główny, jakoteż Zarządy powiatowe urządziły w kilku miejscowościach.
Przy każdem uroczystem sadzeniu drzew pouczał i demonstrował instruktor sadownictwa, jak należy sadzić drzewa owocowe.
Zestawienie czynności instruktora sadownictwa.
Z powodu urządzić się mającej w Sanoku wystawy ogrodniczo-pszczelniczej w jesieni roku 1905 zwiedził instruktor sadownictwa najwięcej miejscowości w powiecie sanockim.
Przekonał się przy tern, że tam, gdzie są czynne Kółka rolnicze, i rozwój sadownictwa postępuje. Członkowie Kółek rolniczych, którzy brali udział
w kursie sadownictwa, urządzonym przez Oddział sanocki c. k. Towarzystwa gospodarskiego z Zarządem głównym Kółek rolniczych w Sanoku w jesieni roku 1904, nie tylko u siebie racyonalnie zakładają i pielęgnują sady, ale i drugim udzielają wskazówek.
Ze zwiedzonych przez instruktora sadownictwa trzynastu miejscowości w ośmiu znajdowały się czynne Kółka rolnicze a mianowicie: w Bykowcach, Besku, Bażanówce, Dąbrówce ruskiej, Pisa-rowcach, Nowosiółce, Długiem i Zarszynie. W tych wszystkich miejscowościach instruktor zwiedził sady członków, udzielając pouczeń na miejscu, jak również zachęcał do obesłania wystawy w Sanoku, dając wskazówki, które przedmioty należy wysyłać i jak wysyłkę opakować. W Trepczy, Srogo-wej, Kostarowcach, Pakoszówce, Strachocinie sadów prawie niema i wogóle gospodarze nie starają się wcale o ulepszenie swych gospodarstw, gdyż brak im wszelkiej oświaty tak w kierunku rolniczym, jakoteż ogólnym.
Po powrocie z sanockiego zwiedził instruktor sadownictwa najwięcej miejscowości w powiecie lwowskim. Kółka rolnicze w powiecie lwowskim od kilku lat prowadzą żywą akcyę w kierunku podniesienia sadownictwa, a Zarząd główny ze swej strony nie szczędzi kosztów i pracy, aby tu tak podnieść sadownictwo, by sady naokół Lwowa zaopatrywać mogły miasto Lwów w owoce letnie i wczesne jesienne, które dotychczas dowożone są przeważnie z Węgier. Szczególnie ważną rolę w tej akcyi odgrywają Kółka rolnicze, położone bliżej miasta Lwowa: one też zrozumiały dążenia Zarządu głównego, zakupują drzewka owocowe za nas ’,em pośrednictwem, żądając odmian wcze nych, gdyż mogą je świeżo przyniesione na targ, po bardzo dobrej cenie sprzedać. Członkowie Kółek rolniczych, dalej położonych od Lwowa, zaopatrują się w drzewka owocowe odmian późno jesiennych lub zimowych, gdyż te wytrzymują dalszy transport. Jesteśmy przekonani, iż po kilkunastu latach pracy w tym kierunku wynik tych zabiegów będzie widoczny na targu lwowskim.
Instruktor sadownictwa zwiedzi! i wygłosił wykłady w następujących Kółkach rolniczych: w Lewandówce wobec 28 słuchaczy, w Dublanach wobec 56, w Czyszkach wobec 59, w Kozielnikach wobec 34, w Sokolnikach wobec 120, w Siemianówce wobec 28, w Rzęśnie polskiej wobec 41, w Prusach wobec 87.
W niektórych miejscowościach jak w Dublanach, Czyszkach, Kozielnikach, Sokolnikach, Siemianówce i Rzęśnie polskiej na żądanie Zarządu Kółka był instruktor sadownictwa kilkakrotnie celem przekonania się, o ile i jak bywają zastoso-wywane i wykonywane wskazówki, udzielone na wykładach.
W powiecie buczackim na żądanie Kółek rolniczych zwiedził p. Poluszyński dalszych siedm Kółek rolniczych, gdyż w roku 1904 zwiedził jedenaście miejscowości lecz w innej części powiatu. Kółka rolnicze powiatu buczackiego od kursu sa-
59
downictwa w Buczaczu urządzonego w roku 1904 staraniem Zarządu głównego i Oddziału c. k. Tow. gospodarskiego, pracują wydatniej nad podniesieniem sadownictwa. Instruktor sadownictwa zwiedził i pouczał w następujących Kółkach rolniczych: w Podzameczku wobec 90 słuchaczy, Petlikow-cach nowych wobec 11, w Trybuchowcach wobec 48, w Petlikowcach starych wobec 22, w Koropcu wobec 200, w Dobropolu wobec 24, w Nagórzance wobec 39.
Instruktor sadownictwa przekonał się, iż ci gospodarze i członkowie Kółek, którzy byli na kursie chętnie udzielone im wskazówki i pouczenia wykonują, a zachęceni na kursie nietylko sami sady racyonalnie zakładają, ale także zwracają uwagę innym gospodarzom na błędy, popełniane przy zakładaniu i pielęgnowaniu sadów.
W powiecie zaleszczyck i m udzielał p. Po-luszyński pouczeń w Tlustem wobec 47 słuchaczy.
W powiecie czortkowskim instruktor sadownictwa zwiedził sady członków Kółek rolniczych na Wygnance, udzielając wskazówek na miejscu, a następnie pouczał w Nagórzance kolo Ja-gielnicy wobec 120 słuchaczy.
Zarząd powiatowy Kółek rolniczych w Czort-kowie odniósł się do Zarządu głównego o urządzenie kursu sadowniczego z wiosną. Czyniąc zadość żądaniu Zarządu powiatowego urządził Zarząd główny trzydniowy kurs sadownictwa w Czortko-wie. Na kurs uczęszczało przez trzy dni stale 31 słuchaczy, a mianowicie: 16 nauczycieli z powiatu czortkowskiego i 15 gospodarzy członków Kółek rolniczych. Wykłady teoretyczne odbywały się w sali szkolnej, zaś demonstracye praktyczne w sadzie szkolnym. Przy zamknięciu kursu otrzymał każdy ze słuchaczy bezpłatnie broszurkę „Jak zakładać i pielęgnować sady gospodarskie11, E. Polu-szyńskiego, które zakupił Zarząd powiatowy.
W powiecie rawskim zwiedził p. Poluszyń-ski Kółko rolnicze w Szczercu koło Niemirowa i pouczał o sadownictwie wobec 22 gospodarzy. Warunki dla rozwoju sadownictwa w Szczercu, jakoteż okolicy nieszczególne z powodu piaszczystej ziemi, która w wielu miejscach przechodzi w szczery lotny piasek. Z tego powodu p. Polu-szyński zachęcając gospodarzy do sadzenia drzewek, ostrzegał przed zakładaniem sadów na szczerych piaskach.
W powiecie cieszanowskim zwiedzał instruktor sadownictwa na żądanie Zarządu Kółka Kółko rolnicze w Lipsku i miał wykład o sadownictwie wobec 200 gospodarzy z całej parafii. Członkowie Kółek parafii Lipsko, zachęceni przykładem Kółka rolniczego w Narolu, które już znaczną ilość drzewek dla swych członków sprowadziło, postanowili i u siebie zakładać sady.
W powiecie krośnieńskim zwiedził instruktor sadownictwa i miał jednorazowe wykłady w Kółkach rolniczych w Krościenku wyżnem wobec 24 słuchaczy, Krościenku niżnem wobec 16 słuchaczy.
Powiat krośnieński pomimo, że przedstawia
dobre warunki dla rozwoju sadownictwa posiada jednak sadów bardzo mało.
W powiecie rtopczyckim odbył się kurs sadownictwa w Paszczynie. Kurs ten trwał dwa dni i wzięło w nim udział 37 członków Kółek rolniczych tak z miejscowego jak i sąsiednich Kółek i pięciu nauczycieli ludowych z sąsiednich gmin. Wykłady teoretyczne odbywały się w sali szkolnej zaś demonstracye i ćwiczenia praktyczne w sadzie szkolnym.
Kółka rolnicze powiatu ropczyckiego, pobudzone do zajęcia się akcyą podniesienia sadownictwa przez instruktora sadownictwa w roku 1904, akcyą tą zajęły się gorliwie i od roku 1904 sprowadziły już większą ilość drzewek owocowych.
W powiecie jasielskim zwiedził p. Polu-szyński sady członków Kółka rolniczego w Dębowcu i udzielał wskazówek i pouczeń na miejscu.
W powiecie gorlickim na żądanie Zarządu Kółka rolniczego w Staszkówce zwiedził p. Polu-szyński sady tamtejszych członków, zbadał warunki dla rozwoju sadownictwa, wieczorem zaś w sali szkolnej miał wykład o sadownictwie wobec 28 słuchaczy. Członkowie Kółka na tern zebraniu uchwalili nietylko zamówić drzewka owocowe, ale także wspólnie z gminą posadzić 60 sztuk drzewek owocowych wzdłuż drogi powiatowej.
W powiecie tarnowskim zwiedził instruktor sadownictwa Kółko rolnicze w Chojniku, gdzie udzielał wskazówek, zwiedzając sady członków. Następnie na żądanie Zarządu Kółka w Szynwał-dzie wykładał instruktor sadownictwa w sali Kółka rolniczego wobec 117 słuchaczy.
W powiecie łańcuckim na prośbę członka Kółka rolniczego Jana Falgiera z Albigowej, który założył sad wzorowy, był instruktor sadownictwa na miejscu celem udzielenia Falgierowi wskazówek i przy tej sposobności zwiedził sady innych członków.
W powiecie tarnobrzeskim na prośbę Zarządu Kółka w Machowie zwiedził p. Poluszyński Kółka rolnicze i pouczał w Miechocinie wobec 24 słuchaczy, Machowie wobec 18, Machowie kolonia wobec 14.
W powiecie bocheńskim zwiedził instruktor Kółka rolnicze w Kobylu, Wiśniczu starym, Les:czynie, równocześnie zbadał stan drzewek, posadzonych staraniem Zarządu Kółka w Trzcianie wzdłuż drogi powiatowej z Leszczyny do Trzciany.
Kółka rolnicze w Kobylu, Wiśniczu starym zakupiły większą ilość drzewek, zadaniem więc instruktora sadownictwa było zbadać nowo założone sady i udzielać członkom Kółek odnośnych pouczeń i wskazówek.
W powiecie chrzanowskim udzielał pouczeń w Kółkach rolniczych w Płazie, Babicy, Kwa-czale. W Kółku rolniczem w Źródłach oprócz zwiedzania sadów miał instruktor sadownictwa wykład wobec 23 słuchaczy.
Na żądanie Zarządu powiatowego odbył się w Chrzanowie trzydniowy kurs sadowniczy, na który uczęszczało stale 22 słuchaczy, członków Kółek rolniczych powiatu chrzanowskiego. Wy-
60
kłady teoretyczne odbywały się w sali Rady powiatowej, zaś ćwiczenia i demonstracye praktyczne w sadzie p. Dygulskiego, sekretarza Zarządu powiatowego.
W powiecie bialskim udzielał pouczeń w Kółkach rolniczych w Porębie wielkiej, Kozach, Pisarzowicach wobec 17 słuchaczy, Czańcu wobec 45, Wilamowicach wobec 22, Jawiszowicach wobec 9, Brzezince wobec 40, Bestwinie wobec 16, Starej wsi wobec 38, Komorowicach wobec 62.
Na żądanie Zarządów Kółek rolniczych i Zarządu powiatowego odbył się następnie w Białej czterodniowy kurs sadownictwa, w którym wzięło udział 32 gospodarzy członków Kółek rolniczych powiatu bialskiego i ci pilnie uczęszczali przez cztery dni. Wykłady teoretyczne odbywały się w sali Rady powiatowej, zaś demonstracye praktyczne w sadzie Rady powiatowej i ogrodzie tamt. ck. Notaryusza. Przy zamknięciu kursu rozdawano uczestnikom bezpłatnie broszurkę „Jak zakładać i pielęgnować sady gospodarskie”, jak również na życzenie rozdano świadectwa frekwencyi. Na koszta urządzenia kursu udzielił Wydział Rady powiatowej subwencyę w kwocie 50 koron.
W powiecie zbaraskim na żądanie Zarządu Kółka rolniczego w Zbarażu wykładał p. Polu-szyński na dwudniowym kursie sadownictwa, który Zarząd Kółka urządził dla swych członków w Zbarażu. Wykłady odbywały się w sali „Sokola”, zaś demonstracye w sadzie klasztornym. Na kurs uczęszczało pilnie przez dwa dni 34 słuchaczy.
W powiecie husiatyńskim na żądanie Zarządu powiatowego odbył się Kopyczyńcach trzydniowy kurs sadownictwa, na który uczęszczało stale 18 nauczycieli i 22 gospodarzy członków Kółek rolniczych. Wykłady teoretyczne odbywały się w sali szkolnej, zaś demonstracye praktyczne w sadzie miejscowego ks. Proboszcza i w sadzie szkolnym.
Przy zamknięciu kursu otrzymali uczestnicy bezpłatnie po jednej broszurce „Jak zakładać i pielęgnować sady gospodarskie”, jak również rozdzielono 60 sztuk drzewek owocowych, które ofiarował na nagrody Komitet ck. Towarzystwa gospodarskiego. Zarząd główny udzielił na koszta urządzenia kursu 50 koron.
Oprócz wyżej wymienionych wykładów i pouczeń instruktor sadownictwa brał udział w Zgromadzeni u powiatowem w Sanoku i wygłosił wykład pt. „Znaczenie sadownictwa w ziemi sanockiej”.
B) TOyrób jabłecznika.
Praca Zarządu głównego około użytkowania owoców pośledniejszej jakości na wyrób jabłecznika a temsamem przysporzenia ludności wiejskiej zdrowego napoju, któryby wyrugował nadmierne używanie wódki i zastąpił fałszowane i zdrowiu szkodliwe wina, w handlu rozpowszechnione, z roku na rok wydaje obfitsze plony a gospodarze małorolni, członkowie Kółek, popierają nas w naszych usiłowaniach.
YV roku sprawozdawczym powstała przy Kółku rolniczem w Siemianówce spółka wyrobu jable-cnika z Michałem Olearczykiem na czele. Zarząd główny udzieli! spółce wszelkiej porady fachowej przez swego instruktora sadownictwa, ponadto zaś dopomógł do zakupna maszyn, jak prasa i młynek, udzielając 50% subwencyi z katalogowej ceny kupna. Piwnica została wybudowana, o ile na to starczyły fundusze, wzorowo. Przez czas budowy, urządzenia, wyrobu jabłecznika i dojrzewania tegoż, dojeżdżał p. Poluszyński do Siemianówki celem pouczenia p. Olearczyka z najważniejszymi zasadami gospodarki piwnicznej. Ostatnimi czasy za poradą instruktora sadownictwa zakupił p. Olearczyk fil-ter asbestowy do filtrowania wina.
Ilość wyrobionego jabłecznika wynosi około 7000 litrów. Owoce potrzebne do wyrobu tej ilości wina zakupuje spółka w okolicy Siemianówki.
Sprzedaż wyrobionego jabłecznika postępowała nadspodziewanie szybko i kupowali go nie-tylko mieszkańcy Siemianówki ale i sąsiednich gmin.
Wobec tak pomyślnego obrotu przedsiębiorstwa postanowiła spółka piwnicę rozszerzyć, aby chociaż częściowo pokryć popyt.
Kółko rolnicze w Albigowej, które przy pomocy Zarządu głównego założyło piwnicę wyrobu jabłecznika w r. 1903 w tym roku nie wyrobiło jabłecznika, gdyż ks. kan. Tyczyński, który wyrobem jabłecznika się zajmuje, był zajęty budową szkoły.
C) Uroczystości sadzenia drzew owocowych.
Uroczystości sadzenia drzew w roku sprawozdawczym 1905 przy współudziale instruktora sadownictwa odbyły się w Czyszkach, Prusach, Sokolnikach i Rzęśnie polskiej powiatu lwowskiego, Staszkówce powiatu gorlickiego, Szczercu kolo Nie-mirowa powiatu rawskiego.
Urządzanie uroczystości sadzenia drzew po wsiach przy współudziale duchowieństwa, nauczycielstwa, gospodarzy i dziatwy szkolnej uważa Zarząd główny za jeden z ważnych środków podniesienia sadownictwa.
D) \Bystawa ogrodniczo=pszezelnicza w Sanoku.
Zarząd główny na zaproszenie Komitetu wystawowego brat udział i urządził wystawę zbiorową Kółek rolniczych na wystawie ogrodniczo-pszczelniczej w Sanoku.
Urządzenie wystawy zbiorowej Kółek rolniczych z powiatu sanockiego, liskiego i brzozowskiego polecił Zarząd główny swemu instruktorowi sadownictwa p. Poluszyńskiemu i ofiarował Komitetowi wystawy kwotę 100 koron tytułem subwencyi.
W wystawie zbiorowej wzięło udział z 22 Kółek rolniczych 36 członków. Komisya sędziów przyznała za owoce następujące nagrody dla członków Kółek rolniczych:
1 nagrodę medal bronzowy, 2 listy pochwalne, 1 miodarkę, 1 nagrodę przyrządy ogrodnicze, 5 na-
61
gród drzewka owocowe. Innym wystawcom z Kolek rolniczych rozdano drzewka za 125 koron jako nagrody za owoce i 50 koron za wystawione warzywa.
Oprócz wystawy ogrodniczo-pszczelniczej w Sa-
noku brali udział członkowie Kółek rolniczych w wystawie rolniczo-przemysłowej w Nowym Sączu i Buczaczu, wystawiając owoce, warzywa i przeroby owocowe.
XV. Pszezelnictwo.
Do roku 1906 działalność Towarzystwa na polu pszczelnictwa ograniczała się na pomieszczanie artykułów z tego ubocznego, lecz ważnego działu gospodarstwa w „Przewodniku Kółek rol-niczych“.
Mając ogromny zakres pracy w kierunku czysto rolniczym a funduszów bardzo mało, nie mogliśmy zwrócić baczniejszej uwagi na pszczel-nictwo mimo, że niejednokrotnie upominano się u Zarządu głównego o udzielenie pasiecznikom pomocy i porady na miejscu i o urządzenie kursów pszczelarskich w tych miejscowościach, gdzie objawiła się chęć żywszego zajęcia się racyonalną hodowlą pszczół. Gdy z roku na rok od Kółek rolniczych coraz natarczywsze nadchodziły żądania
0 wciągnięcie pszczelnictwa w zakres działalności Towarzystwa i o wytworzenie dla pasieczników fachowej pomocy, Zarząd główny znalazł się w kło-potliwem położeniu, bo w biurze swem nie miał odpowiedniej siły a na powołanie zawodowego pszczelarza do stałych czynności wyłącznie w tym dziale — nie było środków.
Pragnąc jednak choć w części odpowiedzieć podnoszonym życzeniom, Zarząd główny powołał jako pomocnika i instruktora w tym dziale włościanina z Siemianówki, Wojciecha Mendycho-wskiego, który oświadczył gotowość w czasie wolnym od zajęć gospodarskich udzielać wskazówek
1 pouczeń pszczelarskich tam, gdzie mu Zarząd główny wskaże. Wybrany przez nas instruktor posiada odpowiednie kwalifikacye zawodowe, odbył bowiem sześciotygodniowy kurs pszczelnictwa we Lwowie pod kierunkiem Prof. Dra Teofila Ciesielskiego, a praktycznie umiał zużytkować udzieloną mu wiedzę, utrzymując wzorowo urządzoną pasiekę. Uwzględniono również to, że jako włościanin prędzej znajdzie posłuch u włościan, zyska ich zaufanie, a tern samem wpłynie na usunięcie licznych błędów po pasiekach.
Instruktor pszczelniczy rozpoczął swe czynności dopiero z początkiem roku 1906, dlatego szczegółowe ich zestawienie zostawiamy do następnego sprawozdania, tu zaś pokrótce tylko podamy, co dotąd wykonał.
Działalność swą rozpoczął od powiatu tarnopolskiego, gdzie pszezelnictwo rozwinęło się na szeroką skalę. Dość nadmienić, że z gmin tego powiatu Chodaczków wielki ma 891 pni, Luka wielka 489, Czemielów mazowiecki 481, ruski 458, Loszniów 1120, Zabój ki 296, Poczapińce 366, Draganówka 1027, Myszkowice 345. W każdeJ
z tych gmin są gospodarze, mający ponad 100 pni a przeciętny dochód z pnia wynosi od 15—20 K. Kobiety tego powiatu w sztuce pszczelarskiej nie ustępują mężczyznom, zamężne kobiety i wdowy prowadzą własne pasieki. (W Borkach wielkich żona Stefana Raj fura ma w pasiece swej 160 pni). Nawet żydzi trudnią się tutaj pasiecznictwem, lecz prowadzą je w sposób rabunkowy. Z dalszych okolic zakupują pnie i przywożą je w powiat tarnopolski na pola dworskie. Wydusiwszy wszystkie matki i nie mając w ten sposób czerwiu, osiągają z ula znacznie większe ilości miodu a po miodo-braniu wyduszają pszczoły, ule zaś próżne sprzedają, by w następnym roku znów powrócić z za-kupionemi nowemi pszczołami. Na ogól w tamtych stronach z pszczelnictwem oswojony każdy, jednak wadliwości dostrzeżono mimo to dużo. Główne wady popełniają w zimowaniu pszczół. Wszyscy starają się zimą trzymać pszczoły ciepło i przez to dla braku powietrza dużo pszczół ginie, tak, że z pasieki liczącej około 30 pni wychodzi z zimy nieraz tylko 5—10 pni. Na złą zimowlę wpływa również nieodpowiednie pomieszczenie wylotu u ula. Na wszystkie dostrzeżone wady i błędy zwrócił instruktor uwagę właścicielom pasiek przy zwiedzaniu miejscowości, które powyżej podaliśmy, wyliczając stan pasiek.
Sprzedaż miodu wymaga w powiecie tarnopolskim koniecznie organizacyi handlowej, bo jak dotąd, każdy z osobna sprzedaje żydom. Wszędzie też domagano się zawiązania powiatowej spółki pszczelarskiej.
W zachodniej części kraju instruktor pszczelnictwa zwiedził następujące Kółka rolnicze: 1) Szyn-wałd, pow. tarnowskiego, 2) Limanowę i 3) Zblu-dzę, pow. limanowskiego, 4) Suchodól i 5) Głowienkę, pow. krośnieńskiego, 6) Rogoźno pow. łańcuckiego, 7) Cieszacin wielki, 8) Cieszacin mały, pow. jarosławskiego. Wszędzie z wielką radością przyjęto przybycie instruktora i korzystano z jego praktycznych pouczeń.
Dla powiatu lwowskiego urządzono kurs pszczelniczy w Żubrzy w czasie od 26. do 31. marca 1905 r., w którym wzięło udział 34 uczestników z Kółek rolniczych powiatu lwowskiego i z powiatu tarnopolskiego. Prowadził na nim naukę teoretyczną i praktyczne ćwiczenia instruktor pszczelnictwa według planu, ułożonego przez Prof. Ciesielskiego. Dalszy ciąg tego kursu tworzyć będzie drugi kurs wyznaczony w Siemian wce na czas od 18. do 23. czerwca. Trzeci kurs dla powiatu lwowskiego zapowiedziany jest na jesień.
62
XYII. Hodowla kóz.
Jak wiadomo, Towarzystwo Kółek rolniczych nie rozporządza żadnymi funduszami na cele hodowlane, z tego więc tytułu wszelkie agendy hodowlane musiałyby być wykluczone z działalności Zarządu głównego. Gdy jednak żadne z Towarzystw pokrewnych nie zajęło się kozą, zwaną słusznie „krową ubogich”, Towarzystwo Kółek rolniczych musiało to uczynić, w uwzględnieniu wysokiej wartości kozy dla ludności, w ścisłem znaczeniu tego słowa małorolnej.
W stosunku do rozporządzalnych funduszów rozwój tej działalności jest bardzo wielki, odnośnie do zapotrzebowania jednak znikomy. I tu mamy dowód więcej braku poparcia dla akcyi już rozpoczętej, która uwzględnia jedną z żywotnych potrzeb najbiedniejszej ludności.
Twierdzono, że przesądy ludności nie dozwolą na wprowadzenie chowu kóz, tymczasem praktyka stwierdza, że ogół zapatruje się na tę sprawę bardzo rozsądnie, a przedewszystkiem ma tyle zaufania do Zarządu głównego, by wierzyć, iż to co im stąd zostanie polecone, złe być nie może. Wynika z tego, że zapotrze bowanie jest tak znaczne, iż nawet dziesięć razy większy materyał rozpłodowy, niż go posiadamy, zaledwieby starczył na pokrycie zgłoszeń o kozy.
Z dniem 1 stycznia 1905 materyał zarodowy w koziarniach, będący własnością naszą, składał się z 3 capów i 7 kóz, umieszczonych na 3 sta-cyach w Zabrzezi (pow. Nowy Sącz), Płauczy malej (pow. Brzeżany) i Sokołowie k. Stryja (pow. Stryj). — W ciągu roku 1905 przypłodek był nieliczny, gdyż dał tylko 3 capki i 4 kozy, przytem był późny, więc też nie miano materyału do obsadzenia nowych stacyi rozrodczych, i musiano się wstrzymać z rozdawnictwem do wiosny 1906 r. We wszystkieh trzech stacyach hodowcy nadzwyczaj byli zadowoleni z kóz, mimo słabego przy-plodku, czego dowody mamy w ręku. P. Izdebski
z Sokołowa pisze nam:’ „Z przyjemnością patrzę codzień, jak dzieci cieszą się teraz, że doczekały się koziego mleka i z jakiem upragnieniem wyczekują chwili, kiedy będzie się koza doiła i raczą się świeżem mlekiem. Krowie mleko nie zadowolni już ich i z niechęcią na nie spoglądają, bo kozie mleko lepsze”.
P. Karol Kurzeja z Zabrzezi pisze: „Z tych
kóz jestem bardzo zadowolony, pomimo że delikatne, są bardzo użyteczne przy dobrem utrzymaniu. Jedna koza na dobrym wikcie zastąpi krowę warta-jącą w tym czasie 200 Koron, ale dopiero po dru-giem lub trzeciem okoceniu”.
P. Ryszard Kurzbaner z Płauczy małej donosi nam, że koza w drugim roku po okoceniu dawała mu 3 litry, później zeszła na 2 litry mleka jak śmietanka, na miernem utrzymaniu.
Prawdziwość faktów objętych pismami stwierdzają zgłoszenia blizkich sąsiadów dotychczasowych posiadaczy kóz, którzy zachęceni tern, co widzieli, radziby przyjść także w posiadanie tych cennych zwierząt.
W obec trudności i znacznych kosztów, jakie są połączone ze sprowadzaniem kóz z zagranicy, postanowiono założyć większą stacyę rozrodną na miejscu w kraju. Dzięki układowi, jaki się udało zawrzeć z Dyrekcyą Akademii rolniczej w Dubla-nach o umieszczenie takiej koziarni na folwarka w Dublanach, sprowadzono z Darmstadtu 1 capa
1 6 kóz rasy saaneńskiej, które mają stanowić źródło, skąd w przyszłości materyał na stacye wysyłać będziemy. Do 31 grudnia przypłodku mieliśmy
2 sztuk.
Ogółem własnością Towarzystwa z końcem 1905 r. były 4 capy i 12 sztuk kóz, do rozdania jednak na wiosnę 1906 roku mogliśmy mieć tylko
3 capki i 6 kóz, na co zalegało zgłoszeń nad trzydzieści.
XVIII. Chów drobiu.
W zakresie chowu drobiu działalność Zarządu Towarzystwa ograniczona jest do szczupłych rozmiarów zupełnym brakiem funduszów na te cele i wynikającym z niego brakiem siły zawodowej. Uznając wysokie znaczenie chowu drobiu dla małych gospodarstw, Zarząd Towarzystwa stara się jednak według możności bodaj cokolwiek zdziałać także i w tym kierunku.
W Przewodniku Kółek rolniczych, którego lamy stoją otworem dla Towarzystwa chowu drobiu w Jarosławiu, pomieszcza się wszelkie komunikaty i wiele cennych wskazówek, dotyczących chowu drobiu, nadesłanych przez to Towarzystwo. Prócz tego pomieszczone są we formie obszernych artykułów, względnie krótkich notatek fachowe wskazówki dla zajmujących się chowem drobiu.
W roku 1905 chów drobiu zajmował bardzo poważne miejsce w „Przewodniku”, a między in-nemi musimy wspomnieć o obszernej pracy p. Józefa Zagai, demonstratora lwowskiej Akademii we-terynaryi, p. t. „Hodowla drobiu w gospodarstwie wiejskiem” w której autor objął całokształt tego ważnego działu.
Obok akcyi pouczającej w kierunku chowu drobiu stara się Zarząd główny T. K. r. działać i w praktycznym kierunku. Korzystając z tego, że Kółkom rolniczym, które w oznaczonym terminie nadeślą sprawozdanie z czynności, przyznawane są losem nagrody, na trzydzieści nagród dwadzieścia wyznacza się w postaci rasowego drobiu a więc dziesięć trójek kur rasowych i dziesięć trójek kaczek rasowych.
63
Drób ten wysyła się w jesieni obdarzonym losem Kółkom dla wychowu i rozmnażania między miejscowymi członkami Towarzystwa. Wysyłka odbywa się bezpłatnie, tak że drób ten obdarowane Kółek nie kosztuje nic. Kółka, mając prawo dysponowania niemi, oddają je do wychowu wybranemu przez siebie członkowi, nakładając na niego obowiązek rozdziału jaj wylęgowych między członków Kółka na warunkach, uchwalonych przez nich samych, stosownie do stosunków miejscowych.
W 1905 roku otrzymały po trójce kaczek Peking Kółka rolnicze: Ponikiew, Narol wieś, Głowaczowa, Białobrzegi Powodowa, Ostrów (p. Ropczyce), Porąbka uszewska, Chrusno nowe, Romanówka (ost. p. loco), Krzeszowice.
Po 1 trójce kur włoskich kuropatwiaków.: Brzoza królewska, Milatyn nowy, Roczyny, Rakszawa I. Czeluśnica, Wola mała, Iskrzynia, Pota-kówka, Majdan (p. Kopyczyńce), Czarna p. Łańcut).
Wygrany drób zakupiono od członków To-
warzystwa chowu drobiu w Jarosławiu za pośrednictwem tegoż Towarzystwa.
Z nadesłanych przez odbiorców sprawozdań w kwietniu 1906 roku widać, że przesłany drób a osobliwie kury kuropatwiaki, dobrze się dostosowuje do warunków miejscowych. Kury ogólnie są chwalone przez gospodynie, popyt też na jaja wylęgowe jest ogromny, tak że mimo znacznej niosności tych kur nie mogą nastarczyć zapotrzebowaniu.
Co do kaczek rzecz się ma trochę inaczej, zaledwie z trzech miejsc nadesłano wyrazy zadowolenia z kaczek i ich niosności, w innych zarzucają im kosztowne utrzymanie, małą niosność, a zupełnie zły wyląg. Ten ostatni zarzut dotyczy kaczorów, które widocznie przez odprzedawców zostały wysłane już stare, do chowu nie odpowiednie, co z przykrością musimy zaznaczyć tern więcej, że ceny wysokie upoważniały nas do otrzymania materyalu wyborowego.
C.) Sprawy handlowe.
I. Ogólne uwagi o sklepach Kółek rolniczych.
Działalność Kółek rolniczych na polu handlo-wem tak, jak się obecnie uwydatnia w zakładaniu i prowadzeniu sklepów, pierwotnie nie była przewidywana przez założycieli Towarzystwa. Przy organizacyi Towarzystwa braliśmy wzór z wielkopolskich Kółek rolniczych, które sklepików wiejskich nie zakładały, ani nie utrzymują. Tam jednak silnie rozwinięty stan mieszczański, usuwany systematycznie od urzędów, brał się z konieczności do handlu i przemysłu i wziął w swe posiadanie te ważne posterunki po wsiach i miasteczkach.
Innemi były potrzeby naszego kraju i innemi drogami postępować musiało ekonomiczne odrodzenie wsi galicyjskiej. Słabo rozwinięty stan średni wobec wielkiego zapotrzebowania sił po urzędach, utonął po biurach i nie stać było rąk do tego, od wieków zresztą lekceważonego u nas działu pracy, jakim jest handel
Rozpaczliwe stosunki, jakie się wskutek wiekowego zaniedbywania tej gałęzi pracy wytworzyły, i które po dzień dzisiejszy istnieją u nas wszędzie tam, gdzie nie było dotąd czasu na zorganizowanie sklepów, odczul lud włościański i uznał sanacyę tych stosunków za jedną z głównych swych potrzeb. Gdy więc przez Kółka rolnicze zapoznano go ze zbiorowem działaniem, lud samorzutnie przed zaspokojeniem potrzeb rolniczych zabrał się przedewszystkiem do zakładania kramów wiejskich.
Zarząd główny Towarzystwa Kółek rolniczych musiał poprzeć ten ruch i zająć się jego prawidłowym rozwojem tern więcej, iż okazało się niebawem, że handlowa działalność Kółek przyczynia się równocześnie do podniesienia oświaty ludu,
jego dobrobytu i nie pozostaje bez wpływu na rolniczą działalność Kółek.
Kółka obejmują całokształt potrzeb wsi, potrzeb niezwykle złożonych i różnorodnych. Która z tych licznych potrzeb jest ważniejsza i która z nich pierwsza na uwzględnienie zasługuje, czy potrzeba podniesienia rolnictwa, czyli też potrzeba stworzenia zgoła nieistniejącego handlu chrześcijańskiego, o tern decyduje ludność każdej miejscowości z osobna. W powiecie dąbrowskim, zamieszkałym przez ludność inteligentną, zamożną i uprawiającą rolę bardzo starannie, Kółka rolnicze z trudnością się przyjmowały. Dopiero w ostatnich miesiącach kilkanaście Kółek prawie jednocześnie zawiązano z działalnością prawie wyłącznie handlową. Te same Kółka w kilka miesięcy po ich zawiązaniu, odpowiednio pouczone o dalszych zadaniach swoich, przystąpiły do znacznych zamówień nawozów sztucznych, maszyn rolniczych i nasion.
W bardzo wielu wypadkach sklep spólkowy jest probierzem siły żywotnej Kółka i dostarcza prawie z reguły pierwszych środków na cele oświaty i rolniczej działalności: Kółko rolnicze
w Czułówku, powiatu krakowskiego, z dochodów małego sklepiku wystawiło dom i gminie na szkołę oddało; Kółku w Rybnej (pow. Kraków) dochody sklepu dozwoliły utworzyć mleczarnię; Kółko w Kalinowie pow. Sambor z dochodów sklepu założyło i utrzymuje fabrykę dachówek cementowych ; w Dobrzechowie, pow. strzyżow-skiego, założyło Kółko naukowy warstat koszykarski, łożąc na to w pierwszym roku 600 K, aby łozinę, którą dotąd wagonami wywo-
64
żono do Niemiec, przerabiać na miejsca; Kółko w Radziszowie z dochodów sklepu już drugiego zakupuje buhaja rasowego, by podnieść chów bydła. Cytujemy przykłady, które się na poczekaniu na pamięć nasunęły, a których liczba dałaby się znacznie powiększyć.
Wpływ spółkowego sklepu Kółka rolniczego we wsi zaznacza się nadewszystko znacznem obniżeniem cen towarów. Znane są wypadki, że cena nafty i cukru z pojawieniem się sklepu Kółka spadały o 25%, pomijając artykuły niecodziennej potrzeby, przy których różnicy ceny niewprawny nie zauważy lak łatwo.
Wielkiej doniosłości dla społecznych zadań wsi, to dom własny Kółka rolniczego. Bez handlowej działalności Kółka nie zachodziłaby potrzeba budowania własnych domów, ani nie stałoby środków na ich wystawienie.
Z potrzeby i z wrodzonej człowiekowi towa-rzyskości lud nasz w braku stosowniejszego miejsca, gromadził się dotychczas w karczmie i wypowiadał w stanie trzeźwym i jeszcze więcej podchmieliwszy sobie, wszystkie swoje potrzeby, zamysły na przyszłość i przechwałki o stanie swego posiadania. Korzystając z podsłuchanych zwierzeń, nieuczciwy karczmarz daleko większe ciągnął stąd zyski, niż z swego handlu i sprzedaży trunków. Obecnie służy dom Kółka za ognisko oświaty, godziwej rozrywki, a nadewszystko jest miejscem nauki ekonomii i handlu, gdzie nikt nie czycha na krzywdę bliźniego, ani z słabości jego korzystać nie zechce.
W sprawozdaniu z r. 1899 wymienione były trzy gatunki sklepów Kółek rolniczych: 1) sklepy spólkowe, 2) sklepy Kółek wydzierżawione i 3) sklepy należące do osoby prywatnej, a używającej firmy Kółka.
Trzeci ten rodzaj sklepów uznany powszechnie za szkodliwy, usunięty został w międzyczasie i dziś zupełnie już nie istnieje.
Obecnie znajdujemy się w okresie ograniczania drugiej kategoryi t. j. dzierżaw sklepów Kółkowych.
Dzierżawa spółkowego sklepu Kółka okazuje się często nieodzowną dla uzdrowienia interesu z winy poprzedników zachwianego. Stan taki nie może jednak uchodzić za prawidłowy i na dłuższe lata przewlekać się pod żadnym warunkiem nie powinien. Mimo to zdarza się często, że Zarząd Kółka pod wpływem osób interesowanych nadużywa przysługującego mu prawa rozporządzania sprawami sklepu i sklep taki na szereg lat oddaje w dzierżawę, uniemożliwiając sobie powrót do po-
ił. Lustracye
Zarząd główny Towarzystwa wykonywał w r. 1905 opiekę i kontrolę nad przedsiębiorstwami Kółek rolniczych za pomocą 5 lustratorów handlowych. Obowiązki lustratorów spełniali pp. Henryk Schmidt, Stefan Malczewski, Stanisław Sadowski,
nownego podjęcia spółkowej działalności. Celem zapobieżenia temu wprowadzone zostaną do instruk-cyi sklepowej odpowiednie zmiany.
Większą część spotykanych po sklepach nieprawidłowości przypisać trzeba tej okoliczności, że Zarządy Kółek wyłącznie z najbliższego swego otoczenia dobierają sklepikarzy nieudolnych, bo ludzi wprost od łopaty, bez zmysłu ładu i bez żadnego zgoła przygotowania handlowego, nierzadko bez znajomości pisma i małej tabliczki mnożenia. Wolą mieć bowiem zajętą w sklepie osobę, która osiadła jest w gminie i taniej wykonywać może czynności, niż sprowadzony z daleka sklepikarz, nieznany co do charakteru i uczciwości, a zawsze droższy niż miejscowy.
Trudnościom tym starać się będziemy zaradzić przez częstsze urządzanie wędrownych kursów handlowych i przez wywieranie nacisku na Zarządy Kółek, by sklepikarzom swoim ułatwiały korzystanie z tychże.
Jeśli pozory nie mylą, znajdują się spólkowe sklepy Kółek na drodze do bardzo znacznego ich rozwoju.
Nowo wprowadzone zasady podziału zysków nie według udziałów, lecz według wysokości poczynionych zakupów na podstawie książeczek za-kupna, przyczynią się niewątpliwie do wzmożenia się liczby członków, do wzmocnienia nadzoru nad sklepikarzami i do zaprawienia ludu naszego do rachunkowości.
O doniosłości tej inowacyi niech świadczy fakt, że w ciągu 2 miesięcy od wydrukowania książeczek zakupna, rozeszło się ich przeszło 2000.
Dla lepszego spełnienia przekazanych nam pod względem handlowym obowiązków braknie wciąż i bezustannie sił i ludzi do nadzoru.
Gdy przystępujemy obecnie do wykonywania systematycznego nadzoru, nieodzowną potrzebą jest lustracya każdego Kółka, chociażby raz jeden corocznie.
Wobec ogólnej liczby 1189 Kółek (wyliczamy jako istniejące tylko te, które nadesłały sprawozdanie), a czterech zaledwie lustratorów, przypadałby każdemu z nich obowiązek zwiedzenia 300 Kółek rocznie. Jest to jednakże rzeczą fizycznie niewykonalną, z doświadczenia wiadomo bowiem, że jeden lustrator w przecięciu zaledwie 120 Kółek rocznie zlustrować jest w stanie.
Dotychczasowe jednak fundusze starczą od lat wielu zaledwie na wykonanie czwartej części tej pracy, która do prawidłowego rozwoju sklepów i do szerzenia wiadomości handlowych wśród ludu okazuje się niezbędną.
handlowe.
Wojciech Emeryk Lerch i Joachim Sołtys. Ten ostatni objął urzędowanie w dniu 1 lutego 1905 r.
Mimo, że posiadaliśmy fundusze tylko na 4 lustratorów, musieliśmy już w początkach roku powołać piątego, widząc, że stan zdrowia najstarszego
65
z lustratorów p. Schmidta, spełniającego te obowiązki prawie bez wypoczynku od roku 1897, nie pozwoli mu nadal podejmować ustawicznych podróży. Brak zaś — choćby chwilowy — jednej siły dotkliwie dalby się odczuć. Rzeczywiście p. Schmidt w ciągu 1905 r. dwukrotnie musiał przerywać czynności na czas dłuższy, raz z powodu zapalenia ócz, drugi raz z powodu zapalenia płuc, poczem złożył obowiązki lustratora, obejmując w biurze czynności na posadzie, opróżnionej przez ustąpienie p. Dudrewicza.
P. Schmidt przeprowadził 23 lustracyi, p. Malczewski 76, p. Sadowski 143, p. Lerch 81, p. Sołtys 124.
Lustracye zarządzono z następujących powodów :
1) celem udzielania wskazówek i pouczeń w nowozawiązanych Kółkach rolniczych, w których postanowiono otworzyć sklep spółkowy;
2) celem zbadania stanu tych przedsiębiorstw, w których wedle otrzymanych relacyi zakradły się nieporozumienia między członkami albo nieporządki, wymagające stanowczego uregulowania sprawy;
3) celem przeprowadzenia obrachunków przy zmianie sklepikarzy lub przy wypuszczaniu sklepu Kółka rolniczego w dzierżawę;
4) celem sprawdzenia stanu majątkowego tych przedsiębiorstw, dla których Zarządy odnośnych Kółek chciały uzyskać bezprocentową pożyczkę z funduszu krajowego;
5) celem zabezpieczenia prawnego dla nieruchomości Kółek rolniczych;
6) celem systematycznego zbadania stanu i rozwoju sklepów Kółek rolniczych w pewnym powiecie lub okręgu.
Z 368 Kółek rolniczych, zwiedzonych przez lustratorów handlowych, 195 miało sklepy, prowadzone we własnym zarządzie. Wyniki tych lustracyi podajemy w zestawieniu według powiatów na str. 66 i 67.
W 47 Kółkach rolniczych, które sklepy swe oddały w dzierżawę, wynosił obrót kasowy 445.000 K. Dzierżawcy płacili tytułem rocznego czynszu 5.611 K. Udziały członków, złożone w wydzierżawione przedsiębiorstwa, wynosiły 11115 K., budynki i inwentarze sklepowe oddane w używanie dzierżawcom miały wartość 18.992 K. Najniższy czynsz dzierżawny wynosił 10 K., najwyższy 600 K-, przeciętny wypada na 119 K.
Obrót kasowy roczny sklepów zlustrowanych w ciągu 1905 r. wynosił: w 195 sklepach prowadzonych we
własnym zarządzie 6,175.840 K.
w 47 sklepach wydzierżawionych 445.000 „
Suma zatem obrotu towarowego
w 242 sklepach wynosiła 6,620.840 R.
W sprawozdaniu za rok 1903 podaliśmy szczegółowo, w jaki sposób lustratorowie handlowi spełniają swe czynności. Ponieważ w odnośnych in-strukcyach i formularzach nie zaszły żadne zmiany, dlatego ich tutaj nie powtarzamy, odwołując się na szczegół}’, ogłoszone za r. 1903.
Wykaz przeprowadzonych lustracyi.
P. fienryk Schmidt w powiatach:
jasielskim: 1 Gogolów, ^Lęki, 3 Łączki, 4 Wojaszówka ; jaworo w s k i m: 5 Bonów; lwowskim: 6 Basiówka, 7 Jastrzębków, 8 Dobrzany, 9 Barszczowice, 10 Kleparów, 11 Ka-mienopol;
łańcuckim: 12 Brzoza Stadnicka, 13 Grodzisko dolne;
przemyskim: 14 Medyka: ropczyckim: 15 Dębica;
rzeszowskim: 10 Lutoryż, 17—18 Woliczka (2 razy);
Samborskim: 19 Biskowice, 20 Strzalkowice; sanockim: 21 Zagórz: stanisławowskim: 22 Halicz; s taro s a m bo r sk im: 23 Felsztyn ;
P. Stanisław Sadowski w powiatach :
bialskim: 1 Bielany, 2 Szczyrk; bocheńskim: 3 Wola batorska, 4 Targowisko; bób reckim: 5 Brzozdowce, 6 Wybranówka, 7 Juszkowce; brodź kim: 8 Reniów ; brzeskim: 9 Brzesko, 10 Strzelce wielkie; brzeżańskim: 11 Horodyszcze, 12 Narajów
miasto;
buczackim: 13 Berezówka; dobromilskim: 14 Kreców, 15 Nowemiasto; grybowskim: 16 Mystków; h us ia tyń s kim : 17 Kopyczyńce ; jarosławskim: 18 Cieszacin, 19 Pruchnik,
20 Węgierka; jasielskim: 21 Wysoka grodeczna, 22 Wysoka na Golcówce. kalus kim : 23—24 Petranka (2 razy), 25 — 26 To-maszowce na Dębinie (2 razy), 27 Tomaszowce na Marceli, 28 Siólka; kołomyjskim: 29 Kołomyja Wicyń ; krośnieńskim: 20 Miejsce piastowe, 31 — 32 Bobrka k. Krosna (2 razy), 33 Równe, 34 Su-listrowa, 34 Targowiska, 35-41 Krosno (7 razy), 42 Dobieszyn, 43 Wrocanka, 44—45 Szcze-pańcowa (2 razy), 46 Bratkówka; limanowskim: 47 Jodłownik, 48 Mlynne, 49 Laskowa, 50 Pasierbiec, 51 Kamionka mała, 52 Ujanowice,53 Sechna, 54 Strzeszyce, 55 Krosna, 56 Żmiąca;
li.skim: 57—59 Poraź (3 razy), 60 Polana, 61 „Perka, 62 Wołkowyja, 63 Ustrzyki; lwowskim: 64 Barszczowice, 65 Lewandówka; łańcuckim: 66 Rozbórz, 67 Sietesz, 68 Straźów ; myślenickim: 69-70 Krzywaczka (2 razy): mościsk im: 71 Lipniki;
nadwó mianskim: 72 Bednarówka, 73 Delatyn; nowosądeckim: 74 Piwniczna, 75 Zabrzeź, 76 Tęgoborze, 77 Jakóbkowice, 78 Rożnów, 79 Wiatrowice, 80 Podole; przemyskim: 81 Sielnica;
5′
Zestawienie za rok 1905 wyników lustracyi handlowych w sklepach Kółek rolniczych, prowadzonych we własnym zarządzie.
Liczba porządkowa j Nazwa powiatu Ilość sklepów Zakupiono towarów za koron Obrót kasowy roczny STAN C Z Y N N Y STAN B I E R N Y
Gotówka w kasie Wartość towarów w dniu lustracyi Wierzytelności towarowe i pieniężne Wartość inwentarza i własnych budynków Niedobór Udziały Fundusz rezerwowy Długi towarowe i pieniężne Nadwyżka
1 Biała …. 1 90000 192800 879 24 9727 30 15303 17 11453 54 — — 1351 40 23771 04 9870 37 • 2370 44
2 Bochnia . . . 2; 30000 71000 301 07 2472 74 2258 55 5963 03 — — 647 — 6785 96 2284 87 1277 56
o »1 Brzesko . , , al yj 08000 188140 1085 12 14631 49 4154 17 1924 98 ’) 96 98 8862 — 1002 52 7977 84 3390 38
4! Brzeżany . . . 4 31700 56000 1763 39 10178 87 4349 99 9767 80 — — 4808 20 12129 41 5079 99 4042 61
.i ° Brzozów . . . 4 79000 128000 574 06 22256 09 13444 63 1211 63 !) 1377 33 7048 39 6845 15 23121 83 1848 37
6 Buczacz . . . 2 13000 20000 1812 99 3978 99 2160 – — — — — 214 52 2503 58 4068 82 1171 00
7 Chrzanów . . 16 184000 393500 9017 37 29089 38 42760 63 8244 41 4) 893 98 5534 23 20203 07 21029 81 43838 00
8 Dąbrowa . . . 7 09000 139000 3540 92 10115 78 20288 37 15169 18 ’) 2149 79 3153 14 28910 04 9127 09 10073 17
9i Gorlice . . . 2 31000 05000 5155 40 8022 07 1550 52 478 38 — — 2375 02 529 22 7822 74 4480 Oo
10 Grybów . . . 2 10000 34500 297 51 1843 01 1503 44 2129 13 2) 1060 — 2807 02 318 80 1065 77 2041 50
11 Jasło …. 8 93000 204000 3207 63 15140 20 10743 51 0923 43 ’) 188 83 4321 79 14737 63 13967 87 3176 31
12 Jaworów . . . 3 17500 23000 80 — 1992 20 2079 87 317 32 ’) 1090 80 1488 50 781 22 3415 58 474 89
13 Kałusz . . . 5 35500 75800 97 26 3314 75 3350 90 1787 20 ‘) 51 99 611 98 1672 91 5695 47 027 74
14 Kamionka strum. 3 05500 138000 454 58 25449 97 11210 22 1708 57 ’) 605 93 2799 74 8308 40 23900 52 4360 01
15 Kolbuszowa . . 3 21000 05000 239 16 2397 40 0906 45 9090 26 2414 74 3722 05 3554 59 10060 47 3704 90
10 Kraków . . . 6 35000 59500 2541 30 7184 71 8398 83 3912 57 -) 855 10 4439 74 5434 10 1179 01 11839 72
17 Krosno . . . 9 349000 505000 5734 05 70439 35 15499 52 8077 75 ’) 46 02 25173 82 0392 2S 64544 78 3685 81
18 Łańcut . . . 7 70000 119000 1507 84 9125 81 10983 07 8600 59 — — 5619 10 4717 11 5107 !2j 14833 98
19 Limanowa . . 3 07500 105000 736 99 7347 74 359997 9070 88 — — 3821 — 12205 23 1081 89 4187 40
Ci
Ci
20j| Lwów. . . . 13 10100C 196000 1146 96 6791 95 6427 89 6458 71 3) 635 38 5433 99 3900 34 8934 — 3192 561
21 Mielec. . . . 4 34500 80000 1201 48 10329 86 5320 01 1301 58 — — 6820 72 6314 67 2581 65 2429 89
22 Mościska . . . 2 18500 31900 511 04 1154 34 3227 84 2370 03 — – 168 70 4423 88 2260 95 409 72
23 Nowy Sącz . . 2 29600 61000 459 3383 89 3495 30 1535 50 2094 92 — 3457 31 85 99 2589 02 1453 29
24 Pilzno…. 5 72000 182000 72 18210 62 3962 88 10777 72 *) 154 40 3094 88 6262 76 21570 74 5560 96
25 Przemyśl. . . 2 12600 18000 1029 47 706 67 1229 49 773 92 — — 1032 50 605 16 1009 08 1092 81
26 Przemyślany. . 2 24000 52000 801 86 2067 35 5702 36 2589 22 D 295 99 995 — 7579 05 1019 91 1862 82
27 Rohatyn . . . 2 8000 20000 249 — 451 98 45 84 6 02 — — 381 — — — 352 — 19 84
28 Ropczyce. . . 3 226000 558000 4256 01 62i62 15 48678 52 114829 56 — — 31045 21 15380 67 179357 82 4142 54
29 Rudki …. 7 82000 178000 2146 68 9790 43 10299 82 4225 09 2) 994 12 2597 95 10107 84 12425 53 2324 82
30 Rzeszów . . . 7 34000 64700 836 02 4720 87 2528 94 1736 06 ‘) 40 94 3882 40 1347 96 3455 15 1177 32
31 Sambor . . . 4 84000 122000 785 65 4907 85 14280 96 12052 54 3) 1835 34 7535 45 15451 09 8571 66 2304 14
32 Sanok …. 15 440100 981500 3085 52 92439 92 44376 61 26764 42 3) 1890 58 29871 41 38031 72 89630 97 11022 95
33 Sokal . . . . 2 88000 18000C 95 39 32427 88 19415 02 2686 18 ’) 2829 01 8661 1 2675 81 44128 60 1987 94
34 Stanisławów. . 4 57000 94000 254 47 10855 08 7050 26 2789 88 ‘) 617 66 2859 11 2966 48 14695 36 1046 40
35 Stary Sambor . 2 27000 470C0 236 92 3942 07 2257 11 4861 19 — 886 — 2986 13 5659 96 1765 20
36 Tarnobrzeg . . 2 52000 110000 598 99 4885 37 5038 82 3518 16 — — 517 — 6617 31 5974 85 932 18
37; Tarnopol . . . 2 10000 14000; 534 95 569 79 505 38 123 09 — — 505 02! 133 48 330 37 764 34
38 Wadowice . . 6 33200 59000 737 74 2181 08 10167 11 1848 68 ’) 64 21 1924 80 5716 08! 5418 10 1939 84
39 Wieliczka. . . a 19000 46000 2194 54 1363 96 4558 72 1243 64 — — 290 96 8258 799 82 12 08
i Zaleszczyki . . 2 30500 08000 384 63 7229 63 1011 j7 1307 86 — — 2161 64 78 74; 6293 77 1399 64
41 Zbaraż . . . 2! 54000 121000 947 77 9719 38 6428 49 1210 26 — — 2841 78 2832 38 8588 80 4042 94
42′ Złoczów . . . Ą 53200 103000. 5007 63 7075 68 6668 28 1000 09 2) 69 05 2189 4618 84 6034 19 6978 70
43| Inne powiaty . 5] 08500 140500′ 1090 91 15792 72 7605 87 6057 72 — — 3323 23 11102 07 10800 — 5321 92
Razem . 195 3031000 0175840 71663 24 567980 44 399487 20 319117 25 2025817 211280 83 319059:31 662956 74 185209 42
’) W 1 sklepie; *0 w 2 sklepach; s) w 3 sklepach; 4) w 4 sklepach.
G8
przemyślańskim: 82 Dunajów, 83 Kurowice; rohatyńskim: 84 Czerniów, 85 Martynów, 86 Danilcze, 87—88 Sarnki dolne (2 razy), 89 Hrehorów; ropczyckim: 90 Góra ropczycka; rzeszowskim: 91 Dylągowa, 92 Dąbrówka, 93—94 Przysietnica (2 razy), 95—100 Dynów (6 razy), 101 Wolodż, 102—103 Zaborów (2 razy);
Samborskim: 104—105 Biskowice (2 razy); sanockim: 106 Posada olchowska, 107—108 Posada sanocka (2 razy), 109 Bażanówka, 110 Posada dolna, 111 Posada górna, 112—114 Sanok (3 razy), 115 Dąbrówka ruska, 116 Klimkówka, 117 Milczą, 118 Bykowce, 119 Jaćmierz; stanisławowskim: 120-121 Bednarów (2 razy) 122 Bludniki; starosambo rskim: 123 Laszki murowane; tarnopolskim: 124 Płotycz; tlumackim: 125 Tama wica; wadowickim: 126—127 Skawinki (2 razy),
128 Wysoka, 129 Zebrzydowice, 130 Stronie; podhajeckim: 131 Szumlany; z ale szc zy c k im: 132 Tłuste, 133 Nowosiólka, 134 Winiatyńce, 135 —136 Zaleszczyki (2 razy); zloczowskim: 137 — 138 Tustoglowy (2 razy), 139 Olejów, 140—141 Białykamień (2 razy), 142—143 SkWarząwa (2 razy).
P. Stefan Malczewski w powiatach :
brzeżańskim: 1 Buszcze; dąbrowskim: 2 Karsy, 3 Sikorzyce, 4 Miecho-wice małe, 5 Jadowniki mokre, 6 Pałaszyce, 7 Miechowice wielkie, 8 Demblin, 9 Wola ro-gowska, 10 Maniów, 10 Kupienin, 11 Odmęt, 12 Radwan, 13 Radgosz, 14 Dąbrowa, 15 Nie-ciecza, 16 Zalipie, 17 Otftnów, 18 Samocice, 19 Bolesław, 20 Dąbrówki brneńskie, 21 Mędrzechów ; doliniańskim: 22 Weldzirz; gorlickim: 23 Szymbark; jasielskim: 24 Lężyny; jaworowskim: 25 Rogoźno; kam i oh eck i m: 25 Kozłów; k a 1 u s k i m : 27 Dolha wojnilowska ; krakowskim: 28 Zabierzów, 29 — 30 Mydlniki (2 razy); limanowskim: 31 Tymbark; lwowskim: 32 Jastrzębków, 33 Leśniowice, 34—35 Pustomyty (2 razy), 36 Glinna, 37 — 38 Lesienice (2 razy); łańcuckim: 39 Tryńcza ; podhajeckim: 40 Podhajce, 41 Buszcze, 42 Dunajów ,
rudeckim: 43 Buczały, 44 Pohorce, 45 Rumno, 46 Koniuszki siem., 47 Chłopczyce; rohatyńskim: 48Herbutów; ropczyckim: 49 Ocieka; rzeszowskim: 50 Palikówka;
Samborskim: 51 Sąsiadowice; sanockim: 52 Posada jaćmierska, 53 Zagórz z filią;
s o k a 1 s k i m: 54 Sokal z filią, 55 Machnówek; stanisławowskim: 56—57 Halicz (2 razy); tarnowskim: 58 Niedomice ; tarnopolskim: 59 Płotycz; wadowickim: 60 Facimiech; zbaraskim: 61 Toki, 62 Prosówce, 63 Medyń, 64 Skoryki, 65 Klimkówce, 66 Koszlaki, 67 Jacowce, 68 Łozówka, 69 Zbaraż miasto, 70 Iwańczany, 71 Berezowica mata; żółkiewskim: 72 Przedrzymichy małe: żydaczow skini: 73 Żyrawa, 74 Hanowce, 75 Daszawa, 76 Wola obłażnicka.
P. BJ. 6. Iterch w powiatach:
bialskim: 1 Buczkowice, 2 Szczyrk, 3 Ryba-rzowice; brzeskim: 4 Tworkowa; buczackim: 5 Korościatyn, 6—7 Podzameczek (2 razy), 8 Mokrzyska; czortkowskim: 9 Zalesie; dąbrowskim: 10 Szczucin; gorlickim: 11 Staszkówka; jasielskim: 12 Biezdziedza; jaworowskim: 13 Fehlbach; kamioneckim: 14 Kozłów, 15 Busk: kolbuszowskim: 16 Sokołów, 17 Kolbuszowa, 18 Cmolas, 19 Ostrowy baran., 20 Nienadówka, 21 Wola raniżowska, 22 Raniżów, 23 Trze-bosia, 24 Górno, 25 Krzątka; krakowskim: 26 Zabierzów; lwowskim: 27 Basiówka, 28 Maliczkowice, 29 Brzuchowice, 30 Rzęsna polska; łańcuckim: 31 Handzlówka, 32 Jagieła; mieleckim: 33 Rzochów, 34 Żarówka, 35 Dąbie, 36 Dulcza wielka; mościskim: 37 Balice; niskim: 38 Zarzecze, 39 Nisko; nadwórniańskim: 40 St. Józef; nowosądeckim: 41 Jańczowa; pilzneńskim: 42 Głobikówka, 43—17 Siedliska Bogusz (5 razy), 48 Klecie, 49 Lubcza; podhajeckim. 50 Bekersdorf, 51 Matowody; rohatyńskim: 52 Łopuszna; ropczyckim: 53 Sędzisów, 54 Zdziary; rzeszowskim: 55—56 Woliczka (2 razy); t a r n o b r z e s k i m: 57 Grębów, 58 Jamnica, 59 Zby-dniów, 60 Rozalin, 61 Szlązaki, 62 Dąbie; tarnopolskim: 63 Łozowa; tlumackim: 64 Strupków, 65 Przeniczniki, 70 Czarnoloźce; t rem bo welskjim: 71 Młyniska; wadowickim: 72—73 Wysoka (2 razy), 74 Skawinki, 75 Zagórnik, 76 Jaszczurowa; wielickim: 77 Skotniki; zaleszczyckim: 78 Tłuste; zbaraskim.: 79—80 Zbaraż (2 razy); zloczowskim: 81 Wicyń.
P. Joachim Sołtys w powiatach:
bialskim: 1 Pisarzowice; bocheńskim: 2 Wola batorska; brzeżańskim: 3—4 Buszcze (2 razy);
69
brzozowskim: 5 Hludno; chrzanowskim: 6 Sanka, 7 Brodla, 8 Alwernia, 9 Grójec, 10 Zalas, 11 Regulice, 112 Babice, 13 Kwaczała, 14 Źródła, 15 Okleśnia, 16 Rozkochów, 17 Podłęże, 18—19 Poręba-Żegoty, 20 Płaza, 21 Zagórze, 22 Mętków mały, 23 Jankowice, 24 Mętków duży, 25 Żarki, 26Gromiec, 27 Bobrek, 28—30 Jeleń (3 razy), 31 Gorzów, 32 Chełmek, 33 Szczakowa, 34 Dąbrowa narodowa, 35 Niedzieliska, 36 Miękinia, 37 Balin, 38 Czerna, 39 Luszowice, 40 Dlugoszyn, 41 Krzeszowice, 42 Tenczy-nek. 43—44 Rudawa (2 razy), 45 Paczoltowice, 46 Niedzieliska; gry bo w skini: 47 Brzana górna; krakowskim: 48 Nowawieś, ą9 Czulówek, 50 Wołowice, 51 Russocice, 52—53 Piekary (2 razy), 54 Kryspinów, 55 Rączna, 56 Dąbrowa, 57 Zwierzyniec, 58—60 Wola justowska (3 razy), 61 Olszanica, 62 Cholerzyn, 63 Mni-ków, 64 Czulów, 65 Rybna, 66 Przeginia duchowna, 67 Przeginia narodowa, 68—70 Rus-
III. Kursa
A) Praktyczne kursa w Czernichowie.
Praktyczne kursa handlowe w Czernichowie mają za zadanie systematyczne udzielanie zawodowych wiadomości handlowych w takim zakresie, aby uczniowie po odbyciu kursu nauki posiadali odpowiednie teoretyczne i praktyczne wykształcenie na sklepikarzy przy przedsiębiorstwach handlowych Kółek rolniczych po wsiach i miasteczkach.
Jednorazowy kurs nauki trwa 4 miesiące, z tych dwa miesiące na oddziale 1-szym i dwa na II-gim.
Uczniów przyjmuje się co drugi miesiąc, licząc od 1. stycznia każdego roku. Równocześnie wśród normalnych stosunków znajduje się na kursach 8-rniu uczniów, tylu bowiem w internacie szkolnym pomieścić się może. Zwykle otrzymują uczniowie stypendya od Zarządu głównego po 100 koron na kurs czteromiesięczny, z których pokrywają koszta utrzymania w internacie; wyjątkowo tylko odbywają uczniowie naukę na własny koszt.
W roku 1905 liczyła szkoła 25 uczniów, z tych 3 przeszło do oddziału Ii-go na rok 1906. Ukończyło kursa 22.
Wykaz statystyczny uczniów podajemy na tablicy pomieszczonej na str. 72.
Szkoła pozostawała pod nadzorem kuratora WPana Stanisława Olszewskiego em. c. k. radcy szkolnego z Krakowa, oraz inspektora WPana Leona Nowakowskiego, profesora kraj. średniej szkoły rolniczej w Czernichowie.
W składzie grona nauczycielskiego nie zaszły w r. 1905 żadne zmiany. Kierownikiem kursu był p. Ignacy Góratowski, który równocześnie wykładał przepisy prawne. Jako nauczyciele fungowali:
socice (3 razy), 71 Kamień, 72 Czernichów, 73 Piekary, 74 Kryspinów, 75 Zabierzów, 76 Mydlniki, 77 Tonie, 78 Zielonki, 79 Branice, 80 Prądnik czerwony, 81 Wolica, 82 Wy-ciąże, 83 Czulice, 84 Bronowice małe, 85 Bro-nowice wielkie; rudeckim: 86 Michalewice, 87 Koniuszki Siemianowskie, 88 Rumno, 89 Bieńkowa wisznia, 90 Chłopy, 91 Chłopczyce, 92 Buczały, 93 Czernichów, 94 Kupniowice nowe, 95 Laszki zawiązane: wielickim: 96 Zakliczyn; żywieckim: 97 Milówka, 98 Sporysz, 99 Pie-trzykowice, lOORychwald, 101 Cięcina, 102 Ci-siec, 103 Szare, 104 Kamesznica, 105 Ujsoły, 106 Zarzecze, 107 Pewel mała, 108 Pewel wielka, 109 Sopotnia mała, 110 Rajcza, 111 — 112 Świnna (2 razy), 113 Jeleśnia, 114—115 Zabłocie (2 razy), 116 Łodygowice, 117 Wieprz, 118 Trzebinia, 119 – 120 Żywiec (2 razy), 121 Kocurów, 122 Koleby, 123 Slo-twina, 124 Sopotnia wielka.
handlowo.
pp. Stanisław Wojcikiewicz, instruktor praktyki sklepowej i nauczyciel towaroznawstwa i p. Gustaw Kwiatkowski, nauczyciel rachunkowości, ko-respondencyi i kaligrafii. Z dniem 1. marca 1906 ustąpił z posady p. Wojcikiewicz a czynności jego objął p. Jakób Hałastra.
Celem poinformowania o zakresie nauki na praktycznych kursach handlowych w Czernichowie podajemy jej szczegółowy program:
Rachunki.
Oddział I nauki: t-szy miesiąc.
Od 1-go do 15-go powtórzenie 4-cli działań rachunkowych liczbami calemi i ułamkami dziesiętnymi na przykładach z uwzględnieniem miar, wag i monet.
Mnożenie i dzielenie skrócone liczbami zwyczaj nemi.
Poznanie ułamka zwyczajnego o małym mianowniku i zamiana na dziesiętny.
Od 15-go do 30-go. Przemiana miar na wagi i odwrotnie i obliczanie cen odnośnej jednostki n. p. litr nafty, kaszy, koniczyny, buraków itp. ile waży i ile kosztuje.
• Obliczanie cen kupna i sprzedaży.
Przykłady praktyczne na podstawie wnioskowania — sposobem jak najkrótszym — pamięciowo i piśmiennie.
2-gi miesiąc.
Od 1-go do 15-go drugiego miesiąca obliczanie prowizyi, procentu, kapitału, tary, netta, rabatu, sconta, zysku, straty, tudzież rachunek spółki i mieszaniny. O kosztach towarowych i handlowych. Kalkulacya cen kupna i sprzedaży na przykładach.
70
Do końca miesiąca prowadzenie księgi dłużników.
Rachunkowość.
Oddział II; 3-ci i 4-ty miesiąc.
O księgach handlowych w ogólności i zasady rachunkowości pojedynczej.
Podział ksiąg:
a) dziennik kasowy,
b) rejestr faktur,
c) księga towarowa dla Rku towarów po cenie sprzedaży,
d) księga dłużników,
e) księga wierzycieli,
f) terminatka,
g) inwentarz ruchomości,
li) księga udziałów.
Do 30-go trzeciego miesiąca prowadzenie powyższych książek pojedynczo, do 15-go czwartego miesiąca prowadzenie wszystkich równocześnie.
Od 15-go do końca kursu sporządzanie zamknięć rachunkowych na podstawie prowadzonych ksiąg, ułożenie alegatów i zestawienie bilansu.
Uczniowie prowadzą sami podług oryginalnych danych wszystkie księgi pod okiem nauczyciela. Nieustanne powtarzanie całego materyału naukowego z odd. I-go, uzupełnianie i utrwalanie nabytych wiadomości. Szczególniejszy nacisk na rachunek pamięciowy.
Korespondencya.
Oddział I.
Własności listów w ogólności, kupieckich w szczególności.
Odpisywanie wzorowych listów z kopialu po poprzedniem, dokladnem objaśnieniu.
Wystawienie rachunków na wydane ze sklepu towary, kwitów na pobór, wypełnienie przekazów, frachtów, czeków, weksli i t. p. na oryginalnych blankietach.
Oddział II.
Ćwiczenie w układaniu łatwych listów kupieckich :
a) z nawiązaniem stosunków handlowych,
b) zamówienia towarów,
c) akceptów na otrzymane towary,
d) reklamacyi, listów o bonilikacye, o wyciąg z rachunków.
Pisanie podań do władz w sprawach handlowych i skarbowych:
a) zgłaszanie handlu wolnego,
b) zgłaszanie sprzedaży wina, cukru, nafty, wyrobów masarskich, kart do grania, wódek w zamkniętych naczyniach,
c) podanie o trafikę,
d) podanie o konsens na sprzedaż wina, wódek,
e) rekurs przeciw wymiarowi podatku zarobkowego,
f) podanie o pożyczkę z funduszu pożyczkowego dla Kółek rolniczych,
g) umowy o najem lokalu i ze sklepikarzem.
Kaligrafią.
Oddział /.
Od 1-go do 15-go ćwiczenie w pisaniu liter małych i dużych, pojedynczo i w wyrazach, w podwójnych liniach.
Od 15-go do 30-go pisanie całych zdań, wyjętych z codziennej nauki, z szczególnem uwzględnieniem wyrażeń, czyli terminów kupieckich pospolicie używanych.
Oddział II.
Pisanie na jednej linii, bez linii na liniuszku.
Pisanie rondem. (Tok nauki jak w oddziale I-szym przy zwykłem piśmie).
Praktyka biurowa.
a) Utrzymanie wzorowego porządku w biurze i klasie,
b) porządkowanie listów i rozmaitych pism i przechowanie w należytym porządku,
c) znaczenie faktur i wiązanie ze sobą po wciągnięciu do rejestru,
d) znaczenie i rejestrowanie listów w kopiale,
e) sprawdzanie i obliczanie przy końcu miesiąca książeczek kontowych.
Praktyka sklepowa.
Zaznajomienie nowych uczniów przy pomocy starszych z rozmieszczeniem towarów w sklepie, magazynie, piwnicy i strychu. Odczytywanie znaków cen wypisanych na paczkach, porządkowanie, przygotowywanie towarów do częściowej sprzedaży, ćwiczenie się w należytem pakowaniu, utrzymanie wzorowego porządku w ubikacyach należących do sklepu, wykonywanie wszystkich czynności, nabieranie biegłości i zręczności w szybkiej i dokładnej ekspedycyi, oraz przepisy uprzejmego obchodzenia się z publicznością.
Towaroznawstwo.
Dokładne zaznajomienie z towarami, których ludność — szczególniej wiejska — najwięcej potrzebuje. Pouczanie o pochodzeniu i wytwarzaniu towarów, ich własnościach i przymiotach, po których można poznać ich dobroć, o środkach służących do wykrycia naśladownictwa i fałszowania, oraz o należytem przechowywaniu towarów.
Przepisy prawne i podatkowe.
Wiadomości z przepisów prawnych i podatkowych podawane są uczniom oddziału II-go w szczególności: o ustawie handlowej i przemysłowej, handlu wolnym i konsensowym. Zgłoszenie handlu wolnego, szczegółowe przepisy, dotyczące sprzedaży wina, wódek, cukru, wyrobów masarskich, nafty, kart do grania, trafiki. O podatkach w ogólności, obszerniej o podatku zarobkowym, opłatach produkcyjnych i konsumcyjnych, o podatku wódczanym, cłach, monopolach, należy-tościach skarbowych i stemplowych.
- 71 –
O komisyach podatku zarobkowego i osobisto dochodowego, rozdziale kontyngentu, deklaracyach i zeznaniach, potrąceniach, rekursach i dodatkach do podatków.
O korzyściach z protokołowania firmy.
Organizacya handlowa.
O handlu w ogólności, rodzajach handlu, jakie cele ma Towarzystwo Kółek rolniczych, kiedy Kółko rolnicze może otworzyć sklep, skąd mogą pochodzić fundusze na ten cel. O udziałach, dywidendzie, o Ogólnem Zebraniu członków, co uchwala, nad czem obraduje Zarząd na swych posiedzeniach, jakie są obowiązki kierownika sklepu, sklepikarza, kasyera, o rozdziale czystych zysków lub pokryciu strat.
O kredycie, jego rodzajach, znaczeniu i ostro-żnem korzystaniu z łatwego kredytu. O wekslach. Jaka powinna być konkurencya kupiecka. YV jaki sposób opiekuje się Zarząd główny sklepami Kółek rolniczych, jakie ma natomiast prawa. Objaśnianie instrukcyi dla_ sklepów Kółek rolniczych.
Tygodniowy wymiar godzin.
Oddział I-szy.
Rachunki godzin 3, korespondencya 3, towaroznawstwo 3, kaligrafia 3, praktyka sklepowa 12, przygotowanie się do lekcyi 12, zajęcie w sklepie 20. Razem godzin 56.
Oddział Il-gi.
Rachunkowość godzin 3, korespondencya 2, towaroznawstwo 3, przepisy prawne 2, organizacya handlowa 2, kaligrafia 2, praktyka biurowa 3, praktyka sklepowa 12, przygotowanie do lekcja 12, zajęcie w sklepie 15. Razem godzin 56.
Oprócz tego zajęci są uczniowie codziennie od 6-ej do 8-ej godziny rano sprzątaniem w sypialni, sali naukowej, biurze i lokalu sklepowym, oraz ekspedycja towarów.
*

Zatwierdzone przez Zarząd główny zamknięcie rachunków prakt. kursów handlowych w Czernichowie za rok 1905 przedstawia się następująco:
Przychód:
1) Pozostałość kasowa z r. 1904 63 K 61 hal.
2) Zaliczki Zarządu głównego *) . 5890 „ — .,
3) Zwrot Bazaru w Czernichowie
za kierownictwo sklepem 600 „ — „
4) Opłaty uczniów……………. 2420 „ — „
Razem dochód 8973 K 61 hal.
*) W zamknięciach rachunków Zarządu głównego za r. 1905 wstawiona jest kwota 6550 K, jako \v> datek, przeznaczony na kursa. Składa się ona z sumy kwot podanych tutaj pod 2 i 3, ponieważ zwrot Bazaru, pomieszczony w przychodzie Zarządu głównego, musiał być wraz z zaliczkami wstawiony jako rozchód na rzecz kursów. Oprócz tego wypłacono wprost z kasy Zarządu głównego remuneracyę za zastępstwo nauczyciela, powołanego na ćwiczenia, w kwocie 60 K.
Rozchód:
1) Pensya nauczycieli …. 3639 K 96 hal.
2) Stypendjra 1750 ♦J — łl
3) Wikt uczniów 2193 n 60 łł
4) Czynsze 660 n — n
5) Pranie bielizny 180 łł 60 >ł
6) Opał 60 łł 20 »ł
7) Obsługa 48 łł — łł
8) Przj’bory naukowe …. 74 łł 84 łł
9) Lekarz i lekarstwa . . . 18 łł 16 łł
10) Reperacya łóżek . . . . 16 łł 70 ?ł
11) Podatek osob. doch. naucz. . 21 łł 60 łł
12) Sienniki i słoma, siano . . 19 n 40 n
13) Oprawca książek 4 n 10 n
14) Szyby 3 w — w
15) Portorya pocztowe . . . . 34 »» 61 «
Razem rozchód 8724 K 77 hal.
Pozostałość kasowa na r. 1906 . 248 „ 84 „
Razem jak wyżej w przychodzie . 8973 K 61 hal.
B) Pięciołygodmony kurs handlowy iv Kamienopolu.
Silnie rozwijający się ruch handlowy wśród Kółek rolniczych powiatu lwowskiego a brak sił, uzdolnionych do kierownictwa przedsiębiorstw, względnie do pełnienia czynności sklepikarzy, spowodował Zarząd główny do urządzenia jednorazowego, pięciotygodniowego kursu handlowego w powiecie lwowskim.
Program tego kursu przyjęty został według opracowania przedłożonego przez delegata na powiat lwowski Dr. B. Dulębę, przeprowadzenie zaś nauki na kursie poruczono p. Henrykowi Schmidtowi. byłemu lustratorowi handlowemu, który już raz te same funkeye spełniał na kursie, urządzonym w Sokalu.
Kurs ten odbył się w Kamienopolu, w czasie od 16. lutego do 24. marca 1906. (Sali na naukę udzielił właściciel obszaru dworskiego p. Waleryan Krzeczunowicz.) Uczestnicy, przyjęci na kurs, zobowiązali się postarać o własny wikt. Dla zamiejscowych uczestników gospodarze w Kamienopolu i w przyległych Prusach ofiarowali bezpłatne pomieszczenie.
W program nauki teoretycznej po 8 godzin dziennie wschodziły: wiadomości o przepisach prawnych i skarbowych, odnoszących się do handlu towarów mieszanych, jakoteż do handlu konsen-sowego, o ile znajduje zastosowanie w sklepach wiejskich; pouczenie o towarach, ich rodzajach, gatunkach, sposobach rozpoznawania fałszowania i przeznaczeniu użytkowem i pouczenie o urządzeniu sklepu, magazynu i piwnic.
Ćwiczenia praktyczne w czynnościach sklepowych, jak odbiór, przechowranie i ekspedycya towarów i t. p. odbywały się w sklepach Kółek rolniczych w Kamienopolu i Prusach.
Co tygodnia przybywał do Kamienopola dr. Bronisław Dulęba, który pouczał uczestników kursu
WyKaz statystyczny uczniów praKt. forsów handlowych w Czernichowie za roK 1904.
Otrzymał
Imię i nazwisko ucznia Pochodzi stypendyum Postęp Obyczaje UWAGA.
z powiatu w nauce
J ź kor. od
1 Ferdynand Basarabowicz 21 Skałat 100 Zarządu gł. b. dobry b. dobre zajęty w sklepie Kółka roln. w Skalacie
2 Jan Momola 14 Ropczyce 100 n 71 b. dobry b. dobre tt „ n m w Stobiernie
3 Józef Jarymowicz 17 Przemyślany 100 n n dostatecz. b. dobre tt „ » » w Dunajowie
4 Władysław Kalisz 20 Gorlice — koszt własny b. dobry b. dobre » „ „ „w Siedliskach
5 Antoni Krasucki 20 Kałusz 100 Zarządu gł. b. dobry wzorowe tt „ „ „ w’Tomaszowicach
6 Ludwik Polak 21 Brzesko 100 n n b. dobry b. dobre H „ „ „ w Brzesku
7 Karol Radymski 31 Jarosław 100 tt tt b. dobry zadowaln. — —
8 Franciszek Szczepański 17 Brzesko 100 n n dobry b. dobre n „ „ „ w Kamienicy
9 Wincenty Apostoł 19 Kraków’ 100 w rt b. dobry wzorowe tt „ „ „w Ochotnicy
10 Paweł Cichoń 15 Kraków — koszt własny dobry b. dobre tt w własnym sklepie
11 Antoni Dydyński 30 Dąbrowa 100 Zarządu gl. b. dobry wzorowe
12 Karol Knihinicki 18 Tłumacz 100 n n b. dobry wzorowa tt w sklepie Kółka roln. w Ladzkiem
13 Gerard Szyndlar 17 Brzozów 100 tt tt dobry b. dobre tt „ „ „ w Haczowie
14 Tomasz Lalowicz 16 Przeworsk 100 >9 tt dostatecz. b. dobre tt „ „ „ w Krzeszowicach
15 Antoni Sendera 18 Chrzanów — koszt własny b. dobry wzorowe tt „ „ „ w Jaworznie
16 Aleksander Drozdowski 18 Śniatyn 100 Zarządu gł. dobry b. dobre » „ „ „ w Zaluczu
17 Alojzy Sidelko 17 Chrzanów — koszt własny b. dobry b. dobre n w własnym sklepie
18 Ignacy Siwek 18 Bochnia 100 Zarządu gl. b. dobry wzorowe w w sklepie Kółka roln. w Woli batorskiej
19 Jędrzej Szczerba 20 Gorlice 100 tt n b. dobry wzorowe
20 Jakób Hałastra 27 Tarnów 100 tt n b. dobry wzorowe w „ „ „w Ochotnicy
21 Hubert Kryciński 19 Skalat 100 tt w dobry b. dobre w „ „ „ w Skalacie
22 Michał Strzępek 26 Myślenice 100 tt tt b. dobry wzorowe n w młynie w Nehrybce- Przemyśl
23 Józef Sroka 18 Jarosław 100 tt V dobry b. dobre
24 Jan Stachowicz 15 Brzesko 100 w tt dobry b. dobre { przeszli na oddział 11. od 1-go stycznia 1906.
25 Józef Woźniak 24 Bochnia 100 tt tt dostatecz. b. dobre
73
o warunkach działalności i organizacyi handlowej Kółek.
W sobotę dnia 24. marca 1906 odbył się egzamin uczestników kursu w obecności starosty lwowskiego p. radcy Franza, inspektora szkolnego p. Howorki, prezesa Zarządu głównego Kółek rolniczych p. Artura Cieleckiego, delegata na okręg lwowski dra Dulęby, członka Zarządu głównego p. Zyszkiewicza, p. Beinlicha zastępcy p. Krze-czunowicza, przewodniczących Kółek rolniczych w Kamienopolu, Prusach i Barszczowicach.
Egzamin trwał od godziny 8. rano do pół do 1. popołudniu i od 2. do 4. popołudniu. Egzaminowano wszystkich uczestników kursu, a odpowiedzi ich, jasne i jędrne, były dowodem rzeczywiście sumiennej pracy tak uczniów, jak i kierowników kursu, którym obecni na egzaminie pp. Cielecki, Franz i Howorka wyrazili swe pełne uznanie. W imieniu gospodarzy przemówił Michał Kochanowski, a imieniem uczestników kursu Ku-szaj, Hajman i Wieczorkowski w serdecznych słowach złożyli podziękowanie inicyatorom i nauczycielom kursu.
Ogółem otrzymało świadectwa 32 uczestników kursu, a wielu z nich z postępem bardzo dobrym. Co do wieku liczyli od 16 do 35 lat; 27 z nich
miało ukończoną szkolę ludową, 3 ukończoną szkołę wydziałową, 1 pierwszą klasę szkoły realnej, a 1 piątą klasę gimnazyalną. Z powiatu lwowskiego, było 20 uczestników a to z Prus: Izydor Barszczewski, Wojciech Dorociak, Józef Drozd, Eliasz Koziarski, Marcin Serwadczak, Józef Wo-roźański; z Kamienopola: Tomasz Bobra, Tomasz Dziubyk, Tomasz Kochanowski, Piotr Samitowski; z Barszczowic: Eliasz Kuziemski; z Chrusna nowego: Leopold Ktihner; z Czyżek: Karol Woźny; z Dublan: Szczepan Wieczorkowski; z Siemianówki: Marcin Mendychowski; z Podborzec: Michał Morykwas; z Warwaryniec: Józef Rogalski; ze Zboisk: Kazimierz Węgliński. Reszta uczestników by i a z innych powiatów’ i tak: Piotr Bielak z Maziami w’avvrzeckiej (pow. Kamionka), Bolesław Wilczek z Piwniczny (pow. Nowy Sącz), Adam Kitzhoter z Kimirza (pow. Przemyślany), Jan Ku-szaj i Jan Laszkiewicz ze Samek dolnych (pow. Rohatyn), Adam Wojtyński z Sanoka, Michał Dro-homirecki z Bednarowa (pow. Stanisławów), Michał Pyrkosz z Dąbrówki (pow. Tarnobrzeg), Mieczysław Hajman z Tarnopola, Jan Piotrowski z Za-grobeli (pow. Tarnopol), Józef Fedczyszyn z Ło-szniowa (pow. Trembowla).
IV. Ilezproccntowe pożyczki.
Z funduszu pożyczkowego dla handlowo-prze-myslowej działalności Kółek rolniczych otrzymały pożyczkę w 1905 r. następujące Kółka rolnicze — (liczba w’ nawiasie podaje kwotę żądanej przez Kółko rolnicze pożyczki, liczba bez nawiasu wysokość otrzymanej pożyczki):
Buczacz w pow. buczackim 2000 kor. (4000). Buszcze w pow. brzeżańskim 800 kor. (800). Czyszki w pow. Samborskim 800 kor. (1000). Bzo-wiea w pow. złoczowskim 300 kor. (300). Frysztak w pow jasielskim 1000 kor. (2000). Hałuszczyńee w pow. skałackim 600 kor. (600). Łysa góra w pow. brzeskim 800 kor. (1500). Meducha w pow. stanisławowskim 500 kor. (500). Oleśno w pow. dąbrowskim 800 kor. (1000). Ostapie w pow. skala-ckim 800 kor. (1000). Pietrycze w pow. złoczowskim 400 kor. (400). Wola przemykowska w pow.
D) Pośrednictwo
Już w zeszłorocznym sprawozdaniu zaznaczyliśmy, że pośrednictwo Zarządu głównego w za-kupnie węgla musiało być podjęte ze względu na to, że włościanie coraz więcej zaczynają używać węgla na opał. Przez Kółka rolnicze wprowadzone zostało ich zbiorowe zakupno, rzeczą zaś naszą było postarać się, ab> zakupno to mogło być uskutecznione możliwie jak najtaniej i w odpo-
brzeskim 600 kor. (800). Wicyń w pow. złoczowskim 400 kor. (400). Tłuste w pow. zaleszczy-ckim 1500 kor. (2000). Sokołów w pow. kolbu-szowskim 2000 kor. (4000). Dobrzany w pow. lwowskim 1000 kor. (3000). Rzochów w pow. mieleckim 1000 kor. (1600). Mystków w pow. gry-bowskim 600 kor. (600). Korościatyn w pow. buczackim 800 kor. (900). Laszki murowane w pow. starosamborskiin 800 kor. (1000). Grębów w pow. tarnobrzeskim 1000 kor. (2000). Handzlówka w pow. łańcuckim 1200 kor. (2000). Strzelce wielkie w pow. brzeskim 1500 kor. (2000). Leśniowice w pow. lwowskim 400 kor. (400). Pustomyty w pow. lwowskim 400 kor. (400). Jastrzębków w pow. lwowskim 400 kor. (400). Buczkowice w pow. bialskim 1200 kor. (1800).
Razem dla 27 Kółek 23.600 kor.
w zal Otfinów 1 */a w., Sikorzyce 1 */a vv-
Gorlice: Szalowa 1 '/a w.
Husiatyn: Chłopówka 1% w.
Jarosław: Tuczępy 1’/2 w., Cieszacinek 1 >/2 w.
Jasło: Kołaczyce 4’/2 w., Łączki 1 Va w., Sieklówka 1V» w., Szebnie 9 w., Wiśniowa 2 7* w., Wojkówka 1 w., Różanka 1 w.
Kraków: Czułów 3 w., Modlniczka 1 w.
Krosno: Bobrka l’/i w., łskrzynia 1 w., Iwonicz 11 w., Korczyna 2V2 w., Krościenko w. 1 /a w., Suchodół l ,/2 w., Targowiska 1 w. Lwów: Dornfeld 1 w., Kozielniki 6 w., Si-chów 11 /a w., Zboiska l’/2 w. Łańcut: Albigowa 6 w., Gać l1/ w., Rogoźno 7V2 w., Stare miasto i w.
Mościska: Strzelczyska 3 w.
Pilzno: Jodłowa 1 w.
Podhajce: Gniłowody l1/* w.
Przemyśl: Grochówce 2 ‘/2 w.
Ropczyce: Borek wielki l’/i w.
Rudki: Bieńkowa Wisznia 1 /2 w-> Rudki IOV2 w- Rzeszów: Boguchwała 2’/2 w., Borek stary 1V, w., Budziwój 2 w., Chmielnik 1 '/ w., Lubenia 1 w., Palikówka 1 % w., Trzciana 1 w.
Sanok: Klimkówka 1 ‘/2 w., Sanok 1 Vs w.
S k a ł a t: Rosochowaciec 1 ’/a w.
Sokal: Komarów 1 '/2 w.
Tarnopol: Chodaczków w. 1’/2 w., Łozowa 3 w., Zabojki 1 w.
T arnów: Łękawica 1 '/2 w., Nieciecza 4 ’,2 w., Szynwałd 3 w., Skryszów 472 w.
Wadowice: Izdebnik 1 w., Pobiedr 1′-, w.
Wieliczka: Grabie 1 % w., Graj ów 1 '/a w., Raciborsko 1 /2 w., Radziszów 11 w. Żywiec: Jeleśnia l’/a w., Kocurów 1 w., Koleby 1 w., Zabłocie 1 \ w. Z dostaw tych wykonano: 1) z kopalni krajowej „Bory” 477s wagona za 4.275’— K. 1) z kopalni krajowej „Jaworzno” 14/a w. za 1.160’— „
3) z kopalni kraj. „Siersza” 31 w. za 2.480’— „
4) z kopalni w Królestwie „Satum”
23 72 w. za 2.961- „
5) z kopalni pruskiej „Nowa Przemsza” 33 w. za ……………………..3.184’50
6) z kopalń górno szląskich 48 '/2 w. za 6.305’— „ Razem 197 w. na 100 q za 20.365’50 K.
Jl) Pośrednictwo w zakupnie pasz treściwych,
mql<i i zboża.
Dział ten pośrednictwa wchodzi w roku sprawozdawczym po raz pierwszy w rubrykę stałych agend Towarzystwa. W r. 1903/1904, utworzywszy Komitet ratunkowy dla ludności dotkniętej powodzią, przeprowadzaliśmy pośrednictwo w zakupnie ziemniaków, lecz po cenach zniżonych, w r. 1904/ 1905 pośredniczyliśmy w zakupnie pasz i zboża, jednak dostarczaliśmy ich, pokrywając część kosztów z zapomóg rządowych. W roku 1905/1906 pośrednictwo nasze służy już wyłącznie do pokrycia potrzeb Kółek rolniczych po normalnych cenach, bez wszelkich subwencyi. Podczas jednej i drugiej akcyi ratunkowej Kółka rolnicze przekonały się o usługach, które w tym dziale wyświadczyć im może pośrednictwo Zarządu głównego, i dla tego poczęły się odnosić o nie tak znaczną liczbą zgłoszeń, że obrót towarowy doszedł w pierwszym roku tej działalności do poważnej kwoty 180.000 K.
Zarząd główny załatwia to pośrednictwo zupełnie bezpłatnie i stara się przy tern nie tyle o znaczne obroty, jak raczej o należyte poinformowanie Kółek rolniczych, zgłaszających się z zamówieniem, o cenach i najodpowiedniejszym dla nich sposobie zakupna. W przeciwstawieniu do firm handlowych nie staramy się zupełnie o to, by zamówienie przez nas uskutecznione zostało; w wielu wypadkach odpowiadamy wprost, że z tych a tych powodów wskazane jest wstrzymanie się na razie od zamierzonego zakupna, albo też uskutecznienie zakupna w najbliższej okolicy, ponieważ sprowadzenie z dalszych stron wypadłoby za drogo. Z drugiej jednak strony zwracamy się nieraz sami z ofertami do Kółek rolniczych na te artykuły, które ze względu na chwilową zniżkę cen, opłaciłoby się sprowadzić. Działu tego zatem nie można oceniać wyłącznie według wyników cyfrowych, bo obok wykonanych zamówień dał on znacznie więcej do pracy w dziale informacyjnym. Wskazówki w sprawie zakupna miały zaś dla odnośnego Kółka rolniczego nieraz większe znaczenie, niż uskutecznione przez nas zakupno.
Znaczne obroty w tym dziale świadczą wymownie o tern, że w wielu okolicach kraju ludność poczyna chów i żywienie bydła racyonalnie traktować i że zakupno pasz treściwych uważa za wydatek konieczny i wskazany. Obok tego mamy dowód, że przez Kółka rolnicze ludność małorolna nauczyła się zbiorowo pokrywać swe zapotrzebowanie w paszach, a tern samem stawiła tamę wy zyskowi dostawców z najbliższych miasteczek. Jak nam wiadomo, w kilku wypadkach wystarczyło pokazanie handlarzowi pisma z Zarządu głównego, że po tej a po tej cenie mogą być otręby czy omiecica na miejsce dostawione, by cenę o 40—70 h. na 100 kg. obniżył. Tutaj pośrednio interwen-
cya Zarządu głównego poskutkowała na korzyść rolniczej ludności.
W wykazie dostaw, który poniżej podajemy, zamieszczone są również dostawy otrąb żytnich z magazynów wojskowych. Prawo rozporządzenia otrębami wojskowemi uzyskały na r. 1905/1906 c. k. Towarzystwo gospodarskie we Lwowie i c. k. Towarzystwo rolnicze w Krakowie. Na podania wniesione do tych Towarzystw Zarząd główny’ otrzymał z Towarzystwa gospodarskiego dla zaspokojenia zgłoszeń członków Kółek rolniczych 37 wagonów, z Towarzystwa rolniczego 3 wagony. Z tych ostatnich zrobiło się w rezultacie tylko 250 q. otrąo i 20 q. odpadków (Koppich), ponieważ magazyny w Rzeszowie i Tarnowie zaspokoiły wpierw zapotrzebowania Towarzystw rolniczych okręgowych a dopiero pozostałość oddaty do dy-spozycyi Zarządu głównego.
Znacznej stosunkowo ilości otrąb, odstąpionych nam przez Towarzystwo gospodarskie — za to uwzględnienie potrzeb małorolnej ludności złożyliśmy Komitetowi Towarzystwa osobne podziękowanie — nie mogliśmy niestety zużytkować w całości. Wpłynęły na to następujące powody. Największe zapotrzebowanie pasz treściwych a więc i otrąb żytnich mają Kółka rolnicze na zachodzie, głównie w powiatach chrzanowskim, bialskim, żywieckim, nowotarskim, limanowskim, nowosądeckim i krakowskim. Tymczasem z magazynów zachodnich: w Krakowie nie mieliśmy nic do rozporządzenia, zaś w Tarnowie i Rzeszowie razem tylko 150 q. Towarzystwo gospodarskie mogło nam wydzielić otręby tylko z magazynów wschodnich, znacznie oddalonych od miejsc zapotrzebowania. Lecz i to nie tworzyłoby żadnej trudności, gdyby ceny po poszczególnych magazynach zostały ustalone w ramach zwykłych stosunków handlowych w dziale otrąb. W normalnych warunkach cena otrąb jest tern niższa, im dalej na wschód posuwamy się od Oświęcimia w kierunku do Lwowa a następnie Podwołoczysk i Czernio-wiec, a stała różnica równa się kosztom przewozu kolejowego.
Jeżeli w Krakowie notują otręby żytnie, dajmy na to, 9-58 K. za 100 kg., to we Lwowie cena ich jest mniej więcej 8 K., bo koszta przewozu wagonowego między Krakowem a Lwowem wynoszą 158 K. Wojskowość zignorowała zupełnie te normalne stosunki handlowe i w obrębie poszczególnych korpusów i dla poszczególnych magazynów powyznaczała ceny zupełnie według własnego uznania. Dość przytoczyć, że w magazynie krakowskim cena wyznaczona została na 7’22 K-, zaś w przemyskim na 8 22 K. a w Kołomyjskim 7-94 K. Tymczasem odpowiednio do ceny krakowskiej
76
otręby powinnyby kosztować w Przemyślu 6 K. a więc o 2’2’J K. niżej niż oznaczono, w Kołomyi 5′ 19 K. zatem mniej o 2″75 na 100 kg. Dziwić się zatem nie można, że Kolka rolnicze z zachodu brać nie chciaiy otrąb z magazynów wschodnich, bo np. 100 kg. otrąb z magazynu w Stryju byłoby kosztowało członka Kółka rolniczego w powiecie krakowskim 9’90 K. a więc byłby on zapłacił więcej o 2″68 K. niż ten szczęśliwiec, który miał dostęp do blizkiego mu magazynu wojskowego w Krakowie. Dla tej anormalności w cenach zdołaliśmy znaleźć zupełny zbyt tylko dla tych ilości, które nam wyznaczono we Lwowie i Przemyślu. We Lwowie, bo okoliczne Kółka rolnicze już w znacznej ilości treściwych pasz używają, w Przemyślu, bo stamtąd jeszcze z najmniejszym dla odbiorców kosztem dało się pchnąć otręby na zachód. Pozostało nam 100 q. w Stryju, 100 q. w Stanisławowie, 150 q. w Kołomyi, 100 q. w Kamionce, 109 q. w Tarnopolu i 100 q. w Złoczowie, bo włościanie z tych stron nie uznają jeszcze potrzeby pasz treściwych a w dalsze strony ze względu na koszta przewozu wysyłać nie było można, szczególniej że wysyłka przez magazyny jest z różnymi ubocznymi kosztami i formalnościami połączona, których przy zakupnie otrąb z młyna niema.
Podajemy poniżej zestawienie, które wykazuje bardzo znaczny ruch w tym zapoczątkowanym dopiero dziale pośrednictwa.
Dostawiono do Rółeh rolniczych następujące ilości w cetnarach metrycznych:
Omiecicy : Krzywczyce 5. — Bulowice 44.
— Rusocice 50. — Zagorze 50. — Źródła .350. — Okleśnia 80. — Czyszki 4. — Nawsie 50. — Ko-zielniki 200. Prusy 50. — Źydatycze 40. — Zaszków 10- — razem 933 q. za cenę 8.73990 K.
Otrąb pszennych: Bulowice 56. — Korczyna 100. — Regulice 100. — Zagórze 50. — Okleśnia 85. — Źródła 150. — Nawsie 50. — Studzian 100. — Kulparków 400. — Kozielniki 200. — Prusy 50. — Borzęcin 100. — Targanice 50. — Dornfeld 100. — Biudniki 100. — Plaża 100. — Żołynia 100. — Borek wielki 100. — Ciężkowice 100. — Źydatycze 10. — razem 2.101 q. za cenę 17.886’50 K.
Otrąb żytnich: Tymbark 1000. — Korczyna 100. — Laskowa 100. — Limanowa 100.
— Brzuchowice 50. — Ptaszkowa 150. — razem 1.500 q. za cenę 14.975 K. (przy 10 wagonach cena była liczona loco stacya odbiorcza).
Mąki pastewnej pszennej Nr. 8: Kamesznica 325. — Kozielniki 2. — Targanice 50.
— Okleśnia 10. — Błażowa 37. — Zagórze 100.
— Strzelce wielkie 100. — Płonne 150. — razem 774 q. za cenę 8.97050 K. (przy 2 wagonach cena była liczona loco stacya odbiorcza).
Mąki pastewnej żytniej Nr. III: Albi-gowa 30. — Kozielniki 2. — Ptaszkowa 50. — razem 82 q. za cenę 890’60 K.
Makucha lnianego: Dornfeld 50 q. — Strzelce wielkie 20 q. — Nieczajna 5 q. — razem 75 q. za cenę 1.061 K.
Zboża i ziemniaków: Sopotnia 100 q. ziemniaków, Rusocice 200 q. ziemniaków, Olcza 200 q. ziemniaków, Niepołomice 144 q. grochu, Rusocice 50 q. grochu, Zakopane 100 q. owsa, Kamesznica 75 q. pszenicy i 50 q. żyta, razem 919 q. za cenę 7.793 K.
Mąki pszennej wyższych numerów dołączonych do transportów otrąb i omiecicy 116 q. za 2.479’80 K., prócz tego pośredniczono Kółkom rolniczym z okolic Lwowa w nabyciu mąki po hur-townych cenach z młyna i dostarczono 3575 q. mąki Nr. 0, 7’75 Nr. 1, 18-25 — Nr. 2, 7‘25 Nr. 3, 10 50 Nr. 4, P50 Nr. 5, 3 25 Nr. 6 i 4 50 q. mąki żytniej Nr. 1 — razem 88’75 q. za 2271.27 K. — Razem dostarczono mąki 204‘759 za 4.751 07 K.
Otrąb żytnich z magazynów’ wojskowych
a) ze Lwowa: Leśniowice 26. — Kulparków 150. — Zimnawódka 62. — Dornfeld 182. — Dobrzany 33. — Sichów 17. — Falkenstein 100. — Czyszki 12. — Krotoszyn 5. — Malechów 42. — Krzywczyce 12. — Nawarya 26. — Jastrzębków 10. — Kainienopol 55. — Podliski 19. — Klepa-rów 33. — Lewandówka 60. — Rzęsna polska 60. — Kukizów 50. •- z powiatu lwowskiego; Kimirz, pow. przemyślańskiego, 24. — Okleśnia, pow. chrzanowskiego 50. — Razem 1.028 q. po 7 46 K. za 7.668’88kor.
b) z Przemyśla: Piwniczna, pow. nowosądeckiego, 100. — Szymbark, pow. gorlickiego, 100. — Strzelce wielkie, pow. brzeskiego, 100. — Szyn-wałd, pow. tarnowskiego, 100. — Odrowąż, pow. nowotarskiego, 100. — Laskowa, pow. limanowskiego, 100. — Osiek, pow. bialskiego 100. — Podegrodzie, pow. nowosądeckiego 100. — Stara-wieś, pow. limanowskiego, 100. — Borzęcin, pow. brzeskiego, 100. — Myślatycze, pow. mościskiego, 50. Grochówce, pow. przemyskiego 50. — Ra zem 1100 q. po 8’80 kor. za 9.680 kor.
c) z Jarosławia: Morawsko 50. — Cieszacin mały 50. — Cieszacin wielki, pow. jarosławskiego, 50. Kąkolówka, pow. rzeszowskiego, 50 q. — Zakopane, pow. nowotarskiego, 100. — razem 300 q. po 7″88 kor. za 2.364 kor.
d) Stanisławów: Biudniki, pow. stanisławo-
wskiego, 100. — Jezierzany, pow. tłumackiego, 25 q. Razem 125 q. po 7-94 kor. za 992-50 kor.
e) Kołomyja: Św. Józef, pow. nadwórniań-skiego, 50. — Kołomyja 50. — Kamionki wielkie, pow. kołomyjskiego, 10. — Razem 110 q po 7-94 kor. Za 873-40 kor.
0 Kamionka: Jasienica 5. — Obydów 3. — Razem 8 q po 7″46 za 59’68 kor.
g) Żółkiew: Winniki 42. — Przedrzymichy małe 8. — Wiesenberg 114-68, wszystkie z pow. żółkiewskiego. Razem 114.68 q po 7 46 kor. za 855″51 kor.
h) Złoczów: Kondratów 50. — Nowosiółki 50. — Jasionówce 8 — Hucisko oleskie 13. — wszystkie z pow. zloczowskiego. Razem 121 q. po 7’47 kor. za 903″87 kor.
77
i) Tarnopol; Zarząd powiatowy Kolek rolniczych w Tarnopolu uskuteczni! rozdział 131 q. po 7-47 kor. za 978*57 kor.
k) Rzeszów: Jeleń, pow. chrzanowskiego, 80 q. otrąb po 7T9 kor. i 20 q. odpadków (Koppich) po 2’80 kor. Razem za 63T20 kor.
1) Tarnów: Nowawieś szlachecka, pow. krakowskiego, 70 q. po 7-22 kor. za 50540 kor.
Razem dostarczono w dziale pośrednictwa pasz, zboża, ziemniaków i mąki 9.796-43 q. czyli blisko 98 wagonów za kwotę 90.580 koron 58 hal.
F) Zestawienie pośredniczącej działalności handlowej
Zarządu głównego.
Daty, dotyczące pośredniczącej działalności handlowej Zarządu głównego, rozmieszczone po różnych działach sprawozdania rocznego i szcze-
3.640.000 kg. nawozów sztucznych . 125.582 „ nasion .
71.058 „ maszyn (674 sztuk) 979.643 „ pasz i mąki.
1.970.000 „ węgla .
— — drzewek owocowych
6,786.283 kg.
Poważna kwota przeszło pół miliona koron za zamówienia Kółek rolniczych, uskutecznione w ciągu jednego roku za pośrednictwem Zarządu głównego, jest z jednej strony wynikiem konsekwentnej i wytrwałej pracy Zarządu głównego nad wyszkoleniem Kółek rolniczych w zbiorowem działaniu, z drugiej strony dowodem wyrabiania się wśród Kółek coraz żywszej świadomości zadań, ciążących na nich, jako na stowarzyszeniach zawodowych małorolnej ludności.
gółowo w nich objaśnione, zestawiamy w sumarycznych wynikach. Zarząd główny pośrednicz}’! Kółkom rolniczym w roku sprawozdawczym w zakupnie:
za 262.802’— kor.
55.543’32 „
„ 69.06289 „
90.580-58 „
„ 20.365-50 „
10.218 sztuk w 7.851’— „
razem za 506.205-29 hor.
Wyrobiwszy sobie zaufanie Kółek rolniczych i przekonawszy je, że odnoszenie się z zamówieniami do Zarządu głównego jest najwłaściwszą drogą pokrywania potrzeb członków w artykułach rolniczych, możemy już obecnie śmiało podjąć te kroki, które zmierzają do wytworzenia silniejszych podstaw dla naszej pośredniczącej działalności.
Ogólnej Radzie w Jarosławiu zostaną przedłożone wnioski, dotyczące tej sprawy.
Q) Al<c)a Towarzystwa wobec l<lęsl(i posuchy z r. 1904.
W sprawozdaniu za rok 1904 przedstawiliśmy przebieg akcyi Towarzystwa, podjętej celem niesienia pomocy ludności dotkniętej klęską posuchy, jednak ostatecznych wyników nie mogliśmy przedłożyć, ponieważ rachunki nie były jeszcze ustalone. Ze względu, że poprzednie sprawozdanie zawierało najgłówniejsze daty, obecnie ograniczyć się możemy na podanie do wiadomości sprawozdania z akcyi i rachunków, przedłożonego c. k. Namiestnictwu na ręce Krajowego Komitetu ratunkowego :
L. 23721.
Wysokie c. k. Prezydyum Namiestnictwa! Zarząd główny Towarzystwa Kółek rolniczych ma zaszczyt przedłożyć pod 1) szczegółowe zestawienie dostaw paszy i artykułów żywności, uskutecznionych dla ludności włościańskiej, dotkniętej klęską posuchy w r. 1904 oraz alegata służące do udokumentowania rachunków. Na akcyę ratunkową
otrzymał Zarząd główny Towarzystwa następne kwoty:
1) reskryptem Wysokiego c. k. Prezy-
dyum z 22. września 1904 r. L.
12.667/pr. . . . 20.000 K
2) reskryptem Wysokiego c. k. Prezy-
dyu z 23. marca 1905 r. L. 3.623/pr. 30.000 „
3) reskryptem Wysokiego c. k. Prezy-
dyum z 26. kwietnia 1905 r. L.
5.073/pr…………………….. 50.000 „
4) reskryptem Wysokiego c. k. Prezy-
dyum z 3. czerwca 1905 r.L. 6839/pr. 20.000 „
Razem 120.000 K
Przy pomocy udzielonych funduszów Zarząd główny Towarzystwa Kółek rolniczych wykonał następujące dostawy w cetnarach metrycznych: makuchów . . 1.051
otrąb . . . 34.49P125
78
omiecicy 1.545
mąki pastewnej 1.597-5
owsa 2.946-5
jęczmienia 1.295″5
słomy 5.379-27
siana * 867-5
ziemniak w 3.637
buraków pastewnych 450
grochu 280
wyki 34
łubinu 36
hreczki 8-1
pszenicy ozimej 27
żyta ozimego . 44
żyta jarego
pszenicy jarej 5’5
mąki 85
fasoli 300-30
koniczyny czerwonej 152-21
rzepy, brukwi i t. p. 3’37;
Razem cetnarów metr. 54.237-88
czyli 542 wagonów na 10.000 kg. ogólnej wartości 516.248 I< 61 h.
Przy dostawach tych wydano z funduszów zapomóg wedle dołączonych zestawień:
a) na opust z ceny 70.076 K 41 h.
b) na zwrot kosztów przewozu kolejowego 46.139 „ 23 „
c) na rachunek manca 4.268 „ 56 „
Razem 121.384 K 10 h.
Odnośnie do ceny zakupna wynosi ogólna kwota udzielonych opustów i opłaconych kosztów 23 V* °/o •
Jak szczegółowe rachunki przedstawiają, kwoty przyznanych opustów byty zastosowane w nierównomiernej wysokości dla poszczeg lnych dostaw. Z zasady nie udzielano żadnych subwencyi dla dostaw, przeznaczonych nie do rozdziału, lecz do rozprzedaży między włościańską ludność i tu ograniczono pomoc tylko do pośrednictwa w zakupnie. Do korzystania z zasiłków uprawnione były tylko zbiorowe zgłoszenia Kółek rolniczych względnie Zwierzchności gminnych z wymienieniem osób, ubiegających się o pomoc, z wykazem ich żywego inwentarza i ilości zapotrzebowania. Wysokość opustu stosowano z jednej strony do cen nabycia. Gdy ceny zakupna były niższe, udzielano 10°/0 zapomogi, gdy na wiosnę ceny podniosły się o 20 do 25%, kwotę subwencyi podwyższone do 20%. Z drugiej stony stosowano opust do rozmiarów klęski, która daną miejscowość nawiedziła. Zasiłki podniesiono do wysokości 20% od ceny i do zwrotu kosztów przewozu dopiero w porze największego braku paszy. Na słomę, siano, ziemniaki udzielano jak najdalej idących ulg ze względu na to, że artykuły te miały wysoką cenę i w stosunku do swej wartości opłacają wysoką naleźytość przewozową.
Z kwoty na rachunek manca w wysokości 4.368 K 10 h. przypada prawie połowa, bo 2.087 K 82 h. na pokrycie kosztów wypożyczenia worów i braku w zwrotach worów a że w obrocie było
worów około 80.000 wartości co najmniej 25.000 K więc manco to w stosunku do wartości worów wynosi około 8%. Drugą główną pozycyę manca stanowi naleźytość za pośrednictwo w zakupnie, wynosząca 775.2. Trzecią pozycyę manca tworzą uboczne dopłaty przj’ dostawie otrąb wojskowych w wysokości 308 K 34 h. Jeżeli te trzy po-zycye odejmiemy od og lnej kwoty zużytej na manco, pozostanie na wyrównanie rzeczywistych ubytków przy wszystkich dostawach 1097 K 10 h.
Jak z rachunków przez nas przedłożonych wynika wynosiły:
rozchody akcyi ratunkowej 121.384 K 10 h. uzyskane zaś zasiłki . 120.000 „
pozostał zatem niedobór w kwocie 1.384 K 10 h.
Niedob r ten pokryty został na razie z pozostałości funduszu, zebranego ze składek celem niesienia pomocy ludności, dotkniętej klęską powodzi w r. 1903. Oprócz wyżej wykazanego niedoboru Zarząd główny Towarzystwa pokrył na razie z fundusz iw Towarzystwa wszelkie koszta administracyjne akcyi pośredniczącej. Z koszt w tych wstawione są w ogólny rachunek tylko dwie drobne pozycyę na koszta druk w pod liczbami 753 i 754, wynoszące razem 29 K 40 h.
Tymczasem do wykonania tak znacznej w rozmiarze akcyi zakupna i rozdziału różnorodnych artykuł w oraz do przeprowadzenia korespondencj i i zestawień rachunk w potrzeba było powiększenia sii biurowych, ponadto udzielenia urzędnikom biura, zajętym po za godzinami urzędowemi pracą nad akcyą ratunkową, dodatkowego wynagrodzenia. Również pokryto z funduszów Towarzystwa znaczne wydatki na portorya listów zwykłych i poleconych, licznych telegram w i na opłatę przeka-z w. Rachunk w tych nie prowadzono jednak osobno, gdyż urządzenie rozdziału w dziale ekspedycyjnym między sprawami Towarzystwa a sprawami akcyi ratunkowej i kontrolowanie, czy czynności te należycie przeprowadzono, byłoby tylko zabrało wiele czasu ą ponadto podniosło znacznie koszta tej manipulacyi.
Uwzględniając jednak, że w ciągu roku t. j. od 1. września 1905 r. do 31. sierpnia 1906 r. a więc podczas akcyi ratunkowej og lne koszta na portorya wynosiły 3.198 K 49 h. przypada na koszta samej akcyi, mającej najdroższe wysyłki, bo przeważnie listy polecone, przekazy i telegramy, najmniej 7» ogólnej kwoty wydatk w.
Szczeg Iowo przedstawiają się wydatki na cele akcyi ratunkowej w dziale administracyjnym, pokryte na razie z fundusz iw Towarzystwa, następująco:
1) na pomocnicze siły biurowe
od 1. października 1905 r. do 30. września 1905 r. . . 872 K
2) na wynagrodzenie urzędni-
ków biura za nadobowiązkowe czynności …. 1200 K
3) na portorya . . 1066 K 16 h.
Razem 3138 K 16 h.
79
Ponieważ zaś wykazany niedobór wynosi . . 1384 K 10 li.
przeto og lny niedob T wynosi 4.532 K 26 h.
Przedkładając Wysokiemu c. k. Prezydyum Namiestnictwa niniejsze rachunki, zwracamy się z uprzejmą prośbą o łaskawe dodatkowe wyasygnowanie wykazanej kwoty niedoboru z pozostałości funduszu zapomogowego względnie z funduszu dyspozycyjnego. Kwota 1.384 K 10 h. jako pozostałość ze składek na ludność, dotkniętą powodzią, tworzy w rękach Zarządu gl wnego fundusz zapasowy, z którego w razie nowej klęski spieszyć można z pomocą. Z funduszu tego na przykład uskutecznić można było zadatkowane za-kupna pierwszych 15 wagon »w otrąb i 5 wagonów makucha podczas zeszłorocznej klęski, zanim zostały wyasygnowane zapomogowe fundusze, udzielone przez Wysokie Prezydyum Namiestnictwa. Druga część niedoboru w kwocie 3.138 K 16 h. obciążyła w wysokim stopniu skromne fundusze Towarzystwa, kt Te i tak okazują się niewystarczające na pokrycie normalnych potrzeb Zarządu głównego.
Wprawdzie reskryptem z 3 czerwca 1905 r. L. 6839 zawiadomiło c. k. Prezydyum Namiestnictwa, że kredyty udzielone Zarządowi głównemu nie mogą być przekroczone, jednakowoż ośmielamy się podnieść tę okoliczność, że naw’et przy najściślejszem kalkulowaniu rozchodów utrzymanie się dokładne w granicach rozporządzalnej kwoty jest niemożliwe, tern więcej, że wiele wydatków było zupełnie nieprzewidzianych. Tak n. p. przypuszczać nie mogliśmy, że przy ostatecznym rozrachunku z Oddziałem handlowym ck. Towarzystwa gospodarskiego za dostawy uskutecznione przez Hornika (pOz. 313-346) pokryć nam wypadnie kwotę 1195 K 65 h. za refakcyę młynarską, dalej, że rachunki za worki do dostaw osiągną razem 2087 K 32 h., bo rachunki otrzymaliśmy dopiero po całkowitem ukończeniu interesów z odnośnym dostawcą a więc już po załatwieniu samej akcyi ratunkowej. Trzecią ważną rubryką niespodziewanych wydatków tworzyły koszta przewozu kolejowego a właściwie dopłaty, które przez tak zwane „Mangelsnoten” ściągano od odbiorców w miesiąc albo nawet dwa i trzy po dostawie, a które z funduszów zapomogowych zwracać musieliśmy. Wreszcie wobec ogromnego napływu zgłoszeń o paszę w miesiącach maju i czerwcu, gdy choroba lamikostu groźnie wystąpiła, nie mogliśmy wstrzymywać koniecznej akcyi wobec wołania ludności o spieszną pomoc trwożliwem deponowaniem resztek funduszu na ewentualne rezerwy, gdyż gdyby nam było wypadło zwrócić część oddanych nam do dyspozycyi funduszów, mielibyśmy niejako na sumieniu tę część ludności, która wolała o pomoc a przez nas jej nie uzyskała.
Już i tak, widząc brak funduszów, nie mogliśmy udzielić zwrotu kosztów przewozu przy dostawach wymienionych pod liczbami 284, 325, 343, 370, 377, 379, 380, 382, 384, 385, 388, 406, 436, 457, 497, 498, 507, 510 i 534 mimo, że były
przyobiecane i że odbiorcom sprawiliśmy przykry zawód. Gdyby to było możliwe, prosimy o uwzględnienie dodatkowe tych dostaw.
Usprawiedliwić jeszcze jesteśmy zobowiązani opóźnienie z przedłożeniem sprawozdania. Jak załączone jednak kwity świadczą, niektóre wypłaty uskutecznić mogliśmy dopiero w listopadzie a o-statnie nawet w grudniu (dopłaty do ck. magazynu prowiantowego w Stanisławowie wskutek złego obliczenia należytości przez magazyn przy-wysyłce otrąb), dalej wpłynęło na opóźnienie to, że wzory, wedle których rachunki mają być przedłożone, otrzymaliśmy dopiero przy samym końcu akcyi ratunkowej tak, że cały materyal przygotowany w inny sposób, grupować musieliśmy odpowiednio do wzorów.
W przekonaniu, że z poruczonej nam akcyi wywiązaliśmy się w myśl oczekiwań Wysokiego ck. Prezydyum Namiestnictwa a zarazem i ku zadowoleniu ludności, dotkniętej klęską posuchy, oraz składając w imieniu tejże ludności wyrazy wdzięcznego podziękowania, upraszamy raz jeszcze Wysokie Prezydyum ck. Namiestnictwa o łaskawe dodatkowe wyasygnowanie kwoty 4522 K 26 hal., którą pokryć musieliśmy na razie z funduszów na inne cele przeznaczonych.
Lwów, dnia 14 grudnia 1905 r.
Sekretarz: Wice-Prezes:
Dr. B. Dulęba m. p. Dr. Steczkowski m. p.
Przedłożenie rachunków c. k. Namiestnictwa na ręce Krajowego Komitetu ratunkowego z dnia 14 grudnia 1905 r. nie było jeszcze definitywnem zakończeniem akcyi pod względem kasowym.
Wykazany w podaniu do c. k.
Namiestnictwa ogólny niedobór w
kwocie …… 4.522’ 26 kor.
powiększył się o następujące wypłaty, które dodatkowo uskutecznić musiano:
26/11. 1906. Kolei państwowej we Lwowie za fracht otrąb wojskowych do K. r. Rakszawa . . 63’30 „
23/111. 1906. Kolei państwowej we Lwowie za fracht otrąb wojskowych do K. r. Roczyny . . 57’10 „
28/111. 1906. Kasie kolejowej w Stryju za fracht otrąb wojskowych do K. r. Machliniec *) . . 46’— »
12/V. 1906. Kółku rolniczemu Jeleśnia zwrot należnych kosztów przewozu wagona otrąb i wagona owsa …… 302’60 „
Razem . . 4.991’26 kor.
•) Trzy wymieniono tu wysyłki wysiane zostały za brunatnymi listami przewozowymi, przy których kolej nałeżytość przewozową kredytowała. O uiszczenie tej należytości upomniała się kolej dopiero w 7—9 miesięcy po dokonanej dostawie.
80
Niedobór ten jednak umniejszy! się o zwrot refakcyi z Oddziału handlowego c. k. Tow. gospodarskiego z dnia 28/XII. 1905 r. w kwocie 1.247’57 kor. i o wyreklamowaną od kolei nadwyżkę kosztów przewozu z 1 /IV. 1906 w kwocie 470’79 kor.
Razem…………………………..1.718’36 „
Niedobór wynosił zatem 3.272’90 kor.
Niedobór ten na razie pokryty został w jednej części z pozostałości funduszu ratunkowego, powstałego ze składek w r. 1903 a wynoszącego według szkontra przeprowadzonego przez Komisyę rewizyjną na dniu 8-go maja 1905 r. (XII. sprawozdanie roczne Tow. Kółek rolniczych za r. 1904) kwotę 1.413’89 kor., reszta zaś w kwocie 1,859’04 kor. z funduszów Towarzystwa.
Spodziewamy się, że c. k. Namiestnictwo po zbadaniu rachunków wykazany niedobór nam zwróci.
II) Działalność Towarzystwa na polu obrony pożarnej,
Na mocy układu zawartego z Krajowym Związkiem ochotniczych straży pożarnych i w myśl postanowień odpowiednio w tym celu uzupełnionego statutu Towarzystwa podjęliśmy od r. 1904 obok głośnych zadań oświatowych, rolniczych i handlowych akcyę tworzenia obrony pożarnej po gminach wiejskich kraju. Mimo ogromu czynności, które mamy do spełnienia w podstawowych kierunkach naszej działalności, uważaliśmy za nasz obowiązek skierować naszą pracę ku systematycznemu organizowaniu i utrzymywaniu obrony pożarnej po wsiach z następujących motywów:
Jako Towarzystwu, powołanemu do czuwania nad dobrobytem ludności włościańskiej, ujść nie mogły z pod uwagi milionowe straty, które ludność ta rok rocznie ponosi z powodu klęsk pożaru. Z tego powodu od chwili powstania Towarzystwa rozwijaliśmy za przykładem wielkopolskich Kółek rolniczych żywą agitacyę za kryciem ogniotrwałym materyałem budynków i za ubezpieczaniem się od ognia a oprócz tego nawoływaliśmy tak na zebraniach, jak i za pomocą organu Towarzystwa i za pomocą odezw i rozsyłanych plakatów do stosowania środków ostrożności w obchodzeniu się z ogniem, do sadzenia drzew około zabudowań, wreszcie zachęcaliśmy do zakładania straży pożarnych.
Lecz właśnie pod tym ostatnim a tak doniosłym względem zauważyliśmy, że zachęta nie jest dostatecznym środkiem działania. Lud wiejski jest trudny do podjęcia każdej nowej akcyi tern więcej wtedy, gdy mu się nie ukaże zaraz utartego szlaku, który go do urzeczywistnienia podjętej myśli doprowadzi. Mimo zachęty naszej Kółko rolnicze jako takie nie uznawało się za powołane do utworzenia obrony pożarnej w gminie, bo nie miało w statucie wyraźnie przepisanego tego zadania; mogło się zatem obawiać zarzutów, że niepotrzebnie wkracza w sprawy do niego nienależne. Pozostawały mu przeto, jeżeli działać chciało, dwie drogi: albo wpłynąć na Zwierzchność gminną, aby zorganizowała straż gminną, albo zająć się utworzeniem ochotniczej straży na osobnym statucie opartej. Pierwsza droga była prawie w regule zawodna, bo Zwierzchność gminna, troszcząca się rzeczywiście o dobro mieszkańców, nie potrzebo-
wała impulsu i naglenia ze strony Kółka rolniczego, niedbała zaś i nie troszcząca się o zapewnienie obrony pożarnej w gminie z tern większym uporem sprzeciwiała się jej wprowadzeniu, im więcej ją o to naglono.
Druga droga: zawiązanie straży pożarnej na osobnym statucie była na ogół dla stosunków wiejskich za uciążliwa, bo wymagała dopełnienia różnych formalności, połączonych z zawiązaniem ochotniczej straży, wymagała dalej, skoro straż należycie prosperować i rozwijać się miała, wejścia w ściślejszy stosunek z Krajowym Związkiem ochotniczych straży pożarnych, organizacyą, mającą mimo swego doniosłego znaczenia za mały kontakt z sferami włościańskiemu Uwzględnić przy tern należy, że ludność włościańska nie jest zbyt skłonna i skora do tworzenia w jednej i tej samej gminie kilku stowarzyszeń, z tych samych osób się składających, ku spełnieniu różnych celów, i woli, by jedna i ta sama organizacya ku zaspokojeniu wszystkich ich potrzeb i zadań służyła.
Z tych to powodów, mimo, że w Przewodniku Kółek rolniczych z r. 1899 i 1900 podaliśmy szczegółowe i wyczerpujące informacye o zawiązywaniu ochotniczycn straży pożarnych wiejskich, zachęta nasza do tworzenia obrony pożarnej po wsiach spowodowała zaledwie kilka Kółek rolniczych do założenia straży.
Słaby ten wynik wobec coraz gwałtowniej występującej potrzeby stawienia tamy groźnym pożarom po gminach naszych, nałożył na nas obowiązek silniejszego ujęcia sprawy tej w rękę i in-tenzywniejszego się nią zajęcia, słowem przejścia od zachęty do czynu.
Podejmując się jednak tej sprawy na szersze rozmiary, świadomi byliśmy, że bierzemy nowy ciężar na siebie i że ponadto narazić się możemy na zarzuty, że wkraczamy na teren, który zasadniczo w zakres naszego działania nie wchodzi. Jeżeli jednak nie zawahaliśmy się, to dla tego, iż znając dokładnie stosunki nasze włościańskie, wiedzieliśmy, iż myśl przez nas rzucona prz3’jmie się, bo ułatwia inteligentniejszej ludności wiejskiej, skupionej po Kółkach rolniczych, wytworzenia orga-nizacyi, któraby w razie klęski pożaru niosła skuteczną, bo należycie zorganizowaną pomoc, z dru-
81
giej znów strony ufaliśmy, że wyniki, którymi stopniowo wykazywać się będziemy mogli, złożą najlepszy dowód, iż akcya nasza pożarnicza, choć ubocznie tylko w zakres spraw naszych wchodząca, jest akcyą pożyteczną a była dla tego wskazaną, że bez ingerencyi Kółek niejedna gmina jeszczeby lata czekać musiała, zanimby się zorganizowaną strażą pożarną wykazać mogła.
W tej systematycznie już i planowo ułożonej nowej akcyi na polu pożarnictwa zyskaliśmy życzliwe poparcie ze strony Kraj. Związku ochotniczych straży pożarnych. Związek, nie mając styczności z ludnością włościańską a tern samem punktu oparcia dla swego działania po wsiach, uznał za wskazane wejść z nami w układ, by z pomocą naszą działać pośrednio na sfery, dla siebie trudno dostępne, a jako patron objąć nadzór nad technicz nem urządzeniem i prowadzeniem organizujących się ochotniczych straży Kółek rolniczych.
Od lipca roku 1903 po dzień 15. czerwca r. 1906 a więc w ciągu niespełna 3 lat powstało przy Kółkach rolniczych 129 ochotniczych straży pożarnych.
Na pozór zdawać się może, że to liczba niewielka, wystarczy jednak zaznaczyć, iż tworzy ona obecnie już 46°/o krajowych ochotniczych straży związkowych, opartych na osobnym statucie.
W ciągu r. 1905 została przeprowadzona lu-stracya 64 straży pożarnych Kółek rolniczych. Straże te rozporządzają 81 sikawkami. Mimo, że straże pożarne Kółek rolniczych nie mają obowiązku umundorowania się, to jednak na 64 straży już w 15 zostało zaprowadzone umundurowanie a 7 straży posiada obecnie nawet sztandary. Zlustrowane straże te były czynne przy 169 pożarach, i zyskały za spieszną i skuteczną pomoc 36 uznań na piśmie od gmin i obszarów dworskich.
Nie są więc straże pożarne Kółek rolniczych fikcyjnymi tworami, lecz żywymi, działającymi i świadomymi swych celów organizmami w łonie Kółka rolniczego.
Przekonani zaś jesteśmy, że posuwać się będą dalszą drogą naturalnego rozwoju, ponieważ zawdzięczają swe powstanie nie sztucznej presyi z góry, lecz zrozumieniu potrzeby obrony pożarnej u dołu.
Ludność włościańska bowiem nie jest niechętna tworzeniu ochotniczych straży i stworzyć zdoła ruchliwe i czynne korpusy strażackie, byle tylko ruchliwszym jej przedstawicielom wskazać krótką drogę, prowadzącą do urzeczywistnienia podjętej myśli. Tę drogę właśnie wytyczyliśmy ludności włościańskiej, dając jej możność zawiązywania straży przy Kółkach rolniczych.
Każda organizacya jednak wymaga, by się należycie rozwijać i wzmacniać mogła, opieki i kontroli, pouczeń i pomocy, wszystko to zaś musi być zastosowane do stosunków i ram, w których dana organizacya się mieści. Z tych powodów, nie rozporządzając funduszami potrzebnymi na ten cel, zwróciliśmy się do Rady nadzorczej Towarzystwa wzajemnych ubezpieczeń o przyznanie subwencyi
na instruktorów pożarniczych Kółek rolniczych w kwocie 6000 koron i na koszta urządzania kursów pożarniczych względnie na koszta współdziałania przy urządzaniu kursów w kwocie 2000 K, uzyskaliśmy jednak zasiłek tylko w kwocie 3000 koron. Ponieważ udzielona nam pomoc okazała się w stosunku do zadań niewystarczającą, w roku bieżącym ponownie zwróciliśmy się o udzielenie zasiłku w żądanej powyżej wysokości.
Obecnie Zarząd główny rozporządza 1 instruktorem pożarniczym. Wobec wzrastającej liczby straży pożarnych Kółek rolniczych, podołać on czynnościom swym nie może. Pomocy bowiem jego żądają coraz liczniej Kółka rolnicze, mające zamiar zorganizowania straży. W miejscowościach takich musi on przedstawić warunki niezbędne przy powstaniu straży, musi dobrać odpowiednie osobistości na kierujące organa straży, musi przeprowadzić praktyczne ćwiczenia. Zależnie od tego, czy z danej miejscowości uczestniczyły już pewne osoby w kursach pożarnictwa lub nie, potrzebuje on na to nieraz dłuższego czasu.
W drugim rzędzie zadaniem jego jest skontrolowanie, czy straże powstałe samorzutnie, bez ingerencyi instruktora, należycie rozumieją swe zadanie. Dalej kontrolować on musi istniejące straże, by zbadać, czy nie popadły w zastój. W ciągu roku jeden instruktor zdoła co najwyżej 60—80 straży zlustrować, bo uwzględnić należy, że’ nie każda pora roku do tego się nadaje, i że instruktor prócz lustracyi ma do spełnienia agitacyjne czynności przed kursami.
Jedną z zasadniczych czynności bowiem instru-ktrora jest wyszukiwanie odpowiednich osobistości na kursa pożarnictwa i objaśnianie ludności wiejskiej o znaczeniu kursów pożarnictwa. Uznały to Rady powiatowe. I tak Rada powiatowa w Brzesku pismem z 13. kwietnia 1906 L. 2309 komunikuje nam: „wysyłanie przed rozpoczęciem kursu instruktora do miejsca, gdzie się ten ma odbyć, ułatwia znacznie przeprowadzenie kursu, ma się bowiem w tym razie już do czynienia z materyalem pouczonym poprzednio o celu i zadaniu kursu i przygotowanym do nauki “. Rada powiatowa bocheńska zaś taką wydaje opinię w piśmie z 12. kwietnia 1906 L. 1828: „Naszem zdaniem poprzedzenie kursu pożarnictwa przez agitacyjną podróż instruktora straży ochotniczych po gminach danego powiatu jest bardzo pożyteczne i dla sprawy korzystne, w wielu bowiem gminach ludność, względnie Rada gminna, dopiero z jego ust dowiaduje się o korzyściach i pożytku straży ogniowych wiejskich i decyduje się wysłać uczestnika na kurs, czegoby bez tej informacyi bezwarunkowo nie uczyniła”. Podobnie brzmi pismo Rady powiatowej w Łańcucie z 18. kwietnia 1906 r. L. 1769 następującej treści: „Wstępna agitacyjna działalność funkcyonaryusza Szanownego Zarządu jest bardzo wskazana dla powiatowych kursów pożarnictwa, gdyż w ten sposób zyskuje się na kurs uczestników, poprzednio dokładnie o celu i zadaniu kursu poinformowanych, a więc do nauki podatniejszych”.
6
82
Tej samej opinii udzielą z pewnością Rady powiatowe w tych powiatach, gdzie instruktor nasz w bieżącym roku był czynny.
Pozwolimy sobie jeszcze zacytować opinię Rady powiatowej w Rudkach z 21. kwietnia 1906 r. L. 1187. Brzmi ona:
„Instruktor ochotniczych straży pożarnych zajmował się w tutejszym powiecie organizacyą ochotniczych straży pożarnych przy Kółkach rolniczych w Beńkowej Wiszni, Podhajczykach, Koniuszkach Siemianowskich, Buczałach, Chłopach, Tuliglowach i Rumnie, w ten sposób, że w każdej z tych miejscowości w przeciągu jednego dnia zebra! odpowiednią ilość ochotników, odbywał z nimi praktyczne ćwiczenia, a następnie przeprowadzał organi-zacyę. W ten sposób powstały w tych miejscowościach ochotnicze straże pożarne, które odpowiadały swemu celowi. Obecnie ma się rzecz gorzej, ponieważ wskutek upływu czasu a braku peryodycznych lustracyi, organizacya tych straży nieco się rozluźniła. Z tych powodów uznaje Wydział powiatowy za pożyteczną i niezbędną tego rodzaju instytucyę nie tylko dla zawiązywania się straży pożarnych, ale nadto dla dalszego nadzoru i kierownictwa zorganizowanemi już strażami ocho-tniczemi, przez urządzanie peryodycznych lustracyi.”
W opinii tej mamy najsilniejsze poparcie postawionego przez nas twierdzenia, że jeden instruktor pożarnictwa dla strażackiej organizacyi Kółek rolniczych wobec ciągłego przyrostu straży nie wystarcza.
Usilnem zatem staraniem Zarządu głównego będzie uzyskać pomoc na drugiego instruktora, aby rozpoczęta i pomyślnie rozwijająca się praca nie uległa wykolejeniu lub zaniedbaniu przez brak pomocy i kontroli.
Instruktorem ochotniczych straży Kółek rolniczych jest p. Józef Sroka, który ukończył krajowy kurs pożarnictwa w r. 1903.
W roku 1905 objechał on przedewszystkiem 156 gmin i Kółek rolniczych w 7 powiatach, gdzie zapowiedziane zostały przez Krajowy Związek ochotniczych straży pożarnych trzy względnie czterodniowe kursa pożarnictwa już to wyłącznie dla Kółek rolniczych, już też wspólnie dla członków Kółek rolniczych i reprezentantów gmin. Zadaniem jego było pouczyć mieszkańców o znaczeniu tych kursów dla umocnienia obrony pożarnej w gminie i o konieczności wysiania na nie odpowiednich osobistości. Dalej udzielał on przy tej sposobności informacyi, jak się straże pożarne organizuje i w jakie przybory i przyrządy zaopatrzyć je należy, aby odpowiedziały swemu zadaniu.
Kursa odbyty się w r. 1905 w następujących powiatach: 1) Łańcut, 2) Przemyślany, 3) Brzesko,
4) Husiatyn, 5) Nisko, 6) Bochnia, 7) Tarnów.
W Brzesku wobec zgłoszenia się na kurs przeszło 100 uczestników, urządzone zostały 2 kursa, jeden wyłącznie dla reprezentantów gmin, drugi dla uczestników z Kółek rolniczych.
Naukę na kursach przeprowadzali pp. instru-ktorowie z Krajowego Związku ochotniczych straży
pożarnych. Na kursach w Łańcucie, Przemyślanach, Brzesku, Nisku i Bochni współdziałał ze strony Zarządu głównego Dr. Bronisław Dulęba, który reprezentantom Kółek objaśniał stosunek zachodzący między Kółkiem rolniczem a ochotniczą strażą pożarną Kółka i udzielał szczegółowych informacyi o zakładaniu straży przy Kółkach rolniczych.
Po za czynnościami przygotowawczemi do kursów pożarniczych, zajmował się instruktor lu-stracyami ochotniczych straży pożarnych oraz udzielaniem wskazówek o organizacyi straży w tych Kółkach rolniczych, które się o pomoc w tej sprawie odniosły do Zarządu gł iwnego. Objechał on w tym celu w 1905 r. 77 miejscowości, razem zatem z poprzedniemi był czynny w ciągu roku w 233 gminach.
C2yhaz ochotniczych straży pożarnych Ftółeh
rolniczych.
Bochnia:

Kobyle,

Krolówka,

Łapczyca,

Ostrów królewski,

Trzciana,

Wiśnicz stary,

Wrzępia.
B u cz a c z:

Podzameczek,

Potok złoty.
Brzesko:

Borzęcin górny,

Jadowniki podgórne,

Maszkienice,

Strzelce wielkie,

Szczurowa,

Wola przemykowska,

Zaborów.
Brzeżany:

Kozłów.
Dąbro w a:

Demblin,

Jadowniki mokre,

Łubiczko,

Mędrzechów,

Miechowice małe,

Miechowice wielkie,

Nieciecza,

Odmęt,

Olesno,

Radgoszcz,

Wola rogowska.
Dobromil:

Posada nowomiejska.
— 83 —
Husiatyn:

Czarnokońce,

Hadynkowce,

Jabtonów,

Żabińce.
Jarosław:

Chorzów,

Cieszacin wielki,

Zarzecze.
Jasio:

Czeluśnica,

Łączki,

Lęki,

Wojaszówka,

Wrocanka,

Szebnie.
Kamionka strumiłowa:

Milatyn nowy.
Kolbuszowa:

Trzęsówka.
Kraków:

Czernichów,

Wyciąże.
Krosno:

Myścowa.
Limanowa:

Kamienica.
Lwów:

Basiówka.

Chrusno nowe,

Czyszki,

Falkenstein,

Glinna,

Hołosko wielkie,

Kamienopol,

Kościejów,

Kozielniki,

Krotoszyn,

Krzywczyce,

Kulparków,

Malechów,

Podsadki,

Rakowiec,

Rzęsna polska,

Serdyca,

Siemianówka,

Sokolniki,

Zamarstynów,

Zaszków,

Zimnawoda,

Zimnawódka,

Żubrza,

Żydatycze.
Łańcut:

Gać,

Mikulice,

Sietesz,

Tryńcza.
Mielec:

Rożniaty.
Myślenice:

Wola radziszowska.
Nadworna:

Śty Józef.
Nisko:

Bieliny,

Dąbrowica,

Kamień,

Nisko,

Przędzel,

Racławice,

Łętownia.
Nowy Sącz:

Biegonice,

Mostki,
Pilzno:

Blaszkowa,

Jodłowa,

Róża,

Siedliska.
Przemyśl:

Grochówce,

Pralkowce.
Przemyślany:

Alfredówka,

Majdan lipowiecki,

Świrz.
Rohatyn;

Sąrnki dolne.
Ropczyce:

Borek wielki,

Mała.
Rudki:

Andryanów,

Bieńkowa Wisznia,

Buczały,

Chłopy,

Katarynice,

Koniuszki Siemianowskie,

Tuligłowy.
Rzeszów:

Boguchwała,

Kraczkowa,

Zaczernię.
G
84
Sambor:

Biskowice.
Sanok:

Głębokie,

Klimkówka,

Nowotaniec,

Pakoszówka,

Pisarowce,

Posada jaćmierska,

Strachocina.
Tarnobrzeg:

Majdan zbydniowski.
Tarnów:

Skrzyszów,

Szynwald,

Zalasowa.
Trembowla:

Naluże.
Wadowice:

Targanice I.

Targanice II.
Wieliczka:

Grabie,

Biskupice.
Złoczów:

Pomorzany.
I) Działalność oświatowa.
I. Zasilanie bibliotek
Jak w latach poprzednich, tak i w roku sprawozdawczym Zarząd główny wielką przykładał wagę do działalności oświatowej, tak zawodowej, jak i ogólnej i starał się ją prowadzić, o ile to było możliwe, w granicach jak najszerszych.
Wielką pieczą otaczał Zarząd główny biblioteki Kółek rolniczych jako najlepsze środki szerzenia oświaty. Do każdego nowo zawiązanego Kółka rolniczego wysyłaliśmy małą biblioteczkę, składającą się z mniejwięcej pięćdziesięciu dziełek. Uwzględnialiśmy przytem przedewszystkiem książki treści rolniczej, popularnie pisane, nadające się do wspólnego odczytywania na niedzielnych zebraniach Kółka. Zebrania takie, które każde Kółko wedle statutu powinno urządzać, przyczyniają się w wielkim stopniu do szerzenia zawodowej wiedzy rolniczej, a oprócz tego usuwają szkodliwy wpływ karczmy, chronią od innych bezmyślnych lub gorszących rozmów i zabaw i temsamem wpływają na umoralnienie ludu.
Ponieważ Towarzystwo nie posiada funduszów potrzebnych na ciągłe zasilanie bibliotek nowo wy-dawanemi dziełkami, zaslugującemi na rozpowszechnienie, Zarządy Kółek starać się musiały o powiększanie biblioteki czy to przez zakupna z wkładek członków, czy też przez dary osób przychylnych dla Kolka.
Oprócz wysyłania do nowo zawiązanych Kó-
Kólek rolniczych.
łek małych bibliotek, zasilało się wedle możności czytelnie starszych Kółek, gdzie dawniej wysłane książki uległy zniszczeniu. Naturalnie wszystkich podań, napływających o zasilanie bibliotek, uwzględniać nie mogliśmy, gdyż szczupłe fundusze, na ten cel przeznaczone, na to nie pozwalały.
W ciągu roku sprawozdawczego wysłaliśmy bezpłatnie do nowo zawiązanych Kółek B’850 książek, do dawniejszych zaś T588, razem 10’408 książek. (W r. 1904 wysłaliśmy bezpłatnie 7-382, a w r. 1903—5-855 książek). W ostatnim roku wysialiśmy więc przeszło 3 000 książek więcej niż w roku poprzednim, a dwa razy tyle co w roku 1903. Cyfry te najlepiej świadczą o rozszerzeniu działalności Zarządu głównego na tern polu.
By ułatwiać Kółkom rolniczym zakupno książek, Zarząd główny tak, jak i w latach poprzednich, zakupywał je w większej ilości od nakładców i księgarzy i odstępywał je po cenach zniżonych, dopłacając resztę z funduszów Towarzystwa.
Jaki jest stan bibliotek Kółek i ile osób z nich korzystało w roku sprawozdawczym, o tern daje dokładny obraz statystyczne zestawienie według nadesłanych sprawozdań.
Poniżej podajemy, jak w sprawozdaniu lat ubiegłych, szczegółowe zestawienie książek wysłanych do bibliotek Kółek rolniczych.
Z wydawnictw Macierzy polskiej.
1) Dr. Kazimierz Miczyński — „Rolnik wzorowy” 142 cgz.
2) Froń — „O hodowli drzew i krzewów owocowych” 20 egz.
3) Józef Brykczyński — „O lesie i drzewach przypol-nych‘‘ 52 egz.
4) Mieczysław Kowalewski — „O zwierzętach szkodli. wych i pożytecznych w gospodarstwie” 100 egz.
5) Władysław Szybiński — „Uprawa roślin pastewnych” cz. II. 177 egz.
6) A. Herget — „Warzywnictwo” 176 egz.
7) Władysław Szybiński—„Nauka o nawozach”— 55 cgz.
85
8) Kubicki — „Wcterynarya popularna1- 179 egz.
9) M. S. — Rady dla utrzymujących buhaje rozpłodowe”
2 egz.
10) M. C. Prawdzie — „Praktyczne rady i wskazówki chowu królików11 77 egz.
11) J. Mielnicki — „Pogadanki o hodowli ryb“ 3 egz.
12) Maciej Moraczewski — „O budowie zagród włościańskich” 50 egz.
13) Dr. Emil Merczyński — „Zdrowie dzieci” 39 egz.
14) Dr. Kowalski — „O budowie i pielęgnowaniu ciała ludzkiego” 5 egz.
15) Dr. Antoni Danysz — „O wychowaniu” 4 egz.
16) Janko z Grzegorzewie— „Za Dunajem” 15 egz.
17) A. Flammarion — „Astronomia” 101 egz.
18) Dr. L. Próchnicki — „Konstytucya austryacka”
8 egz.
19) K. Szulc — „O pogodzie” 5 egz.
20) Eliza Orzeszkowa — „Nad Niemnem” 51 egz.
21) K. Nitman — „Jan Kiliński” 91 egz.
22) „Kilka chwil z naszych dziejów1* 67 egz.
23) J. Stablewska — „W obronie matki ziemi” 4 egz,
24) Dr. J. Stella-Sawieki — „Rok 1863“ 20 egz.
25) Władysław Bełza — „Dobry syn11 17 egz.
26) Bruno Bielawski i Walery Łoziński — „Gawędy i powieści” 108 egz.
27) Dr. Konstanty Wojciechowski — „Wolne chwile11 34 egz.
28) Pini — „Syrokomla11 10 egz.
29) A. Mickiewicz — „Pisma poetyczne” 50 egz.
30) A. Mickiewicz — „Pan Tadeusz” 80.
31) Prof. Pieniążek — „0 życiu i pismach A. Mickiewicza11 6 egz.
32) A. Chołoniewski — „Tadeusz Kościuszko11 85 egz.
33) Dr. Fr. Papec — Śty Kazimierz, królewicz polski” 54 egz.
34) Władysław Bełza — „Królowa Korony polskiej11 27 egz.
35) Dr. Konstanty Wojciechowski — „Jan Kochanowski11 13 egz.
36) Dr. K. Falkiewicz — „O Maryi Konopnickiej” —
1 egz.
37) J. U. Niemcewicz — „Śpiewy historyczne11 42 egz.
38) Walerya Szalay — „Królewskie pacholę” 172 egz.
39) Józef Bałaban — „Historya Polski” 103 egz.
40) Ludwik Tur — „Uniwersytet wileński” 10 egz.
41) Ciompa — „Poradnik w sprawach pieniężnych” 99 egz.
Z wydawnictw „Romitetu wydawnictwa dziełek ludowych1. 42) Seweryn Wiśniewski — „Przewodnik w leczeniu koni i bydła” 7 egz. 43) Stanisław Malinowski — „O uprawie roślin kłosowych” 31 egz. 44) Nauczyciel z Nowodworzec — „Ciekawe rzeczy” 53 egz. 45) Dr. Szczepański — „Jak ratować życie ludzkie” 86 egz. 46) Dr. Szczepański — „Jak trzeba żyć, żeby nie chorować” 5 egz. 47) Bronisław Sokalski — „Weź i czytaj” 14 egz. 48) „Za wiarę świętą” 75 egz. 49) Klemens Junosza — „Niepiśmienny” 32 egz. 50) Józef z nad Obry — „Szkaplerz wiarusa” 41 egz. 51) Józef Dzierzkowski — „Śiizka do przepaści droga” 9 egz. 52) „Anielskie serca” 27 egz. 53) F. Marzec — „Z podwiejskiej strzechy” 20 egz. 54) Ks. Szymala — „Czytania majowe” 30 egz. 55) „Opowiadania Grzymały” — 3 egz. 56) „Gosposia jakich mało” 7 egz. 57) „O Stefanie Czarneckim” 7 egz. 58) Szcz. Zahajkiewicz — „Piastun Chrystusa” 37 egz. 59) „Źli ludzie” 3 egz. 60) „Na krakowskim zamku” 13 egz. 61) Szcz. Parasicwicz — „Śta Kinga” 14 egz. 62) Br. Sokalski — „Tomkowa mogiła” 1 egz. 63) Julian Nowakowski — „Własna pomoc” 47 egz. 64) Krystyn — „Na nowych drogach” 31 egz. 65) Walery Łoziński — „Ludzie z pod słomiannej strzechy” 21 egz. 66) B. Baranowski — „Sześć powiastek” 2 egz. 67) L. Tatomir — „O Janie III. Sobieskim” 80 egz. 68) „Śty Stanisław Szczepanowski” 2 egz. 69) Piotr Zbrożek — „Trzy domy” 30 egz. 70) Sienkiewicz — „Obrazki historyczne z Potopu” 10 egz. 71) Sienkiewicz — „Bitwa pod Grunwaldem” 40 egz. 72) Dr. K. .1. Nitman — „Za świętą sprawę” 45 egz. 73) „Na przednówku” 37 egz. 74) „Grześ w legionach” 19 egz. 75) .Biedni ludzie” 33 egz. 76) „Miłosierdzie nagrodzone” 23 egz. 77) Br. Sokalski — „Pouczenie o włościach rentowych11 6 egz. 78) Br. Sokalski — „Ustawa o włościach rentowych” 6 egz. Z wydawnictw Romitetu c. k. Towarzystwa gospodarskiego we Liwowie. 80) Antoni Świeżawski — „Nawozy własnego gospo- 82) Sochaniewicz — „Pomoc przy porodach u krów” darstwa” 49 egz. 5 egz. 81) Tyniecki — „O wierzbach koszykarskich11 3 egz. Z wydawnictw Romitetu c. k. Towarzystwa rolniczego w Rrakowie. 83) 'Fornalski — „0 żywieniu zwierząt gospodarskich” I 84) Dr. Grabski — „Spółki włościańskie” 2 egz. 21 egz. Z wydawnictw Stowarzyszenia byłych uczniów szkoły rolniczej zimowej w Cieszynie. 85) Paweł Suchanek — „Osuszanie ziemi” 184 egz. 87) Władysław Szybiński — „Wzdęcie u bydła” — 86) Adolf Kolus — „Owocówka jablkówka” 155 egz. 190 egz. 88) Jan Stwiertnia — „Dojenie krów” 193 egz. Z wydawnictw „Rrakowskiego Towarzystwa Oświaty ludowej”. 89) Koncczny — „Polska za Piastów” 3 egz. 90) Koncczny — „Polska za Jagiellonów” 3 egz. 91) J, 1. Kraszewski— „Ksiądz Kordecki” 172 egz. 92) J. I. Kraszewski — „Zygmuntowskie czasy” 8 egz 93) Dr. Stanisław Kozłowski — „Stanisław Żółkiewski” 75 egz. 86 04) Marya Rodziewiczówna — „Szary proch” 102 egz. 95) J. K. Maćkowski — „Modlitwa Bismarka” 90 egz. 99) Wincenty Pol — „Losy poczciwej rodziny11 — 10 egz. 97) Erckmann-Chatrian — „Opowiadanie rekruta z r. 1813“ 36 egz. 98) Karol Szajnocha — „O niewoli na Wschodzie11 16 egz. Z wydawnictw „Towarzystwa Rólek rolniczych”. 99) Ks. A. Kolcński — „O potrzebie i sposobach oszczędzania11 190 egz. 100) Jerzy Turnau — „Przechadzka po polach11 — 190 egz. 101) Bolesław Pobóg ■ Górski — „0 użyciu nawozów sztucznych11 3 egz. 102) Karol Sicprawski — „Jak się starać o trafiki i jak je prowadzić należy ?“ 192 egz. 103) Józef Mikułowski-Pomorski — „W jaki sposób kupować nawozy sztuczne?” 192 egz. 104) T. J. P. — „O łąkach11 195 egz. 105) T. J. P. — „Kilka słów o pastwiskach11 192 egz. 106) Z. Jatbrzykowski — „O wyrobie win z jagód i owoców” 187 egz. 107) Julian Tałasiewicz — „Wskazówki dla włościan w sprawach spadkowych i opiekuńczych” 200 egz. 108) Dr. Kr. Stefczyk — „Rolnicze Spółki magazynowe” 92 egz. 109) „Niewyzyskane ulgi podatkowe dla domów włościańskich” 192 egz. 110) Kazimierz Dulęba — „Wskazówki do uprawy mato rozpowszechnionych roślin pastewnych, marchwi pastewnej i końskiego zębu” 210 egz. 111) Dr. Jan Blauth — „Drenowanie” 205 egz. 112) Ks. A. Koteński — „O współudziale Kółek rolniczych w walde przeciw alkoholizmowi” 192 egz. 113) Józef Gumowski — „O komasacyi i dzieleniu wspólnych gruntów” 192 egz. 114) Karol Sieprawski — „O opustach podatku gruntowego z powodu klęsk elementarnych” 192 egz. 115) Dr. Jan Blauth — „Nawodnianie gruntu” 102 egz. 116) „Wskazówki dla ochotniczych straży pożarnych Kółek rolniczych” 305 egz. 117) „O użyciu krów do zaprzęgu 98 egz.
118) Julian Tałasiewicz — „Jakie przepisy istnieją u nas co do praw majątkowych?” 52 e.z.
119) Dr. Jan Blauth — „Osuszenia gruntów” 36 egz.
120) „Przewodnik Kółek rolniczych” z r. 1904 (zbro-szurowany) 168 egz.
Z różnych
121) Stcuert — „Zwierzę domowe w stanic zdrowym chorym” 13 egz.
122) .Stouert — „Rady sąsiada w chorobach inwentarza” 12 egz.
123) Wl. Szybiński — „Pomoc przy porodach u krów” 200 egz.
124) Śniegocki — „Żywienie zwierząt gospodarskich”
90 egz
125) Jan Guckler — „Przepisy o pomorze świń” — 182 egz.
126) Stobiecki — „O korzyściach drenowania” 11 egz.
127) „Ustawa budownicza dla wsi i pomniejszych miasteczek” 41 rgz.
128) „Nowa ustawa drogowa” 32 egz.
129) Ciesielski — „Bartnictwo” T. 1. i II. 3 egz.
130) A. Kurowski i W. Tabcau — „Hodowla drzew i krzewów owocowych” 118 egz.
131) Edmund Jankowski — „Sad przy chacie” 3 egz.
132) Tyniecki — „Sadownictwo gospodarskie” 2 egz.
133) E. Poluszyński — „Jak zakładać i pielęgnować sady?” 102 egz.
wydawnictw.
134) Dr. Godlewski — „Pogadanka o pokarmach roślin i nawozach sztucznych” 139 egz.
135) J. 1. Kraszewski — „Dziecię starego miasta” — 171 egz.
136) I. D. A. — „Bartosz Głowacki” 3 egz.
137) M. Sieczkowska — „Ks. Maćkicwicz” 3 egz.
138) „Matki czytajcie” 161 egz.
139) Janko z Grzegorzwic — „Legiony polskie” 3 egz.
140) Gąsiorowski — „Ostatnie zdobycie Częstochowy”
2 egz.
141) „O ojcowiznę” 2 egz.
142) „Sztuczki dramatyczne” 22 egz.
Oprócz tego wysiano książeczek w języku ruskim, których szczegółowo nie wymieniamy, do Kółek rolniczych we wschodnich powiatach kraju 668 egz.
Wysiano książek do nowozał. Kółek . 8850
„ „ „ Kółek dawnych . 1558
Razem . 10408
II. Pośrednictwo w zakupnie książek.
Zarząd główny pośredniczył Kółkom rolniczym i ich członkom w zakupnie książek. Nabyto za naszem pośrednictwem w roku 1905 następujące książki:
Z wydawnictw „Macierzy polskiej”.
1) C. Pieniążek — „Mikołaj Rey z Nagłowic” 2 egz.
2) Dr. Pr. Papce — „Śty Kazimierz” 1 egz.
3) „Polska” obrazy i opisy 12 zesz
4) „Encyklopedya” 10 zesz.
ó) Plammarion — „Astronomia* 1 egz.
6) Dr. K. Kowalski — „O budowie i pielęgnowaniu ciała ludzkiego11 7 egz.
7) Dr. K. Miczyński — „Rolnik wzorowy” 82 egz.
8) Kubicki — „Wctcrynarya popularna11 150 egz.
9) M. S. — „Rady dia utrzymujących buhaje rozpłodowe11 8 egz.
10) J. Mielnicki — „Pogadanki o hodowli* ryb11 8 egz.
11) Wl. Szybiński — „Nauka o nawozach11 13 egz.
12) Herget — „Warzywnictwo11 38 egz.
13) Józef Brykozyński — O lesie i drzewach przy polnych11 11 egz.
14) M. Kowalewski — „O zwierzętach szkodliwych i pożytecznych” 10 egz.
15) Proń — „O hodowli drzew i krzewów owocowych” 17 egz.
16) Wl. Szybiński — „Uprawa roślin pastewnych” cz. 11. 10 egz.
17) M. E. Prawdzie — „Praktyczne rady i wskazówki chowu królików* 20 egz.
18) K. Szulc — „O pogodzie” 4 egz.
19) Leopold Popiel — „O komasacyi gruntów rolnych”
11 egz.
20) Balaban — „Historya Polski” 1 egz.
87
Z wydawnictw „Romitetu wydawnictwa dziełek ludowych”.
21) J. Wiśniewski — „Przewodnik w leczeniu koni i bydła domowymi środkami” 3 cgz.
22) Sokalski — „Pouczenia o włościach rentowych” 36 egz.
23) Sokalski — „Ustawa o włościach rentowych” — 36 egz.
24) Nauczyciel z Nowodworzec — „Ciekawe rzeczy”
2 cgz.
25) St. Malinowski — „O uprawie roślin kłosowych”
7 cgz.
Z wydawnictw „Romitetu Towarzystwa gospodarskiego” we Liwowie.
26) A. Świeżawski. — „Nawozy własnego gospodar- I 27) Tyniecki — „O wierzbach koszykarskich” 8 cgz.
stwa” 73 egz.
Z wydawnictw „Romitetu c. k. Towarzystwa rolniczego” w Rrahowie.
28) Dr. Grabski — „Spółki włościańskie” 3 egz.
29) A. Krzyżanowski — „Związki rolników” 3 egz.
Z wydawnictw „Tow.
31) Kraszewski — „Kordecki” 2 egz.
32) Kraszewski — „Zygmuntowskie czasy” 1 egz.
33) Koncczny — „Polska za Piastów” 2 egz.
Z wydawnictw „Rraj. Związku
36) „Szkoła pożarnictwa” 1 egz.
37) „Ćwiczenia z sikawkami” 3 egz.
38) „Ćwiczenia rzędowe” 3 egz.
39) „Ćwiczenia gimnastyczne” 2 egz.
30) Tomalski — „Żywienie zwierząt gospodarskich” 45 cgz.
Oświaty ludowej”.
34) Koneczny — „Polska za Ja ielloriów” 2 cgz.
35) Rodziewiczówna — „Szary proch” 3 cgz.
ochotn. straży pożarnych”.
40) „Służba prądnika” 1 egz.
41) „Straże pożarne w gminach wiejskich” 4 egz.
42) „Katechizm strażacki” 10 cgz.
43) „Kalendarz strażacki” 3 egz.
Z wydawnictw „Stowarzyszenia byłych uczniów rolniczej szkoły zimowej w Cieszynie.
44) Jan Stwiertnia — „Dojenie krów” 421 cgz.
45) Władysław Szybiński – „Wzdęcie u bydła” — 363 egz.
46) Adolf Kotas — „Owocówka jabłkówka” 9 cgz.
47) Paweł Suchanek — „Osuszenie ziemi” 146 cgz.
48) „Kartki obrazkowe” 4 scryc.
Sztuczki dramatyczne.
49) I. Smotrycki — „Kilka rad praktycznych dla organizatorów teatrów ludowych amatorskich” 15 egz.
50) „Pieśni narodowe” 2 egz.
51) „Sześć pieśni narodowych” 2 egz.
52) Chociszewski — „Scena ludowa” 3 egz.
53) „ „Gwiazdka i Gwiazdor” 1 egz.
54) „ „Czarodziejski stolik” 1 cgz.
55) Anczyc — „Błażek opętany” 4 egz.
56) „ „Chłopi arystokraci” 2 cgz.
57) „ „Flisacy” 2 egz.
58) J. Nowakowski — „Sen” 7 egz.
Z różnych
69) Sienkiewicz „Trylogia” 2 egz.
70) Sienkiewicz „Quo vadis- 2 egz.
71) „Czytajcie matki” 11 egz.
72) „Portret Kościuszki” 56 egz.
73) Bolesław Prus „Pisma” t. 4—2 egz.
74) Dr. Czernowski — „Zielnik] lekarski” 5 cgz.
75) Łuniewski — „Jak uprawiać kartofle” 3 egz.
76) Chelchowski — „O uprawie owsa” 3 egz.
77) „O zakładaniu Spółek mleczarskich” 13 egz.
78) E. Poluszyński — „Jak zakładać i pielęgnować sady” 284 egz.
79) Kurowski i Tabeau — „Hodowla drzew i krzewów owocowych” 42 egz.
59) Maskof — „Car jedzic” 1 cgz.
60) „Wiara, nadzieja i miłość” 1 cgz.
61) Krumłowski — „Królowa przedmieścia” 1′ egz.
62) „Jasełka” 1 cgz.
63) Staszczyk — „Dziesiąty pawilon” 2 cgz.
64) „ „Kościuszko w Petersburgu” 1 cgz.
65) „ „Noc w Belwederze” 1 egz.
66) J. Strokowa — „W katordze” 1 cgz.
67) „ „Matka żyje” 1 egz.
68) J. Wiśniewski „Stary mundur” I egz.
wydawnictw.
80) Dr. Godlewski — „Pogadanka o pokarmach roślin i nawozach sztucznych” 89 egz.
81) Wlad. Szybiński—„Pomoc przy porodach u krów” 340 egz.
83) Steuert — „Zwierzę domowe w stanic zdrowym i chorym” 37 egz.
83) Steuert — „Rady sąsiada w chorobach inwentarza” 69 egz.
84) Guckler — „Przepisy o pomorze świń” 4 egz. Oprócz tego sprzedano z różnych wydawnictw po 1—3
egzemplarzy, których szczegółowo nie wymieniamy, 9 książeczek powieściowych i 31 dziel treści gospodarskiej i ekonomicznej.
III. Wydawnictwa Towarzystwa.
W wykonaniu uchwal I. Ogólnej Rady w Krakowie Zarząd główny podjął wydawnictwo dziełek treści rolniczej i ekonomicznej.
03 roku 1899 wydano: a) w języku polskim:
L. 1. Dr. Kr. Stefczyk: „Jakie korzyści przyniesie gminie albo parafii założenie Spółki oszczędności i pożyczek systemu Raiffeisena”, cena 6 h.
88
L. 2. Ks. A. Koleński: „O potrzebie i sposobię oszczędzania”, cena 6 h.
L. 3. Jerzy Turnau: „Przechadzka po polach. — Kilka uwag o głównych wadach w gospodarstwach włościańskich”, cena 6 h.
L. 4. Bolesław Pobóg-Gurski: „O użyciu nawozów sztucznych”, cena 20 h.
1) w języku ruskim :
'1. 1. /I,p. «bpami Ct<:’Ihk: 51 Ki kophcth npmtece aaa rpoMajtn a fio ;ua napoxiii aaaoaceiia Cni.iKii onui.mocTit i ho-8H’iok cuctchu Paiiłaitaena”, nina 6 cot. 'I. 2. O. Auxiu KoasHbKiiii: „O cnocefiax i o noTpefii oma^nocTH, ni na b cot. © roftu 1900 wydano: a) w języku polskim: L. 5. Karol Sieprawski: „Jak się starać o trafiki i jak prowadzić należy”, cena 10 h. L. 6. Bolesław Pobóg-Gurski: O uprawie buraków cu- krowych”, cena 16 h. L. 7. Józef Mikułowski-Pomorski: „W jaki sposób należy kupować nawozy sztuczne”? cena 12 h. L. 8. T. 1. P.: „Nauka o łąkach”, cena 12 h. L. 9. Karol Sieprawski: „O opustach podatku gruntowego z powodu szkód elementarnych”, cena 6 h. b) w języku ruskim : 'I. 3. IłozecjiUB noOyr TypcKaił: „lipo yaiitTe niTy-amix iiaiioain”, pitni 20 cot. 05 rohu 1901 wydano: a) w języku polskim: L. 10. T. I. P.: „Kilka słów o pastwiskach’ — stron 16 — cena 6 h. — nakład 2000 egz. L. 11. Z. Jalbrzykowski: „Wyrób wina z jagód i owoców”, str. 66 — cena 24 h. — nakład 2000 egz. L. 12. Julian Tałasiewicz: „Wskazówki dla włościan w sprawach spadkowych i opiekuńczych” — stron 136 — cena 40 h. — nakład 2000 egz. L. 13. Dr. Franciszek Stefezyk: „Rolnicze Spółki magazynowe”, — stron 62 — cena 20 h. – nakład 3200 egz. b) w języku ruskim (nakład 3000 egz.): 1 4. T. I. II. P.: „lipo clHOHtaTH”, pipa 12 cot. 05 roftu 1902 wydano: a) w języku polskim: L. 14. „Nicwyzyskane ulgi podatkowe dla domów włościańskich”, — stron 22 — cena 10 h. — nakład 5000 egz. L. 15. Karol Sieprawski: „O opustach podatku grunto- Sprzedaź Z wydawnictw „Towarzystwa Kółek rolniczych” sprzedano w r. 1905 następujące ilości: Ks. A. Koleński — „O potrzebie i sposobach oszczędzania 53 egz. Jerzy Turnau — „Przechadzka po polach”. — Kilka uwag o głównych wadach w gospodarstwach włościańskich 262 egz. Bolesław Pobóg-Gurski — „O użyciu nawozów sztucznych” 121 egz. Karol Sieprawski — „Jak się starać o trafiki i jak je prowadzić należy?” 26 egz. Bolesław Pobóg-Gurski — „O uprawie buraków cukrowych” 66 egz. Józef Mikułowski-Pomorski — „W jaki sposób należy kupować nawozy sztuczne?” 103 egz. T. J. P. — „O łąkach” 243 egz. T. J. P. — „Kilka słów o pastwiskach” 181 egz. Z. Jalbrzykowski — „Wyrób win z jagód i owoców” 216 egz. Julian Tałasiewicz — „Wskazówki dla włościan w sprawach opiekuńczych i spadkowych” 136 egz. wego z powodu szkód elementarnych”. — Wydanie drugie — stron 26 — cena 6 h. — nakład 3000 egz. b) w języku ruskim: M. 5. „HenneucKaHi notaTKOBi iioaemni ,via cexam,-CKHX AOSliB” — uiHa 10 COT. 05 roku 1903 wydano: L. 16. Kazimierz Dulęba: „Wskazówki do uprawy mało rozpowszechnionych roślin pastewnych: marchwi pastewnej i końskiego zębu” — stron 32 — cena 12 h. — nakład 2000 egz. L. 17. Dr. Jan Blauth: „O drenowaniu”, stron 44 — cena 16 h. — nakład 2000 egz. L. 18. Ks. A. Koleński: „O współudziale Kółek rolniczych w walce przeciw alkoholizmowi”, — stron 24 — cena 10 h. — nakład 2000 egz. 115 roku 1904 i w pierwszej połowie r. 1905 wydano: a) w języku polskim : L. 19 Józef Gumowski: „O komasacyi i dzieleniu wspólnych gruntów” — stron 27 — cena 10 h. — nakład 2000 egz. L. 20. „O opustach podatku gruntowego z powodu szkód elementarnych”. Wydanie 3-cie uzupełnione, — stron 16 — cena 6 h. — nakład 3000 egz. L. 21. Dr. Jan Blauth: „Nawodnianie gruntu” — stron 20 — cena 6 h. — nakład 600 egz. L. 22. „Wskazówki dla ochotniczych straży pożarnych Kółek rolniczych” — stron 62 — cena 20 h. nakład 2000. L. 23. „O użyciu krów do zaprzęgu” — stron 24 — cena 10 h. — nakład 5000. b) w języku ruskim : H. 6. 11 och I yMOBCKiii: „KostacamiH i ^Ucho cnijit.-hhx rpymiB*. 95 drugiej połowie r. 1905 wydano: a) w języku polskim : L. 24. Julian Tałasiewicz — „Jakie przepisy istnieją u nas co do praw majątkowych” — stron 136 — cena 40 h. nakład 800 egz. L. 25. „O opustach podatku gruntowego z powodu szkód elementarnych”. — Wydanie 4-te uzupełnione — stron 20 — cena 6 h. — nakład 3000 egz. L. 26. Dr. Jan Blauth — „Osuszenia gruntów” — stron 27 — cena 10 h. — nakład 1000 egz. b) w języku ruskim: ’1. 7. iloce Miny.ioBCKi-IIoMopcKi — „Hk oCxo^htii ca 8 oCipiWKOM i aK 8HaB08iiTa aełi.iio?” i Boxecjian Ixhob-CKitił — „CiHoataTH i nacoBitcKa” cip. 32 — pinu 12 cot. wydawnictw. Dr. Franciszek Stefezyk — „Rolnicze Spółki ma azy-nowe” 34 egz. „Niewyzyskanc ulgi podatkowe dla domów włościańskich 147 egz. Kazimierz Dulęba — „Wskazówki do uprawy mało rozpowszechnionych roślin pastewnych: marchwi pastewnej i końskiego zębu” 116 egz. Dr. Jan Blauth — „O drenowaniu” 130 egz. Ks. A. Koleński — „O współudziale Kółek rolniczych w walce przeciw alkoholizmowi” 101 egz. Józef Gumowski — „O komasacyi i dzieleniu wspólnych gruntów” 133 egz. Karol Sieprawski — „O opustach podatku gruntowego z powodu szkód elementarnych” 548 egz. Dr. Jan Blauth — „Nawodnianie gruntu” 230 egz. „Wskazówki dla ochotniczych straży pożarnych Kółek rolniczych” — 193 egz. „O użyciu krów do zaprzęgu” — 4761 egz. Julian Tałasiewicz — „Jakie przepisy istnieją u nas co do spraw majątkowych” — 9 egz. Dr. Jan Blauth — „Osuszenia gruntów” 13 egz. „O obchodzeniu się z obornikiem” 9 egz. 89 IV. „Przewodnik Kółek rolniczych. „Przewodnik Kółek rolniczych11 wychodzi 1-go i 15-go każdego miesiąca w objętości co najmniej 3 arkuszy druku, zbroszurowany i w okładce. Ma dwa bezpłatne dodatki: ruski, poświęcony wyłącznie sprawom rolniczo-gospodarczym, w objętości '/2 arkusza co miesiąc i „Obronę pożarną11 dla spraw strażackich również w rozmiarach '/ arkusza miesięcznie. Dodatek ruski wychodzi przy każdym numerze z 15-go, „Obrona pożarna11 zaś przy numerach z 1-go każdego miesiąca. Zadaniem „Przewodnika11 jest tworzyć stały łącznik między Zarządem głównym a Kółkami rol-niczemi; dlatego pomieszcza się w nim w pierwszym rzędzie sprawy, dotyczące ogółu Towarzystwa: okólniki, rozporządzenia, wyjaśnienia, wiadomości o działalności Zarządu głównego, Zarządów powiatowych i poszczególnych Kółek, wreszcie rady i wskazówki, odnoszące się do organizacyi Kółek i ich przedsiębiorstw. Obok tego „Przewodnik Kółek rolniczych11 jest dla włościan fachowym doradcą w sprawach rolniczo gospodarczych. Jego zadaniem nieść pod strzechę włościańską wiedzę rolniczą, wytykać błędy dostrzeżone na roli i w zagrodzie, wskazywać drogi i sposoby racyonalnej gospodarki, zachęcać do postępu, uczyć wszystkiego, co wpłynąć może na podniesienie dochodów i zmniejszenie rozchodów rolnika. Staraniem redakcyi było, by w każdym numerze mieściły się artykuły treści gospodarczej, będące właśnie na czasie. Osoby bowiem, stojące na czele Kółek, nie są w stanie na każde zebranie członków Kółka przygotować się z odpowiednim wykładem i dlatego nie zwołują ich nieraz ze szkodą dla Towarzystwa. Otóż odczytanie artykułu „Przewodnika11 ^Jeżeli w odpowiedniej porze jest podany, może zastąpić wykład, zainteresować ogół członków i pobudzić ich do pogadanki na ten temat. Obok pouczeń w sprawach rolniczo-gospodar-czych, dostarczał „Przewodnik11 szczegółowych in-formacyi handlowych o zakupnach artykułów rolniczych, aby ochronić włościan od wyzysku handlarzy nawozów sztucznych, nasion i narzędzi rolniczych. „Przewodnik” coraz więcej się rozpowszechnia, znajduje pomiędzy włościanami gorliwych czytelników, a także, co uważamy za objaw jak najpomyślniejszy, licznych współpracowników. W ostatnim roku „Przewodnik1* pomieścił kilkanaście arty- kułów, pochodzących z pod pióra włościan. Redakcya pragnie pozyskać jak najwięcej takich współpracowników, gdyż zachęta do poprawy gospodarstwa, pochodząca od praktycznego gospodarza włościanina, wywiera wielki wpływ na czytelników i u-twierdza ich vy przekonaniu, że warto się stosować do rad udzielonych w „Przewodniku11. Zwracaliśmy się prawie do wszystkich światlejszych włościan, by nie pożałowali trochę trudu i pracy i zasilali nasze pismo swemi spostrzeżeniami, donosili o zmianach przeprowadzonych w sposobie gospodarowa-wania, o ich wynikach, lub odpowiedniemi pytaniami zwracali redakcyi uwagę, która rolnicza sprawa wymaga obszerniejszych wyjaśnień. Szczegółowe rachunki wpływów „Przewodnika11 i ogłoszeń, oraz zestawienie rozchodów podane są osobno na str. 98 sprawozdania. Tutaj zamieszczamy tylko zestawienie wykazujące przyrost prenumeratorów : W roku 1898 opłacono egzemplarzy 522 n 1899 n w 859 w 1900 7) n 1.137 w 1901 n n 1.480 n 1902 n n 1.925 n 1903 n n 2.070 n 1904 n n 2.503 w 1905 » n 2-702 Jak się zaś łamy „Przewodnika11 rozszerzają, daje wyjaśnienie następujące zestawienie: W r. 1897 miał rocznik 24 arkuszy „ 1898 » » 31 „ 1899 Yl n 42 „ 1900 M n 57 „ 1901 n n 71 „ 1902 rt » 78 „ 1903 » n 84 V, „ 1904 w 99 91V, » „ 1905 n 7) 97 Z początkiem roku 1905 wprowadziliśmy w wydawnictwie nowość, że dajemy „Przewodnik11 zbroszurowany i w okładce. Zwiększa to znacznie koszta, przyczynia się jednak do staraniejszego przeczytania pisma. Od stycznia zaś roku 1906 pomieszczamy w „Przewodniku11 także ilustracye. Obowiązki redaktora „Przewodnika11 pełnił, jak w latach poprzednich, dyrektor biura Telesfor Adamski. V. Kalendarz Kolek rolniczych. W r. 1905 Zarząd główny zrobił początek z wydawnictwem Kalendarza z nadzwyczaj pomyślnym wynikiem. Mimo, że z powodów od nas niezależnych Kalendarz wyszedł z pod prasy dopiero w drugiej połowie grudnia, a to utrudniło ogromnie rozprzedaż nakładu i mimo, że oddawaliśmy go po bardzo nizkiej cenie w drodze subskrypcyi, wydawnictwo w ostatecznym wyniku nie przyniosło żadnego niedoboru, lecz nawet wykazało nieznaczną nadwyżkę, jak wykazują objaśnienia do poz. 9 zamknięcia rachunków na r. 1905. Powodzeniem pierwszego wydania ośmieleni, 7 90 w r. 1905 przystąpiliśmy do wydania Kalendarza na rok 1906. Po kalendaryum i części literackiej pomieściliśmy w nim następujące ważniejsze artykuły treści ekonomiczno-rolniczej: „Spółki ubezpieczeń bydła” — dra Stanisława Grabskiego. „Kredyt włościański w Banku krajowym” — dra Zgórskiego. „O rasach bydła rogatego, cechach mleczności krów i wychowie cieląt” — dra B. Strusiewicza. „O nierogaciźnie”. Uprawa ważnych bardzo dla włościan a mało rozpowszechnionych roślin pastewnych”. „Uprawa roli”. „O sztucznych nawozach” i „Melioracye rolne — J. Wasunga. „Co wykonać trzeba, aby się sad opłacał ?“ „Wykaz szkół zawodowych w kraju”. „O podatkach”. „Ogólne uwagi o stowarzyszeniach i pogląd na krajowe stowarzyszenia, działające na pożytek rolnictwa”. Kalendarz byl zaopatrzony obficie w ilustracye. Szczegółowe rachunki wydawnictwa podamy w przyszlem sprawozdaniu, bo zamknięcie ich ostateczne nastąpić mogło dopiero w r. 1906. Nadmieniamy jednak, że mimo kosztów nakładu, wynoszących przeszło 6.000 K i mimo nizkiej ceny Kalendarza osiągnąć zdołaliśmy około 500 K nadwyżki. Zawdzięczamy to przedewszystkiem popytowi na Kalendarz i zupełnej rozprzedaży całego nakładu jak i temu, że wszystkie prace, pomieszczone w Kalendarzu, dostarczone zostały przez autorów bezpłatnie. Uzyskana nadwyżka zużytkowaną zostanie na wydawnictwo Kalendarza na r. 1907. K) Nowo zawiązane Kółka rolnicze. W roku 1905 zawiązało się 155 Kółek rolniczych. Wykaz ich szczegółowy według powiatów podajemy na str. 100—105. W 17 powiatach powstało po 1 Kółku rołni-czem, w 17 po 2, w 8 po 3, w 2 (brodzkim, jarosławskim) po 4, w 2 (brzeżańskim, brzozowskim) po 5, w 3 (bocheńskim, chrzanowskim, wielickim) po 6, w 3 (lwowskim, rzeszowskim, tarnowskim) po 7, w 1 (dąbrowskim) 9 i w 1 (żywieckim) 14. W ostatnich latach przyrost Kółek rolniczych zaznacza się cyfrowo w następujący sposób: Zawiązało się nowych Kółek rolniczych w r. 1901 …. 49 w r. 1902 …. 79 w r. 1903 …. 96 w r. 1904 …. 139 w r. 1905 …. 155 Jest to stały a tak znaczny przyrost, jakiego Towarzystwo nigdy przedtem nie miało. Zaprzeczyć się tymczasem nie da, że dla skonsolidowania Towarzystwa w obecnym jego stanie byłoby korzystniej, gdyby nowych Kółek rolniczych jak najmniej przybywało. Zarząd główny bowiem nie rozporządza dostatecznemi siłami i środkami, aby w każdem nowo-powstałem Kółku rolniczem udzielić tej pomocy, która niezbędnie jest potrzebna-przy pierwszych krokach stowarzyszenia. Im więcej zaś Kółek przybyws, tern trudniej jest spełnić obowiązek wprowadzenia ich na właściwe tory. Z roku na rok stawiamy wprawdzie coraz większe wymagania do założycieli Kółek rolniczych, mimo to jednak nie możemy powstrzymać silnego ruchu w zakładaniu Kółek i zmuszeni jesteśmy je zatwierdzać, chociaż nieraz żywimy powątpiewania, czy mimo najlepszych chęci założycieli da się utrzymać w stowarzyszeniu, ta ciągłość pracy, której Kółko rolnicze wymaga, jeżeli ma prawidłowo funkcyonować. ^ Dopiero wtedy będziemy mogli uważać przyrost Kółek za pożądany objaw, gdy nasze orga-nizacye pośrednie będą miały dostateczne fundusze i odpowiednie siły aby spełniać wobec nowo zawiązujących się Kółek rolniczych te obowiązki, które obecnie z konieczności wykonywać musi zastępczo Zarząd główny. L) Objaśnienia do zamknięcia rachunków za r. 1905. (str. 96 i 97 sprawozdania). Przychód: I. W pozycyi 1. uzyskano sub- wencyi…………………………. 81.590 K preliminowano zaś . 77.000 „ otrzymano zatem więcej . 4.590 K wpłynęło mianowicie ponad preliminarz: a) z Wydziału krajowego na wystawy . 500 K b) „ „ „ „ środki nau- kowe dla kursów……………….. 500 „ c) z ck. Towarzystwa gosp. na cele roln. 1500 „ 1 1 d) z ck. Towarzystwa rolniczego na cele roln. 500 „ e) „ „ „ gosp. na gnojownie 60 „ f) z Tow. wzajemnych ubezpieczeń . 1600 „ razem . 4660 K poniżej preliminarza: a) z Rad powiatowych 70 „ różnica między preliminarzem a wynikiem 4590 K Subwencye od Rad powiatowych preliminowano w kwocie 500 kor. Subwencyi zaś udzieliły następujące Rady powiatowe: 91 \ 1) Dąbrowa . . . 40 K 2) Tarnobrzeg . . 60 „ 3) Zaleszczyki . . 50 „ 4) Przemyślany . 10 „ 5) Tłumacz . . . 50 „ 6) Myślenice 10 „ 7) Brzeżany. . . . 25 „ 8) Pilzno …. 50 „ 9) Stary Sambor . 10 „ 10) Stryj 20 „ 11) Nowy Sącz 80 „ 12) Grybów 25 „ razem . 430 K II. Do pozycyi 2 podane są szczegółowe zestawienia w dziale „Wykaz czlonków-protektorów, członków-założycieli i członków wspierających To-warzystwa11. Przyrost wkładek od Kółek rolniczych określają następujące daty z ostatnich lat. Kółka rolnicze wpłaciły tytułem wkładek: W roku 1898 . 172 K łł n 1899 . . 292 „ w n 1900 . . 646 „ u ♦» 1901 . • 999 „ łł n 1902 . . 1785 „ łł w 1903 . 2410 „ n łł 1904 . . 2782 „ w « 1905 ■ . 4759 „ III. W .pozycyi 3 pomieszczone są. wkładki członków założycieli, które wpłynęły w r. 1905 to jest wkładka WP. Włodzimierza Gniewosza 200 kor. i pierwsza rata wkładki Rady powiatowej w Tarnobrzegu w kwocie 100 kor. IV. W pozycyi 4 „ze sprzedaży wydawnictw” preliminowano 100 kor. wpłynęło zaś ł.277’80 kor.; uzyskano zatem więcej o 1177.80. k. Osiągnięto bowiem : a) ze sprzedaży wydawnictw 1.005-17 K b) „ „ książeczek udział. 272’63 „ razem ł.277’80 K Rachunek wydawnictw książkowych Towarzystwa (prócz Kalendarza) od jego rozpoczęcia tak się przedstawia: rok: koszta: wpływy: 1900 597T4 K 327-77 K 1901 1218-54 „ 480-53 „ 1902 1398-00 „ 987-51 „ 1903 738-40 „ 677-91 „ 1904 445-74 „ 398-78 „ 1905 866-10 „ 1277-80 „ razem 5263-92 K 4150-30 K W ciągu 6 lat wynosi niedobór rachunku wydawnictw ł.113‘62 K, jednakowoż w tym czasie rozesłano do Kółek rolniczych bezpłatnie i rozdano w celach agitacyjnych wydawnictw za przeszło 900 K. a zapas nierozprzedanych broszur reprezentuje wartość 500 K. V. Do poz. 5 „sprzedaż książek” daje szczegółowe wyjaśnienia osobny dział sprawozdania pod tym samym tytułem. VI. Wpływy poz. 6 są poraź pierwszy osobno zestawione w zamknięciach, dawniej były zamieszczane razem z innemi w dziale „rachunku prze-chodowego z Kółkami rolniczemi”. Zarząd główny zakupuje w znaczniejszej ilości księgi handlowe po cenach hurtownych i dostarcza ich Kółkom rolniczym na każde żądanie. Równocześnie przeprowadza się ostemplowanie książek. VII. Do poz. 7. są osobno zestawione zamknięcia rachunków Przewodnika na str. 98 Preliminowano przychód w kwocie 7000 K, uzyskano zatem więcej o 1.79T16 K. VIII. W pozycyi 8 preliminowano ze zwrotu kosztów lustracyi handlowych przez Kółka rolnicze 1400 K, uzyskano zaś 25’72‘89 K a więc o 1172’89 K więcej. Szczegółowe zestawienie otrzymanych zwro- tów przedstawia się następująco: 1) K. r. Rzochów . . . K 45- 2) n » Sokołów k. Rz. . łł io– 3) w m Posada olchow. , łł 63 — 4) » w Miejsce piastowe . łł 16-30 6) łł Posada sanocka . łł 14 — 6) » » Szczyrk łł 36-60 7) łł w Bobrka łł 8’— 8) » ł> Strzał ko wice . łł 12 — 9) łł łi Felsztyn łł 2650 10) łł m Biskowice . łł 33 20 11) w w Halicz …. łł 62-20 12) łł w Sanok …. łł 78′- 13) łł łł Wolodź łł 10-— 14) w w Wicyń łł 10- 15) w łł Śty Józef . r> 40‘— 16) łł łł Milówka łł 15‘— 17) łł łł Dolha wojniłow. . 10- 18) łł łł Wysoka 17-70 19) łł » Dynów • . . . » 36 — 20) łł łł Grodzisko dolne w 32- – 21) n łł Wojaszówka tt 30-— 22) łł w Gogolów . n 2665 23) łł » Brzoza stadn. w 1T— 24) w w Zagórz …. w 32-50 25) łł w Nowe miasto . n 34-10 26) w Kleparów . w 16 — 27) łł » Handzlówka łł 20- — 28) łł łł Staszkówka w 20-— 29) »ł łł Buczkowice n 30- 30) » łł Wysoka łł 43’— 31) w « Pruchnik . » io-— 32) » m Krosno … n 28 — 33) w » Brzesko w 63 04 34) łł n Krosno łł 3540 35) M łł Bobrka k. Krosna • • w 16’— 36) łł łł Sanok …. ♦ w 78-— 92 37) łł „ Dynów • łł 76– 38) w „ Tłuste • >ł 2590 39) 7) „ Buszcze * n 49 — 40) n „ Krosno n 4920 41) n „ Skwarzawa … • n 1750 42) n „ Biskowice T) 16— 43) łł „ Biskowice • V 2210 44) »» „ Zagórz . , >ł 7280 45) w „ Posada jaćm. • w 20- 46) n „ Szymbark . . . • w 50 — 47) n „ Buczały …. » 22—
48) w „ Sąsiadowice * n 24 —
49) n „ Bieńkowa Wisznia łi 28– 50) w „ Tymbark …. • w 34—
51) łł „ Wola batorska n 24— 52) w „ Koniuszki siem. . łł 10–
53) łł „ Krosno . „ 48– 54) łł „ Krosno … 12350
55) w „ Sanok … . . w 22*
56) n „ Milatyn nowy …. • n 46*50
57) w „ Skwarzawa * łł 26— 58) w „ Dąbie łł 3580
59) w „ Szczyrk …. D 30 —
60) łł „ Skawinki … n 3380 61) łł „ Siedliska • n 3140
62) łł „ Busk ….. * łł 16410 63) Tow. handl. Dębica łł 21180
64) Związek handl. Sokal • >ł 6310 65) Stów. spożywcze w Podhajcach • w 127.20 K 2572-89 IX. Wydawnictwo „Kalendarza Kółek rolni-czych“ — niepreliminowane w budżecie — przyniosło: w przychodzie 3156’38 K w rozchodzie 5097’32 „ nadwyżka 59‘06 K ulokowana została na razie w gal. Kasie oszczędności i służyć będzie na pokrycie kosztów wydawnictwa Kalendarza na r. 1907. — cf. poz. 27. i 29 rozchodu. X. Pomieszczona w poz. 10 przychodu i poz. 28 rozchodu kwota 53.384-11 K. tworzy zadatki Kółek rolniczych na różne zamówienia, uskuteczniane za pośrednictwem Zarządu głównego. Zestawienie tych zamówień podane jest na str. 77 sprawozdania. XI. Do pozycyi 11. Procent od chwilowej lokacja gotówki wynosił: 1) w Banku rolniczym za czas od 1/7 do 31/12 1904 ……………… 225 K — h 2) w Banku rolniczym za czas od 1/1 do 30/6 1905 ………………. 540 „ – „ 3) w pocztowej Kasie oszczędności . 22 „ — „ Razem 787 K 69 h od tego odlicza się prowizyi woźnego od zebranych wkładek 11 K 40 h pozostaje jak w zamknięciu 776 K 29 h Procent od lokacyi w Banku rolniczym za drugie p łrocze 1905 r. wstawiony jest w książkach Zarządu gł wnego na rachunek r. 1906, ponieważ wpłynął do kasy dopiero w styczniu 190(3 r. Z tych samych powodów wstawiony jest obecnie w przychodzie 1905 r. procent za drugie p’łrocze 1904 r. Preliminowano w pozycyi tej 300 K, uzyskano zatem więcej o 478″69 K. XII. W pozycyi 12. preliminowano 600 K, uzyskano zaś 172471 K zatem o 1124 72 K więcej. Wpływ ten pochodzi z drobnych należytości, jakie opłacają Kółka rolnicze za pośrednictwo w zaku-pnie na pokrycie korespondencyi z dostawcami i odbiorcami.
XIII. Pod pozycyą 13. pomieszczony wpływ w kwocie 1912 K pochodzi ze zwrotu należytości za nasiona, dostarczone do p 1 doświadczalnych.
XIV. Kwota pomieszczona w poz. 14. pochodzi ze zwrotu zaliczek na pensye, kt rych wyjątkowo udziela Zarząd główny urzędnikom.
XV. Do poz. 15 Każdorazowy nauczyciel towaroznawstwa i instruktor praktyki sklepowej na praktycznych kursach handlowych w Czernichowie, utrzymywanych przez Zarząd główny, jesł zarazem kierownikiem Bazaru tamtejszego Kółka rolniczego. Za to kierownictwo Bazarem Zarząd Bazaru zwraca do kasy Zarządu głównego 600 K, jako część płacy nauczyciela.
Niedobór:
Rok 1905 zamknął Zarząd główny niedoborem kasowym w kwocie 120150 K. Powód tego niedoboru wyjaśnia ustęp sprawozdania dotyczący akcyi ratunkowej Towarzystwa. Rozchód: I. W poz. 1. „najem lokalu” rozchód był zgodny z preliminarzem. II. W poz. 2. „opał i światło” preliminowano 300 K., wydano 41820 K. Wydano więcej
11820 K. III. W poz. 3. „druki i litografie” preliminowano 2800 K., wydano 282255 K., a więc o 2255 K więcej. Z tego wypłacono aj za druk sprawozdania rocznego 228990 K
b) „ „ okólników, odezw, formularzy 50325 „ c) za litografie ……. 3050 „
Razem 288255 K IV. W poz. 4. „wydatki kancelaryjne” preliminowano 1100 kor., wydano 235651 kor., a zatem o 1256*51 kor. więcej. Szczegółowo przedstawiają się wydatki następująco:
93

rachunki za papier do pisania,
pakowania i koperty 1339’23 K

przybory biurowe: pióra, gu-
ma, atrament 195-10

przybory do szapirografu . . 53-40 n

„ „ maszyny do pi-
sania i kopiowania 12P45 n

prasa do kopiowania . . . 51″— w

kasetka żelazna 29’—

książki protokołów, adresowe
i szematyzmy 5630 »»

drobne wydatki biurowe . . 219-56 »ł

rachunki stolarza, ślusarza i
blacharza 10P37 n

2 lampy 22* w

szpagat 14-75 M

koszta przewozu kolejowego
paczek i dowozu 41*21 n

usługa pomocnicza w biurze . 87’— n

oplata za telefon 2514 Razem 2366-51 K V. Do poz. 5. Szczegółowo przedstawiają się wydatki następująco: portorya i telegramy …. 3322-45 K stemple 217-50 n podatki 392-56 »> ogloszeńia 145-03 w manipulacyjne pocztowej kasy o- szczędności i czeki . . 188-62 J» Razem 4266″ 16 K Ponieważ zaś zwrócono markami 4654 W
Przeto rozchód wynosi . • 4219*62 K
czyli o 16i9’62 kor. wyżej nad preliminarz.
VI. Do poz. 6. Mieszczą się w tej pozycyi
zwroty kosztów podróży na posiedzenia Zarządu dla zamiejscowych członków Zarządu głównego w myśl § 36 statutu, oraz zwroty kosztów podróży dla członków Wydziału wykonawczego w sprawach Towarzystwa.
Preliminowano 1000 kor., wydano zatem mniej o 719 kor.
VII. O pozycyi 7. Następującym Zarządom powiatowym, względnie delegatom, wypłacono zasiłki:

– ctwa w Tarnopolu na kurs sądowni- 60″— K

w Gorlicach 60″— „

w Rzeszowie 60*- „

w Przemyślanach na kurs pożarnictwa 72*- „

w Husiatynie 100– „

w Rudkach 100– „

niczą . w Sanoku na wystawę pszczel- 100– „

nictwa w Chrzanowie na kurs sadów- 60’— „

w Pilżnie . . . 50’— „

w Wieliczce na lustracye w r.
1904 i 1905 333’— „

we Lwowie………………… 115’85 „
Oprócz tego pokryła kasa Zarządu
głównego koszta podróży referentów na Zgromadzenia powiatowe w kwocie . 302’20 „
1413-05 K
VIII. W poz. 8. Na „koszta Ogólnej Rady“ preliminowano 800 kor., wydano 338’63 kor., zatem o 461’37 kor. mniej.
Wydano:

na druki Ogólnej Rady . . . 32-40 K

na kokardki dla delegatów . . 45-90 „

drobne wydatki podczas Ogól-
nej Rady 50*68 „

Koszta podróży w sprawie O. R. 74*32 „

Koszta podróży urzędników na
Ogólną Radę …. 135*33 „
Razem 338 63 K
IX. Wydatki poz. 9. i 10. były razem preliminowane na r. 1905 w kwocie 12000 kor., a że suma wydatków tych pozycyi wynosi według zamknięć 17237’60, przeto wydano więcej 5237’60 kor.
Na poz. 9. składają się następujące wydatki:

zakupno owsa, jęczmienia i pszenicy jarej do pól doświadczalnych wraz
z kosztami przesyłki……………. 3901’60 K

zakupno żyta, pszenicy i jęczmienia ozimego do pól doświadczalnych
oraz koszta przesyłki……………… 2258’96 „

nasiona roślin pastewnych . . 1089’81 „

wapno do pól doświadczalnych
nawozowych . 540 09 „

superfosfaty i saletra do pól doświadczalnych nawozowych . . . 389’81 „

koszta rozsyłki żużli do doświadczeń na polach i łąkach 442’56 „

koszta kursów weterynaryjno-
hodowlanych………………………… 968T3 „

subwencya na drzewka owocowe 949T6 „
Razem 10540*12 K
X. W poz. 10. rozkładają się koszta podróży
w następujący sposób:

p. Wasunga………………3017’34 K

p. Poluszyńskiego………. 1654*50 „

p. Pawłowskiego………….. 669*40 „

p. Stamirowskiego . … 799*54 „

p. Kaweckiego………….. 740*— „

p. Popławskiego………….. 5312 „ Razem 693390 K
Otrzymano jednak jako zwrot kosztów podróży p. Poluszyńskiego w sprawie spółki sadowniczej w Jabłonowie z Wydziału krajowego 176’42 koron,
94
a z Oddziału Tow. gospodarskiego w Rudkach na pokrycie częściowe kosztów kursu w Rudkach 60 kor., razem . 236’42 „
Wydatki przeto jak w zamknięciu 6697’48 K
XI. W pozycyi 11. subwencya przy zakupnie nasion {głównie koniczyny czerwonej) preliminowane na 2000 kor. wynosiły 221710 kor., więc
0 217’19 kor. więcej.
XII. Do poz. 12. udziela szczegółowych wyjaśnień dział „Kursa handlowe11.
XIII. W poz. 13. pomieszczone są pensye: dyrektora biura 4400 kor., kasyera 2000 kor., urzędnika 910 kor. (za 6 i pół miesiąca — ustąpił 15/7 1906), 4 pomocniczych sił (960, 600, 560
1 300 kor., w tern dla trzech pensye za rok, ostatnia za 6 miesięcy), płace 2 tymczasowych urzędników 592 kor. (460, 132 kor.), płaca woźnego 720 kor. i pomocnika 24 kor., razem jak w zamknięciu 11066 kor. Ponieważ preliminowano 11440 kor., wydano mniej 374 kor.
XIV. Pensye poz. 14. rozdzielają się następująco:
p. Popławski (za rok) …. 3780-— K
p. Wasung (za 8 miesięcy) . . 2000- „
p. Pawłowski (za 5 miesięcy) . 1160’— „
p. Stamirowski (za 6 miesięcy) 1500’— „
p. Poluszyński (za rok) … 1680’— „
p. Kawecki (za 4 miesięcy) . . 240’— „
remuneracya 315- „
Razem 10675-— K
Inspektor p. Wasung zajęty jest w biurze od J/1X 1905 na zmienionych warunkach, bez stałej płacy, za zwrotem kosztów i dyet. Inspektor dr. Pawłowski ustąpił z biura po 5 miesiącach, posadę jego zajął od 1/7 inspektor p. Stamirowski. Asystent p. Kawecki był prowizorycznie zajęty w biurze od 1/9 1905 do 30/4 1906.
XV. Zestawienie do poz. 15. mieści się na str. 98 sprawozdania pod napisem „Rachunek lustra-cyi handlowych11.
XVI. W poz. 16. mieszczą się następujące wydatki: 1 2 3 4 5 * * * * * *

zakupno latarni magicznej i przyrządy ………………………… 312 30 K

piłka nożna i przybory . . . 85‘68 „

aparat fotograficzny…. 120‘— „

płyty do gramofonu …. 22‘32 „

podręczniki zabaw…….. 1126 ,
Razem 551’56 K
Zarząd główny jest obecnie w posiadaniu 2
latarń magicznych i 1 gramofonu. Z gramofonem
jeździł lustrator handlowy p. Sadowski, z latarnia-
mi pp. Kawecki, Stamirowski i Poluszyński. —
Również służyła 1 latarnia do użytku Koła dublań-
skiego Szkoły ludowej, które urządzało przedstawienia w Kółkach rolniczych pow. lwowskiego. Temuż Kółku oddano do dyspozycyi piłkę nożną.
XVII. Wydatki poz. 17. przedstawiają się następująco:

wkładki za straże do Związku
ochotniczych straży pożarnych . 152’— K

koszta podróży i płaca instruktora straży…………………….. 1654′ 18 „

broszura o strażach pożarnych 206T5 „

druki dla straży pożarnych . . 62’10 „

178 podręczników strażackich
dla uczestników kursów strażackich . 143’— „

przybory strażackie: opaski,
trąbki i t. p……………………….. 39‘36 „

na pokrycie kosztów kursu
w Brzesku . . . … 73’84 „

na pokrycie kosztów kursu
w Zamarstynowie……………………. 82‘31 „

koszta podróży delegata Zarządu na kursa………………………. 140‘40 „
Razem 2553‘34 K
Preliminowano 2000 K, wydano więcej…………………………… 553″34 K
XVIII. W pozycyi 18. wypłacono za koszta porady prawnej 400 K. — preliminowano 600 K., wydano mniej o 200 K., ponieważ umowy o poradę w sprawach taryfowych nie odnowiono.
XIX. W pozycyi 19. nadzwyczajne i nieprzewidziane preliminowane 1000 K. wydano 4.147’51 K więcej. Składają się na tę pozycyę następujące wydatki:

subwencya na siewniki i maszynę do wyrobu jabłecznika …. 549″— K

zakupno kóz……… 609‘95 „

drób do rozlosowania między
Kółka…………………… 39091 „

nagrody za prace konkursowe 200″— „

portret ś. p. Jackowskiego do
biura…………………… 84’30 „

wydawnictwo portretów ś. p.
Jackowskiego i protektora Augustynowicza . ….. …. 252’— „

odprawa dla urzędnika . . . 1680’— „

zapomoga „ „ . . 133‘— „

remuneracye……..1195″35 „

noworoczne listonoszom, woźnym i t. d…………………… ■ 53’— „
Razem 5147‘51 K
XX. W pozycyi 20 wypłacono 50°/„ wkładek Zarządom powiatowym w Husiatynie, Przemyślanach, Tarnowie, Ropczycach, Rzeszowie i Jarosławiu razem 92 K.
XXI. W pozycyi 21. złożono na książeczkę Kasy oszczędności wpływy poz. 3 przychodu.
95
XXII. W pozycyi 22 wydano na druk i broszurowanie :

wydawnictw nr. 23,24,25 737‘59 K

książeczek udziałowych . 144-70 „ Razem 882’29 K XXIII. W pozycyi 23. preliminowano 2400 K wydano 3.378’70 K.; ponieważ jednak z zakupionych książek sprzedano część za 1091’31 K. przeto właściwy wydatek wynosił 2.287-49 K. a więc o 11251 K poniżej preliminarza. Zakupione książki rozsyłano bezpłatnie do bibliotek Kółek. XXIV. Objaśnienia do poz. 24. zawiera poz. 6 przychodu. XXV. Szczegółowe zestawienie do poz. 25. znajduje się na str. 98 sprawozdania. XXVI. Do poz. 26. mieszczą się szczegóły na str. 98 sprawozdania. XXVII. Objaśnienia do poz. 27 znajdują się przy poz. 9 przychodu. XXVIII. Do poz. 28. mieszczą się objaśnienia przy poz. 10 przychodu. XXIX. Do poz. 29. wyjaśnienia przy poz. 9 przychodu. XXX. W poz. 30 mieszczą się: koszta wystawy w Nowym Sączu 269’30 „ „w Buczaczu 143’02 oprawa książek na nagrody 55’30 467 62 K Koszta te są tylko częściowe, gdyż nie wliczono tu koszt w przygotowania K< łek rolniczych do wystaw przez inspektora rolniczego i kosztów podczas urządzenia wystawy, które się mieszczą w poz. 10 rozchodu. Sprawozdanie z szkontra kasy na dniu 2 czerwea 190(5 r. Wpływy kasowe według dziennika kasowego do pozycyi 1. 242 wy- noszą ………. ………… ………………..’ . kor. 5816‘21 według podręcznego dziennika do poz. 1. 1572 . . •………………„ 132’72 „ podręcznika rachunków przechodowych do poz. 1. 757 . . . „ 108′ Razem…………………kor. 6056 93 Rozchody kasowe do poz. 1. 808 wynoszą…………… . . . . » 820 68 Saldo 2 czeiwca z 1906 r. kor. 5236’25 Z tego na R-ku bieżącym wedle przedłożonych dowodów w Banku rolniczym……………………………………. . kor. 2500′ — w Pocztowej Kasie oszczędności wyciąg nr. 105 …… . „ 1335-54 gotówka w kasie…………………………………………….„ 1400.71 znaleziono zgodnie jak wyżej kor. 5236-25 Lwów, dnia 2 czerwca 1906 r. Karol d’Abanconrt m. p. Leopold Wilimowski m. p. Fundusz żelazny, powstały z wkładek członków założycieli, wynoszący z dniem 9 maja 1905 r. . . . . kor. 4593.70 powiększył się w r. 1905/6 o dalsze wpłaty . 900’— z dopisanych odsetek do 1-go stycznia 1906 r………………………. „ 24696 wynosi zatem bez dopisanych odsetek za I. półrocze 1906 . . . kor. 5740’66 z dniem 2-go czerwca 1906 r. i jest ulokowany na książeczkach Galicyjskiej Kasy Oszczędn. nr. 63193 i 134496, które znaleźliśmy w kasie. Lwów, dnia 2 czerwca 1906 r. KOMISY A REWIZYJNA: Karol d’Abanconrt m. p. Leopold Wilimowski m. p. — 96 — przychód Zamknięcie rachunków za czas od Fol. WYSZCZEGÓLNIENIE Preliminowano Otrzymano koron koron hal. 141 1. Subwencye: A) Krajowe: 1. Na koszta zakładania Kółek ich lustracye …. 15000 15000 —

na cele ogólne rolnicze i handlowe 15000 10000 —

na utrzymanie i podróże inspektora rolniczego . . — 5000 —
• 4. na lustracye handlowe 8000 8000 —

na kursa handlowe 4000 4000 —

na wydawnictwo Przewodnika Kółek rolniczych . . 2000 2000 —

na zakupno środków naukowych przy wykładach — 500 —

na urządzenie wystaw rolniczych — 500 —
li) Państwowe: 1. przez c. k. Tow. gosp. na lustracye i wykłady rolnicze 10000 11500 —

„ „ „ na nagrody za wzór. gnojenie 500 560 —

„ c. k. Towarzystwo rolnicze na cele rolnicze 2000 2500 —

„ Minist. roln. na koszta zarządu i wydaw. organu 18000 18000 —
C) Powiatowej kasy oszczędności w Krakowie 400 400 —
D) Tow. Wzajemnych ubezpieczeń: 1. na cele ogólne 1000 600 —

naorganizacyęstraży pożarnych — 2000 —
E) Związku handlowego Kółek rolniczych 600 600 —
F) Rad powiatowych 500 430 —
143 2. Wkładki członków wspierających 6000 6710 50
207 3. „ „ założycieli — 300 —
145 4. Ze sprzedaży wydawnictw 100 1277 80
146 5. „ „ książek — 1091 31
177 6. „ „ ksiąg handlowych — 601 71
148 7. Z prenumeraty i ogłoszeń „Przewodnika“ 7000 8791 16
155 8. Ze zwrotów kosztów lustracyi przez Kółka rolnicze 1400 2572 89
204 9. Wydawnictwo Kalendarza na rok 1905 ……… — 5156 38
161 10. Rachunek przechodowy z Kółkami rolniezemi — 53384 11
151 11. Odsetki z lokacyi funduszów 300 776 29
152 12. Zwroty Kółek rolniczych za koszta manip. w zakup, przy pośredn. 600 1724 72
154 13. Zwroty Kółek rolniczych za zboże do pól doświadczalnych . . — 1912 —
160 14. Ze zwrotu zaliczek na pensye — 446 —
213 15. Bazar Kółka roln. w Czernichowie za kierownictwo sklepu . . 600 600 —
Pozostałość w kasie z r. 1904 — 650 52
Niedobór w r. 1905 — 1201 50
93000 168786 89

Zestawione powyżej zamknięcie rachunków za czas od 1. stycznia do 31. grudnia 1905 roku dokładnie zba-
stanem — co
Lwów, dnia 2. czerwca 1906.
Komisya
Karol cl’Jlbancourl nt. ji.
ROZCHÓD
— 97 —

stycznia 1905 do 31. grudnia 1905.
Fol. WYSZCZEGÓLNIENIE Preliminowano Wydano
koron koron hal.
189 1. Najem lokalu 2000 2000
188 2. Opał i światło 300 418 80
iy8 3. Druki i litografie 2800 2822 55
190 4. Wydatki kancelaryjne 1100 2356 51
193 5. Portorya, stemple, podatki, ogłoszenia 2600 4219 62
202 6. Podróże delegatów 1000 281 —
203 7. Zwroty kosztów wyłożonych przez Zarządy powiatowe …. 1600 1413 05
212 8. Na koszta Ogólnej Rady 800 338 63
200 9. Koszta pól doświadczalnych: a) nasiona, nawozy itd 12000 10540 12
186 10. „ „ „ b) podróże, inspekt, roi. i instr. sad. — 6697 48
199 11. Subwencye przy zakupnie nasion 2000 2217 19
196 12. Kursa handlowe w Czernichowie 7000 6550 —
178 13. Pensye dyrektora biura, urzędników i usługa 11440 11066 —
182 14. „ inspektorów rolnictwa i instruktora sadownictwa . . . 11460 10675 —
184 15. „ lustratorów handlowych 6400 7665 98
197 16. Na rozbudzenie życia towarzyskiego po Kółkach rolniczych . . 1500 551 56
205 17. Na organizacyę ochotniczych straży pożarnych 2000 2553 34
208 18. Na koszta porady prawnej w sprawach prawnych i taryfowych 600 400 —
153 19. Nadzwyczajne i nieprzewidziane 1000 5147 51
143 20. Udział wkładek członków wspierających dla Zarządów powiat. . — 92 —
207 21. Depozyt wkładek członków założycieli w Kasie oszczędności . . — 300 —
145 22. Na wydawnictwa Towarzystwa Kółek rolniczych 1000 882 29
146 23. Na zakupno książek dla bibliotek Kółek i czasopisma …. 2400 3378 70
177 24. Na zakupno ksiąg handlowych — 632 44
148 25. Wydawnictwo „Przewodnika Kółek rolniczych” 10000 14221 35
155 26. Koszta lustracyi handlowych 11000 12357 66
204 27. Na wydawnictwo „Kalendarza Kółek rolniczych na rok 1905“ — 5097 32
161 28. Rachunek przechodowy z Kółkami rolniczemi — 53384 11
221 29 Nadwyżka w dochodzie wydaw. Kalendarza złożona w Kasie oszczęd — 59 06
215 30. Na urządzenie wystaw rolniczych 467 62
168786 89
daliśmy, porównując z wszystkiemi księgami i alegatami i znaleźliśmy zupełnie zgodnem z rzeczywistym niniejszem stwierdzamy.
rewizyjna:
Leojiold Wilinlowslii m. ji.
PRZYCHÓD w 1905 r. w 1904 r. w 1903 r. w 1902 r. w 1901 r. ROZCHÓD w 1905r. w 1904 r. w 1903 r. w 1902 r. w 1901 r.
K h K h K h K h K b K h K li K h K h K li
Z prenumeraty . . . Z ogłoszeń …. Związek ochot, straży pożarn. na „Obronę pożarną” …. Niedobór jako saldo . 5404 3386 — *) 56 60 5007 2753 250 11 72 — 4140 2539 125 68 85 3851 2312 72 26 2060 2477 24 61 Red. polsk. wydania . Druk „ „ Klisze Honorarya autorskie . Red. ruskiego wyd. . Druk ruskiego wyd. . Ekspedycya i podatek . 600 10557 350 144 312 2257 30 85 20 600 8480 49 139 144 312 2045 36 94 72 16 600 6929 62 328 312 1752 93 39 600 6188 31 53 328 310 1404 02 44 600 5160 70 520 312 1283 60 38
8791 5430 16 19 8010 3760 83 35 6805 3178 53 84 6164 2751 98 48 5437 2508 85 13
14221 35 11177) 18 9984 37 89161 46 7945 98 14221 35 11771 18 9984 37 8915 46 7945 98
*) Zasiłek 280 K na wydawnictwo ,,Obrony pożarnej” na r. 1905 wpłacił Krajowy Związek straży pożarnej w r. 1906; kwota ta wciągnięta zatem w dochodzie na r. 1906.
Rachunek lustracji handlowych.
DOCHÓD K h. ROZCHÓD K h
Zwrot kosztów lustracyi przez Kółka rolnicze …. 2170 79 P. Schmidt pensya za rok 1904 1399 32
Zwrot kosztów lustracyi przez inne stowarzyszenia … 402 10 P. Sadowski „ „ „ „ – . . 1600
Niedobór jako saldo, pokryty przez Zarząd główny . . . 17450 75 P. Malczewski „ „ „ „ 1600 —
P. Lerch . _ … 1600
P- Sołtys „ „ „ 1466 66
P. Schmidt koszta podróży 779 80
P. Sadowski „ „ 3853 64
P. Malczewski „ „ 2637 18
N. P- Lerch „ „ •2730 51
P. Sołtys „ „ 2226 23
Druki i przybory lustracyjne 130 30
20023 64 20023 64
Przechód Kor.
A. Własne dochody:
Wkładki członków …… 7000
Zwroty Kółek rolniczych na koszta manipulacyjne przy
pośrednictwie w zakupnie …. 1200
Zwroty Kółek rolniczych na koszta lustracyi handlowych 1800
„ „ „za zboże do pól doświadczalnych 1900
Ze sprzedaży wydawnictw Towarzystwa . 400
Z prenumeraty i ogłoszeń „Przewodnika” . 9000
Ze sprzedaży i ogłoszeń Kalendarza 6000
Odsetki od chwilowej lokacyi gotówki 400
Zwrot bazaru Kółka roln. w Czernichowie za kierown. sklepu 600
B. Subroencye: a) krajowe:
Na koszta zakładania Kółek i ich lustraeye 15000
„ „ administracyjne ….. 4000
„ lustratorów handlowych . . 8000
„ praktyczne kursa handlowe …. 4000
„ ogólne cele rozwoju roln. i handl. działalności Kółek 12000
„ utrzymanie i koszta l inspektora rolniczego . 5000
„ „ „ 1 lustratora „ 4000
„ Przewodnik Kółek rolniczych …. 3000
b) państwowe:
Na lustraeye rolnicze i sadownictwo przez c. k. Tow. gosp. 11500
„ wzorowe gnojownie przez c. k. Tow. gospodarskie . 500
„ cele rolnicze przez c. k. Tow. rolnicze w Krakowie • 2500
„ koszta Zarządu, lustraeye i wydawnictwo organu Tow. 20000
c) inne:
Tow. wzajemnych ubezpieczeń na cele ogólne 600
„ „ ubezp. na organizowanie ochotn. straży 3000
Powiatowej kasy oszcz. w Krakowie na kursa handlowe 400
Związkuhandl. Kółek roln. „ „ „ „ „ 800
Rad powiatowych na ogólne cele …. 300
C. Nadzwyczajne: Zwrot z c. k. Namiestnictwa kosztów wyłożonych pod-
czas akeyi rątunkowej ….. 3138 126038
R o z c h ó d Kor.
Najem lokalu ……. 3080
Opał i światło ……. 420
Druki i litografie …. 3000
Portorya, podatki, stemple, ogłoszenia 3000
Przybory biurowe i sprzęty ….. • 1639
Książki do bibliotek Kółek i na nagrody dla członków
Kółek oraz prenumerata pism do biura 2400
Subwencye dla Zarządów i delegatów powiatowych na
lustraeye i czynności połączone z rozwojem Kółek 5000
Podróże delegatów ..:… 800
Koszta Ogólnej Rady …… 800
Wydawnictwa Towarzystwa . • . 1000
Wydawnictwo „Przewodnika Kółek rolniczych” . 14000
Wydawnictwo Kalendarza ….. 6000
Na organizaeyę ochotniczych straży pożarnyeh . . – 4000
„ rozbudzenie życia towarzyskiego 1000
„ koszta porady w sprawach prawnych i taryfowych 600
Pensye: dyrektora biura, kasyera, urzędnika konceptowego, kierownika ekspedytu, 4 manipulantek, płaca
woźnego i pomocnika ….. 15886
Pensye lustratorów handlowych 7370
Na koszta lustracyi handlowych …. 11000
Na kursa handlowe w Czernichowie i kursr wędrowne 7000
Peusye 4 inspektorów rolniczych i instruktora sado-
wuictwa ……. 14705
Subwencya przy zakupnie nasion …. 2000
„ „ „ siewników 600
„ „ „ drzewek owocowych . 700
Nagrody za ulepszone obchodzenie się z obornikiem 2000
„ „ konkursowe pytania i t. p. 900
Na zboża dó pól doświadczalnych . … 4000
„ doświadczenia nawozowe ….. 1500
„ kursa weteryuaryjno-hodowlane, pastwiskowe i t. p. 1000
„ koszta kontrolowania i zakładania pól, oraz badania
stosunków rolnych włościańskich 7500
Nadzwyczajne i nieprzewidziane …. 1936
Na pokrycie niedoboru z r. 1905 …. 1202
. 126038
hi Liczba porz. Kółka w ogólnym wykazie POWIAT MIEJSCOWOŚĆ w której zawiązano Kółko Il.ość . członków S K Ł A D
Przewodniczący Godność
1 1914 Biała Komorowice 22 Józef Kwieciński rolnik
2 1920 Bochnia Bieńkowice 11 Stanisław Piekarz
3 1977 łł Gawłówek 13 Jan Gołębiowski łi
4 2040 łł Jazy 19 ks. Józef Batko prób. rz. k.
5 2002 łł Kłaj «) 37 ks. Józef Batko
6 1978 Ostrów szlachecki 15 Michał lir. Roztworowski właść. dóbr
7 2003 łł Podłęże 2J 30 ks. Józef Batko prób. rz. k.
8 1919 Brody Hucisko brodzkie 14 ks. Andrzej Jaskułka łł łł
9 1980 łł Huta pieniacka 27 Antoni Zwarycz murarz
10 2032 łł Reniów 37 Jan Mossoczy kontr, podat.
11 1957 łł Szczurowiee 49 Jan Jaworski kier. szkoły
12 1981 Brzesko Buczę ad Mokrzyska 58 Józef Stolarz rolnik
13 1900 r Wokowice 37 ks. Szczepan Kossecki prób. rz. k.
14 1938 Brzeżany Dryszczów 28 Antoni Osiecki rolnik
15 1909 y. Ilorodyszcze 15 Włodzimierz Krynicki nauczyciel
10 1986 łł Narajów 30 ks. Władysław Bauer prób. rz. k.
17 1916 łł Szuralany 20 ks. Wojciech Sołtys łł łł
18 2036 Urraań 21 Hryń Pasiecznik rolnik
19 1944 Brzozów Dąbrówka starzeńska 38 Oskar Kopacz leśniczy
20 1941 łł Dylągowa 96 ks. Jan Stefiński prób. rz. k.
21 1906 łł Dynów 3) 31 Zdzisław Skrzyński właść. dóbr
22 1947 łł Hłudno 20 Klara Bobczyńska łł >ł
23 1951 łł Przysietnica 51 ks. Stanisław Władyka prób. rz. k.
24 2040 Buczacz Petlikowce nowe 24 Jan Romańczuk rolnik
25 2028 łł Pyszkowce 18 Aleksander Smoleń strażnik kol.
20 2006 Chrzanów Brodła 28 Józef Kałamacki rolnik
27 2037 łł Jeleń 4) 18 Antoni Lipka
23 2021 W Podłęże 23 Stanisław Noworyta łł
29 2015 łł Poręba-Żegoty 47 Stanisław Krupiński
30 1997 Okleśnia 38 Stanisław Chodacki
31 2008 Zalas 5) 45 Marcin Palus
32 2031 Dąbrowa Bieniaszowice 27 Wojciech Motyka
33 2039 łł Dąbrowa 6) 35 Józef Miodoński sekr. sąd.
34 2057 łł Hubenice 54 Waleryan Wrześniowski kier. szkoły
35 2024 łł Karsy 17 Aleksander Wytrwał uacz. gminy
36 2052 Lubiczko 23 Stanisław Dubiel rolnik
37 2025 łł Nieczajna 16 Maciej Kuta
38 2033 Otfinów 27 ks. Piotr Podolski prób. rz. k.
39 2026 łł Wielopole moszczeńskie 18 Franciszek Pluta nacz. gmii y
40 1967 łł Zalipie 16 Tomasz Rodak rolnik
41 2050 Dobromil Grąziowa 17 ks. Roman Zalitaez prób. gr. k.
42 2035 łł Kreców 20 ks. Jan Hryń
43 2054 Gorlice Biecz 7) 22 dr. Michał Maciejowski adwokat
44 1974 łł Wola łużańska 15 Józef Stępień nacz. gminy
45 1925 Horodenka Żuków 25 ks. Kazimierz Momocki prób. rz. k.
40 1953 Husiatyn Chłopówka 32 Karol Hromkowski rolnik
47 1955 Horodnica 10
48 2029 łł Oryszkowce 12 Jan Ornatowski kołodziej
49 2049 Jarosław Kidałowice 28 Błażej Oczakowski rolnik
*) Kółko zaw. w r. 1884 upadło, zaw. na nowo. J) Kółko zaw. w r. 1884 upadło, za w. na nowo. 3) Kółko zaw. 1892, zaw. na nowo. °) Kółko zaw. w r. 1883 upadło, zaw. na nowo. 7) Kółko zaw. w r. 1885, upadło w r. 1899, zaw. na nowo.
zawiązanych w r. 1905.
Z A R Z Ą D U Miejsce zebrań Wpi- sowe dk a- i ne biblioteki yygłano o 2048 Jarosław Pełnatyeze 26 Józef Żak rolnik
‘ 51 2047 w Rączy na 21 Stefan Krowicki »7
52 1908 Roźwienica 50 Wojciech Kamieński
53 2012 Jasło Biezdziedza s) 74 Józef Mochłowski
54 2055 Różanka 17 Teofil Nartowski właść. dóbr
55 1993 Souina 25 Karol Kostka kier. szkoły
56 1912 Jaworów Lubień (obszar dwór.) 12 Franciszek Zemliez
57 1910 Schumlau 20 Bronisław Korczeński rolnik
58 2011 Kałusz Siółko 14 Wilhelm Kliszcz sędzia
59 2007 Kamionka Witków nowy 12 ks. ?akób Konieczny sup. 00. M.
00 1920 Kolbuszowa Nienadówka a) 36 ks. Ludwik Bukała prób. rz.kat.
01 1928 Kołomyja Kamionki wielkie 22 ks. Kazimierz Momocki 77 7)
02 2044 n Peczeniżyn 41 Ludwik Szydłowski
03 2000 Krasów Lubccza 14 Stanisław Fraś rolnik
64 2023 Mydlniki 20 Kazimierz Kołaczkowski akademik
05 1999 77 Rączna ,0) 25 Jan Mol rolnik
00 1958 Krosno Krosno 17 Kasper Brzostowicz Dyr. sz.real.
07 2038 Sporne 27 Franciszek Szklarski szewc
08 2034 n Wrocanka n)
09 2013 ’ Limanowa Laskowa ’) 30 Jan Koza rolnik 70 1918 Limanowa 13) 62 Józef Beck sekr.R.pow. 71 1934 Lisko Terka 17 ks. Tytus Mormon prób. rz. kat. 72 1949 Lwów CzyszkiI4) 25 Jan Gerczak rolnik 73 1935 Falkenstein 24 Jakób Huber uacz. gm. 74 1929 Leśniowice 19 Jan Woźniczka rolnik 75 2004 Lewandówka 19 Ferdynand Bara właść. realn. 76 1952 Serdyca 19 Wojciech Kucharski rolnik 77 2005 Sokolniki łS) 52 Józef Jabłoński 78 2017 Zboiska 33 Feliks Kucharski cieśla 79 2043 Łańcut Siennów 10) 55 ks. Jędrzej Jarosz prób. rz.kat. 80 1946 Zagórz 21 ks. Jan Świdnicki 81 1992 Mielec Jamy 16 Józef Midura rolnik 82 1942 Żarów nie 35 Jan Myjek n 83 1940 Nadworna Bednarówka 14 ks.. Jan Borczyk proboszcz 84 2014 Delaty n 15 Wacław Hawliczek c. k. drogom. 85 1931 Nisko Barka 19 Jerzy Wolicki rolnik 86 1930 77 Nisko 17) 16 Kazimierz Kochańczyk 71 87 1921 n Wólka łętowska 21 ks. Roman Bauer prób. rz. kat. 88 2053 Nowy Sącz Czerniec 12 ks. Jan Piaskowy 77 77 89 1936 n i) Rożnów 25 ks. Jan Jachtyl 77 77 90 1998 Wiatrowice Tropie 30 Michał Policht rolnik 91 1913 Nowy Targ Olcza 28 Jan Gąsienica Łuszczak 92 2001 W 77 Zakopane 18) 76 Maciej Gąsienica 71 93 2027 Podhajce Szumlany 34 ks Roman Rudkowski prob.rz. kat. 94 2058 Przemyśl Kosztowa 13 Józef Ohochura rolnik 95 2022 Przemyślany Chlebowice świrskie 22 St. Gintowt Dziewałtowski właść. dóbr 96 1996 » Majdan lipowiecki 14 Zygmunt Pawłowski rolnik 97 1907 Uszkowice 22 Kazimierz Sobolewski gorzelnik 98 1905 Rohatyn Czerniów 14 Błażej Lis rolnik 99 2010 w Daniicze 24 Aleksander Bączkowski właść. dóbr 100 1956 Ropczyce Broniszów 11 Feliks Szczepkowicz rolnik 101 1917 ♦» Łopuchowa Wojciech Kosieński 77 102 1970 Rudki Katarynice 13 Antoni Adamiszyn M- 8) Kółko zaw. w r. 1900 upadło, zaw. na nowo; °) Kółko z a w. w r. 1884, upadło w r. 1901, zaw. nawo; ’) Kółko zaw. w r. 1889, upadło, zaw. na nowo; ’) Kółko zaw. w r. 1898, upadło, zaw. na nowo; '4) Kółko zaw 1902, zaw. na nowo; ”) Kółko zaw. w r. 1890, upadło w r. 1900, zaw. na nowo; łs) Kółko zaw. w r. 1888, upadło Z. A R ZADU Miejsce zebrań ffipi- OJ Ma» dki 3 f 2 '2? 5 -s
Zastępca przewodu. Godność Sekretarz Godność roczne 23 Cd.2″ ►» oa –
K li K h O P
Michał Kueap rolnik Szymon Król rolnik szkoła 40 50 50
Józef Krowicki Wojciech Kozłowski kowal — 50 50 50
Jan Glaza w Antoni Wicyniak rolnik sala gminna 1 – 1 — 50
Jan Kocza ja w Sebastyan Lachowski W dom prywatny — 40 40 50
Szczepan Władyka nacz. gra. Antoni Cynarski pisarz gm. szkoła 1 — 1 — 50
Jan Stasiowski rolnik Leopold Dąbrowiecki rolnik 1 — — 40 50
Piotr Pikur Jan Pałka rolnik Jan Kwaśnik Stanisław Maziarz rolnik dom prywatny 1 2 — 2 40 50-
Bron. Barzykowski dzierz. dóbr Heleua Kliszczowa Ska oszcz i poż. 1 — — 40 50
Bazyli Pawluk lekarz, okr. Franciszek Hor ki rew. bydła 1 — 2 — 29
Jan Sliź nacz. gm. Jakób Pieńczak kier. szk. sala gminna 1 — — 40 50
Leon Polkowski rolnik Józef Rzemieniecki rolnik dom prywatny 1 — 1 20 45
ks. Józef Pelz prób. rz. k. Franciszek Miszko sala Sokoła 1 — 7 20 50
Piotr Walczak rolnik Jan Maciaszek kier. szk. szkoła — HO — 80 50
Aleksander Nowacki Kazimierz Leinweber akademik dom prywatny — 20 1 — 50
Piotr Sołek-Banaś Maciej Staszel nauczyciel szkoła 1 — 1 — 50
Antoni Mączka lekarz pow. Jan Widlarz insp. okr. dom prywatny 2 — 2 40 50
Ludwik Tomkowicz rolnik Franciszek Pelczar rolnik n » — 10 40 50
Jan Natanek rolnik Józef Kita rolnik dom prywatny 40 40 50
Jan Gawron nacz. gra. Jędrzej Postrożuy w M » — 40 1 20 50
Mikołaj Djak rolnik Wasyl Burnysz sekr. gm. W łl — 20 — 40 50
Ludwik Krajewski Antoni Skotni rolnik — 60 1 20 50
Jan Ewy V Jakób Huber em. naucz. szkoła — 50 1 — 50
Jan Bieliński » Sofron Kochanowski rolnik dom prywatny Czyt. T. S. L. — 40 — 20 65
Edward Osadkowski wł. realn. Jakób Kościów wł. realn. — 12 — 12 50
Jędrzej Kurach rolnik Michał Majewski rolnik dom prywatny — 12 — 20 65
Jan Styć W Mateusz Suchecki T sala gminna — 40 — 40 50
Józef Rutkowski n Jan Jastrząb młod. w dom prywatny — 40 1 — 50
Wiktor Oleński kier. szk. Jan Jarosz organista szkoła — 40 — 60 50
Filip Puziewicz >ł Mikołaj Dziadosz rolnik — 50 — 60 50
Grzegorz Siembab W Mikołaj Niedbała W łl 4 — 2 — 50
Wojciech Szala tt Wojciech Domagała w sala gminna — 40 1 — 45
Ignacy Szuszkiewicz rolnik Tomasz Stelmach szkoła — 50 1 — 65
Stanisław Chowanek poi.m.wsallB. Józef Bi ber u. W. kraj. dom prywatny 2 — 6 50
Franciszek Baran rolnik Józef Dubiel rolnik – 10 2 40 45
Józef Płachta Tl Jan Bis szkoła — 20 2 40 45
Walenty Gurnieniak nacz.gm. Antoni Chowaniec n dom prywatny 1 — — 40 45
Michał Sopata rolnik Stanisław Sopata » sala gminna 1 — 1 – 50
Jan Hajduk »» Józef Nowak nauczyciel szkoła 1 — — 50 50
ks. Jan Kobiela prób. rz.k. Michał Czech organista dom prywatny 1 — — 20 50
Jan Kłus rolnik Władysław Roszko kier. szk. P V 2 — 1 — 50
FYanciszek Pawlica wł. realn. Wojciech Krzeptowski sekr. gm. lokal Zw. Górali 1 — 1 – 50
Józef Palczak rolnik Ambroży Zieraliński rolnik dom prywatny — 40 1 — 50
Tomasz Galej n Stanisław Orłowski — 40 1 — 50
Michał Maluta n Mikołaj Jedynak szkoła — 50 1 20 65
Sczepan Przyjacielski n Elżbieta Witoszyńska nauczyciel. Czyt. T: S. L. — 40 — 20 65
Ignacy Padymowski kier. szk. Danyło Ratuszny nacz.gm. sala gminna — 60 1 20 65
Wawrzyniec Gurdak rolnik Wawrzyniec Lis rolnik dom prywatny 4 — 5 — 50
Antoni Witkowski W Maryau Czyżewski n czytelnia — 50 1 — 50
Marcin Ptaszek n Antoni Szczepkowicz nacz. gm. dom prywatny — HO — 40 50
Bartłomiej Marc n Jan Marc rolnik — 60 — 50 50
Dmytro Cznrka » Tomasz Fedak Tt n w — 20 — 20 50
°) Kółko zaw. w r. 1892, upadło, zaw. na nowo; „) Kółko zaw. w r. 1895, zglosz. a zarazem rozwiązane w r. 1906; w r. 1883, upadło, zaw. na nowo;lr’) Kółko zaw. w r. 1883, upadło, zaw. na nowo; ’) Kółko zaw. w r. 1891, upadło w r. w r. 1901, zaw. na nowo.
Liczba porę. Kółka w ogólnym wykazie POWIAT MIEJSCOWOŚĆ w której zawiązano Kółko Ilość członków S K Ł A D
Przewodniczący Godność
103 1945 Rzeszów Błażowa ,9) 57 ks. kan. Leon Kwiatkowski prób. rz. k.
104 2040 V Budziwój 15 Antoni Bomba posełdoR.pafistwa
105 1915 Grzegorzówka 23 Kasper Janik rolnik
106 2009 Lutoryż 48 Stanisław Rutowicz
107 1939 r Łukawiec 15 Marcin Reszczyński nauczyciel
108 1943 Palikówka 20) 44 Michał Gaweł rolnik
109 1976 Woliczka 26 Józef Styka
110 1990 Sambor Ozimina 80 ks. Julian Płatek prób. gr. k.
111 1924 » Wola baraniecka 27 Jędrzej Kornafel rolnik
112 1960 Sanok Piła siemuszowska 15 ks. Michał Szatyński prób. gr. k.
113 1927 Skałat Nowosiółka skałacka 24 ks. kan. A. Pankiewicz „ rz. k.
114 1950 Sokal Machnówek 19 ks. prał. Marceli Chmura
115 2045 Tarnobrzeg Alfredówka 19 Jakób Konefał rolnik
116 2042 Tarnopol Chodaczków wielki 31) 65 Władysław Kamiński kier, szkoły
117 1989 Janówka 29 Józef Matkowski nauczyciel
118 1948 Łuczka 17 Michał Zaryczański rolnik
119 2019 łl Ostrów 27 Wawrzyniec Długolaty n
120 2020 rt Suszczyn 22) 22 Bronisław Kopczyński dzierż, dóbr
121 2018 V Zabój ki 23) 54 ks. Paweł Surmacz expoz. rz. k.
122 1961 Zagrobela 18 Antoni Posuchowski rolnik
123 1904 Tarnów Niedomice 20 Józef Pabijan r
124 1954 7) Skrzyszów 2J) 43 ks. Wojciech Zabawiński prób. rz. k.
125 1979 Tłumacz Tarnawiea polna 93 Adolf Ojak kier. szkoły
126 1982 Trembowla Iwanówka 28 Ignacy Toporowski rolnik
127 1964 W Nałuże 14 Mikołaj Malarz 7)
128 1908 łł War wary ńce 30 Marcin Gołębiowski V
129 1911 Wadowice Targauice II. 29 Jan Janosz 1)
130 1983 Wieliczka Bieńkowiee 18 Józef Kania
131 1923 Czarnochowice 31 Jan Kania słuch, praw
132 1922 77 Graj ów 20 Jakób Szydłak nauczyciel
133 1975 Skotniki 14 Józef Trybuś rolnik
134 1969 77 Skrzynka 14 Jakób Mision uacz. gminy
135 1932 Węglówka 20 Walenty Jaśko rolnik
136 2041 Zaleszczyki Zaleszczyki 12 dr. Tadeusz Maudybur dyr. Sem.m.
137 1959 Zbaraż Czabary 15 Jędrzej Kopiec rolnik
138 1985 n Kretowce 37 Ludwik Budzyna nacz. gminy
139 1962 Złoczów Hukałowce 17 Stanisław Grabas rolnik
140 1937 Żydaczów Kijowiec 11 Ołeksa Majkut 77
141 1963 n Rozdół 44 Stanisław Ścigalski sekr. gminy
142 1988 Żywiec Kamesznica 25) 81 Jan Worek cieśla
143 1991 77 Kocurów 29 Wojciech Więcek hutnik
144 2016 n Kolt by 26 Jakób Caputa fabrykant
145 1984 n Łodygowice 26) 44 Wojciech Worek rolnik
146 1994 77 Pewel mała 18 Wojciech Szwed pos.do Sejm.
147 1933 w Pietrzykowice 27) 36 Maciej Fijak rolnik
148 2051 n Radziechowy 63 ks. Karol Grygloski wikary
149 2056 w Ryehwałdek 27 Józef Górny sekr. gminy
150 1965 n Sporysz 44 ks. Jan Migdał prób. rz. k.
151 1987 n Szare 35 Jędrzej Kubas rolnik
152 1973 77 Trzebinia 57 Stanisław Zyzak 7)
153 1971 m Wieprz 48 Piotr Pawlus 17
154 1972 w Zabłocie 16 Stanisław Szczepański aptekarz
155 1995 n Zarzecze 25 Michał Habdas rolnik
,a) Kółko zaw. w r. 1891, upadło, zalv. na nowo. 20) Kółko zaw. w r. 1893, upadło, zaw. na nowo, J|) Kółko zaw. w r. 1899, upadło w r. 1902, zaw. na nowo. **) Kółko zawiązane w r. 1889, upadło, zaw. na nowo, w r. 1885, upadło w r. 1889, zaw. na nowo.
Z A R ZADU & Miejsce zebrań %i- sowę 93 [<ła-dlii roczne 3 2 a .2 2 o „ -s g «.S? I- Zastępca przewodu. Godność Sekretarz Godność K h K ! h Q Jan Sieńko rolnik Jan Grażyński kupiec dom prywatny 1 2 40 50 Karol Szwed Józef Paśko rolnik 1 — 1 20 50 Maciej Gajda 7J Ferdynand Handz 77 1 — — 50 50 Piotr Haba » Antoni Piętak N 1 — 2 — 50 Walenty Rogala W Karol Merklinger naucz. szkoła — 50 — 50 45 Michał Panek Jan Topper ł n — 20 — 50 45 Kazimierz Misida II Kazimierz Cisło rolnik dom prywatny — 12 — 12 50 Mateusz Fedyk nacz. gra. Maksym Huryj naucz. sala gmin. — 12 — 12 50 Wojciech Szymański nauczyciel Szczepan Ościak rolnik dom prywatny 1 — — 24 45 Jan Januszczak rolnik Jan Jadczyszyn »1 — 12 — 40 50 Jan Dudek Julian Malczos naucz. czytelnia T. S. L. — 50 — 40 45 Ks. Tytus Zajączkowski pr. gr. k. Ignacy Osicki rolnik szkoła 20 1 — 65 Andrzej Strojek rolnik Tomasz Konefał W sala gimn. 40 1 — 50 Władysław Dereń W Stanisław Dereń w _ 40 — 50 50 Jan Biały Tomasz Huraeniuk w szkoła 40 1 — — Adam Suchecki V Błażej Doskocz n dom prywatny — 50 — 70 50 Wojciech Bieniowski >1 Józef Koszelowski u 3 — — 80 50
Ks. Ludw.Martynowicz pr. rz. k. Władysław Opiliński sekr. gm. — 12 — 12 50
Jan Fudali Mateusza rolnik Hieronim Fudali rolnik czyt. T. S. L. — 20 — 50 50
Józef Hajda n Dominik Gołębiowski n czytelnia — 50 — 50 50
Jan Długosz n Franciszek Mirecki rz. dóbr dom prywatny — 40 — 50 50
Stanisław Łabno Adam Żurowski rolnik — 40 — 20 50
Wincenty Sitarski » Paweł Fiedoń organista szkoła — 40 — 20 50
Franciszek Urbański 7) Jan Kapliczny rolnik dom własny 20 — 401! 50
Szczepan Pastuch w Maryan Frankiewicz naucz. czytelnia — 20 — 50 50
Maryan Dobrzyński kowal Maryan Frankiewicz w dom prywatny — 20 — 80 50
Józef Borgosz rolnik Franciszek Gieruszczak rolnik 1 — — 40 50
Jan Kania nacz. gm. Stanisław Podgórski naucz. 40 — 20 50
Michał Raźny rolnik Franciszek Skoczowski górnik Czytelnia T. S. L. — 12 — 40 45
Piotr Biegun II Jan Kmiecik rolnik szkoła — 40 — 40 45
Stanisław Syrek » Wawrzyniec Biela I» sala gmin. 2 ~1 — 20 50
Jan Piwowarczyk zast. wójta Wincenty Zając pisarz gm. dom prywatny 12 — 20 50
Ks. Stanisław Jarzyna ekspozyt Julian Siekierski kier. szk. szkoła — 20 1 — 45
Dr. Jan Wierzbowski sekr. sąd. Tadeusz Sokol likw. k. o dom prywatny 1 i 1 — 50
Leon Słonecki rolnik Feliks Milaszewski rolnik 1 1 — 50
Kazimierz Kominek Józef Kominek 1 — 1 — 50
Józef Skurski Mateusz Juźwin czyt. T. S. L. — 40 24 50
Emilia Bieniaszewska naucz. Wasyl Prociów w szkoła 1 — —i 50 65
Jan Kostyrka szewc Otto Nelting k. Żarz. d. dom własny 1 — 1 – 65
Maciej Sleziak rolnik Kasper Kurowski pisarz gm. szkoła 1 – 1 — 50
Jan Stanek ♦» Jan Sroka rolnik dom prywatny 1 — — 60 50
Wojciech Wręzel fabrykant Józef Stasica cieśla W »ł 1 — 1 — 50
Józef Kania rolnik Mieczysław Bahr kier. szk. 1 — 1 — 50
Michał Biegun »1 Józef Haręzlak rolnik – n 1 – 1 — 50
Józef Baron Ił Karol Baron sala gm. _ 50 1 20 45
Tomasz Pieronek Józef Milewski kier. szk. szkoła 1 — — 40 50
Jan Haręzlak W Józef Barcik naucz. dom prywatny — 00 — 40 50
Józef Duraj Ił Jan Chwierut kier. szk. szkoła 1 — – 60 50
Tomasz Borak cieśla Tomasz Pąjastek pisarz gm. dom prywatny 1 — 1 — 50
Tomasz Zyzak rolnik Andrzej Cieślik naucz. 1 — — 60 50
Michał Urbaś August Bóhm kier. szk. szkoła 1 — — 60 50
Ks. Bartł. Kutek katecheta Jan Packan stolarz’ dom prywatny 1 – 1 1 — 50
Melchior Noga rolnik Jan Jakubiec rt szkoła 1 1 — 1 1 — 50
zaw. w r. 1897, upadło w r, 1900, zaw. na nowo. Kolko zaw. wr. 1898, upadło w r. 1899, zaw. *na nowo. M) Kółko *5) Kółko zaw. w r. 1885, upadło, zaw. na nowo. **) Kółko zaw. w. r. 1886, upadło, zaw. 1 aa now o. *’) Kółko zaw.
8
— 106 —
WYKAZ
członków protektorów, członków założycieli i członków wspierających Towarzystwa,
oraz skład Zarządu głównego Towarzystwa i wykaz urzędników biura.
A) Protektorowie Jo warstwa: ’)

t Isaak Mikołaj Isakowicz, Arcybiskup lwowski obrz. orm.

Bolesław Augustynowicz.
B) Członkowie założyciele: 2)

Augustynowicz Bolesław (w r. 1883),

Sapieha Władysław, książę (w r. 1884),

Cielecki-Zaremba Artur (w r. 1884),

f Potocki Artur, hr. (w r. 1885),

f Lech Władysław Wacław (w r. 1885),

Sękowski Stefan (w r. 1891),

Dulęba Bronisław, dr. (w r. 1892),

Badeni Stanisław, hr. (w r. 1896),

Lubomirski Andrzej, książę (w r. 1900),

Borkowski-Dunin Jerzy, hr. (w r, 1900),

Reprezentacya król. stół. m. Lwowa (w r. 1900),

Jan Lerski (w r. 1901),

Lanckoroński Zbigniew, hr. (w r. 1902),
C) Członkowie
(którzy w r. 1905 uiścili \

Wydział Rady pow. w Buczaczu (w r. 1902)»

Wydział Rady pow. w Jarosławiu (w r. 1903),

Wydział Rady pow. w Brzesku (w r. 1903).

Jaroszyński Maryan (w r. 1904),

i- Piech Józef (w r. 1901),

Bohdanowicz Oroszeny Stanisław (w r. 1904),

Baworowski Emil, hr. (w r. 1904),

Wydział Rady pow. w Tarnobrzegu (w r. 1905),

Gniewosz Włodzimierz, starszy (w r. 1905),

Sanguszkowa Konstancya, księżna (w r. 1906),

Sanguszko Roman, książę (w r. 1906),

Badeni Stanisław Henryk, hr. (w r. 1906).
wspierający: :i)
kładkę, poz. 2 przychodu).

Stowarzyszenia,
instytucye. Z przeniesienia 124
1 Drukarnia Udziałowa Lwów 20 13 Rada powiatowa Chrzanów 25
2 Firma E. Bahlsena Kraków’ 8 14 łł łł Czortków 20
3 Firma J. Schumanna Lwów 8 15 łł n Drohobycz 8
4 Konwent OO. Dominik. Żółkiew 10 16 łł »ł Grybów 8
5 Oddział c. k. Towarz. 17 n n Horodenka 8
gospod. podolski Buczacz 8 18 n łł Kolbuszowa 8
6 Oddział c. k. Towarz. 19 n łł Kraków 20
gospod. jarosławski Jarosław 8 20 n w Limanowa 8
7 Oddział c. k. Towarz. 21 » »ł Łańcut 8
gospod. przemyski Przemyśl 8 22 w łł Mielec 8
8 Oddział c. k. Towarz. 23 n łł Mościska 8
gospod. stryjski Stryj 20 24 n łł Ropczyce 8
9 Oddział c. k. Towarz. 25 w w Sanok 8
gospod. tarnopolski Tarnopol 8 26 » » Sokal 10
10 Oddział c. k. Towarz. 27 łł łł Trembowla 8
gospod. tłumacki Tłumacz 8 28 łł » Żydaczów 20
11 „ Rada powiatowa Biała 10 29 Tow. dla przem. chem. Lwów 8
12 n w Brody 8 30 Towarz. handlowe Dębica 20
Do przeniesienia 124 Do przeniesienia 335
’) Protektorami Towarzystwa mianuję Walne Zgromadzenie osoby, które szczególne zasługi położą około urzeczywistnienia celów Towarzystwa (g 3. lit. d. statutu).
T) Każda osoba wyznania chrześcijańskiego, która złoży jednorazowo 200 kor., staje się członkiem-założycielem (§. 3. lit. c. statutu).
3) Członkiem wspierającym Towarzystwa staje się każda osoba wyznania ćhrześcijańskiego, która zostanie do Towarzystwa przez Zarząd powiatowy, względnie Zarząd główny przyjęta, z obowiązkiem płacenia na cele statutem określone przynajmniej 8 koron rocznie (§. 3. lit. c. statutu).
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
8
8
8
8
8
8
8
8
4
8
8
8
8
8
8
8
8
8
2
8
8
8
8
4
4
8
4
8
8
8
4
4
8
8
6
8
8
3
4
8
8
8
8
8
8
8
8
6
8
8
8
8
8
8
8
Z przeniesienia 335 Z przeniesienia
Tow. handl.-przemysł. Tarnobrzeg 8 81 44. Brzeziny Ropczyce
Tow. politechniczne Lwów 8 82 45. Brzeźnica Bochnia
Tow. rolnicze okręg. Dębica 8 83 4(3. Brzezówka Ropczyce
tt n n Nowy Sącz 8 84 47. Brzoza stadn. Łańcut
» » » Wieliczka 8 85 48. Brzuchowice Lwów
Zakład światlodruków Lwów 8 86 49. Buczaty 'Rudki
Związek stowarz. za- 87 50. Buczacz Buczacz
robkowo-gospod. Lwów 20 88 51. Buczę Mokrzyska Brzesko
89 52. Budylów Brzeżany

Kółka rolnicze. 90 53. Budzanów T rembowla
Siedziba. Powiat. 91 92 54. 55. Budzów Bulowice Myślenice Biała

Albigowa Łańcut 8 93 56. Burczyce nowe Sambor

Andrychów Rudki 8 94 57. Busk Kamionka strum.

Babice Chrzanów 8 95 58. Buszcze Brzeżany

Bachowice Wadowice 8 96 59. Bykowce Sanok

Bajkowce Tarnopol '8 97 60. Bystra Gorlice

Balice Mościska 8 98 61. Cergowa Krosno

Barszczowice Lwów 8 99 62. Chechly Ropczyce

Barysz Buczacz 8 100 1)3. Chłopczyce Rudki

Basiówka Lwów 8 101 64. Chłopy Rudki

Bażanówka Sanok 8 102 65. Chmielnik Rzeszów

Bednarówka Nadworna 8 103 66. Chocimierz Horodenka

Bednarów Stanisławów 8 104 67. Chodenice-Trin. Bochnia

Berezowica mała Zbaraż 8 105 68. Chojnik Tarnów

Besko Sanok 8 106 69. Cholerzyn Kraków

Bestwina Biała 8 107 70. Cholewiana góra Nisko

Białka Nowy Targ 8 108 71. Chorostków Husiatyn

Biały kamień Złoczów 8 109 72. Chorzelów Mielec

Bieliny Nisko 8 110 73. Ciche Nowy Targ

Bieńkowa Wisz. Rudki 8 111 74. Cieszacin mały Jarosław

Bieńkowice Bochnia 8 113 75. Cieszyna Jasło

Bieńkówka Myślenice 8 113 76. Cisiec Żywiec

Biertowice Myślenice 8 114 77. Czaniec Biała

Biezdziedza Jasio 12 115 78. Czarna Łańcut

Bitka szlachecka Lwów 8 116 79. Czarnokońce w. Husiatyn
.25. Binarowa Gorlice 8 117 80. Czarny Dunajec Nowy Targ

Biskowice Sambor 16 118 81. Czeluśnica Jasło

Biskupice radiów. Brzesko 8 119 82. Czermin Mielec

Bliznę Brzozów 8 120 • 83. Czerna Chrzanów

Błażowa Rzeszów 8 121 84. Czernichów Kraków

Bludniki Stanisławów 8 122 85. Czernichów Rudki

Bobulińce Buczacz 8 123 86. Czortków Czortków

Boguchwała Rzeszów 8 124 87. Czukiew Sambor

Borek stary Rzeszów 8 125 88. Czulów Kraków

Borek wielki Ropczyce 8 126 89. Czulówek Kraków
. 35. Boryczówka Trembowla 8 127 90. Czyżki Lwów

Borzęcin górny Brzesko 8 128 91. Czyszki Sambor

Borzęcin dolny Brzesko 8 129 92. Dąbie Mielec

Bobrka Krosno 8 130 93. Dąbrowa naród. Chrzanów

Branice-Stryjów Kraków 8 131 94. Dęba Tarnobrzeg

Bronowice w. Kraków 8 132 95. Dębowiec Jasło

Brzana górna Grybów 8 133 96. Długie Sanok

Brzesko Brzesko 8 134 97. Długopole Nowy Targ

Brzeszcze Biała 8 135 98. Dobczyce Wieliczka
Do przeniesienia 759 Do przeniesienia
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
166
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
8
8
8
L0
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
.0
8
4
5-
8
8
7-
6-
6
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8_
Z przeniesienia 1166 Z przeniesienia

Dobieszyn Krosno 8 190 153. Gródek Grybów

Dobromil Dobromil 8 191 154. Grzegorzówka Rzeszów

Dobrotwór Kamionka strum. 8 192 155. Grzechynia Myślenice

Dobrzany Lwów 8 193 156. Gwoźnica górna Rzeszów

Dobrzechów Rzeszów 8 194 157. Haczów Brzozów

Dolha woj ni lów. Kałusz 8 195 158. Hadyńkowce Husiatyn

Dołżanka Tarnopol 8 196 159. Halicz Stanisławów

Domacyny Tarnobrzeg 2 197 160. Hałuszczyńce Skałat

Dornfeld Lwów 8 198 161. Handzlówka Łańcut

Dorofijówka Skałat 8 199 162. Hecznarowice Biała

Draganówka Tarnopol 8 200 163. Hodowica Lwów

Dublany Lwów 8 201 164. Hołosko wielkie Lwów

Dulcza. wielka Mielec 16 202 165. Horodyszcze Brzeżany

Dunajów Przemyślany 8 203 166. Humniska Brzozów

Dwory Biała 8 204 167. Huta nowa Buczacz

Dynów Brzozów 20 205 16>L lskrzynia Krosno

Dział Nowy Targ 8 206 169. Iwanówka Trembowla

Dziewin Bochnia 8 207 170. Iwonicz I. Krosno

Dziuro w Śniatyn 8 208 171. Jabłonów’ Husiatyn

Facimiech Wadowice 4 209 772. Jabłonka Brzozów

Falkenstein Lwów 8 210 173. Jachówka Myślenice

Felsztyn Staremiasto 8 211 174. Jadachy Tarnobrzeg

Firlejów Rohatyn 8 212 175. Jadowniki mokre Dąbrowa

Folwarki Buczacz 8 213 176. Jadowniki podg. Brzesko

Frydrychowice Wadowice 8 214 177. Jagiełłą Łańcut

Frysztak Jasło 8 215 178. Jajkowce Żydaczów

Gać Łańcut 8 216 179. Jańczowa Nowy Sącz

Gawłówek Bochnia 4 217 180. Jankowice Chrzanów

Gdów Wieliczka 8 218 181. Janowice Biała

Gilowice Żywiec 8 219 182. Janowice Tarnów

Głęboka Gorlice 16 220 183. Jasionka Krosno

Głębokie Sanok 8 221 184. Jaśliska Sanok

Głębowice Wadowice 8 222 185.’ Jastrząbka nowa Tarnów’

Glinik Ropczyce 16 223 186. Jastrzębia Grybów

Glinna Lwów 8 224 187. Jastrzębków’ Lwów

Glińsko Żółkiew 8 225 188. Jawiszowice Biała

Głogoczów Myślenice 8 226 189. Jazłowiec Buczacz

Głowienka Krosno 8 227 190. Jeleśna Żywiec

Gniewczyna Łańcut 8 228 191. Jezierzany Tłumacz

Gogolów Jasło 8 229 192. Jodkwa Pilzno
T39. Gontowa Brody 8 230 193. Jodłownik Limanowa

Góra ropczycka Ropczyce 8 231 194. Jodlów’kaa. Wałki Tarnów

Górki Brzozów 8 232- 195. Kąkolówka Rzeszów

Górna wieś Myślenice 8 233 196. Kalembina Jasło

Gorzyce Tarnobrzeg 8 234 197. Kalinów Sambor

Grabie Wieliczka 8 235 198. Kamesznica Żywiec

Grabownica Brzozów 8 236 199. Kimirz Przemyślany

Grębów Tarnobrzeg 8 237 200. Kleparów Lwów

Groble Nisko 4 238 201. Klimkówka Sanok

Grochówce Przemyśl 4 239 202. Kłaj Bochnia

Grodzisko Rzeszów 8 240 203. Kniażę Złoczów

Grodzisko dolne Łańcut 8 241 204. Knihinin górka Stanisławów

Grójec Chrzanów’ 8 242 205. Kobiernice Biała

Gródek Przedm. 243 206. Kobylanka Gorlice
czerlańskie Gródek 8 244 207. Kobyłowłoki Trembowda
Do przeniesienia 1612 Do przeniesienia
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
!0
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
4
8
8
8
8
8
8
8
i-i
• 208. Kociubińce Z przeniesienia Husiatyn 2055-95 8 300 263. Łęki górne Z przeniesienia Pilzno

Kociubińczyki Husiatyn 8 301 264. Lętowe Limanowa

Kocurów Żywiec 8 302 265. Łętownia Myślenice

Kolanów Bochnia 4 303 266. Łętownia Nisko

Kolbuszowa Kolbuszowa 8 304 267. Łężany Krosno

Koleby Żywiec 8 305 268. Łężyny Jasło

Kołaczyce Jasło 8 306 269. Łoniowa Brzesko

Kombornia Krosno 8 307 270. Lopuchowa Ropczyce

Koniuszki siem. Rudki 8 308 271. Łopuszna Rohatyn

Kopyczyńce Husiatyn 8 309 272. Loszniów Trembowla

Korczyna Krosno 8 310 273. Łozowa Tarnopol

Koropiec Buczacz 8 311 274. Lukawiec Cieszanów

Korościatyn Buczacz 16 312 275. Lukowiec Rohatyn

Kościejów Lwów 8 313 276. Łużna Gorlice

Koszlaki Zbaraż 8 314 277. Łysa góra Brzesko

Kozielniki Lwów 8 315 278. Majdan Sieniaw. Jarosław

Kozłów Brzeżany 8 316 279. Majdan zbydn. Tarnobrzeg

Kozłów Kamionka strum. 8 317 280. Majdan Husiatyn

Kłaczkowa Rzeszów 8 318 281. Malechów Lwów

Krolówka Bochnia 8 319 282. Maliczkowice Lwów

Krościenko niżne Krosno 8 320 283. Malinówka Brzozów

Krościenko wyżnę Krosno 8 321 284. Maniowy Nowy Targ

Krosna Limanowa 8 322 285 Marcinkowice Nowy Sącz

Krosno Krosno 8 323 286. Marcyporęba Wadowice

Kryspinów Kraków 8 324 287. Markowa Łańcut

Krzemienica Łańcut 8 325 288. Martynów nowy Rohatyn

Krzeszowice Chrzanów 8 326 289. Maszkienice Brzesko

Krzyszkowice Myślenice 8 327 290. Medyka Przemyśl

Krzywaczka Myślenice 8 328 291. Meszna opacka Tarnów

Krzywczyce Lwów 8 329 292. Mędrzechów Dąbrowa

Krzyżowa Żywiec 8 330 293. Mętków mały Chrzanów

Kukizów Lwów 8 331 294. Miechowice małe Dąbrowa

Kulparków Lwów 8 332 295. Miejsce piastowe Krosno

Kupnowice nowe Rudki 8 333 296. Mietniów Wieliczka

Lachowice Żywiec 8 334 297. Mikulice Łańcut

Laszki murowane Staremiasto 8 335 298. Milczą Sanok

Laszki zawiązane Rudki 8 336 299. Milczyce Rudki

Leśniowice Lwów 8 337 300. Milówka Żywiec

Lewandówka Lwów 8 338 301. Mników Kraków

Leżajsk Łańcut 8 339 302. Mogielnica Trembowla

Libusza Gorlice 8 340 303. Mogilany Wieliczka

Limanowa Limanowa 16 341 304. Mokrzyska Brzesko

Lisia góra Tarnów 8 342 305. Monasterzyska Buczacz

Lubatowa Krosno 8 343 306. Morawsko Jarosław

Lubcza Pilzno 8 344 307. Moskalówka Kosów

Lubocza Kraków 8 345 308. Mos’ki Nowy Sącz

Lutcza Rzeszów 8 346 309. Mrowia Rzeszów

Lutoryż Rzeszów 8 347 310. Mszana górna Limanowa

Łączki Jasło 8 348 311. Myślatycze Mościska

Łąka Rzeszów 8 349 312. Myślenice Myślenice

Łapczyca Bochnia 8 350 313. Nadyby Sambor

Lazanv Wieliczka 4 351 314. Nagórzanka Buczacz

Łękawica Tarnów 8 352 315. Nagórzanka Czortków

Łękawica Wadowice 2 353 316. Narol miasto Cieszanów

Lęki Jasło 8 354 317. Narol wieś Cieszanów
Do przeniesienia 2497-95 Do przeniesienia
Z przeniesienia 2951 95
355 318. Nastasów Tarnopol 4
356 319. Nawojowa Nowy Sącz 12
357 320. Nesterowce Złoczow 8
358 321. Nieczecza Dąbrowa 8
359 322. Niedzieliska Chrzanów 8
360 323. Niedźwiada Ropczyce 8
361 324. Niedźwiedza Brzesko 8
362 325. Nienadówka Kolbuszowa 8
363 326. Niepołomice Bochnia 8
364 327. Niewodna Jasio 8
365 328. Nowa wieś czud. Rzeszów 4
366 329. Nowa wieś szlach. Kraków 8
367 330. Nowe miasto Dobromil 8
368 331. Nowosiólka skał. Skalat 8
369 332. Obidza Nowy Sącz Gródek 2-60
370 333. Obroszyn 8
371 334. Ochojno Wieliczka 4
372 335. Ochotnica Nowy Targ 8
373 336. Ocieka Ropczyce 8
374 337. Odmęt Dąbrowa 4
375 338. Odrowąż Nowy Targ 8
376 339. Okulice Bochnia 8
377 340. Olcza Nowy Targ 8
378 341. Olejów Złoczów 8
379 342. Olesko Złoczów 8
380 343. Olszanica Kraków 8
381 344. Olpiny Jasło 8
382 345. Osiek Biała 8
383 346. Ostapie Skalat 8
384 347. Ostre Żywiec 8
385 348. Otfinów Dąbrowa 8
386 349. Paczoltowice Chrzanów 8
387 350. Pakoszówka Sanok 8
388 351. Paleśnica Brzesko 8
389 352. Palikówka Rzeszów 8
390 353. Palikrowy Brody 8
291 354. Paszczyna Ropczyce 8
392 355. Pcim Myślenice 8
393 356. Petlikowce nowe Buczacz 8
394 357. Petlikowce stare Buczacz 8
395 358. Petryków Tarnopol 8
396 359. Piekarówka Rzeszów 8
397 360. Piekary Kraków 8
398 361. Pieniążkowice Nowy Targ 8
399 362. Pietrzykowice Żywiec 4
400 363. Pietrycze Złoczów 8
401 364. Pisarowce Sanok 8
402 365. Pisarzowice Biała 8
403 366. Pistyń Kosów 8
404 367. Piwniczna Nowy Sącz 8
405 368. Płaza Chrzanów 8
406 369. Pionna Sanok 8
407 370. Plotycz Tarnopol 8
408 371. Poczapińce Tarnopol 8
409 372. Podegrodzie Nowy Sącz 8
Do przeniesienia 337055

Podlęźe ż przeniesienia Bochnia 337055 8

Podzameczek Buczacz 8

Polana Lisko 4

Polna Grybów 8

Pomorzany Złoczów 8

Ponikiew Wadowice 8

Porąbka Biała 8

Poraź Lisko 8

Porchowa Buczacz 8

Poręba wielka Biała 8

Poronin Nowy Targ 8

Posada dolna Sanok 8

Posada górna Sanok 8

Posadajaćmierska Sanok 8

Posada olchowska Sanok 8

Posada sanocka Sanok 8

Potakówka Jasło 4

Pralkowce Przemyśl 8

Pruchnik Jarosław 8

Prusy Lwów 16

Przedmieście lanc. Łańcut 8

Przedrzymichy m. Złoczów 8

Przeginia duch. Kraków 8

Przewrotne Rzeszów 8

Przybysławice Brzesko 8

Przysietnica Brzozów 8

Przytkowice Wadowice 8

Ptaszkowa Grybów 8

Pustomyty Lwów 8

Racławice Nisko 8

Radgoszcz Dąbrowa 8

Radochońce Mościska 8

Radocyna Gorlice 8

Radziszów Wieliczka 8

Rakszawa I. Łańcut 8

Rakszawa II. Łańcut 8
409 Rączna Kraków 8

Regulice Chrzanów 8

Roczyny Wadowice 8

Rodatycze Gródek 8

Rogi Krosno 4

Rogoźno Jaworów 8

Ropa Gorlice 8

Ropica ruska Gorlice 8

Równe Krosno 8

Rożnów Nowy Sącz 8

Roztoki Jasło 4

Roźwienica Jarosław 8

Ruda kochawiń. Żydaczów 20

Rudawa Chrzanów 8
423 Rudna mała Rzeszów 8

Rudolowice Jarosław 10

Rudy Rysie Brzesko 8

Rumno Rudki 8

Rusocice Kraków 8
Do przeniesienia 3816-55
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
47 3
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
r;
8
8
8
8
8
4
8
8
4
8
8
8
6
8
8
8
8
8
8
4
6
8
8
4
6
8
11
8
8
16
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
6
8
8
8
8
8
4
8
4
8
5
8
8
8
_8
w;

Rybarzowice Z przeniesienia Biała 3816-55 8 520 483. Świątniki górne Z przeniesienia Wieliczka

Rybna Kraków 8 521 484. Świętoniowa Łańcut

Rychwald Żywiec 8 522 485. Święty Józef Nadworna

Rymanów Sanok 8 523 486. Świerchowa Jasio

Rzęsna polska Lwów 8 524 487. Świlcza Rzeszów

Rzeszotary Wieliczka 4 525 488. Świniarsko Nowy Sącz

Rzochów Mielec 8 526 489. Świnna Żywiec

Sambor Sambor 8 527 490. Sygniówka Lwów

Sambor Powod. Sambor 8 528 491. Szaflary Nowy Targ

Sanka Chrzanów 8 529 492. Szalowa Gorlice

Sanok Sanok 8 530 493. Szczawnica Nowy Targ

Sądkowa Jasło * 5 531 494. Szczerzec Rawa ruska

Sąsiadowice Sambor 8 532 495. Szczepanów Brzesko

Schodnica Drohobycz 50 533 496. Szczucin Dąbrowa

Sędziszów Ropczyce 8 534 497. Szczyrk Biała

Sękowa Gorlice 6 535 498. Szebnie Jasło

Sidzina Myślenice 6 536 499. Szymbark Gorlice

Siedlec Bochnia 8 537 500. Szynwatd Tarnów

Siedliska Bogusz Pilzno 8 538 501. Tapin Jarosław

Sielec-Bieńków Kamionka str. 8 539 502. Targanice 1. Wadowice

Sielnica Przemyśl 8 540 503. Targanice 11. Wadowice

Siemianówka Lwów 8 541 504. Targowiska Krosno

Sietesz Łańcut 8 542 505. Targowisko Bochnia

Sikorzyce Dąbrowa 8 543 506. Tarnawka Dobromil

Skałat stary Skalat 8 544 507. Tarnoruda Skałat

Skawinki Wadowice 8 545 508. Tarnowica polna Tłumacz

Skrzypnę Nowy Targ 4 546 509. Tarnowiec Jasio

Skrzyszów Ropczyce 8 547 510. Taurów Brzeżany

Skwarzawa Złoczów 8 548 511. Tłuczań Wadowice

Słoboda konkol. Rohatyn 4 549 512. Tłuste Zaleszczyki

Słopnice królew. Limanowa 8 550 513. Tomaszowcen.Dęb. Kałusz

Sokolniki Lwów 8 551 514. Tomaszowce n.Mar. Kałusz

Sokolniki Tarnobrzeg 8 552 515. Trościaniec Brody

Sokołów Stryj 8 553 516. Tryńcza Łańcut

Sosolówka Czortków 8 554 517. Trzciana Bochnia

Sowina Jasło 8 555 518. Trzciana Rzeszów

Sporysz Żywiec 8 556 519. Trzcieniec Mościska

Spytkowice Myślenice 8 557 520 Trzebinia Żywiec

Starawieś Biała 8 558 521. Trześń Tarnobrzeg

Starawieś Limanowa 8 559 522. Trześniów Brzozów

Staresioło Bobrka 8 560 523. Tuligłowy Jarosław

Staromiejszczyzna Skalat 8 561 524. Turaszówka Krosno

Staszkówka Gorlice 8 562 525. Turka k. Chyrowa Turka

Strachocina Sanok 8 563 526. Turza Gorlice

Strażów Łańcut 8 564 527. Tworkowa Brzesko

Stronie Wadowice 8 565 528. Tymbark Limanowa

Strupków Tłumacz 8 566 529. Uherce zaplatyń. Sambor

Stryszów Wadowice 8 567 530. Ujsoły Żywiec

Strzalkowice Sambor 8 568 531. Umieszcz Jasio

Strzelce wielkie Brzesko 8 569 532. Uszkowice Przemyślany

Strzelczyska Mościska 8 570 533. Werynia Kolbuszowa

Strzyżów Rzeszów 8 571 534. Wesoła Brzozów

Stupnica Sambor 8 572 535. Wiązownica Jarosław

Suchodół Bobrka 8 573 536. Wielopole skrzyń. Ropczyce

Sułkowice Wadowice 10 574 537. Wiśniowa n. Wisi. Jasło
Do przeniesienia 4281-55 Do przeniesienia
575 538. Witkowice Z przeniesienia Biała 4690’f 8
570 539. Wojaszówka Jasło 8
57 i 540. Wojtowa Gorlice 8
578 541. Wojutycze Sambor 8
579 542. Wokowice Brzesko 8
580 543. Wola baraniecka Sambor 8
581 544. Wola batorska Bochnia 12
582 545. Wola justowska Kraków 8
583 546. Wola kąkolow. Rzeszów 8
584 547. Wola kosnowa Nowy Sącz 8
585 548. Wola oblażnicka Żydaczów 4
586 549. Wola przemyk. Brzesko 8
587 550. Wola radlowska Brzesko 8
588 551. Wola radziszow. Myślenice 8
589 552. Wola zabierzow. Bochnia 8
590 553. Wolcza dolna Stare miasto 8
591 554. Wolica piaskowa Ropczyce 8
592 555. Woliczka Rzeszów 8
593 556. Wołczuchy Gródek 8
594 557. Wołowice Kraków 8
595 558. Wróblowice Wieliczka 8
596 559. Wrzępia Bochnia 8
597 560. Wysoka Wadowice 8
598 561. Wyszatycze Przemyśl 4
599 562. Zabierzów Bochnia 4
600 563. Zabierzów Kraków 8
601 564. Zabłocie Żywiec 8
602 565. Zaborów Brzesko 16
603 566. Zaborów Rzeszów 8
604 567. Zachelmna Wadowice 8
605 568. Zaczernię Rzeszów 8
606 569. Zagórnik Wadowice 8
607 570. Zagórz Sanok 8
608 571. Zagórze Chrzanów 8
609 572. Zagrobela Tarnopol 8
610 573. Zakliczyn Wieliczka 16
611 574. Zalas Chrzanów 8
612 575. Zalesie Czortków 8
613 576. Załęże Jasło 8
614 577. Zamarstynów Lwów 8
615 578. Zarzecze Jarosław 8
616 579. Zarzecze Jasło 8
617 580. Zarzecze Nisko 8
618 581. Zaszków Lwów 8
619 582. Zbaraż Zbaraż 8
620 583. Zborowice Grybów 8
621 584. Zbydniów Tarnobrzeg 8
622 585. Zdziarzec Mielec 4
623 586. Zembrzyce Wadowice 8
624 587. Zimna wódka • Lwów 8
625 588. Żubrza Lwów 4
626 589. Zwiniacz Czortków 8
627 590. Żarki Chrzanów 16
628 591. Żamówka Myślenice 8
629 592. Żegocina Bochnia 8
Do przeniesienia 5138-
630 593. Żołynia Z przeniesienia Łańcut 5138-65. 8
631 594. Żydatycze Lwów 8
632 595. Źródła Chrzanów 8
633 III. Osoby prywatne: 1. Abraliamoviczowa A. Lwów 8
634 2. Adamek Michał Pewel mała 8
635 3. Adamowicz Fr. Ponikowice matę 4
636 4. Adamski Telesfor Lwów 8
637 5. Babisz Jan kapitan Rabka 8
638 > 6. Badeni Kaz. hr. Busk 8
639 7. Balko Wlad. dr. Budomierz 16
610 8. Bernadzikowski Siytn. dr. Brzesko 8
641 9. Bielski Julian hr. Rychcice 8
642 10. Bieńkowski B. dr. Lwów 8
643 11. Bobosiewiezowa Marya Lwów 8
644 12. Brunicki Adolfbr. Lubień 8
615 13. Brunicki Julian br. Podhorce 8
646 14. Bubula Jan ks. Słopnice król- 8
647 15. Burzyński Tad. Uhrynów górny 8
648 16. Bykowski I. prof. Lwów 8
649 17. Ciechulski Bron. Świrz 8
650 18. Cieńska Florent. Jabłonów 8
651 19. Cieński Ludwik Jabłonów 8
652 20. Cieński Tadeusz Pieniaki 8
653 21. Ciesielski T. dr. Lwów 8
654 22. Czartoryski A. ks. Sieniawa 20
6’5 23. Czartoryski W.ks. Pełkinie 8
656 24. Czaykowski Wł. Pietniczany 8
657 25. Czerwiński Stan. Gaik 8
658 26. Czyżewski W. ks. Sokolniki 8
659 27. Dobrowolski Wlad. ks. Nowe Rybie 8
660 28. Dolais Wlad. Jordanów 8
661 29. Dolański Henr. Radłów 8
662 30. Dolański Stan. Baranów 8
663 31. Doschot Alfred Pałahicze 38″55*
664 32. Drużbacki F. dr. Przemyśl 8
665 33. Dworski Al. dr. Przemyśl 8
666 34. Garczyński Fr. Lwów 4
667 35. Gargas Zyg. dr. Lwów 8
668 36. Gątkiewiczowa A. Kutyska 10
669 37. Gizowski Fr. Stubienko 8
670 38. Głaźewski A. dr. Chmielowa 8
671 39. Głąbiński St. dr. Lwów 8
672 40. Głowiński K. ks. Chorostków 8
673 41. Gniewosz Wład, Konty 8
674 42. Gniewosz W. jun. Drohobycz 8
675 43. Goetz Jan Okocim 20
676 44. GoluchowskiA.hr Husiatyn 8
677 45. Gorczyński Br. Brzeźnica 8
678 46. Grabski St. dr. Lwów 8
679 47. Groblewski Hen. Szymbark 8
680 48. Groblewski Zyg. Kałusz 10
681 49. Gromnicki Jan Laskowce 8
Do przeniesienia 561320
*) Za r. 1905—1909.
682 50. Gromnicki Stan. Z przeniesienia Oleksińce 561320 8
683 51. Grzywacz Winc. Kutkorz 8
684 52. Gurski Bolesław Lopatyn 16
685 53. Hiżycki K. dr. Przemyślany 8
686 54. Hochberger Jul. Lwów 8
687 55. Horodyński Zbig. Zbydniów 8
688 56. Howorka Ant. dr. Tłumacz 8
689 57. Hupka Jan dr. Niwiska 8
690 58. Jampolski Kaz. Łowcza 8
691 59. Jelonek Wład. ks. Czernichów 8
692 60. Kachnicz I. K. Jachówka 8
693 61. Kaszubski Waci. Domaradz 8
694 62. Kędzierski Stan. Meryszczów 8
695 63. Kędzior Andrzej Lwów 8
696 64. Kluczyński Bog. Kluczyn 8
697 65. Kobei Jan Loszniów 3-30
698 66. Koleński Ant. ks. Rymanów 8
699 67. Kopecka Ida Morawsko 8
700 68. Korzenny Leop. Malechów 8
701 69. Kosiński Ignacy Ulanów 8
702 70. Kraiński Winc. Perespa 8
703 71. KrzeczunowiczW. Jaryczów 8
704 72. Krzen Edmund Lwów 8
705 73. Kruzenstem K. Szczerzeck.Niem. 8
706 74. KrzysztofbwiczM. Załucze 8
707 75. Krzyżanowski A. Kraków 8
708 76. Kudelka Tad. dr. Lwów 8
709 77. Kiihner Leopold Chrusno nowe 4
710 78. Kulczycki Roman Sambor 8
711 79. Kulczyk Andrzej Babice (p. Biała) 8
712 80. Lenartowicz J. ks. Lubcza 8
713 81. Lenkiewicz Z. ks. Lwów 8
714 82. Lipiński Kaz. Kamienica 8
715 83. Librewski Wl. ks. Kopyczyńce 8
716 84. Łoziński Witold Potok 8
717 85. Madeyski Jan Parchacz 8
718 86. Majewski Stan. Lwów 8
719 87. Malczewski Wł. Lwów 8
720 88. Malinowski St. Gniłowody 8
721 89. Mały Alfred Wolowe 8
722 90. Małachowska G. Skoryki 10
723 91. Mandybur Tym. Przemyśl 8
724 92. Maurizio Edward Strzelce wielkie 8
725 93. Miczyński K. dr. Dublany 16
726 94. Miętus Maciej ks. Lubzina 8
727 95. Miinter Alfred Waniów 8
728 96. Mycielski St. hr. Borynicze 8
729 97. Nawara Józef Olszówka 8
730 98. Obertyński Kaz. Stronibaby 8
731 99. Obfidowicz B. dr. Sanok 8
732 100. Ożarowski Adam Borynicze 8
733 101. Paleczny M. ks. Rajcza 8
734 102. Panek Piotr Lwów 8
735 103. Passakas Feliks Witylówka 20
736 104. Pawlewski B. prof. Lwów 8
Do przeniesienia 6074-50

Pawlik St. dr. prof. Z przeniesienia Dublany 6074-50 8

Pawlikowski F. ks Mielec 8

Pawlikowski J. dr. Lwów 8

Pelczar J. ks. bisk. Przemyśl 8

Piątkowski St. Lwów 8

Piłat Tadeusz dr. Lwów 8

Pilatowski Boi. Dubie 8

Piniński Miecz. hr. Grzęda 8

Podlewski Leon Czernielów 8

Pomorski-Mikolowski J. prof. Dublany 8

Potocki And. hr. Krzeszowice 8

Potocki Antoni hr. Olsza 8

Potulicki Fr. hr. Żmigród 8

Prażmowski A. dr. Kraków 8

Prek Henryk Luka 8

Pressen L. dr. Milatyn 8

Puntschert Stan. Rozważ 8

Rey M. hr. dr. Przyborowie 8

Rosicki Michał ks. Rokietnica 8

Rudkowski Jan Lwów 8

Rylski Tomasz Lwów 8

Sala Oktaw Wysocko 8

Satalecki Winc. Kraków 8

Schoffer Franc. Zielów 8

Schnell Oskar Firlej ówka 8

Siekierasz Stefan Ujsoły 8

Skalkowski Tad. Lwów 8

Skibniewski Al. Hliboka 8

Skibniewski Ant. Ulicko 8

Skoluba Tadeusz Lubzina 8

Ślosarz J. ks. dr. Lwów 8

Smarzewski Tad. Moczerady 8

Soboń Jan Rusocice 8

Sołowij Tad. Lwów 8

Sołtys Joachim Lwów 8

StadnickiStan.hr. Krysowice 8

Stanek Wilhelm Wiszenka 8

Starek Jan Bobrówka 8

Starzyński Tad. Derewnia 8

Steczkowski J. K. Lwów 8

Sterkowicz J. dr. Nowy Sącz 10

Stojowski Wł. Buczacz 8

Strzelecki Aleks. Kukizów 10

Świdzińska W. Horodyszcze 8

Świeżawski Ant. Jagielnica 8

Swirski Jan Kokutkowce 8

Szałaśny K. ks. Oświęcim 8

Szczepański M. Balanowice 8

Szczepański Piotr Okniany 8

Szumski Kaz. Borysław 8

Szyszyłowiczlgn. Lwów 8

Tarnawiecka St. Bykowce 8

Tarnawski A. dr. Kosów 8

Tarnowski Zd. hr. Dzików 8

TchórznickiM. W. Nadyby 8
Do przeniesienia 6518-50
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
769
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
114
792 160. Terlecki Adam Z przeniesienia Sawczyn 6518-50 8 804 172. Wągrowski K. dr. Z przeniesienia Czortków 6614-59 8
793 161. Torosiewicz K. Rusiłów 8 805 173. Wesoliński A. ks. Lwów 8
794 162. Towarnicki Wł. Lwów 8 806 174. Wójcik Franc. Wyciąże 8
795 163. Trcler i Lubomierza 11. Lwów 8 807 175. Wojnar Kasper Kraków 8
796 164. Turnau Adolf Tyszkowice 8 808 176. Wrzosek Tomasz Kraków 8
797 165. Turnau Herman Urzejowice 8 809 177. Zabłocki Feliks ks. kau. iuf. Lwów 8
798 166. Turnau Jerzy Mikulice 8 810 178. Zajączkowski L. Paszkówka 8
799 167. Tyzenhauz R. Uszkowice 8 811 179. Zawadzki Józef Kraków 8
800 168. Tyszkowski A. Żydatycze 8 812 180. Zbyszewski Józef Busk 8
801 169. Urbański Jan Niżniów 8 813 181. Zbyszewski S. dr. Lwów 8
802 170. Vivien Jan Lwów 8 814 182. Zeitleben Jan Zahajce 8
803 171. Wajda Antoni Przemyśl 8 815 183. Zgórski Alfred dr. Lwów 8
Do przeniesienia 6614-50 Razem . . 6710-50
Z kwoty ogólnej 671050 K. złożyły instytucye i stowarzyszenia 403 K„ Kółka rolnicze 475965 K., a osoby prywatne 1547*85 K.
D) Zarząd główny Jowarzystwa.
I. Z wyboru.
Cielecki-Zaremba Artur, właściciel dóbr, poseł na Sejm krajowy.
Adamski Telesfor, dyrektor biura.
Dulęba Bronisław dr.
Gargas Zygmunt dr.
Głąbiński Stanisław dr., profesor uniwersytetu we Lwowie.
Grabski Stanisław dr., profesor.
Jarosz Gabryel, gospodarz.
Mięsowicz Michał, przemysłowiec.
Pawlikowski Jan dr., profesor. Pomorski-Mikułowski Józef, profesor Akademii roln. w Dublanach.
II. Delegaci władz i
Ks. Wojnarowicz Antoni, kanonik, prób. w Duna-jowie, delegat kapituły metropolit. obrz. łac.
Ks. Biliński Emil, kanonik, delegat kapituły metropolitalnej obrz. gr.
Ks. Moszoro Jakób, Infułat, delegat kapituły metropolitalnej obrz. órm.
Ks. Jelonek Władysław, katecheta i profesor szkoły rolniczej w Czernichowie, delegat konsystorza książęco-biskupiego w Krakowie.
Rey Mikołaj dr. hr., właściciel dóbr.
Rylski Tomasz, były prof. Akademii roln. w Dublanach.
Smagała Antoni, gospodarz.
Sowa Grzegorz, gospodarz.
Steczkowski Jan Kanty dr., dyrektor lilii Zakładu kredytowego dla handlu i przemysłu. Turnau-Dobczyc Jerzy, właściciel dóbr.
Ks. Wesoliński Adam, redaktor, poseł.
Wójcik Franciszek, gospodarz.
insfytucyi krajowych:
Ks. Koleński Antoni, dziekan, proboszcz w Rymanowie, delegat konsystorza biskupiego obrz. lac. w Przemyślu.
Ks. Kopyciński Adam dr., proboszcz w Gawłuszowicach, delegat konsystorza biskupiego w Tarnowie.
Ks. Baczyński Aleksander, kanclerz kapituły lwowskiej, delegat konsystorza biskupiego obrz. gr. w Stanisławowie.
115
Ks. Pankowski Hilary, delegat konsystorza biskup, obr. gr. w Przemyślu.
Dr. Piłat Tadeusz, prezes Wydziału kraj., delegat Wydziału krajowego,
Dr. Sawczyński Jan Henryk, sekretarz Wydziału kraj., delegat Wydziału kraj.
Zaleski Mieczysław, radca szkolny, delegat c. k. Rady szkolnej krajowej.
Ks. Glodziński Antoni, profesor sem. naucz., delegat c. k. Rady szkolnej krajowej.
Dr. Skalkowski Tadeusz, adw. kraj., poseł na Sejm kraj., delegat c. k. Tow. gospod. we Lwowie.
Tyniecki Władysław, były dyrektor szkoły gosp. las., delegat c. k. Tow. gospod. we Lwowie.
Konopka Stefan br., właśc. dóbr, delegat c. k. Tow. rolniczego w Krakowie.
Hr. Tyszkiewicz Janusz, właśc. dóbr., delegat c. k. Tow. rolniczego w Krakowie.
Malczewski Włodzimierz, delegat Tow. Wzaj. Ubezpieczeń w Krakowie.
Garczyński Franciszek, delegat Związku Stowarzyszeń zarobk. i gospod. we Lwowie.
Maślanka Antoni, gospodarz.

Kooptowani.
Żyszkiewicz Feliks, kierownik szkoły w Prusach.
E) Wydział wykonawczy Jowarzystwa.
Cielecki Zaremba Artur, prezes.
Ks. Biliński Emil, I. wiceprezes.
Dr. Steczkowski Jan Kanty, II. wiceprezes.
Dr. Dulęba Bronisław, sekretarz. Rylski Tomasz, skarbnik.
Członkowie:
Adamski Telesfor, z wyboru.
Dr. Gargas Zygmunt, z wyboru.
Dr. Grabski Stanisław, z wyboru.
Ks. Wesoliński Adam, z wyboru.
Dr. Pawlikowski Jan. z wyboru.
Maślanka Antoni, z wyboru.
Dr. Piłat Tadeusz, jako delegat Wydziału krajowego.
Dr. Sawczyński Jan, jako delegat Wydziału krajowego.
R e f e
Pomorski Józef: dla spraw rolniczych.
Dr. Grabski Stanisław: dla spraw handlowych.
Dr. Gargas Zygmunt: dla spraw oświaty.
Dr. Skalkowski Tadeusz, jako delegat c. k. Towarzystwa gospodarskiego we Lwowie.
Tyniecki Władysław, jako delegat c. k. Towarzystwa gospodarskiego we Lwowie.
Konopka Stefan, jako delegat c. k. Tow. rolniczego w Krakowie.
Hr. Tyszkiewicz Janusz, jako delegat c. k. Tow. rolniczego w Krakowie.
e n c i :
Adamski Telesfor: dla spraw organizacyjnych. Tyniecki Władysław: dla spraw sadownictwa.
F) Urzędnicy biura przy Narządzie głównym Xowar^Ystwa.
Adamski Telesfor, dyrektor.
Popławski Teodor, inspektor rolniczy.
Wasung Jan „ „
Stamirowski Tadeusz „ „
Prolic Jan „ „
Poluszyński Eugeniusz, instruktor sadownictwa. Krasnosielski Stanisław, kasyer.
Schmidt Henryk, kierownik ekspedytu.
Sadowski Stanisław, lustrator handlowy. Malczewski Stefan, „ „
Lerch Wojciech Emeryk, „ „
Sołtys Joachim, „ „
Nahrówna Olga.
Pomocnicze siły urzędnicze: Swieżawska Marya, Pietruska Zofia, Drezińska Aniela, Oprócz tego fungują z ramienia Zarządu głównego Towarzystwa:
Józef Sroka jako instruktor ochotniczych straży pożarnych Kółek rolniczych, Wojciech Mendychowski jako instruktor pszczelnictwa.
11«}
G) J^edakeya przewodnika J<ółek rolniczych.
Adamski Telesfor, redaktor.
Stamirowski Tadeusz, odpowiedzialny redaktor i stały współpracownik działu rolniczego Popławski Teodor, stały współpracownik działu rolniczego.
Wasung Jan „ „
Profic Jan „ • „
Poluszyński Eugen., „ „ ’ „ sadownictwa.
H) Skład grona nauczycielskiego przy praktycznych kursach handlowych
w Czernichowie.
Góratowski Ignacy, kierownik kursów, oraz nauczyciel przepisów prawnych, skarbowych i orga-nizacyi handlowych.
Hałastra Jakób, nauczyciel towaroznawstwa i instruktor praktyki sklepowej.
Kwiatkowski Gustaw, nauczyciel rachunkowości, korespodencyi i kaligrafii. Sprawozdanie
o organizacyach powiatowych Towarzystwa Kółek rolniczych.
—o-94><52^@”(3>^-=—-
Zarządy powiatowe Kotek rolniczych i delegaci powiatowi Zarządu głównego.
Przedkładając do oceny sprawozdania z działalności Zarządów powiatowych i delegatów powiatowych, poczuwamy się do obowiązku stwierdzenia z całą szczerością, że rozwój tych pośrednich ogniw naszej organizacyi w roku sprawozdawczym nie wiele naprzód postąpił. Wedle stanu z dnia obecnego na ogólną ilość 74 powiatów autonomicznych — wedle nich bowiem idzie nasza organizacya powiatowa — Zarządy powiatowe istnieją w 34 powiatach, w 20 spełniają obowiązki delegaci powiatowi, w 20 zaś nawet stanowiska delegatów są opróżnione.
Sprawozdanie z działalności Zarządów powiatowych otrzymaliśmy z 19 powiatów, ponadto zaś nadesłało sprawozdanie 3 delegatów powiatowych. Jeżeli doliczymy cztery czynne zresztą i ruchliwe Zarządy powiatowe, które jedynie nie dopełniły obowiązku sprawozdawczego, to przyjąć możemy, że organizacya powiatowa, lub jej zawiązki istnieją w 42 powiatach. Pobieżny zaś chociażby przegląd przedłożonych sprawozdań przekona nas, że intenzywność pracy poszczególnych Zarządów i delegatów jest bardzo różna, bo, podczas gdy jedne rozwijają czynność ogromną, utrzymują kontakt z Kółkami, rozciągając nad niemi kontrolę, urządzają liczne Zjazdy powiatowe i okręgowe, kursa i t. p., to inne ograniczają swą działalność do jednego, lub dwóch zebrań dorocznych. Jednej zatem miary do ich pracy stosować nie można i należałoby raczej przy ocenie działalności organizacyi powiatowych ugrupować je w kilka kategoryi, wedle zakresu’ zadań, które spełniają, — na bardzo czynne, czynne i t. p. — Uważamy za nasz obowiązek zwrócić na to uwagę p. p. delegatom na Ogólną Radę, gdyż przy krytyce organizacyi powiatowych zwykli oceniać sprawy według stosunków własnego powiatu.
Wedle statutu Towarzystwa Zarządy powiatowe mają obszerny i trudny zakres działania, nie mają zaś odpowiednich środków finansowych do spełnienia ciążących na nich zadań. Dochody ich składają się z połowy wkładek członków wspierających (tak Kółek, jak i osób prywatnych w powiecie), z zasiłków otrzymanych od Rad powiatowych i od Zarządu głównego. Zastanówmy się więc nad położeniem nowo utworzonego Zarządu powiatowego w powiecie liczącym 30 Kółek. Jeśli nawet przyjmiemy, że 20 Kółek i 10 osób prywatnych — stosunek bardzo dobry — opłaci wkładkę członka wspierającego Tow. w kwocie 8 kor., to Zarządowi powiatowemu przypadnie w udziale kwota 120 kor. w ciągu roku. Na zasiłek Rady powiatowej w pierwszym roku działalności liczyć nie można, bo najczęściej żąda się, by Zarząd powiatowy wykazał przecież jakieś rezultaty swej pracy, nim przyjdzie z podaniem o subwencyę. Gdybyśmy nawet wzięli pod uwagę, że uda się Zarządowi uzyskać od Rady powiatowej pomoc w kwocie 200 koron, to cały budżet wyniesie 320 kor. Jeżeli odliczymy mniej więcej 20 koron na koszta korespondencyi, 30 koron na koszta urządzenia dwóch, trzech zebrań powiatowych, zostanie więc 270 koron. Jeden kurs strażacki, lub wetery-narsko-hodowlany — jednorazowa pomoc przy za-kupnie drzewek owocowych lub t. p. i kasa Zarządu powiatowego świeci już pustkami, Zarząd musi czekać znowu roku kalendarzowego, dopóki nowa subwencya Rady powiatowej i nowe wkładki kasy nie zapomogą.
Powie ktoś na to, że Kółka powinny więcej świadczyć na rzecz Zarządów powiatowych. Dałoby się to niewątpliwie wprowadzić, lecz Zarząd powiatowy, obejmując urzędowanie, zastaje Kółka w pewnem rozprężeniu i zaniedbaniu. Część z nich
118
funkcyonuje dobrze, bo członkowie opłacają wkładki, dobrze prowadzone przedsiębiorstwa przynoszą Kółkom dochody, lecz trzebaby kilkakrotnie być na miejscu, wytłumaczyć im potrzebę wydatniejszego popierania Zarządów powiatowych ; zresztą trzebaby wszystkie Kółka zlustrować, niektóre zreorganizować, tu i ówdzie usunąć nadużycia, rządy prywaty i kliki, pouczyć o właściwych celach Towarzystwa. Możemy powiedzieć, że powiat o 30 Kółkach w pierwszym roku potrzebuje około 100 lustracyi, a około 60 w latach następnych. Główne bowiem zadanie Zarządu — to nadzór i opieka nad Kółkami. Ale do wypełnienia go trzeba pieniędzy i ludzi. W przeważających zaś wypadkach obu tych czynników Zarządom braknie. Dla usunięcia nieporozumień, źę Zarządom braknie ludzi, rzecz obszerniej przedstawimy.
Stosunki u nas tak się układają, że praca społeczna spada nierównomiernie na barki nielicznych w powiatach jednostek. Jeśli ktoś trochę tylko chęci objawi dobrych, dostaje mu się w udziale działalność w gminie, w powiecie, w towarzystwach oświatowych, kasach oszczędności i pożyczek, Kółkach, Towarzystwach rolniczych i t. d. Jeżeli uwzględnimy, że każdy z działaczy, czy ksiądz, czy nauczyciel, lekarz, włościanin, ma swe zajęcia zawodowe, które go nieraz z miejscem w iążą i na wyjazdy mu nie pozwalają, to przyjdziemy do przekonania, że wymaganie, by czy jako prezes, czy delegat, lustrował znaczniejszą liczbę Kółek, jest ponad jego możność i siły, powiedzmy, że się nawet nie ma prawa zwracać do niego z podobnem żądaniem, bo to graniczy z wyzyskiem. Wprawdzie Zarządy powiatowe są ciałami licznemi, bo liczą 10—14 osób, więc w powiecie na jednego członka Zarządu wypadną 3 Kółka, lecz nie każdy delegat jest w stanie podołać zadaniu, nie każdy zna dostatecznie ustrój Towarzystwa, nie każdy potrafi Kółku udzielić rady, usunąć nadużycie, wskazać nowe drogi. Tu trzeba doświadczenia, rutyny, taktu, energii, więc dziś niema mowy o zastępie odpowiednich ludzi w Zarządach powiatowych. Ich by trzeba dopiero wynaleźć, wyszkolić, bo na razie spotykamy się w przeważnej ilości wypadków z dobremi chęciami jedynie, lecz rzadko z przygotowaniem do opiekuńczej i kontrolnej pracy. Kończy się więc na tern, że Zarząd urządzi jedno, lub kilka zebrań w powiecie, przeprowadzi dodatnio tę, lub ową sprawę, lecz pełnej roli pośredniego ogniwa pomiędzy Kółkami a Zarządem głównym nie jest w stanie wykonać.
Słuszność naszych wywodów stwierdzają sprawozdania Zarządów. Trzy Zarządy powiatowe, które własne mi siłami przeprowadziły lustra-cyę Kółek w r. 1905 w powiecie to: Gorlice, Bu-czacz, Husiatyn. Powiaty o nielicznych stosunkowo Kółkach, więc Zarządy mogły mimo szczupłych funduszów zadaniu podołać, W gorlickiem lustra-cyę przeprowadzało kilku członków; skutek dodatni widoczny. Jedno jedynie Kółko nie uiściło wkładki członka wspierającego, w r. 1906 wprowadzono
opłaty dodatkowe na rzecz Zarządu powiatowego, a jaką poza tern rozwija Zarząd działalność, to dokładnie stwierdza sprawozdanie. Dodać zaś trzeba, że Zarząd gorlicki w bardzo trudnych pracuje warunkach, trudniejszych o wiele, niż je spotykamy w innych powiatach na zachodzie. Zarząd pow. husiatyński liczy 19 Kółek, buczacki czynnych Kółek 26, w obu lustracyi dokonali sekretarze. Cóż jednak żądać od powiatu brzeskiego, gdzie Zarząd dysponował w ciągu roku kwotą 6 kor. Dzięki obywatelskiej ofiarnej pracy — jak widać ze sprawozdania — zrobiono tam dużo, lecz ileżby zdołał taki Zarząd zdziałać, gdyby miał odpowiednie środki? W kilku powiatach Zarządom przyszedł z pomocą Zarząd główny, przeprowadza-dzając swymi biurowymi funkcyonaryuszami lustra-cye, jak w pow. krakowskim, tarnowskim, dąbrowskim, lecz pomoc ta z natury rzeczy może w roku objąć kilka powiatów zaledwie, a ponadto musi być dorywcza, bo lustrator handlowy, czy inspektor rolniczy objedzie raz powiat, wprowadzi zmiany, zreorganizuje, lecz nie zawsze jest komu dopilnować wykonania powziętych wtedy przez Kółka uchwał, więc lustracya niepoparta następnemi po dwóch, trzech^miesiącach traci swą siłę i całego wpływu nie wywiera, pomimo że dla biura Zarządu głównego wielkim była wysiłkiem.
W r. 1904 Wydział wykonawczy, chcąc skoncentrować akcyę swą L uczynić wydatniejszą, polecił jednemu z inspektorów rolniczych zająć się stale 5 powiatami, lecz w praktyce uchwała ta wobec 3 funkcyonaryuszy w biufze rolniczem była nie do przeprowadzenia, bo tu trzeba było pojechać z referatem na Zjazd powiatowy w innym powiecie, tam trzeba było zlustrować pola doświadczalne, ówdzie udzielić informacyi na miejscu powstającej spółce melioracyjnej i t. p., tak, że z końcem roku okazało się, że akcya owego inspektora objęła 16 powiat iw. Obowiązek kontynuowania rozpoczętych dawniej przez Biuro rolnicze prac rolniczych wziął tu górę nad koniecznością reorganizacyi. Przy dzisiejszych środkach finansowych, Zarząd główny nie zdoła więc — chociażby się pracę rozłożyło na szereg lat — przeprowadzić swemi silami or-ganizacyi powiatowej. Pomoc finansowa, preliminowana na 2000 kor. w budżecie na r. 1905, w rzeczywistości — bo różne przybiera formy — wyniosła znacznie więcej, lecz wobec ogromu potrzeb jest to’ kwota znikoma.
Dla całości obrazu przypomnimy przykładowo, że istnieją takie powiaty, gdzie jak np. w nowosądeckim i limanowskim Kółka są bardzo liczne, część z nich dobrze i na zdrowych podstawach się rozwija, lecz wiele potrzebowałoby naprawy, a one tymczasem są nawet opieki delegata pozbawione. Komunikuje się dzisiaj z niemi Zarząd główny bezpośrednio, a jeśli potrzebuje opinii o nich, zwraca się od wypadku do wypadku do znanych sobie osób z prośbą o informacye. Otrzymuje je zawsze, więc istnieją dowody, że os b życzliwych Kółkom i pracujących w tycli powiatach jest dosyć. Jeżeli zaś nie mianuje się dla podobnych powiatów de-
119
Wobec wielkiej doniosłości podobnej reformy, któraby działalnoości Towarzystwa Kółek rolniczych trwalsze zapewniła podstawy, Wydział krajowy skłonny byłby, jeśli Towarzystwo to odpowiednią reorganizacji swych sił podejmie, przedłożyć Wysokiemu Sejmowi na przyszłej sesyi wniosek o u-dzielenie mu subwencyi ułatwiającej przeprowadzenie reformy.
Akceptując powyższe zapatrywania Komisya Sejmowa wyraża się:
Reformę zasadniczą proponowaną przez Wydział krajowy, ku której Zarząd główny się skłania i niektóre kroki jut poczynił, uważa Komisya za wysoce pożądaną pod warunkiem jeśli stopniowo i bez nagłych wstrząśnięć zostanie przeprowadzona. Komisya też zgodnie z zapowiedzią Wydziału krajowego uważa za wskazane, ałoy odpowiednia poważniejsza kwota dla ułatwieniu rzeczonej reformy Towarzystwa została wstawioną do preliminarza krajowego na rok 1907.
Wszystkim postawionym wytycznym, nad któ-remi Zarząd gtówny w miarę środków już od lat kilku pracuje, (uznaje to Komisya Sejmowa w słowach : „ku której to reformie Zarząd
główny się skłania”) możnaby w krótkim czasie zadość uczynić, jeśli będziemy mieli odpowiednie środki finansowe, przedewszystkiem na orga-nizacyę silną powiatową, która będzie wywierać wpływ na Kółka i prowadzić ją będzie wedle przewodnich dróg, wskazanych w sprawozdaniu Wydziału krajowego.
Zarząd główny żywi więc nadzieję, że Wysoki Sejm w r. 1906 przychyli się do jego prośby i pospieszy z przyrzeczoną pomocą.
Reorganizacyę Zarządów powiatowych przeprowadziłoby się w ten sposób, że kolejno na 2—3 powiaty, liczące 70—100 Kółek, ustanawiałoby się ekspozytury biura Zarządu głównego, gdzie pracowałby stale inspektor rolniczy i lustrator handlowy. Ich zadaniem byłoby zreorganizować Kółka, ożywić, wyszkolić ludzi, odbywać lustracye wraz z członkami Zarządu powiatowego, udzielać informacyi, organizować kursa i t. p. Ekspozytura taka istniałaby dwa lata w jednym okręgu, zatem dotąd, dopóki nie udałoby się wyszukać i wprawić odpowiednich ludzi na sekretarzy Zarządów powiatowych i dopóki Zarząd powiatowy nie zdobyłby sobie zaufania członków Kółek i powiatu, a co zatem idzie i odpowiednich funduszów.
legata, to dla tego, że nikt z ludzi pracy, kto tę godność poważnie traktuje, nie czuje się na silach, by objąć opiekę nad kilkudziesięciu Kółkami. Zorganizowanie zaś Zarządów powiatowych, dop ki nie będzie im można dać odpowiednich środków, 1 nie miałoby celu, więc muszą powiaty takie czekać kolei, dop ki — jak to byio np. z pow. dąbrowskim — Zarząd główny stosunków sam po Kółkach nie uporządkuje i nie stworzy warunków, przy których już powiatowa organizacya może mieć podstawy bytu. Lecz akcya ta idzie niestety powoli — lata biegną — a Towarzystwo wiele — wiele istotnych strat w takich powiatach ponosi.
W r. 1905 Zarząd główny wiedząc, że nawet nowo utworzone Zarządy powiatowe (przy których organizacyi starano się wszystko zastosować, coby je mogło uczynić żywotnymi) nie mogą podołać swemu zadaniu, nie dążył do organizowania nowych, lecz udzielając swej pomocy istniejącym, szukał dróg wyjścia z ciasnego koła przeszkód, z któremi walczy pośrednia nasza, a wobec wzrastania Towarzystwa i potrzeby zdecentralizowania opieki i kontroli, konieczna organizacya powiatowa.
Drogę tę widzimy w pomocy ze strony kraju. Niedawne to czasy, jak ciągłe rozlegały się skargi, że Kółka rolnicze nie działają na polu rolniczem. Dziś uznaje się, że Towarzystwo wiele czyni w tej mierze, a jest w stanie na tern polu pracować dzięki funduszom, jakie na działalność rolniczą uzyskało. Pewna akcya inwestycyjna jest więc i przy organizacyi Zarządów powiatowych konieczna.
Już w r. 1905 Zarząd główny zwracał się do Wysokiego Sejmu o zasiłki finansowe na ten cel wspomniany. Starania nie wydały na razie rezultatu, lecz tak Wydział krajowy w sprawozdaniu
0 Kółkach, przedłożonem Wysokiemu Sejmowi, jak
1 Komisya gospodarstwa kraj. podnoszą konieczność wzmocnienia organizacyi wewnętrznej Tow.
K. roi. i wymagają, by Zarząd główny dążył ku reformie wedle następujących punktów:
Wypadałoby mianowicie: 1) zreorganizować sklepiki, wprowadzając na początek podział zysków wedle ilości zrobionych przez członka zakupów, by je stopniowo przemienić w osobne zarejestrowane stowarzyszenia spożywcze; 2) wprowadzić przymus zakupna towarów rolniczych za pośrednictwem Zarządu, organizując zarejestrowane powiatowe spółki udziałowe zakupna towarów rolniczych, których członkami byłyby Kółka i łącząc spółki te w centralny związek przy Zarządzie głównym istniejący: 3) utworzyć instytucyę mężów zaufania po powiatach, obowiązanych do lustrowania Kółek za zwrotem kosztów i odpowiednią remuneracyą: 4) oprzeć byt finansowy Towarzystwa także i na własnych dochodach, wprowadzając opodatkowanie członków Kółek na rzecz Towarzystwa.
Sprawozdanie Wydziału kończy się zaś następująco :
«

*
Poniżej podane, według powiatów zestawione sprawozdanie, zawiera bliższe dane o stanie obecnym i czynnościach organizacyi pośredniej Towarzystwa.
120
Biała. W skład Zarządu powiatowego wchodzą :
Józef Grygierzec, prezes;
Jan Kubik, zastępca;
Franciszek Kramarczyk, sekretarz;
Jan Grzybowski, skarbnik.
Zarząd ten wybrany jeszcze w r. 1901, w roku sprawozdawczym był nieczynny. Dopiero w roku 1906 wznowił działalność, rozpocząwszy ją urządzeniem kursu sadowniczego w Białej.
Bóbrka. Delegat Zarządu głównego: Rudolf Kesselring w Suchodole.
Bochnia. Skład Zarządu powiatowego wybranego w r. 1905 jest następujący:
Ks. Franciszek Ratowski, prezes;
Dr. Klemens Rutowski, zastępca;
Wład. Siemiński, sekretarz i ‘skarbnik.
Stan funduszów wynosił 1. stycznia 1905 r. 568 koron 34. hal. Zarząd powiatowy otrzymał 100 koron subwencyi od Rady powiatowej. Z końcem roku sprawozdawczego zostało do przeniesienia 438’65 koron.
Zarząd powiatowy odbył 5 posiedzeń.
Zgromadzeń powiatowych odbyło się cztery. Odczyty na nich wygłoszono następujące: o spółkach zbożowych, o włościach rentowych, o spółkach mleczarskich i o sadownictwie.
Zjazdów powiatowych odbyło się 3, a mianowicie: w Trzcianie połączony ze świętem sadzenia drzewek, w Chełmie z otwarciem sklepu Kółka rolniczego i w Bochni podczas kursu strażackiego.
Bohorodczany. Delegat Zarządu głównego:
vacat.
Borszczów. Delegat vacat.
Brody. Delegat vacat.
Brzesko. Skład Zarządu powiatowego jest następujący:
Edward Maurizio, prezes;
Ks. Jakób Oleksy, zastępca prezesa;
Dr. Szymon Bernadzikowski, sekretarz i skarbnik.
Zarząd powiatowy nie otrzymał w roku sprawozdawczym żadnych subwencyi.
Zgromadzeń okręgowych odbył Zarząd powiatowy 4, t. j. w Zaborowiu, w Borzęcinie, Maszkie-nicach i w Iwkowy. Referaty na tych Zgromadzeniach wygłoszono następujące:
W Zaborowiu: „O kasach Raiffeisena” prezes p. E. Maurizio. — „O wzdęciu u bydła i o racyonalnem leczeniu w podobnych wypadkach” dr. Bernadzikowski.
W Borzęcinie: „O poprawie i zagospodarowaniu pastwisk gminnych” pp. E. Maurizio i dr. Bernadzikowski. „O celach i zadaniach Kółek rolniczych” p. Józef Stanek.
W Maszkienicach: „O działalności
współdzielczej w Kółkach rolniczych” i „O niewy-
zyskanych ulgach podatkowych” dr. Bernadzikowski. „O racyonalnem używaniu nawozów sztucznych” p. Józef Górnisiewicz.
W I w k o w ej: „O kasach Raiffeisena” p. E. Maurizio. „O chorobach zaraźliwych u bydła i u ludzi i o sposobach leczenia świerzbu” dr. Bernadzikowski. „O zadaniach rolnika” p. Józef Górnisiewicz.
Nadto odbyły się dwa Zjazdy powiatowe w Brzesku. Na pierwszym, który odbył się w dn. 7. marca, wygłosił referat „O działalności rolniczej Kółek” inspektor rolnictwa przy Zarządzie głównym p. Wasung i p. Maurizio „O nabywaniu otrąb po zniżonej cenie”. Drugi Zjazd odbył się dnia 23. maja, a brali w nim udział między innymi: prezes Zarządu głównego p. Cielecki i insp. roln. p. Wasung. Referaty wygłosili pp. Maurizio i Wasung. Pierwszy „O racyonalnem używaniu dobrych nawozów”, drugi „O wpływie dobrych rozpłodników na podniesienie hodowli bydła”.
Staraniem Zarządu powiatowego odbył się trzydniowy kurs pożarniczy w Brzesku w dn. 19—21 września wyłącznie dla członków Kółek rolniczych. Jako skutek tego kursu należy uważać zawiązanie się 7-miu straży ogniowych ochotniczych przy Kółkach rolniczych, a mianowicie: w Borzęcinie, Zaborowiu, Szczurowej, Strzelcach wielkich, Jadow-nikach, Maszkienicach i Woli przemykowskiej.
Współdziałając z Towarzystwem rolniczem okręgowem w Brzesku, Zarząd powiatowy rozprzedał w roku sprawozdawczym przeszło 30 wagonów otrąb, grysu, owsa i t. p. dla członków Kółek rolniczych po cenie zniżonej.
Co się tyczy czynności więcej biurowych, to te odnoszą się do załatwiania spraw bądź informacyjnych, bądź pośrednictwa między danem Kółkiem a Zarządem głównym, zwłaszcza przy zakupnie paszy dla bydła.
Lustracyę w ubiegłym roku przeprowadził Zarząd powiatowy tylko w Tymowej z powodu nagłej śmierci ks. Janika, przewodniczącego Kółka rolniczego. Nie można się temu jednak dziwić, że tak znikomo mało było lustracyi, jeśli się zważy, że Zarząd powiatowy nie ma na to ani potrzebnych funduszów, ani kwalifikowanego lustratora. Mamy jednak nadzieję, że w r. 1906 nastąpi zwrot ku lepszemu.
W staraniach naszych, zdążających do żywszego rozwoju działalności w Kółkach rolniczych, obowiązkiem jest Zarządów Kółkowych udzielanie nam poparcia przez uchwalanie rocznych datków na rzecz Zarządu powiatowego. Rok rocznie podnosimy w sprawozdaniach brak funduszów potrzebnych do należytego spełniania zadań statutem określonych i rok rocznie nawołujemy na Zgromadzeniach do uiszczania wkładek, ale jak nas długoletnia praktyka poucza — jest to głos wołającego na puszczy. Dość zaznaczyć, że suma wkładek w r. 1905 przez dwa Kółka złożonych (Borzęcin dolny i górny) wynosiła aż 6 (wyraźnie sześć koron), co nie wystarczyło na papier, marki i inne drobne wydatki.
121
Jak z jednej strony widać niechęć w popierania linansowem Zarządu powiatowego, tak z drugiej strony okazuje się — oceniając rzecz na ogól — pewien postęp w rozwoju Kółek rolniczych naszego powiatu i dążność do silniejszego skupiania się włościan w Kółkach rolniczych.
Brzeżany, Delegat Zarządu głównego: Kazimierz Traczewski w Hinowicach.
Zastępca delegata: Alojzy Paulo.
Brzozów. W skład Zarządu powiatowego wchodzą:
Ks. Szczęsny Rudnicki, proboszcz z Golco-wej, jako prezes;
Stanisław Dydyński, właśc. dóbr, jako zastępca;
Bronisław Librewski, lustrator Rady powiatowej, jako sekretarz;
Ks. Józef Borczyk, proboszcz z Humnisk, jako skarbnik.
W roku sprawozdawczym Zarząd powiatowy był nieczynny, sprawozdania nie nadesłał.
Buczacz. Od sierpnia 1905 wchodzą w skład Zarządu powiatowego:
Artur Zaremba-Cielecki, jako prezes;
Antoni Wolniewicz, jako zastępca prezesa;
August Hojak, jako sekretarz.
Zarząd ten postanowił przedewszystkiem zbadać teren, na którym ma działać. W tym celu po-ruczył delegatowi swemu p. Augustowi Hojakowi lustracyę wszystkich Kółek w powiecie, by do wyników lustracyi dostosować dalszą akcyę.
Ze sprawozdań tej lustracyi przyszedł Zarząd powiatowy do przekonania, że ma ogółem w powiecie 32 Kółek rolniczych, a to: Buczacz, Barysz, Bobulińce, Berezówka, Dobropole, Dubienko, Folwarki, Huta nowa, Hrehorów, Jazłowiec, Kujda-nów, Koropiec, Korościatyn, Kowalówka, Komarówka, Ladzkie, Monasterzyska, Nagórzanka, No-wosiółka koropiecka, Olesza, Pyszkowce, Petlikowce stare, Petlikowce nowe, Podzameczek, Porchowa, Potok złoty, Puźniki, Rzepińce, Słobódka dolna, Słobódka górna, Trybuchowce, Wierzbiatyn.
Iv’łka te można ugrupować pod względem działalności następująco: a) bardzo czynne – 2,
b)* dość czynne — 14, c) słabo czynne — 3,
d) nieczynne — 6, e) nowozawiązane — 2.
Do Kółek bardzo czynnych należą: 1. F o 1-
warki, 2. Korościatyn.
Kółka te obok działalności silnie rozwiniętej w kierunku handlowym, zastosowują się także ściśle do statutu i wypełniają nakazane nim obowiązki a więc: zbierają się prawie co niedzieli, oświecają się wspólnie przez przygotowane odczyty z książek i czasopism, prowadzą należycie protokoły posiedzeń, obok włożonych udziałów na cel handlowy wpłacają także wpisowe i wkładki, prowadzą wykazy członków i mają u siebie sklepy dobrze się rentujące, spółki oszczędności i pożyczek i własne lokale zebrań we własnych budynkach. Folwarki mają prócz tego własną rzeźnię
i zamierzają założyć gospodę chrześcijańską; brak im jednak odpowiedniego lokalu, choć gotówkę mają. Przeszkoda ta jednak dzięki życzliwości JvV. hr. Mołodeckiego usunięta zostanie.
Jako Kółka dość czynne uznaje Zarząd powiatowy te Kółka, które swą czynność handlową, oświatową i administracyjną nie w zupełności wypełniają, bądź to z braku energii i dobrej woli Zarządu Kółka, bądź też z apatyi i niechęci członków. Kółka takie, jeśli działają w jednym kierunku np. handlowym, zaniedbują często inne, statutem nakazane obowiązki i nie pracują w kierunku rolniczym, oświatowym i administracyjnym. Kółka inne znów przeciwnie.
Do Kółek dość czynnych zalicza Zarząd powiatowy: 1. Buczacz. — Kółko to ma sklep dobrze się rentujący a poza tern nic więcej nie działa, jest to więc czysto handlowe przedsiębiorstwo, nie spełniające statutem przekazanych obowiązków. Duszą całą oddani sprawie podniesienia sklepu są ks. Smoliński i p. Ratajski, urzędnik pocztowy.

Barysz, w jesieni 1905 nowozorgani-zowane Kółko, rozwija się obecnie pomyślnie, dzięki energii i szczodrej chęci tamtejszego ks. wikarego. Staraniem Zarządu powiatowego wysiano stąd 2 chłopaków na kurs handlowy do Czernichowa. Zarząd powiatowy zawiązał tu spółkę oszczędności i pożyczek systemu Raiffeisena, mającą w r. 1906 wejść w życie. Członkowie zbierają się chętnie a przewodniczący tamtejszy p. Grzegorz Sowa czyni usilne starania o uzyskanie funduszu na wybudowanie własnego domu Kółka rolniczego. Organizują tutaj straż pożarną i mają 2 sikawki wozowe a 150 ręcznych.

Dobropole. Kółko rozwija się pomyślnie, ma sklep wydzierżawiony. Zarząd powiatowy zawiązał tam kasę systemu Raiffeisena, która w bieżącym roku wejdzie w życie.

Huta nowa ma sklep wydzierżawiony. Zbierają się chętnie na pogadanki i pouczenia. Choć nie było szkoły dotąd, umieją prawie wszyscy czy- T tać i pisać.

Jazłowiec. Kółko rolnicze ma sklep własny, kasę systemu Raiffeisena, czytelnię i bibliotekę. Członkowie, sami murarze, mało się zbierają w lecie, zato częściej w zimie. Kółko zawdzięcza swój rozwój ks. Gryglowi i p. Turczaniewi-czowi, kierownikowi szkoły.

Kowalówka ma 3 sklepiki małe, oddane za połowę zysku, czynią starania o trafikę i kasę Raiffeisena, w czem korzystali z pouczeń Zarządu powiatowego.

Monasterzyska. Kółko ma własny dom, sklep, kasę Raiffeisena pożyczkową i czytelnię, a inteligencya, mieszczaństwo i duchwieństwo tutejsze obecnie szczerzej zaczęło się zajmować Kółkiem, co sprzyjać poczyna rozwojowi sklepu i Towarzystwa.

Nagórzanka. Kółko ma sklep wydzierżawiony, czytelnię i bibliotekę. Członkowie groma-
9
122
dzą się co niedzieli wieczorem w czytelni Kółka. Kółkiem obecnie gorliwie się zajmuje p. Józef Kuzdrowski, nauczyciel z Podzameczka.
Zarząd powiatowy zawiązał tam w grudniu spółkę oszczędności i pożyczek syst. Raiffeisena.

Petlikowce nowe. Kółko rozwija się pomyślnie, ma sklep wydzierżawiony, kasę pożyczkową. Kółko sprowadza sól z warzelni, czynią obecnie starania o założenie sklepu z trafiką. Brak tu osoby, któraby chciała użyczyć poparcia w czynnościach Kółka, a członkom brak lokalu na zebrania.

Podzameczek. Kółko ma własny sklep, kasę Raiffeisena, trafikę własną, i prowadzi handel drzewem, ma czytelnię w lokalu szkolnym. Gmina mą obszerne kamieniołomy, piaski i tłoki. Urząd gminny tutejszy nie sprzyja jednak rozwojowi Kółka i choć ma domy gminne, nie chce użyczyć ich ani na czytelnię ani na sklep. Członkowie mają jednak zamiar kupić dom własny. Wszyscy chętnie zgromadzają się na pouczenia. Zawiązana tu jest straż pożarna, która otrzymała b. r. 30 kor. z Towarzystwa krakowskiego na zakupno narzędzi.

Porchowa. Kółko ma dom, udzielony bezpłatnie przez p. prezesa Artura Zarembę Cieleckiego; ma sklep własny, czytelnię i bibliotekę, osobno zaś korzystają ze wszystkich gazet dworskich. Mają kasę pożyczkową.

Potok złoty. Kółko rolnicze ma sklep własny, kasę systemu Raiffeisena, czytelnię i bibliotekę, mieszczącą się w domu Wgo Gniewosza, który też jest zarazem przewodniczącym Kółka i często użycza mu swego poparcia i bierze udział w posiedzeniach Towarzystwa. Jest tu także zorganizowana straż pożarna Kółka rolniczego. Inteli-gencya tutejsza a szczególnie kierownik szkoły p. Ryżewski, poborca podatkowy p. Doszła i aptekarz miejscowy p. Witkiewicz gorliwie i szczerze Kółkiem się zajmują.

Puźniki, wieś zamieszkała przez samą T szlachtę chodaczkową, ma własny sklep. Zarząd
powiatowy udzielił tu wskazówek do zawiązania Spółki oszczędności i pożyczek i Spółki sadowniczej.

Try buch owce. Duszą tutejszego Towarzystwa jest p. Żdziański, właściciel realności. Dzięki też jemu ma ono 2 sklepy a lud chętnie zgromadza się na pouczenia i odczyty.
Kółka słabo czynne. — Członkowie tych Kółek mniej chętnie zbierają się i rzadziej są skłonni do wypełniania obowiązków, statutem przepisanych, a Zarządy ich często nie prowadzą swych czynności administracyjnych, zresztą opiera się ich cała działalność Kółka na sklepie, który nieraz dość słabo wegetuje, wskutek sprzedaży na kredyt i braku poparcia członków.
O pouczeniach w tych Kółkach, podniesieniu rolnictwa i postępie jakimkolwiek mowy niema. Często znajdzie się pojedynczy członek Zarządu, któryby chciał sprawę na lepsze tory poprowadzić, wskutek jednak apatyi członków mało co zdziałać może. Podczas lustracyi gromadzą się jednak, po-
czuwając się do obowiązków członków i chętnie rad i wskazówek słuchają, z czasem więc może staną się chętniejsi i Kółka te może podniosą się.
Do takich Kółek zalicza Zarząd powiatowy: Kółko w Bob uli ńcach, które ma kasę pożyczkową systemu Raiffeisena. Nowo przybyły tu proboszcz ks. Dziugiewicz, przewodniczący obecny, chętny jest Kółku i zdaje się, poprowadzi on je na nowe tory odrodzenia. Przy ostatniej lustracyi objawili chęć założenia sklepu.
Berezówka ma sklepik słabo prosperujący
1 tralikę.
Dubienko. Członkowie mało są czynni, a posiedzeń żadnych. Obecny przewodniczący p. Abgarowicz myśli je na nowo zorganizować, zawiązać kasę i straż pożarną.
Ko ropieć. Zebrań członków mało, Kółko, prawie śpiące. Istnieje tu kasa pożyczkowa syst. Raiffeisena.
Nowosiółka koropiecka. Kółko prawie nie istnieje. Niema o niem jaśniejszych danych, bo jeszcze nie było lustrowane.
Petlikowce stare mają sklep i czytelnię.
Stobódka dolna mała osada, ma sklepik prowadzący szczególnie handel naftą i solą. Brak życia w Kółku, choć p. Jan Znamirowski, jako przewodniczący, wytęża wszelkie siły dla dobra Kółka i jest mu szczerze oddany.
Wierzbiatyn. Kółko na nowo zorganizowane podczas ostatniej lustracyi.
Wreszcie mamy Kółka nieczynne, które zwykle posiadają sklep w dzierżawie. Zarząd i członkowie obowiązków, statutem przepisanych, nie spełniają i często są zdania, że sklep to Kółko, a oni widzami przypatrującymi się bezczynnie powolnemu dogorywaniu tegoż. Gdy sklep zniknie, i oni sądzą wtenczas, że istnieć przestali i powiadają: Kółka niema.
Takie Kółka są: 1. w Hrehorowie, 2. Kujda-nowie, 3. w Ladzkiem, 4. w Komarówce, 5. w 0-leszy, 6. w Słobódce gónej.
Zarząd powiatowy zawiązał w roku 1905
2 nowe Kółka w Pyszkowcach i Rzepińcach i zawiązał przy nich Kasy syst. Raiffeisena, które już weszły w życie. Kółko w Pyszkowcach ma też i sklep, a obecnie wniosło podanie i o trafikę.
Zarząd powiatowy wstrzymuje się z zawiązywaniem nowych Kółek w powiecie a jest zdania istniejące Kółka podtrzymać i dalej rozwijać, by było mniej, ale dobrych Kółek.
Zarząd powiatowy zwołał jedno zebranie delegatów w dniu 5 września, na którem wygłosił referat inspektor rolnictwa p. Jan Wasung z zakresu gospodarstwa.
By na polu gospodarstwa członkowie mogli doprowadzić do lepszego rezultatu i korzystać mogli z pouczeń światlejszych ludzi, Zarząd powiatowy poczynił starania, że Oddział podolski Towarzystwa gospodarskiego przyjął wszystkie Kółka jako członków.
Zarząd powiatowy utrzymuje ciągły stosunek z Kółkami a Zarządem głównym i władzami in-
123
nenii i pośredniczy ciągle między temi przez sekretarza swego p. Augusta Hojaka, co pomaga Kółkom do wyjaśnienia niejednych spraw dla nich samych zawiłych i trudnych, a często użytecznych jak staranie się o kartę przemysłową, trafikę, sól, drzewo, nawozy i zawiązanie kas.
Koszta lustracyjne i administracyjne wynosiły 150 kor. 88 hal.
Chrzanów. W skład Zarządu powiatowego wchodzą:
Edward hr. Mycielski, przewodniczący;
St. Olszewski, zastępca przewodniczącego;
Wl. Dygulski, sekretarz;
P. Dąbrowski, skarbnik.
Zarząd powiatowy nie nadesłał sprawozdania.
W dniu 25. maja odbył się Zjazd powiatowy. Na Zjeździe tym obecni byli z Zarządu głównego: prezes p. Cielecki i insp. roln. p. Wasung.
Referat „O komasacyi gruntów11 wygłosił p. dr. Jakób Tomalski.
Cieszanów. Delegat Zarządu powiatowego: vacat,
Czortków. Skład Zarządu powiatowego:
Józef Radziechowski, jako prezes ;
Stanisław Wyhowski, jako zastępca prezesa;
Włodzimierz Wolski, jako sekretarz.
Sprawozdania za rok ubiegły Zarząd powiatowy nie nadesłał.
W roku 1906 Zarząd główny mianował delegatem do Zarządu powiatowego p. Mieczysława Bogdanowicza. Na Zgromadzeniu powiatowem, odbytem w dn. 27. maja, przeprowadzono nowe wybory, poczem ukonstytuował się Zarząd powiatowy. W skład jego wchodzą obecnie:
Mieczysław Bogdanowicz, jako prezes;
Antoni Świeżawski, jako zastępca prezesa;
Bronisław Krokiewicz, jako sekretarz;
Leonard Sawicki, jako skarbnik.
Dąbrowa. Delegat Zarządu głównego: Ks. Jan Konieczny, proboszcz w Dąbrowej.
Dobromil. Delegat Zarządu głównego: Dr.
Ludwik Cwiklicer w Dobromilu.
Przy pomocy Oddziału Towarzystwa gospodarskiego odbył się kurs sadownictwa, który prowadził instruktor przy Zarządzie głównym p. Eug. Poluszyński.
W pow. dobromilskim w najbliższej przyszłości utworzony zostanie Zarząd powiatowy.
Dolina. Delegat Zarządu głównego: ks. kan. Hipolit Zaremba w Dolinie.
Drohobycz. Delegat: vacat.
Gorlice. W skład Zarządu powiatowego wchodzą:
Ks. Antoni Walawander, prezes;
Henryk Groblewski, zastępca prezesa i skarbnik;
Jan Walter, sekretarz.
W roku sprawozdawczym otrzymał Zarząd powiatowy 200 koron subwencyi od Rady powiatowej w Gorlicach i 60 koron od Zarządu głównego Tow. Kółek rolniczych. Przychód wraz z pozostałością z r. 1904 wynosił 385’14 koron, rozchód 201‘41 kor., tak, że pozostało w kasie na rok 1906 183’73 koron.
Szczegółowe sprawozdanie kasowe przedstawia się następująco:
Przychód:
Saldo z roku 1904 …………..
Subwencya Rady powiatowej . . .
Wkładka roczna 15 Kółek i 5 kor.
Narosłe procenta………………
Zasiłek z Zarządu głównego . . .
45T1 kor. 200’— „ 75– „ 503 „
385-14 kor.
Rozchód:
Koszt kupna 15 egzemplarzy broszurki
„O użyciu krów do zaprzęgu11 . 15’— kor.
Marki, korespondentki i papier . . 16’91 „
Koszt zakupna szczepów owocowych 138’40 „
Koszta podróży sekretarza w sprawach Zarządu powiatowego . . 23’68 „
Koszta założenia Kółka rolniczego
w Woli łużańskiej………………. 7’42 „
Saldo na rok 1906 183’73 „
385′ 14 kor.
Na tern miejscu Zarząd powiatowy uważa sobie za obowiązek podziękowania Radzie powiatowej za chętne udzielanie materyalnej pomocy. By działalność Zarządu powiatowego uczynić wydatniejszą, Rada powiatowa przyznała na rok 1906 subwencyę w kwocie 400 koron.
Na 16 Kółek rolniczych, istniejących w naszym powiecie, 15 złożyło wkładkę do Zarządu głównego i powiatowego, a tylko 1 Kółko nie poczuwało się do wypełnienia tego, dobrowolnie na się przyjętego obowiązku, mianowicie Kółko rolnicze Sokół.
Posiedzenia Zarządu. Zarząd odbył 2 posiedzenia, a to w dniach 23 lutego i 13 grudnia 1905 r., na których oprócz różnych spraw bieżących uchwalono:

Koszta założycielskie nowych Kółek rolniczych, tudzież koszta podróży delegatów powiatowych w sprawach Kółek rolniczych pokrywać z kasy Zarządu powiatowego;

urządzić święto sadzenia drzewek na wiosnę 190p r. w Kobylance;

ukonstytuowano nowy Zarząd;

przydzielono referaty do wykładów na Zjazdy powiatowe następująco:
a) P. Henryk Groblewski: „O spółkach oszczędności i pożyczek systemu Raiffeisena11 i „O wzorowych gnojowniach gospodarskich”,
b) Ks. Antoni Walawender: „O użyciu krów do zaprzęgu” i „O uprawie roślin pastewnych”,
c) Ks. Antoni Tenczar: „O osuszaniu grun-
tów” i „O zakładaniu łąk sztucznych”,
9*
124
d) P. Szwarc Władysław: „O hodowli
bydła”,
e) Ks. Jan Markowicz: „Sadownictwo”,
f) P. Mordawski Aleksander: %0 asekuracyi od ognia”,
g) Ks. Niepokój Stanisław: „O zyskiwaniu
członków wspierających” i „O współdziałaniu z Towarzystwem rolniczem”,
h) P. Dr. Zaremba: „O księgach gruntowych” i „O testamentach”,
i) P. Matuszewski: „Dowolne tematy z dziedziny weterynaryi, obejmujące najniezbędniejsze wiadomości potrzebne małorolnym gospodarzom”,
j) Ks. Kędra Władysław: „O budowie za-
gród włościańskich i kryciu ich materyałem ogniotrwałym ;

Rozdzielono lustracye Kółek rolniczych między członków Zarządu powiatowego następująco:
a) Ks. Antoni Walawender: Kółka rolnicze w Sękowej, Libuszy, Głębokiej i Wójtowej.
b) Ks. Jan Markowicz: w Sokole i Kobylance.
c) P. Jan Walter: w Łosiu, Ropicy ruskiej i Woli lużańskiej.
d) Ks. Antoni Tenczar: w Binarowej, Szalowej i Turzy.
e) P. Henryk Groblewski: w Bystrej.
f) Ks. Stanisław Niepokój: w Staszkówce i Luźnej.

Urządzić w jesieni 1906 r. w Gorlicach wystawę owoców, warzyw i przerobów owocowych i warzywniczych.

Postarać się o bezpłatną poradę prawną dla członków Kółek rolniczych całego powiatu.

Subwencyonować z funduszów Zarządu pow. dla 10 członków każdego Kółka rolniczego „Przewodnika Kółek rolniczych” w wysokości połowy rocznej prenumeraty.

Wziąć w opiekę czytelnie ludowe w powiecie, lustrować je i nagradzać najpilniejszych czytelników szczepami owocowymi, książkami i prenumeratami gazetek,

Uchwalono preliminarz przychodów i rozchodów funduszów Zarządu powiatowego na rok 1906.
Zgromadzenia powiatowe. Dnia 6 czerwca 1905 r. odbyło się Zgromadzenie w Gorlicach, na którem załatwiono następujące sprawy:

Przyjęto sprawozdanie kasowe za rok 1904.

Uchwalono sprowadzić wapnomierz do użytku członków wszystkich Kółek rolniczych w powiecie.

Polecono zlustrować następujące Kółka rolnicze:
a) Ks. Antoniemu Walawenderowi: w Sękowej i Libuszy,
b) Ks. Antoniemu Tenczarowi: w Łużnej i Turzy,
c) P. Janowi Walterowi w Ropicy ruskiej.

Ze względu na znaczne oddalenie i koszta podróż}^, uchwalono nie wysyłać delegatów na Ogólną Radę w r. 1905 do Tarnopola.

Uchwalono urządzić w jesieni 2 Zjazdy powiatowe mianowicie: w Ropicy ruskiej i Staszkówce.

Wybrano nowych członków Zarządu powiatowego.

Zaproponowano na delegata Zarządu głównego Ks. Władysława Kędrę, z Rady powiatowej Ks. Antoniego Tenczara i p. Aleksandra Mordaw-skiego, z okręgowego Towarzystwa rolniczego w Jaśle: p. Władysława Szwarca i Ks. Stanisława Niepokoją.
Zjazdy powiatowe. W roku 1905 odbyły się 4 Zjazdy powiatowe mianowicie:

Dnia 25 marca 1905 r. w Głębokiej przy współudziale 56 włościan. Pan Henryk Groblewski wygłosił wykład „O obowiązkach i korzyściach członków Kółek rolniczych” i „O osuszeniu gruntów”.
P. Jan Walter wygłosił wykład: „O sadzeniu drzewek owocowych”.
P. Michał Brelniak, słuchacz praw: „O wło-
ściach rentowych”.
Rozlosowano 30 szczepów.

Dnia 2 kwietnia 1905 r. w Woli lużańskiej przy współudziale 48 włościan.
Słowo: wstępne Ks. Antoni Walawender.
Ks. Antoni Tenczar wygłosił wykład „O wzorowych gnojowniach gospodarskich”.
Ks. Antoni Walawender: „O użyciu krów do zaprzęgu”.
Rozlosowano 30 szczepów.

Dnia 22 października 1905 r. w Ropicy ruskiej przy współudziale 29 włościan.
P. Jan Walter wygłosił wykład: „O obowiązkach i korzyściach członków Kółka rolniczego” i „O sadzeniu drzewek”.
Rozlosowano 50 szczepów.

Dnia 26 października 1905 r. w Staszkówce przy współudziale 23 włościan.
P. Henryk Groblewski wygłosił wykład: „O wzorowych gnojowniach gospodarskich”, poczerń zaraz gnojownię taką urządził u jednego z członków.
Ks. Antoni Tenczar: „O żywieniu krów”
i „O działalności rozmaitych nawozów sztucznych w roli”.
P. Jan Walter: „O korzyściach wynikających z zamawiania wszelkich zapotrzebowań rolniczych, przez Zarząd główny”.
P. Henryk Groblewski: „O korzyściach wynikających z używania krów do zaprzęgu”, i rozdzielał między członków 10 egzemplarzy broszurki: „O użyciu krów do zaprzęgu”.
Rozlosowano 50 szczepów.
Działalność Zarządu powiatowe-g o. W dniu 26 lutego 1905 r. założono nowe Kółko rolnicze w Woli lużańskiej w obec delegata
125
Zarządu głównego p. Henryka Groblewskiego i p. Jana Waltera sekretarza Zarządu powiatowego.
P. Henryk Groblewski wygłosił wykład: „O obowiązkach i korzyściach członków Kołka rolniczego1*, poczem 15 miejscowych włościan zapisało się na członków Kółka, a następnie przeprowadzono wybór Zarządu Kółka.
Udzielanie pomocy prawnej. Dr. Franciszek Zaremba, sędzia przy c. k. Sądzie powiat, w Gorlicach zobowiązał się udzielać bezpłatnej porady prawnej członkom Kółek rolniczych całego powiatu. Celem uzyskania bezpłatnego lokalu na ten cel, Zarząd powiatowy wniósł prośbę do Rady powiatowej w Gorlicach; — sprawa ta nie jest jeszcze załatwiona.
Zakładanie mleczarń spólkowych. Zarząd powiatu odniósł się do Biura Patronatu dla Spółek oszczędności i pożyczek z prośbą o wysianie urzędnika do tutejszego powiatu, któryby mieszkańców poszczególnych gmin przez wykłady zaznajomił z korzyściami, wynikającemi ze spółek mleczarskich.
Biuro Patronatu odmówiło jednak, motywując odmowę brakiem odpowiednich sił.
Dnia 3. marca 1905 r. wygłosił Pan Henryk Groblewski wykład o Spółkach mleczarskich w Szymbarku, a w dniu 10. marca taki sam wykład w Kółku roiniczem w Bystrej, jednakże bez skutku, a to z braku odpowiedniej ilości krów, tudzież z powodu rozrzucenia domów i zbytniego oddalenia od centrum Spółki.
Niezrażony tern niepowodzeniem, Zarząd powiatowy uważa gminy Łużna i Moszczanica jako najlepiej nadające się do założenia Spółki mleczarskiej.
Wzorowe gnojownie. Pan Henryk Groblewski urządził 2 wzorowe gnojownie u członków Kółka rolniczego w Szymbarku, a 1 w Staszków-ce, przy współudziale członków miejscowych Kółek.
Pan Jan Walter urządził gnojownię wzorową przy szkole w Bystrej przy współudziale członków K’ łka i chłopców z nauki dopełniającej.
Spółki oszczędności i pożyczek. W dniu 8. grudnia 1905 założono Spółkę oszczędności i pożyczek systemu Raiffeisena w Bystrej. Taką samą Spółkę założyło u siebie Kółko rolnicze w Staszkówce.
Używanie krów do zaprzęgu. Z funduszów Zarządu powiatowego zakupiono 150 egzemplarzy broszurki „O użyciu krów do zaprzęgu” i rozdano je 10 Kółkom rolniczym po 15 egzemplarzy.
Na Zjazdach powiatowych w Staszkówce i Woli łużańskiej wygłoszono wykłady: „O użyciu krów do zaprzęgu”, a dla zachęcenia ludności, zastępca prezesa p. Henryk Groblewski sprowadził chomonta na krowy i krów do robót polnych używa, a przyznać należy, że przykład ten działa dodatnio w tym kierunku na ludność miejscową.
Współdziałanie z Towarzystwem roiniczem w kierunku chowu bydła i świń.
Uchwalono wezwać wszystkie Kółka rolnicze w powiecie do zapisania się na zwyczajnych członków do okręgowego Towarzystwa rolniczego w Jaśle z roczną wkładką 4 kor., by następnie Kółka te mogły korzystać z ulg i pomocy udzielanych przez Towarzystwo rolnicze swym członkom, w kierunku hodowli bydła i świń.
Dotąd zapisały się na członków Towarzystwa okręgowego rolniczego w Jaśle 2 Kółka rolnicze mianowicie Bystra i Szalowa.
Sadownictwo. W ciągu roku 1905 wygłoszono 2 wykłady z dziedziny sadownictwa mianowicie w Głębokiej i Ropicy ruskiej. W czasie Zjazdów powiatowych rozdzielono 160 sztuk szczepów między członków Kółek, zakupionych z fundusz w Zarządu powiatowego, a przy rozdawaniu szczepów udzielano rad i wskazówek co do sadzenia i pielęgnowania drzewek w tych Kółkach, w których nie wygłoszono takich wykładów.
Dnia 13. kwietnia urządzono święto sadzenia drzewek owocowych w Kobylance, na które Zarząd powiatowy wysłał swoich 2 delegatów i zakupił z funduszów powiatowych 80 sztuk szczepów.
Gródek. Delegat Zarządu głównego: vacat.
Grybów. Delegat: vacat.
Horodenka. Delegat: vacat.
Husiatyn. W skład Zarządu powiatowego wchodzą:
Ludwik Cieński z Jabłonowa, jako prezes;
Ks. Mateusz Sroka, jako zastępca prezesa;
Mieczysław Strzetelski, jako sekretarz i skarbnik.
W roku sprawozdawczym otrzymał Zarząd powiatowy 270 kor. subwencyi z Rady powiatowej husiatyńskiej i 200 kor. z Zarządu głównego Tow. Kółek rolniczych. Rozchód wynosił 848.01 kor., pozostało 'w kasie na rok 1906 290 koron.
Posiedzeń Zarządu powiatowego odbyło się 3, Zgromadzenia powiatowe 2 i 1 Zjazd powiatowy. Na Zjeździe powiatowym wygłoszono następujące referaty:

„O włościach rentowych”.

„O nawozach sztucznych”.

„O uprawie roślin pastewnych”.

„O działalności handlowej Kotek rolniczych “.
Sekretarz Zarządu powiatowego przeprowadził lustracyę wszystkich Kółek rolniczych w powiecie. Dobrze się rozwijających istnieje 14. Z nich 5 obok oświatowej i rolniczej działalności prowadzi sklep we własnym Zarządzie, 4 wydzierżawiają, jedno ma straż pożarną ochotniczą i prowadzi handel miodem. Przy 4 Kółkach istnieją Kasy Raifeisena, przy 3 zaś już się organizują. Każde Kółko posiada bibliotekę, czytelnię, urządza zebrania i pogadanki.
Zarząd powiatowy utworzył stałe biuro, by służyć Kółkom poradą, ustawicznie wysyłał delegata na miejsce do Kółek i starał się im dopomagać w każdym kierunku.
12G
Jarosław. W skład Zarządu powiatowego wchodzą:
Jerzy Książę Czartoryski, prezes;
Stanisław Zalasiński, zastępca prezesa;
Józef Dąbrowski, sekretarz i skarbnik.
Zarząd powiatowy otrzymał w ostatnim roku 100 kor. subwencyi od Wydziału Rady powiatowej jarosławskiej i 20 kor. od Zarządil głównego Tow. Kółek rolniczych. Rozchody wynosiły 47’08 kor., pozostało w kasie na rok 1906 74″07 kor.
W roku sprawozdawczym odbyły się 3 posiedzenia Zarządu powiatowego, kilka zebrań okręgowych i jeden Zjazd powiatowy. Na Zjeździe, który odbył się w dniu 5. maja, wygłosili referaty:
inżynier dr. Blauth „O melioracyach rolnych11 i p. J. Wasung inspektor rolnictwa przy Zarządzie głównym „O brakach w działalności Kółek rolniczych pow. jarosławskiego na podstawie dat i cyfr”.
Lustracye Kółek rolniczych w powiecie przeprowadzili członkowie Zarządu powiatowego w Cie-szacinie, Węgierce, Hoszowie, Pruchniku, Rożniato-wie, Zarzeczu, Szówsku, Muninie i Tuczempach.
Jasło. Skład Zarządu powiatowego:
Ks. Władysław Sarna, proboszcz w Szebniach, przewodniczący i skarbnik;
Kazimierz Piliński, zastępca przewodniczącego; Wojciech Walczak, sekretarz.
W roku sprawozdawczym otrzymał Zarząd powiatowy 400 kor. subwencyi od Rady powiatowej jasielskiej. Wkładki złożyło 8 Kółek rolniczych, a mianowicie: 1. Sądkowa 4 kor., 2. Potakówka 2″88 kor., 3. Zarzecze 6 kor., 4. Dembowiec 6 kor.

Szellnie 8 kor., 6. Kalembina 4 kor., 7. Przy-bówka 2 kor., 8. Czeluśnica 2 kor. Rozchody wynosiły 364″34 kor. Na rok 1906 pozostało 56’54 kor. w kasie.
Zgromadzeń i Zjazdów powiatowych odbyło się trzy. Na pierwszym Zjeździe odbytym w dniu 10. lutego obecni byli z Zarządu głównego Tow. Kółek roln. ks. A. Wesoliński i instruktor sadownictwa p. E. Poluszyński. Drugi Zjazd odbył się dnia 21. marca. Wygłosili na nim referaty : ks. A. Wesoliński „O włościach rentowych“ i dr. Pawłowski „O racyonalnej uprawie kartofli11. P. Jan Biedroń demonstrował centryfugę i zachęcał do zakładania zbiorowych mleczarń. Ostatni Zjazd odbył się w dniu 24. października. Referat pt. „W jaki sposób przysporzyć sobie może gospodarz w zimie wiele i dobrego] nawozu?11 wygłosił p. Fr. Kucik, kierownik szkoły w Dembowcu. — Każdy Zjazd kończył się losowaniem książek i narzędzi rolniczych.
Zarząd powiatowy pośredniczył w zakupnie nasion za ogólną kwotę 2.011 kor., a mianowicie w sprowadzaniu koniczyny czerwonej i buraków pastewnych.
Jaworów. Delegat Zarządu głównego: Franciszek hr. Colonna-Czosnowski z Ożonki.
Kałusz. Delegat Zarządu głównego: vacat.
Kamionka. W skład Zarządu powiatowego wchodzą:
Ks. Dziekan Kazimierz Aktyl, prezes;
Maryan Bogdanowicz, zastępca;
Władysław Sanecki, sekretarz;
Ks. Władysław Oprzędkiewicz, skarbnik.
Zarząd powiatowy nie nadesłał sprawozdania.
Kolbuszowa. Delegat Zarządu głównego:
Janusz hr. Tyszkiewicz z Weryni.
Kołomyja. W r. 1906 zamianowany delegatem p. Franciszek Najder.
Kosów. Delegat Dr. Apolinary Tarnawski.
Kraków. Skład Zarządu powiatowego:
Włodzimierz Tetmajer, prezes;
Dr. Stefan Surzycki, zastępca prezesa;
Józef Zawadzki, sekretarz;
Dr. Sebastyan Stafiej, skarbnik.
Subwencyi Zarząd powiatowy nie otrzymał w roku sprawozdawczym żadnych. Pozostałość kasowa z r. 1904 wynosiła 385″36 kor., dochody 529″17 kor. a rozchody 132″29 kor. Pozostało w kasie na rok 1906 396’88 kor. Szczegółowe zestawienie rachunkowe przedstawia się następująco:
Dochody:
Pozostałość kasowa z r. 1904 . . . 385’36 kor.
Dywidenda ze Związku handł. Kółek roln. za r. 1901/2 podniesiona z książeczki Powiat. Kasy oszczędności
Nr. 41.434 . . ………………. 60— *
Procenta narosłe od fund. własnego na książeczce Powiat. Kasy oszcz, Nr.
8558 za lata 1901 —1904 . . . 68’70 „ Procenta narosłe od fund. własnego na książeczce Powiat. Kasy oszcz. Nr.
8558 za rok 1905 …. . . 15′ 11 „
Razem . . 529″ 17 kor.
Rozchody:
Koszta urządzenia kursu weterynar-skiego dla Kółek roln. w dniu 24, 25, 26 i 27 maja 1905 w Krakowie i Zjazdu delegatów Kółek roln. 26/5 1905 i przygotowanie sali i przy-
borów………………………
Nocleg dla uczestników kursu weteryn.
3 noce 15 łóżek…………….
Koszta drukowania i rozesłania zaproszeń ………………………
Wynagrodzenie woźnego Rady pow. za posiedzenia Zarządu pow. Zjazdu
pow. itd. za rok 1905………..
Pomoc pisarska — pisarz Rady pow.
za rok 1905 ………………..
Wydatki kancelaryjne, porto i druki itd.
25’— kor. 38-40 „
13-70
10–
fi
10- „
3519 „
Razem . . 132*29 kor.
127
Zestawienie:
Dochody …. 529‘17 kor.
Wydatki . . . . 13229 „
Dochodów nadwyżka 396’88 kor.
W roku sprawozdawczym Zarząd powiatowy odbył dwa posiedzenia.
Zjazd powiatowy odbył się w dniu 26. maja. Wygłosili na nim referaty:
Pp. J. Wasung i J. Cieślewicz: „O obchodzeniu się z obornikiem”;
P. dr. Seb. Stafiej: „O włościach rentowych” ;
P. J. Zawadzki: „O używaniu krów do zaprzęgu”.
P. Ludwik Szafrański, członek Zarządu pow. lustrował Kółka roln. w Czułówku, w Czulowie, Rybnej, Mnikowie, Choierzynie, Morawicy, Kryspinowie, Piekarach, Przegini duchownej. P. dr. Su-rzycki, wiceprezes Żarz. pow., załatwiał sprawy sporne (o tern poniżej) i zarazem wizytował Kółka roln. w Woli justowskiej, Piekarach, Russocicach. Najważniejszą jednak była lustracya przeprowadzona na prośbę Zarządu pow. przez p. lustratora z Zarządu głównego, p. Sołtysa, który zwiedził prawie wszystkie, bo 29 Kółek w pow. krak. i nadesłał protokoły lustracyi także Zarządowi powiatowemu.
W Woli justowskiej załatwił wiceprezes Żarz. pow. dr. Surzycki spór pomiędzy dzierżawcą sklepu, a Zarządem Kółka. W listopadzie załatwił wiceprezes Zarządu powiat, po kilku komisyjnych posiedzeniach, odbytych w Piekarach, a także i w Czernichowie razem z członkiem Zarządu głównego i powiat, p. Franciszkiem Wójcikiem sporną sprawę pomiędzy Zarządem Kółka a byłym sklepikarzem w Piekarach. Współdziałali wiceprezes Dr. Surzycki oraz członek Zarządu pow. p. Dr. Dziama przy organizacyi straży pożarnej przy Kółku rolniczem, a także przy sporze byłego Zarządu straży ochotniczej i jej członkami.
W Russocicach współdziałał wiceprezes przy reorganizacyi Kółka rolniczego i udzielał porady w sprawie zakupna nawozów’ sztucznych.
Na podstawie lustracyi przeprowadzonych z ramienia Zarządu głównego, oraz lustracyi i wizy-tacyi Zarządu powiatowego, przedstawia się stan Kółek rolniczych w powiecie następująco:
Kółek rolniczych w powiecie krakowskim jest 28. Ponieważ gmin jest 108 — w 80 gminach brak Kółek, czyli że zaledwie ł/4 część gmin posiada Kółka. Z tego na powiat sądowy Liszki na 34 gminy przypada 14 Kółek, co stanowi 41°/0, a na pow. sądowy krakowski na 74 gminy również 14 Kółek, co stanowi 19 °/0 ich liczby.
Zarząd powiatowy, oprócz urządzenia Zjazdu powiatowego, oraz kursów handlowo-weterynar-skich, uważał za właściwe wstrzymać się w roku 1905 z szerszą działalnością dopókiby nie były ukończone (w grudniu) powyżej wspomniane lu-stracye wszystkich Kółek w powiecie krakowskim, gdyż dopiero na podstawie tych lustracyi można
było ułożyć program przyszłej planowrej działalności Obecnie w 1906 roku już na 4 posiedzeniach Zarządu powiatowego omówiono ten program, opracowany przez wiceprezesa, przedstawiony zwołanemu umyślnie w dn. 30. marca b. r. Zgromadzeniu powiatowemu delegat Kółek roln. w powiecie krakowskim w 13 rezolucyach do uchwały. Rezolucye te zostały uchwalone i Zarządom Kółek rolniczych do wykonania przesłane.
Krosno. W skład Zarządu powiatowego wchodzą :
Dr. Stanisław Starowieyski-Biberstein, jako prezes;
Michał Mięsowicz, zestępca;
Konstanty Holzer, sekretarz.
Zarząd powiatowy nie nadesłał sprawozdania.
Limanowa. Zarząd powiatowy jeszcze nie zorganizowany na podstawie nowego statutu.
Lisko. Delegat Zarządu głównego: vacat.
Lwów. Delegat powiatowy Zarządu głównego: Dr. Bronisław Dulęba przedłożył następujące sprawozdanie:
Sprawozdanie podpisanego delegata za czas od 1 czerwca 1905 do 31 maja 1906 jest raczej kroniką sprawozdawczą, zawierającą treściwy i ściśle rzeczowy przegląd Zjazdów i Zgromadzeń Kółek rolniczych powiatu, kursów specyalnych, wreszcie pouczeń praktycznych przy gremialnem zwiedzaniu gospodarstw.

Doroczny Zjazd Kółek rolniczych we Lwowie 1 czerwca 1905.
Zjazd ten w połączeniu z ruchomą wystawą okazów przemysłu, zebranych przez Ligę przemysłową, odbył się w Ratuszu w dawnem Muzeum.
W Zjeżdzie brało udział 250 uczestników, reprezentujących nieomal wszystkie Kółka rolnicze w powiecie. Z Zarządu głównego stawili się na zebranie p. p.: ks. Głodziński, Rylski, ks. We-soliński, Żyszkiewicz i delegat powiatowy.
Delegat podał najpierw sprawozdanie z swej czynności i działalności Kółek rolniczych powiatu lwowskiego od 1/6 1904 do 31/5 1905. Sprawozdanie to następnie ogłoszono drukiem.
W dalszym ciągu inspektor rolniczy p. Popławski, wygłosił referat: „O ogniotrwałem kryciu budynków na małej własności”. Przy tern demonstrował referent okazy różnych dachówek.
Nadto dyr. Ligi przemysłowej p. J. Olszewski mówił na temat: „Przemysł krajowy a Kółka rolnicze”.
Po dyskusyi Zjazd przyjął rezolucye, mające na celu :
l) Podjęcie usilnych starań, aby na przyszłość magazyny wojskowe cały zapas grysu żytniego oddawały do dyspozycyi Zarządu głównego T. K.
128
R. dla użytku ludności rolniczej, należącej do Kolek rolniczych.
2) Rozpowszechnienie przez Kółka rolnicze potrzeby ubezpieczenia bydła włościańskiego.
3) Urządzanie przez Zarząd główny jak najliczniej kursów gospodarskich po wsiach.
4) Propagowanie wśród rolników pokrywania dachów tylko ogniotrwałym materyałem i zakładania przez nich dachówczarni cementowych w tych miejscowościach, gdzie piasek jako główny mate-ryał do wyrobu dachówek cementowych znajdzie się na miejscu.
5) Zajęcie się przez Zarząd główny przy udziale Towarzystwa wzajemnych ubezpieczeń urządzeniem kursu wyrobu dachówek cementowych.
6) Wyjednanie u lwowskiego Wydziału Rady powiatowej, aby z posiadanego specyalnego funduszu udzielał pożyczek na ogniotrwałe krycie dachów także gospodarzom, kryjącym domy dachówką cementową.
7) Zalecenie Zarządowi głównemu, aby dalej zajmował się życzliwie sprawą rozwoju przemysłu krajowego, zwłaszcza przez stwarzanie przemysłu przy pomocy organizacyi Kółek rolniczych.
II. Zjazd okręgowy Kółek rolniczych pow. lwów. w Dublanach 23 lipca 1905.
Zgromadziło się zwyż 100 członków z Kółek rolniczych Dublany, Malechów, Kamienopol, Prusy, i Żydatycze tudzież reprezentanci dalszych Kółek rolniczych Barszczowic|e, Czyżki, Hołosko wielkie, Kozielniki, Krzywczyce, Lewandówka, Siemianówka i Sokolniki.
Z Zarządu głównego brali udział p. p.: Pomorski, T. Żyszkiewicz i delegat powiatowy; z Akademii rolniczej dyr. Frommel, prof. dr. Mi-czyński, Kawecki i asyst. Moczarski.
Celem Zjazdu było po raz pierwszy urządzone w powiecie lwowskim gremialne zwiedzenie, rozpatrzenie i ocenienie gospodarstw małorolnych, zarazem wglądnięcie w gospodarstwo zakładowe Akademii rolniczej, w tych działach, które miały interes dla włościan.
Uczestnicy Zjazdu zwiedzili w tym celu:
W gospodarstwie Akademii rolniczej:
a) Oborę zakładową pod kierunkiem p. p.: Moczarskiego i Dyląga.
b) Pepinierę kóz Zarządu głównego, przyczem insp. Popławski zaznajomił uczestników Zjazdu z korzyściami chowu kóz w gospodarstwie mało-rolnem i z urządzeniem tychże stacyi przez Zarząd główny.
b) Mleczarnię, w której lokalu prof. Kawecki demonstrował wirówkę „Alpha”.
d) Maszyny i narzędzia rolnicze, które grupami objaśniali dyr. Frommel, prof. Miczyński, inspektorowie Popławski i Stamirowski, tudzież p. Dyląg.
e) Pasiekę, w której prof. Kawecki demonstrował na ulu słowiańskim.
W gospodarstwie włościańskiem członków iniejscowego Kółka rolniczego, jakoto:
f) Karola Wieczorkowskiego: u niego szczególniejszą zwrócono uwagę na skuteczne użycie nawozów sztucznych i kompostów pod rozmaite jarzyny, oraz na lucernik, założony na regulówce.
g) Sitarza—łąkę torfową, na której w przeciwieństwie do przyległych, niekultywowanych łąk wykazał prof. Pomorski znakomity wpływ użycia kompostu, nawozów sztucznych i przykrycia słomą, przy równoczesnem podsiewaniu doborowymi gatunkami traw. Posiadacz łąki chwalił sobie wprowadzenie z porady prof. Pomorskiego tego ulepszenia, które mu potrójny plon przyniosło.
h) Szczepana Wieczorkowskiego, u którego zainteresowała bardzo zwiedzających poprawnie urządzona gnojownia wedle wskazówek Zarządu głównego; odbijała ona od gnojowni sąsiednich, niedbale utrzymywanych. Gospodarz ten na bardzo małej posiadłości zbudował sobie przyzwoite mieszkanie i bardzo porządną stajnię i stodołę.
i) Marka Wieczorkowskiego szparagarnia zadziwiła uczestników, która należycie utrzymywana na przestrzeni około 230 ms, przynosi mu rocznie 200 koron. Sad zaś, przez niego, samouka, założony, uległ szczegółowej życzliwej krytyce instruktora sadownictwa.
j) Juliana Pupki, który przy oglądaniu gospodarstwa wykazał, iż dziesięciu palcami zacząwszy, doprowadził skrzętną i rozumną gospodarką do 30 morgowego majątku. Zwiedzający zwrócili jednak uwagę, że ścieśniony sposób budowania obejścia gospodarskiego przy kryciu dachów słomą, może w razie pożaru uniemożliwić akcyę ratunkową.
k) Wincentego Lachowskiego (zastępcy przewodniczącego Kółka rolniczego) zwiedzono obejście gospodarskie.
W półgodzinnej przerwie Zarząd miejscowego Kółka rolniczego podejmował nabiałem uczestników Zjazdu w lokalu Akademii rolniczej.
W dalszym porządku Zjazdu prowadzona była do późna w nocy dyskusya na temat poszczególnych grup zwiedzanych przedmiotów. Wynikiem tejże stały się przyjęte rezolucye przez uczestników Zjazdu, jak następuje:

Zaleca się reprezentantom Kółek rolniczych, aby wśród gospodarzy i na zebraniach propagowali staranną hodowlę bydła i uprawę większej ilości roślin pastewnych, gdyż tylko to zapewni im znaczne zwiększenie dochodów, szczególnie przy wydatniejszej produkcyi mleka.

Zjazd uznaje za pożądane, aby Zarząd główny rozpowszechniał chów kóz szwajcarskich, zwłaszcza u tych włościan, którzy nie są w stanie utrzymać krowy.

Zaleca się reprezentantom Kółek rolniczych, aby rozpowszechniali nabywanie przez rolników na małej własności potrzebnych maszyn i narzędzi rolniczych, na Zjeździe szczegółowo omówionych, i wpływali na to, aby członkowie Kółek rolniczych nabywali je za pośrednictwem Zarządu głównego, czy to pojedyńczo, czy zbiorowo na wspólny użytek.
129

W uznaniu niepoślednich korzyści hodowli pszczół w gospodarstwie malorolnem zebrani na Zjeździe reprezentanci Kolek rolniczych udają się z prośbą do Zarządu głównego o urządzenie praktycznego kursu racyonalnej hodowli pszczół.

Zjazd uznaje potrzebę rozpowszechnienia racyonalnego zakładania i pielęgnowania sadów, a w okolicach podmiejskich hodowli jarzyn, które stanowić mogą nowe a poważne źródło dochodów w gospodarstwach małorolnych.

Udział Kółek rolniczych powiatu lwowskiego w kursie dezynfektorów we Lwowie, od 7 do 12 sierpnia 1905 r.
Fizykat miasta Lwowa za staraniem delegata powiatowego na kurs ten przyjął 21 członków Kółek rolniczych powiat, lwów., a to z Barszczowic, (Jzyżek, Dublan, Hołoska wielkiego, Kozielnik, Krzywczyc, Malechowa, Prus, Siemianówki, Za-marstynowa, Zaszkowa i Zboisk.
W wykładach, połączonych z praktycznemi demonstracyami, które prowadzi! fizyk dr. Lege-źyński przy czynnym udziale lekarza miejskiego dr. Kielanowskiego, pouczono uczestników kursu dokładnie i zrozumiale, jak rozpoznawać można choroby zaraźliwe (gruźlicę, cholerę, tyfus, dyfte-ryę itd.) jak niszczyć należy bakterye zaraźliwe zapomocą wskazanych środków dezynfekcyjnych i w jaki sposób uczestnicy kursu mogą skutecznie współdziałać jako egzaminowani dezynfektorowie.
Nauka odbywało się w pierwszych trzech dniach w uniwersyteckim instytucie lekarskim, przy zastosowaniu skioptykonu i mikroskopów’.
Dozwoliło to uczestnikom dokładnie rozpoznać niedostrzegalne gołem okiem bakterye zaraźliwe. Dalej zapoznali się z wypróbowanymi środkami, niszczącymi te bakterye. W dwóch dniach następnych odbywała się nauka w miejskim zakładzie «sanitarnym, w miejskich barakach cholerycznych i w’ miejskiej rzeźni, gdzie dyrektor Gotlieb zapoznał uczestników kursu z urządzeniami rzeźni i okazał sztukę bydła zabitą i przeznaczoną na zniszczenie, która zarażoną była gruźlicą.
W godzinach wolnych od nauki delegat powiatowy i dr. Legeżyński oprowadzali uczestników kursu W’ muzeach przemysłowym i Włodzimierza Dzieduszyckiego i ułatwili im zwiedzenie panoramy racławickiej i strażnicy miejskiej.
Dnia ostatniego kursu komisya egzaminacyjna wobec reprezentantów miasta Lwowa i delegata powiatowego egzaminowała wszystkich uczestników kursu. Z tych, pochodzących z Kółek rolniczych otrzymali świadectwo uzdolnienia na dezynfektorów, a mianowicie ze stopniem celującym: Jan Hozyusz i Józef Kowalski; ze stopniem bardzo dobrym: Dominik Bartoszewicz, Stanisław Biernacik, Leonard Pawlaczek, Józef Sroka, Wojciech Tass, ze stopniem dobrym: Jan Borowy, Józef Drozd, Feliks Kucharski, Piotr Lopuszyński, Wojciech Malina, Maciej Oblicki, Stefan Orłowski, Michał Pawlicki, Jan Popielnicki i Józef Rudkowski.
IV. Zjazd okręgowy Kółek rolniczych powiatu lwowskiego w Kozielnikach 15 sierpnia 1905 r.
Zjazd ten odbył się przy udziałe 50 członków kozielnickiego Kółka rolniczego i tyluż reprezentantów Kółek rolniczych Czyżki, Dublany, Krotoszyn, Lewandówka, Rzęsna polska, Sichów, Siemianówka, Sygniówka, Zamarstynów, Zaszków, Zboiska, Zimnawódka i Żubrza. Uczestniczyli członkowie Zarządu głównego dr. Gargas i delegat powiatowy.
Zwiedzenie i ocenienie małorolnych gospodarstw członków miejscowego Kółka rolniczego było przedmiotem Zjazdu.
Zebrani zwiedzili gremialnie :
a) Gnojownię i obejście gospodarskie Jana Kawalca pod kierownictwem p. Stamirowskiego;
b) Gnojownię i gospodarstwo Piotra Sajana pod tern samem kierownictwem;
c) Nowo założony sad Kazimierza Czarnego pod kierownictwem p. Poluszyńskiego;
d) Ogród warzywny i owocowy Jana Bierna-cika pod kierownictwem p. Stanisława Piątkowskiego ;
e) Pasiekę Franciszka Kawalca (naczelnika gminy) pod kierownictwem pp. Hajdukiewicza i Mendychowskiego;
f) Pola przeznaczone pod uprawę ozimą Jana Ząbka, Piotra Sajana, Kazimierza Czarnego i Jana Wierzbickiego pod kierownictwem pp. Stamirowskiego i Dyląga.
Przy tym przeglądzie baczną zwrócono uwagę na dodatnie i ujemne strony zwiedzanych gospodarstw. Pełne uznanie wyrażono Piotrowi Sajanowi za wzorowe urządzone i dachówką pokryte budynki mieszkalne i gospodarskie, za staranne utrzymywanie poprawnego bydła i trzody chlewnej. Wyrażono również Janowi Kawalcowi uznanie za ulepszone urządzenie gnojowni, wedle rad Zarządu głównego. Starannie utrzymywany ogród warzywny Jana Biernacika zyskał uznanie dla właściciela. Nie uszła ich uwagi w małem gospodarstwie Franciszka Kawalca pasieka o przeszło 50 pniach. Uderzył wszystkich uczestników przy zwiedzaniu pól bujny plon koniczyny z nasienia, dostarczonego przez Zarząd główny. Tem więcej rzucało się to w oczy, że tuż obok raziła swym nikłym wyglądem koniczyna, pod której obsiew użyto nasienia, zakupionego u handlarzy.
Po przerwie, podczas której Zarząd Kółka rolniczego i szkoły podejmował uczestników Zjazdu, prowadzona dyskusya przeciągła się do późna w nocy.
Zjazd przyjął następujące rezolucye;

Zaleca się członkom Kółek rolniczych, aby stosując się do wskazówek Zarządu głównego dbali o należyte przechowanie obornika.

Zaleca się członkom Kółek, aby zajęli się z całą gorliwością — szczególniej tam, gdzie brak łąk — uprawą roślin pastewnych, w szczególności lucerny, końskiego zębu, marchwi pastewnej,
130
celem uzyskania pożywnej karmy i tern samem zwiększenia mleczności krów.

Zaleca się, aby członkowie Kółek rolniczych, zajmujący się hodowlą nierogacizny, starali się o odpowiednie reproduktory celem poprawienia rasy świń.

Zaleca się członkom Kółek rolniczych, aby nowe budynki mieszkalne i gospodarskie stawiali z zastosowaniem się do postępowych wymagań i pokrywali je jedynie tylko materyałem ogniotrwałym.

Uprasza się Zarząd główny o urządzenie dla członków Kółek rolniczych w powiecie lwowskim wspólnego kursu dla sadownictwa, warzywnictwa i pszczelnictwa.

Zaleca się, ażeby członkowie Kółek rolniczych na małej własności zasadzali u siebie przynajmniej po 10 drzewek owocowych.

Uznaje się za pożądane, aby Zarząd główny wniósł petycyę do Sejmu o udzielenie sub-wencyi na ustanowienie posady drugiego instruktora sadownictwa.

Zaleca się, ażeby członkowie Kółek rolniczych propagowali zamianę dotychczasowej błędnej uprawy zagonowej na uprawę płaską, ażeby baczniejszą zwrócili uwagę na porządek, w jakim ziemiopłody z korzyścią po sobie umieszczać należy.

Zaleca się usilnie jak najwcześniejsze pod-orywanie ściernisk i uprawę poplonów na zieloną paszę w jesieni i na zielony nawóz.
V. Zjazd okręgowy Kółek rolniczych po w’i atu lwowskiego w Barszcz o wic ach 24 września 1905 r.
W Zjeździe brało udział pod przewodnictwem delegata powiatowego 70 członków Kółka rolniczego w Barszczowicach i należący doń członkowie z Chałupek, Hołodów’ki i Pikułowic, tudzież 50 reprezentantów Kółek rolniczych Bilka królewska, Bilka szlachecka, Czyżki, Dublany, Kamienopol, Kozielniki, Krzywczyce, Kukizów’, Prusy, Siemianówka i Żydatycze.
Pod fachowem kierownictwem pp. Stamirow-skiego, Dyląga, Huppenthala (agronomów), Polu-szyńskiego, St. Piątkowskiego (ogrodników) i W. Mendychowskiego (pszczelarza) odbyło się gremialne zwiedzanie gospodarstw małorolnych na Chałupkach, w Barszczowicach i w Hołodówce, w szczególności u przew. K. r. Hilarego Jędrzejowskiego i u członków K. r. Mikołaja Gindy, Józefa Olearczyka, Grzegorza Marciniaka, Antoniego i Michała Górniaków. Przy tym przeglądzie krytycznie oceniono zalety i w’ady, spostrzeżone w zwiedzonych gospodarstwach.
Przy zwiedzaniu gospodarstw baczną zwrócono uwagę (u p. Jędrzejowskiego) na staranną uprawę roli przy zastosowaniu siewnika rzędowego; na wyborną lucernę, która w tym roku wydała już czwarty pokos; na niezwykle okazy buraków pastewnych. Ogólne zainteresowanie obudził bardzo dobrze ułożony kompost. Bardzo podobały się go-
spodarzom dobrze zbudowane i starannie utrzymywane krowy i buhaj licencyonowany rasy pól oldenburskiej.
Powszechne uznanie zyskał sobie p. Jędrzejowski, a jego wzorowe ośmiomorgowe gospodarstwo postawione zostało za przykład dla innych gospodarzy.
Przy zwiedzaniu innych gospodarstw nie mogło ujść uwagi zle założenie budynków gospodarskich, nieodpowiednie urządzenie gnojowni, i marnowanie nawozu.
Zwrócono uwagę na niektóre sady małoren-towne ze względu, iż nie czynią zadość wymaganiom postępowego sadownictwa.
Przy oglądnięciu czterech pasiek zalecono postępowe ulepszenia. Przytem stwierdzono, iż Bar-szczowianie posiadają wyjątkowo szczęśliwe warunki do prowadzenia na szerszą skalę gospodarstwa pszczelniczego.
Nastąpiła godzinna przerwa, użyta na wypoczynek w’ gościnie Zarządu Kółka rolniczego i poświęcona świetlnym obrazom „z dziejów ojczystych”, w układzie i objaśnieniu p. J. Baygera. Po tej przerwie przystąpił Zjazd do obrad a do nich dostarczył tematu referat M. Laby: „W jaki sposób Kółko rolnicze może się przyczynić do podniesienia gospodarstwa włościańskiego”, tudzież omówienie spraw, wiążących się ze zwiedzonemi gospodarstwami.
Przez Zjazd przyjęte rezolucja opiewają:

Uznaje się za konieczne, aby każdy członek Kółka rolniczego zaprowadził u siebie stos kompostowy i zajął się poprawą gnojowni.

Celem powiększenia zapasu dobrej karmy dla bydła, poleca się członkom Kółek rolniczych uprawę buraków pastewnych odpowiednich gatunków.

Celem osiągnięcia wydatnego plonu -z łąk zaleca się usilnie ich nawożenie oraz bronowanie broną łąkową.

Celem poprawy hodowli na małej własności, poleca się korzystanie z doborowych rozpłodników i stanowcze zaniechanie używania — dotąd niestety dość często — nieodpowiednich, źle zbudowanych buhajków
Przytem uważa się za wskazane, aby galicyjskie Towarzystwo gospodarskie powiększyło ilość stadników licencyonowanych, z którychby mogli korzystać małorolni członkowie Kółek rolniczych.

Celem uzyskania dobrych krów zaleca się członkom Kółek rolniczych zakupywanie z obór zarodowych cieląt, przeznaczonych na sprzedaż.
Uprasza się Zarząd główny, aby wyjednał w Wydziale krajowym, iżby co do cieląt, przeznaczonych na sprzedaż z dublańskiej zakładowej obory, mieli pierwszeństwo zgłaszający się o nie członkowie Kółek rolniczych.

Celem poprawy trzody chlewnej zaleca się krzyżowanie z rasą wielkich Yorkshirów.
131

Uprasza się Zarząd główny o wniesienie do Władz petycyi o przyspieszenie regulacyi rzeki Pełtwi.
VI. Zjazd okręgowy Kółek rolniczych powiatu lwowskiego w Czyżkach, 19-go
października 1905 r.
Zjazd połączył się z uroczystością sadzenia drzew owocowych.
Uczestniczyli członkowie Kółka rolniczego w Czyżkach i tegoż ochotniczej straży pożarnej oraz należący doń członkowie z Dmytrowic i Winniczek, zaproszeni na uroczystość gospodarze i gospodynie wraz z młodzieżą szkolną pod przewodem swych kierowników. Byli także reprezentanci Kółek rolniczych w Dublanach i Kozielnikach, zaproszeni goście z Winnik i ze Lwowa.
Po nabożeństwie, odprawionem w kościele parafialnym, ks. proboszcz Chmura dokonał uroczyście poświęcenia drzewek owocowych a sadzeniem tychże w obejściu szkoły i u wybranych członków Kółek rolniczych kierował instruktor przy Z. g. E. Poluszyński przy pomocy p. St. Piątkowskiego. Do uroczystości zastosowane były przemówienia pp. ks. Chmury, delegata powiatowego, Krajewskiego, Ad. or. Horocha, Panka i Krzyżanowskiego.
Komitet Zjazdu w krótkiej przerwie przed obradami, gościł uczestników. Prof. Huppenthal zajął uczestników świetlnymi obrazami w trzech seryach, w szczególności „Życie Pana Jezusa”, „Z dziejów ojczystych” i „Rośliny gospodarskie”.
Przedmiotu do obrad na Zjeździe, pod przewodnictwem delegata powiatowego, dostarczyły referaty, które wygłosili w szczególności: p. Poluszyński „O korzyściach poprawnej hodowli drzew owocowych”, p. Dyląg „O spółkach rolniczych włościańskich w Królestwie polskiem”.
Dyskusya przyniosła postulaty przez Zjazd przyjęte:

Tworzenie spółek celem zbytu produktów rolnych, w szczególności celem wspólnej sprzedaży jaj, wspólnego zbytu mleka i wspólnej dostawy bydła dla rzeźni lwowskiej.

Postaranie się, aby wszędzie, czy to Kółko rolnicze, czy też gmina zaprowadzały wspólną wagę.

Zalecenie, aby Kółka rolnicze wzięły ini-cyatywę do łączenia się członków Kółek i gmin, dla wspólnej asekuracyi bydła.

Zachęcenie członków Kółek rolniczych, aby korzystali z bezprocentowego funduszu pożyczkowego lwowskiej Rady powiatowej w celu zakupna buhai.

Propagowanie wśród członków Kółek rolniczych uprawy i dostawy warzyw do Lwowa. VII.
VII. Zjazd okręgowy K ó łe k rolniczych w Prusach, 21. października 1905.
Na Zjazd urządzony polączonemi silami Kółek rolniczych Prus i Kamienopola, zebrali się licznie członkowie Kółek rolniczych i gmin z obu tych miejscowości i przybyli z Barszczowic, Cha-
łupek, Hołodówki, Kozielnik, Kukizowa, Lewan-dówki, Malechowa, Pikułowic, Podborzec i Żyda-tycz. Reprezentowane było okoliczne duchowieństwo i nauczycielstwo a podczas uroczystości sadzenia drzew owocowych obecną była młodzież szkolna z Prus, Kamienopola, Żydatycz i Chałupek. Nadto obecny był na Zjeździe Starosta lwowski.
Na całość Zjazdu złożyły się następujące szczegóły:
a) Po nabożeństwie odprawionem w kościele parafialnym, odbyła się uroczystość sadzenia drzew owocowych, obejmująca ceremonię religijną i akt sadzenia prowadzony przez pp. Poluszyńskiego i St. Piątkowskiego. Do uroczystości tej dostroiły się przemówienia ks. Edm. Tabaczkowskiego i p. F. Żyszkiewicza. Podczas uroczystości popisała się młodzież szkolna dwoma deklamacyami: „Nie sprzedam ci ziemi” i „sadź drzewko, sadź” oraz śpiewem chóralnym do słów „Obyczaj to polski stary”.
b) Wspólny obiad, którym podejmowali uczestników, imieniem Zarządu Kółek rolniczych, szkoły i gminy pp. Tyszkowski, Zyszkiewicz i Ser-watczak.
c) Wycieczka do sąsiedniego Kamienopola a tamże:
Oglądanie wzorowo utrzymanej, zarodowej obory dworskiej rasy fryzyjsko-holenderskiej p. Walerego Krzeczunowicza pod przewodem jej zarządcy p. J. Górskiego.
Zwiedzenie gospodarstwa małorolnego u członka Kółka rolniczego Michała Kochanowskiego. Oglądano u niego cale obejście gospodarskie po pożarze odnawione i nowo założoną gnojownię, staranny chów drobiu swojskiego, pszenicę sandomierską. W podziw wprowadziły wszystkich okazane, podług własnego pomysłu wykonane, urządzenia gospodarskie, w szczególności doskonałe brony z zakrzywionymi zębami, bardzo przydatne do bronowania i ścieraka darni, walec dębowy do walcowania roli zasianej, pług do orki, młynki do czyszczenia zboża, do mielenia zboża i specyalny do mielenia prosa na jagły.
Pobyt w Kamienopolu zakończył się ze zmierzchem podwieczorkiem w gościnie u p. Józefa Górskiego.
Z powrotem do Prus:
il) oglądanie, staraniem Zarządu Kółek rolniczych urządzonej wystawy zbóż i okopowych w połączeniu z wystawą drobiu i królików. Na wystawę tę złożyli się członkowie Kółek rolniczych z Prus i Kamienopola: Józef Serwatczak, Józef Drozd, Jan Kawiak, Michał Bobra, Karol Parkoła, Wojciech Birecki, Wojciech Preiss, Wojciech Ko-ziar, Wojciech Mykita i Michał Kochanowski. Wystawcy ci pod wpływem działalności Towarzystwa Kółek rolniczych, dążąc do postępu w gospodarstwie, wykazali dojrzały plon swej staranności i zapobiegliwości.
c) Obrady Zjazdu zagaił delegat powiatowy. Obrady te rozpoczęły się referatem instruktora przy Zarządzie główn. p. Poluszyńskiego „o sadownictwie”. W wyniku przeprowadzonej dyskusyi u-
czestnicy Zjazdu jednomyślnie wyrazili gotowość krzewienia u siebie akcyi sadowniczej.
W dalszym ciągu nastąpiło sprawozdanie z wystawy, ścisłe i przedmiotowe ocenienie referentów a to p. Moczarskiego w dziale zbóż i okopowych i p. Dyląga w dziale drobiu i królików, tudzież własne spostrzeżenia, poczynione przez poszczególnych wystawców. Wystawcom wyraził Zjazd uznanie i podziękowanie.
W końcu delegat powiatowy dał pogląd na obecny stan rozwoju handlu, prowadzonego przez Kółka rolnicze i wskazał zasadnicze warunki wzmocnienia i rozszerzenia organizacyi handlowej w powiecie lwowskim, warunki oparte na doświadczeniach, zdobytych w tych powiatach, w których akcya handlowa Kółek rolniczych pomyślnie się rozwija.
Po dyskusyi Zjazd oświadczył się za zwołaniem specyalnej konferencyi reprezentantów sklepów Kółek rolniczych w celu obmyślenia praktycznego sposobu, któryby umożliwi! korzystne sprowadzanie towarów dla sklepów kółkowych.
Zgodnie z opinią delegata powiatowego Zjazd oświadczył się za urządzeniem 5-cio tygodniowego kursu handlowego dla sklepów Kółek rolniczych.
j) Świetlne obrazy, które w dniu Zjazdu urządzili pp. Bayger, Huppenthal i Moczarski, osobno dla młodzieży i gospodyń i osobno dla uczestników Zjazdu, obej mywały trzy serye, w szczeg 1-ności „Zycie Pana Jezusa11, „Z dziejów ojczystych i „Rośliny pastewne“.
VIII. Zjazd okręgowy Kółek rolniczych pow. lwowskiego w Kamienopolu, dnia 28. grudnia 1905.
W Zjeździe brali udział z delegatem powiatowym na czele członkowie miejscowego Kółka rolniczego i przybyli członl^pwie z Kółek rolniczych Barszczowice, Dublany, Kozielniki, Malechów, Prusy, Zboiska i Żydatycze.
Uczestnicy Zjazdu mając w swej pamięci święta Bożego Narodzenia, rozpoczęli Zjazd obchodem świątecznego opłatka. Przemawiający zadokumentowali, iż należąc do Kółek rolniczych, tworzą obszerniejszą rodzinę, zespoloną ogniwem wspólnych potrzeb, która dzielić ma równe uczucia i równe pragnienia, oparte na fundamencie miłości bratniej.
Do uroczystości nastroity się odśpiewane ko-lendy i odegrane jasełka przez drużynę, którą w malowniczych strojach przywiódł z Żydatycz sekretarz tamtejszego Kółka Jan Bartel. Dopełnieniem jasełek były obrazy świetlne z życia Jezusa Chrystusa i z dziejów ojczystych, przedstawione przez p. prof. Huppentala z Dublan.
Dalszym punktem programowym było Ogólne zebranie członków Kółka rolniczego w Kamienopolu w obecności innych uczestników Zjazdu. Na tern zgromadzeniu dokonano uregulowania spraw handlowych Kółka przy udziale obecnego na Zjez-dzie lustratora handlowego H. Schmidta, i przeprowadzono wybór nowego Zarządu.
Następnie wobec uczestników Zjazdu wręczał nagrody delegat powiatowy zasłużonym wystawcom z poprzedniego Zjazdu okręgowego Kołek rolniczych w Prusach, którzy otrzymali z uchwały Zarządu głównego na pamiątkę po dwa cenniejsze utwory z literatury narodowej.
Na Zjezdzie ustalono warunki pięciotygodnio-wego kursu handlowego dla sklepików Kółek rolniczych, tudzież przyjęto rezolucyę z żądaniem, aby Zarząd główny zawezwał Kółka rolnicze, potrzebujące dla swych sklepów w większej ilości pewnych artykułów, do dokładnego zgłoszenia tych artykułów grupami i aby Zarząd główmy na podstawie tych zgłoszeń zajął się zbiorowem zamówieniem.
IX. Zgro mad zen i e Kółek rolniczych w Ma-
lechowie 1. stycznia 1906.
Uczestniczyli wszyscy członkowie Kółka rolniczego i tegoż ochotniczej straży pożarnej i inni mieszkańcy Maleehovva, zarówno Polacy i Rusini, tudzież reprezentanci Kółek rolniczych: Dublany, Zboiska i Prusy i reprezentanci dublańskiego Kola T. S. L. oraz delegat powiatowy w towarzystwie p. Kaweckiego asystenta rolnictwa przy Zarządzie głównym.
Nowy Rok w Malechowie został uroczyście zainaugurowany.
Zaczęło się od Jasełek a zakończono świątecznym opłatkiem.
Wystawione i odegrane Jasełka w połączeniu ze śpiewami choralnemi i kolendami przez miejscowych dorosłych włościan i młodzież pod każdym względem wzorowo zostały wykonane, dzięki kierownictwu rodziny nauczycielskiej pp. Kowalskich i nauczycielki p. Karoliny Kostrzyńskiej i współdziałaniu Kajetana Krula, Pasierskich, Jana Paszka, Malinów, Józefa Wieczorkowskiego i innych. Nie szczędzono też słów uznania, inicyatorom i wykonawcom.
Z przemówień, wypowiedzianych podczas łamania się opłatkiem pp. ks. proboszcza Serwac-kiego, delegata powiatowego, Krula, Urbana, Hu-penthala i innych, szczególnie się upamiętniło przemówienie Urbana, Rusina, który w serdecznych słowach nawoływał do braterskiej zgody i zachęcał do zespolonej działalności w Kółku rolniczem.
X. Zjazd okręgowy Kółek rolniczych powiatu lwowskiego w Żubrzy 11. lutego
1906 r.
Liczni członkowie Kółka rolniczego w Żubrzy i przybyli członkowie z Kółek rolniczych Czyżki, Dawidów, Kozielniki, Krzywczyce, Sokolniki, Si-chów, Siemianiówka i Zboiska, zgromadzili się na Zjazd przy udziale członków Zarządu głównego dr. Gargasa i delegata powiatowego; obecnym był również p. starosta lwowski.
Z porządku dziennego przedłożyli szczegółowe sprawozdania za rok 1905, p. Antoni Maślanka z Kółka rolniczego w Żubrzy i p. Stanisław Janicki z Kółka rolniczego w Kozielnikach.
133
Nastąpiły referaty, które wygłosili p. A. Maślanka „O warunkach podniesienia gospodarstwa małorolnego” i p. W. Mendychowski „Pszczelni-ctwo, jako ważna galęż uboczna gospodarstwa wiejskiego.
Po dyskusyi Zjazd przyjął następujące rezo-lucye:

Zarządy Kółek rolniczych powinny u siebie jak najczęściej urządzać wykłady, odczyty z dziedziny gospodarstwa rolnego, hodowli bydła i drobiu i innych gałęzi gospodarstwa, które w danej okolicy korzyść dać mogą, używając do tego stosownych podręczników i gazet, upraszając także mężów praktycznych w odnośnych gałęziach gospodarstwa o pouczenia i wyjaśnienia.

Zarządy Kółek, biorąc pod rozwagę, że młodzież, szczególnie męska, po wsiach nie ma stosownej rozrywki, a potrzebując rozrywki, szuka jej w karczmach i miejscach schadzek i tam się moralnie i fizycznie psuje, powinny się odnieść do Towarzystwa zabaw ludu i młodzieży celem wymyślenia dla młodzieży stosownych zabaw.

Zarządy Kółek, ze względu na wysokie ceny trzody chlewnej, powinny się postarać, — a względnie nakłaniać pojedynczych członków Kółka do zakładania u siebie chlewni zarodowych trzody chlewnej i dopomagać chętnym do zakładania tychże.

Zarządy Kółek, zważywszy na wysoką cenę bydła i mięsa bydlęcego, powinny wpływać przez zachęcanie i pouczanie na rozwój gospodarstwa opasowego.

Uznaje się za nader pożądane ustanowienie przy pomocy subwencyi krajowej instruktora pszczelarskiego przy Zarządzie głównym.
Na oświadczenie delegata powiatowego, iż wkrótce podejmie sprawę urządzenia sześciodniowego kursu pszczelniczego, zgłosiło się zaraz 14 ochotników ze Zjazdu, gotowych uczestniczyć w kursie na własny koszt.
Uczestnicy Zjazdu byli gościnnie podejmowani przez miejscowy komitet, złożony z pp. ks. Kochańskiego, Langiego, Bucichowskiego, Serbino-wicza, Kurmana i Maślanki.
Zjazd zakończyło przedstawienie obrazów świetlnych, — przedstawiających ziemię ojczystą i dzieje ojczyste, a zaprodukowanych przez pana Jana Baygera.
XI. Kurs handlowy dla sklepów Kółek rolniczych w Kamieniopolu od 16. lutego
do 24. marca 1906 r.
Szczegóły o kursie tym są pomieszczone w sprawozdaniu Zarządu głównego p. t. „Kursa handlowe” na str. 71.
XII. Kurs pszczelniczy dla Kółek rolniczych powiatu lwowskiego w Żubrzy
od 26. do 31. marca 1906 r.
W wykonaniu oświadczenia, złożonego na zeszłorocznym Zjeździe zubrzeckim, delegat powiatowy, za uchwalą Zarządu głównego, zajął
się urządzeniem pomienionego kursu, pierwszego w powiecie lwowskim wśród Kółek rolniczych. Spełnienie tego zadania umożliwiło pozyskanie sił fachowych w zakresie pszczelnictwa i zaofiarowanie przez gospodarzy w Żubrzy bezpłatnego pomieszczenia dla uczestników kursu.
Przyjętych na kurs uczestników było 34 i to z powiatu lwowskiego:
Z Żubrzy: Białek Antoni, DomańskiUan, Kur-man Józef, Kurman Wojciech, Mazurkiewicz Józef, Serbinowuk Michał i Szyndralewicz Józef.
Z Prus: Dorociak Michał, Dyda Bartłomiej, Wirga Jan i Worożański Józef.
Z Kozielnik: Lężny Jan, Sajan Kazimierz i Ząbek Jan.
Z Sichowa: Drelichowski Jędrzej, Niczyj Marcin i Wierzbicki Stanisław.
Z Siemianówki: Balicki Szczepan, Borowy Michał i Pracowity Marcin.
Z Czy tek: Laba Marcin i Loś Jan.
Z Krotoszyna: Lumbacki Franciszek i Szutra Józef.
Z Kukizowa: Cisek Jędrzej i Sandała Jan.
Z Sokolnik: Jabłoński Bartłomiej i Jabłoński Józef.
Z Chrusna nowego: Kiihner Leopold.
Z Kościejowa: Ostrowski Józef.
Z Serdycy: Krupacz Stefan.
Z Zagórza: Minorowicz Jan.
Z Zboisk: Węgliński Kazimierz.
Z powiatu tarnopolskiego, z Zagrobeli: Piotrowski Jan.
Uczestnikami tymi zajmował się komitet pod przewodnictwem pp. J. Langiego, A. Maślanki i J. Kurmana.
Kurs poprzedzony nabożeństwem, odprawio-nem przez ks. M. Kochańskiego, otworzył delegat powiatowy.
Naukę teoretyczną, demonstrowaną praktycznie, prowadził wedle wskazówek profesora Teofila Ciesielskiego instruktor pszczelnictwa przy Zarządzie głównym Wojciech Mendychowski.
Program szczegółowy obejmował budowę ula i wspólne wykonanie tej budowy podczas kursu, poznawanie składu dobrego i zdrowego pnia pszczół, futrowanie ula, rozpoznanie złej lub trutowej matki, leczenie osierocialego pnia, zbieranie rojów, przezimowanie pni, robienie rojnicy i koziołka, odbieranie miodu na miodarkę itp.
Z ukończeniem kursu, odbył się egzamin przed południem i od 4 do 7 popołudniu, w obecności delegata powiatowego, starosty i inspektora szkolnego. Wszystkich uczestników egzaminowali prof. Ciesielski i instruktor Mendychowski.
Prof. Ciesielski i reprezentanci władz i Zarządu głównego dali wyraz pełnego uznania za gorliwą i skuteczną pracę na kursie instruktorowi i uczniom. W imieniu gospodarzy przemówił p. Antoni Maślanka, a imieniem uczestników kursu Marcin Laba.
Na pamiątkę kursu zastępca pisma „Nowość illustrowane” dokonał zdjęcia uczestników kursu
134
Uczestnicy kursu okazali niemałe zainteresowanie dla sprawy poprawnego pszczelnictwa, dowodem tego zakupienie przez 20 z nich cennego 2-tomowego dzieła prof. Teofila Ciesielskiego pod tytutem „Bartnictwo1′; inni też zgłosili zamówienie na to dzieło. Uczestnicy kursu radośnie przyjęli propozycyę prof. Ciesielskiego, aby urządzić w le-cie drugi kurs pszczelniczy i w jesieni trzeci kurs. Propozycyę tę, przyjętą przez delegata powiatowego, Zarząd główny zatwierdził. W wyniku tego odbędzie się kurs letni w Siemianówce od 18. do 23. czerwca 1906.
XIII. Zjazd okręgowy Kółek rolniczych
w Sokolnikach, 3. kwietnia 1906.
Program Zjazdu, przedłożony przez delegata, przyjęło ogólne zebranie sokolnickiego Kółka rolniczego, a obecni wszyscy miejscowi reprezentanci postanowili przeprowadzić Zjazd polączonemi siłami, przez wybrany w tym celu obszerniejszy Komitet.
W dniu podanym, przed i popołudniu odbył się w Sokolnikach Zjazd i zgromadził liczny zastęp członków miejscowego Kółka rolniczego i przybyłych z Kółek rolniczych: Basiówki, Czyżek, Dawidowa, Glinnej, Hodowicy, Hołoska wielkiego, Krotoszyna, Kulparkowa, Maliczkowic, Nawaryi, Siemianówki, Zboisk, Żubrzy. Licznie również wystąpili miejscowi gospodarze oraz młodzież szkolna prowadzona przez swe nauczycielstwo.
Nie brakło też zaproszonych gości ze Lwowa, z których część ograniczyła swój udział do niżej podanych uroczystości.
Pierwszy i drugi punkt Zjazdu a mianowicie poświęcenie sztandaru ochotniczej straży pożarnej Kółka rolniczego i uroczystość sadzenia drzew owocowych zlały się w podniosłą całość. Na co złożyły się solenne nabożeństwo ks. proboszcza Wincentego Czyżewskiego, do uroczystości zastosowane przemówienia ks. proboszcza, delegata powiatowego, naczelnika gminy Tomasza Piwki, kierownika szkoły Władysława Gruszeckiego i przewodniczącego Kółka rolniczego Józefa Jabłońskiego. Delegat powiatowy wręczył od Zarządu głównego Jabłońskiemu księgę pamiątkową dla Kółka i Straży. W ceremonię religijną wplotło się wbijanie pamiątkowych gwoździ do drzewca sztandaru z wizerunkiem Matki Boskiej i św. Floryana. Aktu tego dokonały przez ks. proboszcza odczytane pary chrzestne.
Uczestnicy wysłuchali śpiewu chóralnego młodzieży szkolnej do słów „Hymn polski11, „Ojcze z niebios11 i „Patrz Kościuszko1* tudzież deklamacyi dwóch uczniów, którzy wygłosili „Powrót Taty” i „Noc styczniową11.
Po poświęceniu drzew owocowych (w ilości 700 sztuk, sprowadzonych przez Zarząd główny), instruktor sadownictwa dokonał sadzenia, przedstawiwszy zasadnicze warunki, których przestrzegać należy przy sadzeniu drzew i racyonalnem obchodzeniu się z niemi.
Po zakończeniu uroczystości młodzież rozeszła się do domów, a starsi uczestnicy udali się na wspólny obiad.
W dalszym ciągu nastąpiły obrady Zjazdu pod przewodnictwem delegata powiatowego i przy udziale sekretarza Zjazdu p. J. Staszyszyna.
W myśl porządku dziennego sekretarz Kółka rolniczego, Mateusz Suchecki i komendant ochotniczej straży pożarnej Wojciech Pawlaczek przedłożyli sprawozdania z czynności Kółka i straży; następnie wygłosili referaty instruktor sadownictwa Poluszyński „o warunkach rozwoju sadownictwa w gospodarstwie malorolnem11 i inspektor rolnictwa Stamirowski „o uprawie roślin okopowych11.
W wyniku obrad Zjazd okręgowy przyjął następujące rezolucye:

Zarządy Kółek rolniczych porozumią się ze Zwierzchnością gminną, celem wdrożenia skutecznej akcyi do skłonienia wszystkich gospodarzy do sadzenia i pielęgnowania drzew owocowych.

YV czasie odpowiednim dla uprawy roślin okopowych Kółka rolnicze mają wysłać swoich delegatów do miejscowości, gdzie intenzywniej dokonuje się ta uprawa, dla bliższego zapoznania się i podania do wiadomości wśród swoich członków.

Zaleca się Kółkom rolniczym powiatu lwowskiego staranie się o gatunki roślin okopowych, odpowiednie dla warunków podmiejskiego gospodarstwa i zakładanie pól próbnych, wzorowo przeprowadzonych z odmianami tych roślin okopowych.
Zaraz z zakończeniem Zjazdu Kółko amatorskie im. Marcina Borelowskiego z powodzeniem odegrało dwie sztuki, a to A. Staszczyka „Dziesiąty pawilon11 i Aurelego Urbańskiego „Dramat jednej nocy11.
XIV. Zjazd okręgowy Kółek rolniczych powiatu lwowskiego w Rzęśnie polskiej

kwietnia 1906 r.
Przy licznym udziale miejscowych i zamiejscowych uczestników urządzony Zjazd trwał od godziny 10 rano do 10 wieczorem.
Podczas Zjazdu zespoliły się dwie uroczystości a mianowicie poświęcenia sztandaru ochotniczej straży pożarnej Kółka rolniczego w Rzęśnie polskiej i sadzenia drzew owocowych.
W szczególności ks. proboszcz Jan Baar odprawił solenne nabożeństwo i dokonał ceremonii religijnej, pary chrzestne wbiły gwoździe pomiątkowe do drzewca sztandarowego a instruktor Poluszyński pokierował aktem sadzenia drzew. Przy tych uroczystościach zaznaczyły się przemówienia ks. proboszcza, delegata powiatowego, W. Dradracha, A. br. Horocha, F. Howorki i A. Ficowskiego tudzież śpiew chóralny młodzieży szkolnej wraz z dekla-macyami uczniów i uczennic, którzy wygłosili „Z łąk i pól’1, „O Kościuszce11, „Modlitwa polskiego dziewczęcia11 i „Za służbą11.
Dopełnieniem uroczystości poświęcenia sztandaru było ślubowanie korpusu strażackiego. Delegat powiatowy objaśniwszy cel tego ważnego aktu
135
w strażactwie, zawezwał instruktora Srokę do odczytania roty przyrzeczenia, którą powtarzali wszyscy towarzysze korpusu. Z nich Dradrach, przewodniczący Kółka rolniczego i naczelnik ochotniczej straży pożarnej, przez podanie ręki złożył przyrzeczenie strażackie delegatowi powiatowemu, komendanci zaś i inni towarzysze korpusu ślubowali swemu naczelnikowi. Delegat powiatowy wręczył naczelnikowi straży księgę pamiątkową od Zarządu głównego dla straży.
Następnie w pauzie godzinnej odbył się wspólny obiad, przygotowany staraniem Komitetu Zjazdu, pod kierownictwem pp. dra T. Marsa i W. Dra-dracha.
O godzinie 3 popołudniu rozpoczęły się obrady Zjazdu pod przewodnictwem delegata powiatowego przy udziale sekretarza Zjazdu p. A. Hajdukiewicza z następującym porządkiem dziennym:
a) Sprawozdanie z czynności Kółka rolniczego i ochotniczej straży pożarnej w Rzęśnie polskiej
W. Dradracha;
b) Referat p. Poluszyńskiego „o warunkach rozwoju sadownictwa w gospodarstwie malorol-nem “;
c) Referat dra Gargasa „o radach sierocińskich w powiecie lwowskim”;
cl) Referat p. Stamirowskiego „o uprawie roślin pastewnych”.
Każdy z tych punktów obrad był przedmiotem dyskusyi.
Zjazd okręgowy przyjął następujące rezo-lucye:

Zaleca się Kółkom rolniczym zakładanie wzorowych sadów doświadczalnych.

Doradza się Zarządom Kółek rolniczych wysyłanie członków zwłaszcza młodszych do tych miejscowości, gdzie są dobrze prowadzone sady.

Zaleca się Zarządom Kółek rolniczych czuwanie nad racyonalnem prowadzeniem sadownictwa.

Celem rozpowszechnienia w małorolnych gospodarstwach mało używanych dotąd roślin pastewnych zaleca się zakładanie pól próbnych z rozmaitemi odmianami.

Kółkom rolniczym, w pobliżu Lwowa położonym zaleca się poświęcenie większej uwagi warzywnictwu.

Zaleca się podjęcie starań, aby delegaci Kółek rolniczych weszli w skład rad sierocińskich wiejskich.

Zaleca się wyjednanie z funduszu grzywien szkolnych zasiłków dla dzieci osieroconych, w celu wysyłania ich czy to do szkół fachowych, czy też na specyalne kursy w zakresie rolnictwa, handlu lub przemysłu.
Po zakończeniu Zjazdu Komitet podejmował ponownie swoich gości, a korpus strażacki popisał się przy tern swoim marszem strażackim, układu nauczyciela Baczyńskiego. Nadto zarówno starsi jak i młodsi przypatrywali się świetlnym obrazom, które zaprodukowali pp. Stamirowski i Żardecki
z życia Pana Jezusa, z kraju rodzinnego i w zakresie gospodarstwa rolnego.
XV. Zgromadzenie Kółek rolniczych
w Basiówee 20 maja 1906.
Reprezentowane były licznie Kółka rolnicze i gminy: Basiówka, Hodowica, Glinna, Maliczko-wice, Nawarya, Sokolniki i Zimna wódka. Uczestniczył także członek Zarządu głównego p. Gargas i zastępował delegata powiatowego podówczas bawiącego w Krakowie.
Tytuł do Zgromadzenia dala poważna uroczystość poświęcenia sztandaru ochotniczej straży pożarnej Kółka rolniczego w Basiówee. Ceremonia religijna, dokonana przez ks. proboszcza Kierni-ckiego przy udziale ks. proboszcza Trzebickiego z Nawaryi, i wbijanie gwoździ pamiątkowych odbyły się w hodowickim kościele parafialnym, a przemówienia, do uroczystości zastosowane, wygłosili księża proboszczowie i dr. Gargas. Cały orszak uroczystości powrócił do Basiówki, gdzie gości podejmowała nauczycielka p. Helena Kwiatkowska wraz z komitetem uroczystości.
XVI. Zgromadzenie Kółek rolniczych w Malechowie, 20 maja 1906 r.
Udział był liczny tak miejscowych członków Kółka rolniczego i gminy, jak i zamiejscowych członków przybyłych z sąsiednich Kółek rolniczych. Członek Zarządu głównego p. Żyszkiewicz zastępował delegata powiatowego.
Odbyła się uroczystość poświęcenia sztandaru ochotniczej straży pożarnej Kółka rolniczego, również poważnie jak w Basiówee, w kościele parafialnym i w domu szkolnym.
Po uroczystości nastąpiło przedstawienie teatralne, w którem z powodzeniem popisali się włościanie malechowscy odegraniem dwóch sztuk a to „Kościuszko” i „Werbel domowy”.
*

*
Po zatem występuje samoistna działalność pojedynczych Kółek rolniczych w powiecie lwowskim, wykazana w ogólnem sprawozdaniu Zarządu głównego z 48 Kółek rolniczych, które żądane sprawozdania za r. 1905 przedłożyły. Do tych Kółek rolniczych doliczyć należy Kółka w Łanach, Pasiekach miejskich, Rakowcu, Szczercu, Zuchorzycach i Zurawinkach, które wspomnianych sprawozdań nie przedłożyły i nowozawiązane w Podborcach. Ogólna więc liczba Kółek rolniczych w powiecie lwowskim z dniem 31 maja 1906 wynosiła 55. Do nich doliczyć można 17 miejscowości, które przydzielone zostały do sąsiednich Kółek rolniczych. Miejscowości te są: Bogdanówka, Chałupki, Dmytrowice, Grzybowice, Hołodówka, Hucisko, Kaltwasser, Kowyr, Miłoszawice, Nagórzany, No-wosiólka, Podcieinne, Pikułowice,. Winniczki, Wo-lica, Zarudce i Zawadów. Organizacyą Kółek rolniczych objęto dotąd w powiecie lwowskim 72 gmin.
To co dotąd podjęto od r. 1903 w powiecie lwowskim na wdzięcznej glebie Kółek rolniczych,
13G
jest skromną nawiązką ważnej pracy, do której z dalszą wytrwałością wszystkim nam imać się należy, a do której szczególnie zapraszam dzielnych towarzyszy w naszych Kółkach.
Dr. Bronisław Dulęba delegat Zarządu głównego Towarzystwa Kółek rolniczych w pow. lwowskim.
Łańcut. W skład Zarządu powiatowego wchodzą:
Bolesław Żardecki, jako prezes;
ks. Antoni Tyczyński, jako zastępca prezesa;
Jan Kolek, jako sekretarz.
Zarząd powiatowy otrzymał w roku sprawozdawczym następujące subwencye: od Wydziału krajowego 400 koron, od Wydziału Rady powiatowej łańcuckiej 400 kor., od Kasy zaliczkowej i oszczędności w Łańcucie 650 kor. Ze sprzedaży drzewek uzyskał Zarząd powiatowy 136’W kor. Razem z pozostałością 188’42 kor. z r. 1904, dochody wynosiły 1375’31 kor. Z sumy tej wydano na administracyę szkółki drzewek owocowych 1348’35 kor. Pozostałość kasowa na r. 1906 wynosi 26’96 koron.
W ciągu roku sprawozdawczego odbyło się 5 posiedzeń Zarządu powiatowego i 3 Zgromadzenia powiatowe.
Staraniem Zarządu pow. i Wydziału Rady pow. odbyły się w Łańcucie dwa powiatowe kursa pożarnictwa. Teoretyczną naukę i praktyczne ćwiczenia w zakresie obrony pożarnej prowadził p. Antoni Szczerbowski, sekretarz kraj. Związku ochotn. straży pożarnych. Na drugim kursie dr. Bronisław Dulęba, sekretarz Zarządu głównego Tow. Kółek rolniczych, miał wykład o stosunku Kółek rolniczych do ochotniczych straży pożarnych.
Zarząd powiatowy najwięcej zajęcia w roku sprawozdawczym miał z założeniem w Łańcucie Banku ziemskiego. Bank ten jest instytucyą całkiem samodzielną, powstał jednak z inicyatywy Zarządu powiatowego-
Mielec. Delegat Zarządu głównego: vacat.
Mościska. Delegat Zarządu głównego:
ks. Adam Dudziński, proboszcz w Radochoń-cach.
Myślenice. W skład Zarządu powiatowego wchodzą:
ks. Stanisław Zastawniak, jako prezes;
Stanisław Zacharyasz, radca sądowy, jako zastępca;
Fr. Furmanik, jako sekretarz;
Andrzej Średniawski, jako skarbnik.
Sprawozdania z czynności podjętych i przeprowadzonych w roku sprawozdawczym Zarząd powiatowy nie nadesłał.
Nadworna. Delegat Zarządu głównego: vacat.
Nisko. Delegat: Michał Fornelski, radca sąd.
W dniach 14, 15 i 16 czerwca odbył się dla członków Kółek rolniczych powiatu niskiego kurs pożarnictwa.
Nowy Sącz. Delegat Zarządu głównego: vacat.
Nowy Targ. Delegat: Dr. Jan Bednarski.
Pilzno. W skład Zarządu powiatowego, ukonstytuowanego w dniu 15 listopada 1904, wchodzą:
Mikołaj hr. Rey, jako prezes:
Józef Frenkel, jako zastępca prezesa;
Leopold Jacobi, jako Sekretarz;
Marceli Szczeklik, jako skarbnik.
Zarząd powiatowy dopiero w r. 1906 rozpoczął istotną działalność.
Podhajce. Delegat Zarządu głównego: vacat.
Przemyśl. Po ustąpieniu Zarządu powiatowego w roku sprawozdawczym, Zarząd główny w porozumieniu z przewodniczącym Kółka rolniczego w Grochowcach, p. Antonim Brzozą, zwołał Zjazd delegatów Kółek rolniczych powiatu przemyskiego do Grochowiec. Zjazd ten odbył się w dniu 26 listopada 1905, a brali w nim udział oprócz delegatów Kółek rolniczych powiatu przemyskiego delegat Zarządu głównego dr. Bronisław Dułębań inspektor rolnictwa 'i’. Stamirowski. Pierwszy wygłosił referat: „Cele Kółka rolniczego i ochotniczej straży pożarnej”, a drugi: „O użyciu kr w do zaprzęgu”. Oprócz tego p. Zalewski referował „O organizacyi Zarządu powiatowego,,.
Po przeprowadzeniu dyskusyi Zjazd przyjął następujące wnioski.

M. Zalewskiego: z prośbą do Zarządu głównego o powołanie do życia Zarządu powiatowego w Przemyślu.

F. Kielba: „o uzyskanie u władz naprawy miejscowej drogi gminnej”.

W. Szybiaka: „o podjęcie sprawy utworzenia hurtownej składnicy towar w dla sklepów Kółek rolniczych w powiecie przemyskim”.

A. Brzozy: „aby przy następnych kursach weterynaryjno-hodowlanych wydawane były uczestnikom odpowiednie świadectwa w celu uzyskania posady oglądacza bydła”.

P. Rudnickiego: „o uzyskanie dla członków Kółek rolniczych grysu z magazynów wojskowych”.

A. Brzozy: „o urządzenie w r. 1906 powiatowego kursu pożarnictwa w Przemyślu”.

J. Przybyły: „o uzyskanie z Wydziału powiatowego w Przemyślu subwencyi na zakupno przez Kółka rolnicze drzew owocowych”.

A. Brzozy: „o urządzenie kursu rybołówstwa dla hodowli ryb i raków w powiecie przemyskim przedewszystkiem z uwzględnieniem Grochowiec, Kniażyc, Nehrybki, Pralkowiec i Wyszatycz”.

W. Szybiaka: „o pozyskanie dla sprawy Kółek rolniczych w powiecie przemyskim tak duchowieństwa, jak i nauczycielstwa”.
137
Zarząd główny w myśl wniosku 1-go postanowił utworzyć Zarząd powiatowy w Przemyślu i w tym celu zwołał na dzień 4-go maja 1906 r. Zgromadzenie powiatowe do Przemyśla. W Zgromadzeniu tern z Zarządu głównego uczestniczyli p. prezes A Cielecki, sekretarz dr. Bronisław Dulęba i inspektor rolnictwa T. Stamirowski. Zagaił je ks. Infułat Federkiewicz, jako delegat ks. biskupa Pelczara i objąwszy przewodnictwo powołał na sekretarza p. Antoniego Brzozę, przewodniczącego K. r. w Grochowcach.
W obradach pierwszy zabrał glos p. Artur Cielecki. Liczny udział w zebraniu — powiedział — utwierdza go w przekonaniu, że powiat przemyski zabiera się gorąco do pracy na polu rolniczem i że zorganizowawszy się, podejmie za przykładem innych powiatów wybitną i ruchliwą działalność i obudzi większe zainteresowanie do spraw Kółek rolniczych.
P. dr. Czajkowski jako marszałek powiatu, przyznał, że bardzo mało dotąd zdziałano, przyrzeka jednak swą pomoc i poparcie, bo gorąco pragnie, by powiat przemyski dorównał w tym względzie innym powiatom.
Dr. Br. Dulęba omówił następnie działalność Towarzystwa w ogólności, a w szczególności na polu oświatowem i handlowo-przemyslowem. Podniósł wreszcie potrzebę urządzenia kursu powiatowego dla instruktorów straży pożarnych Kółek rolniczych, na co p. marszałek przyobiecał, że w tym roku w jesieni kurs ten na pewno się odbędzie.
Następnie delegaci Kółek rolniczych wybrali w myśl § 28 statutu członków do przemyskiego Zarządu powiatowego.
Posiedzenie przerwano na czas obiadowy t. j. na czas od 72 do 73.
Na popoludniowem posiedzeniu wygłosił referat inspektor rolniczy p. Stamirowski o działalności Kółek rolniczych w kierunku ulepszenia gospodarstw włościańskich.
P. Bolesław Kropiński zachęcał członków do organizacyi straży pożarnych przy Kółkach rolniczych.
W dyskusyi przemówienia uwydatniały ■ potrzebę rychłej organizacyi ochotniczych straży pożarnych w całym powiecie przez Kółka i gminy, pożyteczność pól doświadczalnych i potrzebę urządzania zalecanych przez Zarząd główny wzorowych gnojami.
P. Kazimierz Hatschir wygłosił dłuższy referat o warunkach zakładania i prowadzenia sadów.
Wreszcie zabierali glos gospodarze z Grocho-wiec o racyonalnej uprawie buraków pastewnych, końskiego zębu i marchwi pastewnej.
Po ukończeniu obrad ukonstytuował się Zarząd powiatowy. W skład jego weszli;
Władysław książę Sapieha, jako prezes;
Józef Midowicz, jako zastępca prezesa;
Ks. Infułat Federkiewicz, jako skarbnik;
Antoni Brzoza, jako sekretarz.
Przemyślany. W skład Zarządu powiatowego wchodzą;
Ks. kan. Wojnarowicz, jako prezes;
Stanisław Kędzierski, jako zastępca prezesa;
Szczepan Franków, jako sekretarz;
Dr. Stanisław Hyżycki, jako skarbnik.
Zarząd powiatowy nie otrzymał żadnych sub-wencyi w roku sprawozdawczym. Posiedzeń Zarządu odbyło się 3, na których omawiano, jakimi sposobami wpływać na gminy, aby zajęły się ra-cyonalnem gospodarstwem na pastwiskach; oma-, wiano lustracye Kółek, używanie do zaprzęgu krów, używanie sztucznych nawozów, oraz pośrednictwo w sprowadzaniu nasion, ustanowienie Zjazdów powiatowych, oraz porządek tychże.
Zgromadzenie powiatowe było jedno. Wygłosili na niem referaty: insp. rolnictwa J. Wasung
„O celach Kółek rolniczych1* i instruktor sadownictwa E. Poluszyński „O sadach i korzyściach, jakie one przy noszą “.
W roku sprawozdawczym odbyły się również dwa Zjazdy powiatowe: w Świrzu i Dunajowie,
oraz kurs pożarnictwa i sadownictwa. Ze strony Zarządu głównego obecny był na Zjazdach inspektor rolnictwa p. Wasung, na kursie sadownictwa p. Poluszyński, a na kursie pożarnictwa Dr. Bronisław Dulęba.
Lustracye Kółek rolniczych zostały przeprowadzone w Alfred wce (Stanisław Kędzierski) w Jaktorowie i Dunajowie (Szczepan Franków), w Krosienku, Kimirzu i Hanaczowie (Edward Reicher).
Rawa ruska. Delegat Zarządu głównego: Antoni Skibniewski, właśc. dóbr z Ulicka.
Rohatyn. Delegat Zarządu głównego: vacat.
Ropczyce. W skład Zarządu powiatowego wchodzą:
Tadeusz Skoluba z Lubziny, jako prezes;
Ks. Walenty Grochola, proboszcz w Malej, jako zastępca prezesa;
Jan Piątek, kierownik szkoły w Paszczynie, jako sekretarz.
W roku sprawozdawczym odbyły się dwa Zjazdy powiatowe. Jeden w dniu 28 marca w Ropczycach, a drugi 30 kwietnia w Wielopolu skrzyń-skiem. W’ obydwóch z Zarządu głównego brał udział inspektor rolnictwa J. Wasung.
Zarząd powiatowy sprawozdania ze swych czynności nie nadesłał.
Rudki. W skład Zarządu powiatowego wchodzą :
prezes: ks. Władysław Frydel,
zastępca: ks. Wojciech Giemza,
sekretarz: Adolf Bieniecki,
delegat Z. gł.: Karol Surówka, prowadzący kancelaryę Zarządu powiatowego.
Z roku llX)4 pozostał niedobór w wysokości 43’14 Kor.
10
138
W roku sprawozdawczym otrzymał Zarząd powiatowy 100 kor. subwencyi od Zarządu głównego. Rozchody wynosiły 125 kor., na sprowadzenie i subwencyonowanie drzewek owocowych, na kurs weterenaryjno-hodowlany, na książki dla bibliotek Kolek rolniczych, na lustracye Kółek rolniczych i straży pożarnych i na pokrycie niedoboru z roku 1904. Na rok 1906 pozostał niedobór w kwocie 8 koron.
Zarząd powiatowy odbył dwa posiedzenia i urządził jedno zgromadzenie powiatowe.
Za pośrednictwem oddziału T. gosp. założono 8 pól doświadcz, z nawożeniem łąk; urządzono kurs weterynaryjno-hodowlany przy współudziale 42 uczestników.
Sprowadzono dla członków Kółek w powiecie 90 ctm. grysu i 392 sztuk drzewek owocowych.
Rzeszów. W skład Zarządu powiatowego wchodzą:
Aleksander Dąmbski, jako prezes;
Ks. Stanisław Siara, jako zastępca prezesa;
Wincenty Turowski, jako sekretarz i skarbnik.
Rachunki Zarządu powiatowego przedstawiają się następująco:
Rozchód:
Urządzenie kursu sadownictwa……..K. 108’50
Wydatki kancelaryjne………. 20’92
Broszury „o używaniu krów do
robót”………………………… 10- –
Książeczka udziałowa w Związku handlowym Kółek rolniczych………. 200.—
Pozo talość kasowa na r. 1906 …. 104’41
Razem 443’83
Dochód:
Pozostałość kasowa z r. 1904 …….K. 14.rv83
Subwencya Rady pow. w Rzeszowie 200’—
Subwencya Zarządu głównego na kurs
sadownictwa………….. 60′ —
Zwrot 50% wkładek od Zarządu głównego ………………………… 32’—
Wpłacone wkładki od 2-ch Kółek . . _(V—
Razem 443’83
Posiedzeń Zarządu odbyło się trzy; omawiano sprawy administracyjne i organizacyjne. Na jednem z posiedzeń podzielono wszystkie Kółka rolnicze powiatu na 4 okręgi, mianując dla każdego okręgu męża zaufania i delegata w celu bliższego poznania Kółek i urządzania zebrań wspólnych dla miejscowości sąsiednich. Na zapytanie, skierowane do delegatów, o ich działalności w okręgu, Zarząd powiatowy odpowiedzi nie otrzymał.
W roku sprawozdawczym odbyło się jedno Zgromadzenie powiatowe sprawozdawcze w dniu 30. marca 1905 r., na którem omawiał zakres działalności Kółek rolniczych p. Jan Wasung inspektor rolnictwa i referował sprawę reformy ksiąg gruntowych dr. Zygmunt Gargas, członek Zarządu głównego.
Na drugim Zjeździe, urządzonym z okazyi kursu sadowniczego, wygłoszono dwa odczyty: „O melioracyi gruntów”, inż. J. Blauth i „o uprawie łąk i pastwisk” Jan Wassung.
Sekretarz Zarządu pow. Wincenty Turowski był obecnym na lustracyi handlowej w Lutoryźu i brał udział w Zebraniu Kółka rolniczego w Lu-toryżu i Trzcianie.
W roku 1906 Zarząd powiatowy postanowił urządzić kurs hodowlano-weterynaryjny.
Sambor. W skład Zarządu powiatowego wchodzą:
Tomasz Ujejski, jako prezes;
Stanisław Stefanowski, jako wiceprezes;
Stanisław Borkowski, jako sekretarz.
W roku 1905 przyprowadzone zostały wybory do Zarządu powiatowego a w skład Zarządu powiatowego wchodzili:
Stefan hr. Komorowski, jako prezes;
Ks. Stanisław Makowicz, jako wiceprezes;
Stanisław Stefanowski, jako sekretarz.
Zgromadzenie powiatowe odbyło się w dniu 9. lutego, zaś posiedzenia Zarządu powiatowego w dniach 23. stycznia, 6. czerwca i 15. października.
Nowe Kółko rolnicze w Oziminie p. Kranz-berg zawiązane zostało w dniu 6. marca 1905.
Lustracye i szkontra sklepów Kółek rolniczych przeprowadzone zostały w r. 1905 przez delegatów Zarządu powiatowego w następujących miejscowościach w dniu 17. stycznia na Powodowej w Samborze, 1. lutego w Kornalowicach, 11. lutego w Biskowicach, 15. lutego w Strzałkowicach, 7. marca w Radlowicach, 1. maja w Sąsiadowi-cach, 8. maja na Średniej w Samborze i 6. czerwca w Siekierczycach.
Delegaci Zarządu powiatowego uczestniczyli w Ogólnych zebraniach Kółek w następujących miejscowościach: w dniu 29. stycznia na Powodowej w Samborze, w dniu 11. lutego w Biskowicach, w dniu 19. lutego w Strzałkowicach, w dniu

marca w Oziminie i w dniu 7. maja w Kornalowicach.
. Petycya do Sejmu krajowego w sprawie wyjednania zasiłków dla Zarządów powiatowych przesłaną została na ręce posła p. Feliksa Sozańskiego przez Zarząd powiatowy od 16. Kółek rolniczych.
Towarzystwu młodzieży akad. „Znicz“ w Samborze wypłacił Zarząd powiatowy tytułem zwrotu kosztów podróży z odczytami do Kółek za r. 1905. 100 koron.
Rada powiatowa w Samborze udzieliła nam na r. 1905 zasiłek w kwocie 200 kor.
Rachunek kasy Zarządu powiat, za r. 1905:
Przychód . . 323’78 kor.
Wydatki . . 142’58 „
Zapas kasowy na r. 1906 18 L20 kor.
Sanok. W roku sprawozdawczym Zarząd powiatowy nie funkcyonował, gdyż prezes p.. Stan.
139
Ostaszewski zrezygnował z zajmowanego stanowiska, a jego zastępca dr. Józef Galant umarł.
W czasie wystawy pszczelniczo-ogrodniczej, która odbyła się w Sanoku w roku sprawozdawczym, zebrało się Walne Zgromadzenie Kółek roln. pow., sanockiego 29. września 1905 r. celem uzupełnienia Zarządu pow. — sprawa jednak nie doszła do skutku a skończyła się następującą Uchwalą:
B W celu obmyślenia i lepszego przygotowania wyboru Zarządu pow. Kółek roln. należy w przeciągu 3-ch tygodni zwołać Zgromadzenie delegatów wszystkich Kółek roln. pow. sanockiego z rozszerzonym porządkiem dziennym, na którem ma się dokonać wyboru Zarządu pow. Skutkiem tego zebrało się Walne zgromadzenie 24 listopada 1905 r., na którem obok wykładu p. T. Stamirowskiego insp. rolnictwa i wielu przemówień, dokonano uzupełnienia Zarządu powiatowego w ten sposób, że tenże ukonstytuowawszy się zaraz, przedstawia się następująco:
Jan hr. Potocki, jako przewodniczący;
Dr. Lobaczewski, jako zastępca przewodniczącego ;
Dr. Jacek Jabłoński, jako skarbnik;
Adam Pytel, jako sekretarz.
Tak ukonstytuowany Zarząd pow. zebrał się na pierwsze posiedzenie 12. stycznia 1906 r, na którem po zagajeniu i odczytaniu sprawozdania z ostatniego posiedzenia Zarządu, przyszedł na porządek dzienny program działalności Zarządu powiatowego na rok 1906.
Skałat. Delegat Zarządu głównego: Ks. Aleksander Panek z Hałuszczyniec.
Śniatyn. Delegat: vacat.
Sokal. W skład Zarządu powiatowego wchodzą:
Stanisław hr. Zyberg-Plater, prezes;
Ks. Micha! br. Lewartowski, zastępca;
Stanisław Gogolewski, sekretarz.
Zarząd powiatowy sprawozdania nie nadesłał.
Stanisławów. W skład Zarządu powiatowego wchodzą:
Mieczysław Brykczyński, prezes;
Maryan Jaroszyński, wiceprezes;
Ks. Leopold Kaściński, sekretarz;
Tadeusz Burzyński, skarbnik.
Zarząd powiatowy sprawozdania nie nadesłał.
Stary Sambor. Delegat: vacat.
Stryj. Delegat Zarządu głównego: Julian br. Brunicki z Podhorzec.
Delegat nadesłał sprawozdanie, w którem przedstawia ogromne trudności dla rozwoju Kółek w powiecie stryjskim.
Tarnobrzeg. W skład Zarządu powiatowego wchodzą:
Zbigniew Horodyński, jako prezes;
Wiceprezes: vacat-
Władysław Czeppe, jako sekretarz i skarbnik.
Pozostałość kasowa z roku 1904 wynosiła 111-49 kor.
Zarząd powiatowy otrzymał subwencyę od Wydziału Rady powiatowej tarnobrzeskiej w kwocie 60 kor. Razem dochody w roku sprawozdawczym wynosiły 199’49 kor., a rozchody 74-68 kor. Pozostało w kasie na rok 1906: 124’Bl koron.
W roku sprawozdawczym odbyło się jedno posiedzenie Zarządu powiatowego i jedno Zgromadzenie powiatowe.
Lustracye Kółek rolniczych przeprowadzono w Brandwicy i Machowie.
Tarnów. W skład Zarządu powiatowego wchodzą :
Ks. kan. dr. Stanisław Dutkiewicz, jako prezes;
Dr. Włodzimierz Krzeczunowicz, jako zastępca prezesa;
Henryk Ściborowski, jako skarbnik.
W roku sprawozdawczym odbyły się dwa Zjazdy powiatowe. Pierwszy w dniu 26-go lutego w Szynwałdzie, na którym inż Wiśniewski wygłosił referat „O drenowaniu”, drugi w dniu 31-go marca w Tarnowie. Z Zarządu głównego na obydwóch Zjazdach był inspektor rolnictwa J. Wasung.
W dniach 9, 10 i 11 października odbył się w Tarnowie kurs pożarnictwa.
Zarząd powiatowy sprawozdania nie nadesłał.
Tarnopol. W skład Zarządu powiatowego wchodzą:
Dr. Celestyn Podlewski, jako prezes;
Bogusław Cieński, jako zastępca prezesa;
Zygmunt Karpiński, jako sekretarz;
Władysław Arciszewski, jako skarbnik.
Zarząd powiatowy otrzymał 175 koron sub-wencyi od Wydziału Rady powiatowej tarnopolskiej.
W roku sprawozdawczym odbyło się 7 posiedzeń Zarządu powiatowego (2 pełne, a 5 ściślejszych) i 2 Zgromadzenia powiatowe.
W marcu staraniem Zarządu powiatowego urządzony został cztero dniowy kurs sadowniczo-warzywniczy, przy udziale 25 słuchaczy, zakończony egzaminem i rozdaniem stosownyćh dziełek i przyrządów rolniczych.
’ Lustracye przeprowadzono w następujących Kółkach rolniczych: w Isypowcach, w Gontomej, Oryczkowcach, Janowce, Dołżance i Toustoługu.
Tłumacz. W skład Zarządu powiatowego wchodzą:
Stanisław Oroszeny Bohdanowicz, jako prezes:
Wiceprezes: vacat;
Wacław Wencel, jako sekretarz i skarbnik.
Z działalności w roku sprawozdawczym Zarząd powiatowy sprawozdania nie nadesłał.
Trembowla. W skład Zarządu powiatowego wchodzą;
Ks. Stanisław Korzeniowski, jako prezes;
Bogusław Cieński, jako zastępca prezesa;
140
Franciszek Szczepan, jako sekretarz;
Jarosław Paszkowski, jako skarbnik.
Sprawozdania Zarząd powiatowy nie nadesłał.
Turka. Delegat: vacat.
Wadowice. Delegat: Dr. Jan Iwański.
Nominacya delegata nastąpiła w r. 1906. Okazała się konieczną wobec tego’ że Zarząd powiatowy, wybrany w r. 1902 żadnej zgoła nie rozwijał działalności.
Wieliczka. W skład Zarządu powiatowego wchodzą:
Henryk hr. Mieroszowski, jako prezes;
Jan Kanty Tatara, jako zastępca prezesa ;
Jakób Szydlak, jako sekretarz;
Marcin Rembacz, jako skarbnik.
Zarząd powiatowy subwencyi nie otrzymał żadnych.
Drobne wydatki pokrywał prezes i zastępca prezesa z własnych funduszów.
Zarząd powiatowy odbył dwa posiedzenia: na 1. nastąpiło ukonstytuowanie się Zarządu, na II. omawiano sprawę podniesienia Kółek w powiecie.
Zgromadzeń powiatowych odbyło się 6. Wygłaszano na nich wykłady z gospodarstwa wiejskiego i dawano wskazówki poszczególnym członkom Kółek w sprawie podniesienia Kółka w danej miejscowości.
Zjazdów okręg, odbyło się 3: w Gdowie, Bierza-nowie i Gaju. Na nich wykłady o zadaniach Kółek roln. i sposobach podniesienia większej wydajności roli.
Lustracye Kółek przeprowadził p. Tatara w Kółkach: Skrzynka, Ochojno, Rzeszotary, Siepraw, Świątniki, Bieńkowice, Grabie, Bierzanów, Mie-tniów, Siercza, Wróblowice, Swoszowice, Raciborsko, Gdów, Wiśniowa, Kurdwanów, Skotniki, Budzanów, Dobczyce, Zakliczyn, Koźmice, Biskupice i Łazany.
Sprowadzono za pośrednictwem Zarządu głównego wagon fasoli i rozprzedano pomiędzy Kółka rolnicze. Fasola się udała.
Zachęcono Kółka rolnicze do wspólnego sprowadzenia żużli — uczyniły to Kółka: Grajów, Krzyszkowice i Mietniów.
Zarząd powiatowy założył 28 Spółek oszczędności i pożyczek w Kółkach rolniczych.
Zaleszczyki. Delegat Zarządu głównego: Dr. Adam Glaźewski, wł. dóbr w Chmielowej.
Zbaraż. Delegat Zarządu głównego: vacat.
Złoczów. W skład Zarządu powiatowego wchodzą:
Adam Bartkiewicz, jako prezes;
Dr. Władysław Wiśniewski, jako zastępca prezesa;
Jan Nebelski, jako sekretarz i skarbnik.
Zarząd powiatowy nie otrzymał w roku sprawozdawczym żadnych subwencyi. Pozostałość kasowa z r. 1904 wynosiła 120′ 14 koron. Rozchody 52’16 kor. Pozostało w’ kasie na 1900 r.: 67’98K.
Posiedzeń Zarządu powiatowego odbyło się 4. Omawiano na nich sprawy administracyjne, sprawę obudzenia większego życia w Kółkach mniej ruchliwych, sprawozdania z lustracyi itd.
W roku sprawozdawczym odbyło się jedno Zgromadzenie powiatowe z porządkiem dziennym:
1) Sprawozdanie z czynności Zarządu; 2) Wykład dr. Pawłowskiego na temat zwiększenia ilości paszy dla bydła; 3) Spostrzeżenia z dokonanej lustracyi Kółek ; 4) O używaniu krów do zaprzęgu;
5) O zwiększeniu produkcyi mleka (ref. T. Koziek);
6) Wybór Zarządu.
Lustracye Kółek przeprowadzono w następujących miejscowościach: Kniażę, Pietrycze, Jele-chowice, Hucisko oleskie, Chmielowa, Usznia, Bia-łykamień i Zarwanica.
Żółkiew. Delegat: vacat.
Żydaczów. Delegat Zarządu głównego: Ks. Jan Trzopiński, proboszcz w Kochawinie.
Żywiec. Delegatem mianowany został p. Włodzimierz Nawratil.
Zgromadzenie członków’ Kółek rolniczych powiatu żywieckiego w celu wyboru Zarządu powiatowego Kółek rolniczych odbyło się w dniu

kwietnia 1905 Z Zarządu głównego byli na niem obecni pp. Joachim Sołtys, lustrator handlowy i dr. Pawłowski inspektor rolnictwa.
Do Zarządu powiatowego wybrani zostali: ks. Smółka, wikaryusz z Milówki, p. Dalkiewicz, weterynarz powiatowy, p. Chwierut, kierownik szkoły z Sporysza, p. dr. Fonferka sekundaryusz szpitala w Żywcu i p. Wojciech Talik, gospodarz z Ciśca.
Zarząd ten jeszcze nie ukonstytuował się i w r. sprawozdawczym nie fungował.
Statystyczne zestawienia
według
nadesłanych przez Kółka rolnicze.
(Gwiazdka, umieszczona przy siedzibie Kółka rolniczego oznacza, że Kolko to złożyło wkładkę członka wspierającego na rok 1905.)
Uwaga: W rubryce: „Kółko rolnicze posiada na użytek wspólny maszyny”: oznacza litera „s“ siewnik rzędowy; litera „t“ tryer, litera „m“ młocarnię, lit. „w“ wialnię lub młynek, lit. „ż“ żmijkę, lit. „p“ pług, łit. „b“ bronę łańcuchową, lit. „e“ ekstyrpator, lit. „wl“ walec, lit. „vvg“ wagę bydlęcą, lit. „o“ ogartywacz lub plużek.
1
10210018
Czy- telnia Kółka roln. Kółko rolnicze sprowadziło >> p K. r. wprowadziło O d tc Sklep Kółka 3 * •o Przy sklepie Kółka roln. Ubezpieczeń, od ognia Przy K. r. zawiązano Złożono na cele ogólnego dobra

o Powiat i siedziba Kolka rolniczego 'o w r. 1905 C. ? >. © i O a roln. © G 'Z ° znajduje się
JM cl* £ *o Ti 0i . liczy: > o CJ \ o ~ >. a « •N *o JM £ £ .2 3 G. >> G •CO d U P- U d d >5 u CA O 8 S* O O a ci G ci •N u d | kościelne i cerkiewne
s u 9 ci -o O O 'TS © ‘O -X) ci u S> © N *o '■Tl £ 'O JM *o g I-O 3 ja ”© a X '5. o CA d Nasion 8 g 9 o £ 3 cg ** £ s CO A O = N &-2 S-S 7Ć tf 0 1 9 2 5 * 3 TJ C «6 – as N c eS l c © •s o ź 3 * C OS 5 2 * o Si O s aS O G © N E c CA CS £ d •N U © *5 kł Cd ZM •g s © — . '5 O. ^ & 75 2 ° o *3 Z M 1 s* -*-» —» ci JM CC ci S *83 ci © s u N rs O *x •r-t O P. ikupno zbc za kwotę d *3 © 1 Domu > •o u d * o Eh •s o p- u +-> CA © * ci JM ’53 ci inne
5 Pi £ 'T? © za k wotę w koron. u: O G U n c „3 i h N P^ 3 CA G 83 U na kwotę w K O s koron
1 1. Biała. ‘Bestwina 31 11 14000 2 974 400 s 1 i 1 1 264 1 1 2200 1 1
2 Bielany 48 58 — 30 1 327 1420 — — — 1 — 1 i — — — 1 50 600 1 — — — — — — 1 — —
3 •Brzeszcze 10 4 — — 2 — — 90 — — — — — — — 1 — — — 1 1 — — — — 1000 — — —
4 Brzezinka 15 11 1 20 60 — 1 1 –
5 Buczkowice 45 10 4100 32 3 — 600 i – — 2 — — 640 4000 5110 — — —
(i •Bulowice1) 05 0 — 70 1 700 2100 — — in i 10 100 10 —
7 -Czaniec 68 34 — — 2 857 1088 1
8 Dankowice 35 15 1000 40 3 — — — 40 — — — — i — 90 – 1 300 511 1 1 — — – 1200 — 1 1 — —
‘.ł •Dwory 66 50 — 270 1 360 — — — — — — — — — – — 1 000 — 1 1 1 — — — — 1 2 — —
10 Grójec8) 43 57 2200 40 1 200 702 — — — 1 — — – 1 — 1 — 337 — 1 1 — — — — — – — — —
11 •Heczuarowiee 30 44 — 39 3 — 020 — — — 1 — 1 i — — — — — — — — — — — — 1 1 — —
12 -Janowice3) 13 7 — 500 2 515 1110 — — — 1 — — — 1 104 — — — — — — — — — — — — — — —
13 •Jawiszowice 3ii-l 00 1000 — 4 1203 2700 — 184 — — — – — — 00 1 — — — 1 1 — — — 800 1600 — —
14 •Kobiernice*) 14 26 — 258 4 400 1000 — — — — l 1 i — — 1 — 372 — — 1 — — — 2800 50 20
15 Kozy 22 13 210 100
l(i Łęki 50 2 3098 1 1 1
17 Malec 30 37 1000 30 4 14 960 — — — — l 1 i – — – 1 160 100 1 1 — — 1000 — — — —
18 Monowiee 135 40 — 40 1 50 1 1 — — — 000 — — 500 100
19 -Osiek3) 41 15 186 — 2 2051 1189 30 — 2 t — — — i — 70 — — — — — — 1282 — — — 1 2 — 72
20 •Pisarzowice 134 23 — — 1 300 820 — — — — — — — 1 — 1 — — 102 — -• — — — — 2100 — — — 200
21 •Porąbka®) 30 6 — — 2 174 477 18 — Ili w — — 1 i — — — 1 00 — — — — — — — — — — — —
22 •Poręba w.7) 27 21 1800 220 4 220 900 — 25 — — — 1 — — — — 1 250 50 — 1 — — — 1600 — — — — —
23 •Rybarzowice8) 54 11 — 52 2 210 527 — 90 — — — — — — — 1 — — 920 — 1 — — — — — 1 1 — —
24 •Stara wieś”) 40 31 — 309 3 718 1390 — 20 t 1 — 1 i — 234 — — — – — — – — — — 1 1 — —
25 -Szczyrk10) 283 8 3000 — 3 170 — — — — — — — — — 1 — — 542 1 — — — 3000 5000 – — 10 —
20 Wilamowice 58 11 i — 44 — 1 100 340
27 -Witkowice 63 63 — — 1 — 3983 — — — — — — — — 2 100 — 1 1 1
28 2. Bobrka. Borynicze 47 04 90 2 200 100 1800 1 — — — — 2000 — — — —
29 Brzozdowce 20 42 — 160 2 1 300
30 Chlebowiee 34 54 — 50 1 500 1 1 3000
31 -Stare sioło 40 04 10000 140 4 140 1200 1 i — — — 1 — 1 — — — 1 1 — —
32 Wybranówka 25 13 — 129 1
33 3. Bochnia. Besów 10 39 52 5 16 .. _ 1 i 1 1 — — 472 1 — — — — — _
34 -Bieńkowice 11 20 — 45 i 56 — 88 — — — — — — — — 1 — ; 220 — — — — — — — – — —
35 Bogucice 50 5 — — i — 228 — 1 i ” 1 20 1 1 1100 ” ~
36 Brzezie 23 22 240 3 1 1 1 1 200
37 •Brzeźnica 18 36 56 3 — — — 12 — — — — — 1 1 — — — — — 1 1 — —
38 Chełm 22 24 25 4 428 120 — 120 — — 1 1 1 i — — 1 30 — 1 — — 85 — — — — — —
39 *Chodenice Tr. 16 14 — 120 1 — — — — — 1 — — i — — — 1 60 138 1 1 1 — — — — — — 20 16
40 Chronów 56 22 41 2 — 102 66 — 280 1 500
41 •Dziewin u) 124 40 1000 172 3 — — — — — — — — 1 — — 1 — — — 500 1 1 — —
42 *Gawłówek 11 36 — 50 1 — — —
43 Gierczyce 30 8 — — 1 — 715 — 30 1 i
44 Grabie uznańs. 18 31 — 65 1 125 — 186 11) — — — — — — — — — — — — — — — — —
45 Grobla 42 79 — 48 5 120 260 325 154 1 1 1 — 13 1 — — 500 — — — 250 — — 450 — — — —
40 Jazy 38 15 — 200 5 — — — — — — 7 i — — — — — — — — — — — — — —
47 •Kłaj 62 51 — 70 6 — — — 70 180 202
48 Kobyle13) *Kolanów 101 49 — 30 1 200 1800 — 100 — 1 1 i — — 1 1 — — — 1 — — 1 1 — 640
49 21 7 300 4 — 30 600
50 •Królówka,3) 47 19 1000 1 — — — — — — 1 1 — — — 1 — 1 1 1 — — — — 1 1 100 —
51 *Łapczyca 40 22 — 300 1 — — — 50 — — — — — — — 1 — — 60 1 1 — — — — 600 1 1 400 —
52 Leszczyna 36 22 4G0 315 1 1 1000
53 Mikłuszowice 81 24 1000 150 1 — — — — i — — — — — 1 — — — — 1 1 — —
54 •Niepołomice 83 68 — 130 7 — — — 50 — — — — i — — — 1 120 200 — 1 — — — — 800 — – — —
55 „Okulice u) 27 17 1000 310 3 30 621 1 — s-b. ż. — — 1 i — 1 — — — 1 1 — — — 1000 — — — — —
56 Ostrów król. 16 37 — 40 1 — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — 1 1 — —
57 •Podłęże 35 50 290 52 5 300 — — — — — — — i i — 1 – — 889 — — — 300 — — — — — — —
58 Połom wielki 22 57 — 28 i — 620 — — — 1 1 1 — — — — — — — — • — — — – — —
59 Rajbrot 110 16 — — i — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — – — —
60 Rzezawa 53 14 — — 4 — — — — — 1 1 — — — – — 1 120 — 1 1 — — — — — — — —
61 •Siedlec 121 74 4800 196 1 160 30 — — t — 1 — i — — 2 — — 240 1 — — — — 1600 600 — — — —
62 •Targowisko 60 17 300 2 — — — — — 1 1 — — — — 1 — — 140 — — — — — — — — — — —
63 •Trzciana 1S) 48 62 — — 4 57 2282 150 370 — — — 1 i — — — 1 — — 1 — — — — — — 1 — — —
64 Uście solne 78 55 — 130 3 — — — — — 1 — — — — — — 1 16 — — 1 — — 1 — — 1 3 — —
65 Wiśnicz stary 42 32 5000 125 8 100 — — 160 — 1 1 1 i — — 1 — — 200 1 1 1 — 1 3000 850 1 1 — —
66 •Wola bator.18) 132 60 2646 27 6 608 — 67 45 b.ż. 1 1 — i i — 1 — 321 1 1 — — — 3000 3500 — — 6 —
67 Wola drwińska 90 66 600 26 1 — — — — — – — — — — — — — — — 1 — — — — — — — — —
68 •Wola zab.17) 80 15 — — 2 120 300 190 — — 1 1 1 i — — — 20 — 1 1 — — — — — — — — —
69 •Wrzępia 30 46 — 30 2 — 100 — — — 1 — — i — — — — 50 140 — 1 1 — 1 — — — — — —
70 •Zabierzów 4. Brody. 20 12 — 30 2 — 80 — — 1 i i — — — — —
71 •Gontowa 14 13 — 52 1 28 — — — — 1 1 i — 69
72 Milno 21 56 600 101 3 — — 45 — — — — — — — — 1 — — — — — — — — 600 — — — —
73 •Palikrowy 16 10 — 60 1 — — — — — — — — — — — 1 — 205 — — 1 — — — 600 — — — —
74 Reniów 45 54 — tiO 4 — — — — — — — — i — 1 — 254 — 1 — — — — — — — — —
75 •Trościauiec w. 5. Brzesko. 106 48 1200 — 4 35 — — — ” — — 1 — 971 1 1 — — — 1200 800 — — 600 —
76 Bielcza 51 14 — 12 4 718 618 — — m. — 1 1 i — — 1 — — — 1 — — — 1 — 100 — — — —
77 Biesiadki 30 5 700 — 1 — 400 — — — — — — — — — — 1 80 — 1 1 — 500 — — — — — — —
78 •Biskupice rad. 30 13 — 30 4 — — — — — 1 — 1 i — 1 — — 300 1 1 1 — 1 — 1250 — — — —
79 •Borzęcin g.18) ó75 55 1400 301 1 1653 1115 138 — 1 1 i — — — — — — — — — — 1000 — 1 2 — —
*) Sprowadzono 5 wag. otrąb. s) Sprowadzono */» wag otrąb. *) Sprowadzono 8 wag słomy. *) Sprowadzono 1 wag. otrąb. *) Zakupiono wagę do bydła za 300 kor., sprowadzono l’f, wag. otrąb. ) Sprowadzono 1 wag. otrąb i 1 wag. owsa. ’) Zakupiono otrąb za 1800 kor. i makuchów za 340 kor. 8) Zakupiono makuchów za 210 kor. ’} Zakupiono makuchów za 131 kor. i 200 q wapna. 10) Sprowadzono 1 wag- otrąb. M) Zakupiono l* 1/* wag. węgla. n) Sprowadzono 2 wag. otrąb, zakupiono sikawkę. ,5) Sprowadzono 1 wag. otrąb. ,ł) Sprowadzono 1 wag. otrąb. ls) Sprowadzono 1 wag. otrąb. 10) Sprowadzono
1 wag. siana, 1 wag. grochu, 1 wag. otrąb. ’) Sprowadzono 3 wag. buraków pastewnych. ,s) Zakupiono mydła za 556 kor., nafty za 501 kor, soli za 10L3 kor., cukru za 1318 kor., sukna i płótna za 361 kor. i sprowadzono 71/» wag. otrąb. gór’ cnjŁŁM 'itr fgp} poi” Anjtny i bmw sw ytr j yz8 »]»>’»’ j y/.irS1 Kiocpn’ [ /asK ocŁtrp’ , u) {jbiOMwgsouo .q «.»&• ortwp s»pnbjono »iy
JO n/. r f 300 P°L‘* t) 2bj.ojtt.8n bto 1 ’.tffp 3110 If /AJffc Czy- telnia Kółka roln. Kółko rolnicze sprowadziło >» K. r. w wadzi ?r a hc Sklep Kółka P * '9. Przy sklepie Kółka roln. Ubezpieczeń. Przy K. r. Złożono na cele ogólnego dobra
o 44 Powiat i sie- .UmLSM.III ii-,,,) plziba Kółka rtdiilóźego Hjb|citr 0- BbS63(<0′ *0 O w r. lyUo C. © G i 0 a roln. © G 2 g znajduje się zano §t liczy: jQ O * a 5» >» 2 N •N -O 44 d* * © ci u o- 5 d N i d © A O PrC d d •N u © G
& P» J: N O •3 ■S’ 'Ji O 1-O – -co 0 'artość wl budynków a cr 'S. 0 cc d Nasion Nawozów sztuczny A a i M-S »2 O * 0 1 « a a * i£ ”2 a>. *=3 -a s >> a •g jj © *3 © s 1 1 a p * G d G £ 0 u 44 O — O J3 O G d O © en NJ 1 X d e=£ d ©» *2 fi 8 if 'S 1” 73 i 0 0 4 * O & d «G s s d rZ © N u s 0 1 3 © —3 s 0 2 £ G 4A P d d •s © Domu Towarów •a 0 £u U ti a sikawek ® & — © © J2 '0 h 'Ł- 800 85 *JŁ8dWhiki p.3) 65 16 — 25 1 1036 — — — — — 1 — — 1 ’86 Jtófetf*) 63 18 — 54 2 112 „87 JaWórsko 38 19 36 3 527 ’88 ‘fioniowa 15 18 — 100 3 15 559 — — 1 — i 1 1 1 1 89 *Łysa góra 61 40 280 74 7 54 1200 — 42 — 1 1 1 1 1 l 987 1 — 1 1 1370 — — 90 ‘Maszkienice 56 45 — 25 2 201000 — 12 — 1 1 l — _ 1 25 112 1 1 1 1 1 ■91 *MokrzyskaJ) 56 44 — 60 1 80 60 — — — 1 — 1 1 1 320 1 1 1 — '192 •Niedżwiedza 24 35 — 20 2 59 1177 — t. 1 1 1 1 93 Olszyny6) 29 6 — — 1 — 50 1 1 1 80 _ ■
94 *Paleśnica 48 17 600 — 3 700 — — — — 1 200 1 1 1 600
95 Porąbka usz.’) 24 15 — 220 3 60 — l 1 1
96 *Przybysławicesl 72 81 — 30 1
97 ♦Rudy rysie9) 40 37 — — 1 4 42 30 — 1 — 1 1 1 300 1 1 50
98 Strzelce małe 18 24 — 50 1 280 1 1 1
99 ‘Strzelce w.10) 80 23 — — 1 43 1 _ 1 2081 1 1 1 3000 100 ‘Szczepanów 30 13 —- 25 1 400 20 1 1 1 1 30 l _
101 ^Tworkowa11) 50 35 -i- 30 1 50 1773 70 1 1 – _
102 Tyraowa 19 10
103 Usze w 14 34
104 Wojskowa12) 14 6 — — 1 1508 — — 1 1 20 l 1 1 _
105 *Wokowice 53 29
106 *Wola przem. 71 15 — 40 2 19 25 44 W. 1 1 1 1 671 1 1 1 2571 1 1 20
107 *Wola radłow. 18 28 — 30 1 1 15 300 l 1 1 . 400 —
108 ‘Zaborów1S) 15 30 — 100 5 400 450 120 100 — 1 1 1 1 1 900 1 1 1 50 4020 1 1 — 100
109 Zawada usz. 30 88 — — 2 420 400 *
110 Zdarzec 13 6 — 40 1 1 40 80 1 1
111 Zdrohee 6. Brzeiany. 50 60 — 50 1 -r- — — — — — — — — — — – i 80 546 1 l — — — 2000 — — — —
112 ‘Budyłów 75 18 — 20 1 — 50 — — — — — 1 1 300 . —
113 ‘Buszcźe 48 44 — — 2 80 600 574 1 1 1 1000
114 Chatki 74 7 — 439 4 1 15
115 Pryszczów 28 21 — 40 3 9 1 1 1 1 1 170
116 Helenków 40 42 — 150 2 1 1 30
117 Hucisko 50 29 — 50 2
118 „Kozłów 56 1
119 Litiatyn 26 32
120 Na raj ów miasto 32 56
121 Płaucza mała 44 15
122 Potoczauy 26 76
123 Szumlany 33 32
124 Wulka 7. Brzozów. 40 2
125 •Bliznę 32 6
126 Buków 33 11
127 Dąbrówka starz. 38 13
128 Dylągów a 21 3
129 ^Dy nów 21 7
130 ‘Górki 37 16
131 Grabówka 80 64
132 ‘Grabownica 98 16
133 •Haczów 14) 72 22
134 •Humniska 53 32
135 Izdebki 18 4
136 Jasienica 17 6
137 •Malinówka 114 7
138 Nieboeko 40 5
139 •Przysietnica Temeszów 43 24
140 27 2
141 ‘Trześniów 65 50
142 Turzepole 1S) 92 26
143 •Wesoła 20 15
144 Wołodż ,#) 36 56
145 Wzdów 38 9
146 Zmiennie» 8. Buczacz. 94 24
147 •Barysz 50 55
148 •Bobulince 48 3
149 •Buczacz 27 16
150 Dobropole 84 19
151 Dubienko 10 2
152 •Folwarki 57 64
153 •Huta nowa 98 16
154 •Jazłowiec 32 66
155 •Korośeiatyu 36 40
156 Kowalów ka 36 16
157 •Monasterzyska 86 68
158 •Nagorzanka 60 84
159 Nowosiółka kor. 18 2
160 ‘Petlikowce st. 23 1 26
161 •Podzameczek’7 70 70
72
2400
800
2178
1200 48
245
46
52
60
56
120
30
32
50
48
19
50
165
20
50
20
24
30
45
1000
1600
6883
50
20
256
80
178
80
150
350
130
8
2
1
2
2
2
1
1
1
1
1
1
3
2
1
5
3
1
1
1
1
3 2 1 6 2
4
2
3
1
4
2
2
0
4
2
3
5 2 9 3
1991 1 1 126 — 1600 1 3 — —
24 1071 45 — — — — 1 1 — — — 1 80
1127 100 — — — — — – — — — — — — — — — — 1 — — — — —

361 — — — — 1 1 — — — — — —
24 1 1 — — – — — — — — – — — —
_ _ 1 1 1 140 1 — — 100 — — — — —
1 70 —
20 126 . _ _ _ _ 1 1 80 1020 1 1 — — — — 1400 — — — —
1 210 1 — — — — .— — — — — —
36 1 175 1 1
5 1200
300 3339 222 1 6106 — 1 1 — — — 12000 — — —
2 0. 1 — — — — — 1 — — 76 1 — — — – — 1000 — —
10 160 19 — — — 1 1 — — 1 — — — 1 — — — — — — 400 —
820 1 – 1 200 200 1 — — — — — — 1 1
392 1 — 1 1 1 — 1 — 1900 1 1 — — — 3000 2000 1 2 – —
1242 170 m.t. 1 1 — ’
1 300 1200 — 1 — 340 — — — —
_ 1 120 — 1 1 — — — — — — —
436 1 1 – — — — — — 168 —
200 tu. w. 1 280 — 1 — —

– 1 — — 800 1 1 — — — — 600 — — — —
600 — — — — — — — —
24 420 1 1 1 275 1 1 I — 1 — 800 * —
50 60 — — — 1 1 1 — 1 100 92 1 1 1 — – — 1000 — — — 100
6 312 1 — —
. 180 1 — — 550 — — — — 1000 — — — —
1 1 164 — 1 1 — — — 600 — – — — i>0

— 350 1 3 — —
350 _ _ 1 2400 1 1 — — — 7000 — — 200 —
30 — — — — — — — — — — — 1 80 — — 1 1 — 1 — — 1 1
1 50 217 — 1 — — — — — —
1 1 110 — — — — 100 —
1 1000 1 1 — — — 2000 — — — —
1 1 1 1 160 — 1 — 1 1200 800 – — (50 —
400 — — — —
43 _ 74 1 470 — 1 1 — — 2000 2000 — — — —
1 10 170
1 – _ _ — — — — — — 1 -— —
320 – 1 — — 2 — 1356 — — 1 — — — 1000 — – 20 —
— — — — — — — — — — — 1 — — 1 1 1 1
’) Zakupiono nafty, powrozów, mydła razem za 604 kor. 2) Sprow. I wag. otrąb. ») Sprow. 1 wag. węgla. ) Sprow 1 wag. otrąb. ) P g-
rab. “) Sprow. I wag. otrąb. ’) Sprow. 2 wag. węgla. 3) Snrow. 8 wag. węgla. •) Wyrób dachówek cementowych. ) Sprow 1 wag. otrąb 3 w g ęgia i ,g. grochu i 20 q makucha. ’) Sprow. 1‘/, wag. węgla. “) Sprow. wag. węgla. ») Sprow. 1 wag. otrąb, ‘/. wag. mąk. pastewnej. “) Sprow. 2 «ag. otrąb. Zakupiono sikawkę. ł#) Dzierżawa propinacyi. I7) oprow. ( wag. drzewa. ea fc o JA <£ Powiat i siedziba Kółka rolniczego £ “O Wartość własnych budynków Czy- telnia Kółka rola. liczy: Kółko rolnicze sprowadziło w r. 1905 >> s o o. = s Kw r. wpro-adziło M O a ta Sklep Kółka roln. 3 A § a o >/“ T— * *© M a-5 o © Przy sklepie Kółka roln. znajduje się Ubezpieczeń, od ognia Przy K. r. zawią zano Złożono na cele ogólnego dobra
•N ‘O © 3 i ca 1 u 2 o ca 3
Nawozów sztucznych 6 si Ł- . fl ca 3 ca •s a kościelne ! i cerkiewne

a •O es o s o 3 o 1—< »-4 ee £ © N *o *93 O i—i [© ’5 “3 S ! f 1 N 1 ° c o *so cS Z O jj3 ?! S 2 i o * o M O ii ot u? * N > s CS 2 '■c o 1 © g •§ ■ ź a I s 1 X s ► •X c u 3 * & .5 > 3 ; 5 £ o JA & O O u O a a o © 3 £ > c ■/. i5 £ a •s © '5 •n > £ * o sa w» u r* 'S £ N ~ 2 O 3 O £>8 _ca ja P £ ► —> ca JA ’-3 * U * •N cS © N U 3. co s O X g ci 3 J ST « o o > gid 3* 3 •o u ca * o •N o 3 c *3 Tj O O © £ cS JA '7 ca 3 © 3 3 y.a kwotę w koron. na kwotę w K koron 102 ♦Porchowa 87 60 — 501 7 I i I — 57? 25C – – 103 Potok złoty 100 32 35? 5 — — ■ — — — — i — 52C – 1 1 — — 1C0C 1 2 — 104 Puźniki 65 24 – — 1 — — — — 105 Pyszkowee 18 35 — lOOj 3 106 Słobódka dolna 18 52 80, 1 167 Trybuchowee 55 28 50 2 248 1 168 Wierzbiatyu 27 1 — 18 1 Chrzanów.
169 Alwernia 25 13 — 2 230 — — — — – — — i 50 1 — —
170 “Babice 44 62 60 2 425 184 — 127 tS| 1 i 1 i 14 i 55 — 1 — — — 90( – — —
171 B rodła1) 45 42 51 2 884 54 i .— i — — — — — — — _ — — — — 172 Chrzanów 18 3 30 2 173 “Czerna 45 15 4ó 1 174 “Dąbrowa nar. 33 22 — 3 — — — — — — i — — 1736 1 1 i 5 2 175 Długoszy n 12 8 — 50 1 176 ♦Grójec3) 85 44 — 32 3 2840 757 — — — — — i 1 — — — — i
177 Gromiec 15 5
178 “Jankowice 86 68 3? 2 89 — — — — — i — — _ 1 1 . 800
179 Jeleń 67 8
180 “Krzeszowice3) 184 18 — — 2 4700 2544 — — Ili s — — — — — i — — 1 l 6200 _ 30«-
181 Kwaczała 27 67 4258 40 2 — — — — t 1 — 1 i — — i — — 1000 _ 1 500 . _ .
182 Luszowice 26 82 — 2 — — — — — — — — i 62 1 1
183 ♦Mętków mały 25 70 — 50 2 60 — — — — — I i — — — i 50 1 1 _ . I
184 Miękinia 71 49 — 10 2 200 500 — 40 — 1 — 1 i — — — i 10 20 1 1 l
185 ♦Niedzieliska 105 4 20 2 _
180 Ukleśnia4) 77 42 — 54 1 48 219
187 ♦Paczółtowice 110 79 — — 4 418;157G — — — 1 — 1 i — — i — — 1 1 152
188 ♦Płaza5) 43 38 — — 2 455 400 137 s
189 Podłęże 17 3 — 50 1 — 52 — — — – — — i i 10
190 Poręba-Żegoty 47 11 — 51 1 — — — 300 m — – — — — — — i 10
191 ♦Rudawa®) 200 48 1400 30 2 1000 200 — 100 t — — 1 i — 130 — i 60 400 1 —_ 1200 3000 192 Tenczynek 33 3 — 2011 3 — — — — — — — i — 2 — — — 193 ♦Zagórze7) 52 83 — 150 3 6 12 90 — — 1 i 1 i — — i — — 1 1 _ 1000 25 80
194 ♦Zalas”) 42 30 — 55 1 272 665
195 ♦Żarki 31 16 — 10 1 — — — — — 1 — — — — — i 80 200 1
196 ♦Źródła9) 1)3 31 — 204 1 3994 7142 1312 775 f»t 1 i 1 i — — i _ — 500 1 1 Cieszanów.
197 Dzików stary 19 2 — — 1 — — — — — — — 1 — — i 60 400 1 1
198 Huta stara 18 19 100 5 6 6 1 — 1 —
199 Lipsko 27 26 50 6 T” 258
200 Lubliniec nowy 28 30 — — 1 — — — — — 1 — 1 i 1 — — — — — —
201 ♦Łuka wiec 48 30 — 120 2 — 677 — — — 1 — — — — — — i 10 — 1 1
202 ♦Narol miasto10 48 52 — 185 4 148 — — 140 — 1 1 2
203 ♦Narol wieś 37 40 — 50 3 — 1379 — — — 1 — 1 i 1 — — — — 38 — — —
204 Płazów łl) 15 10 — 114 1 140 — 290
205 Buda różaniecka 18 7 — 116 2 — — — — — — — — — — — — — — — — — — — ’
200 Załuże 44 8 — 25 1 Czortków.
207 “Czortków 70 50 60000 139 2 30 — — — W — — 1 i |§ — — i 600 — — 1 l — — 25000 — — — — —
208 Dawidkowice 22 3 — 27 1
209 ♦Nagórzauka 46 54 — — 3 91 — — — s. 1 — 1 i — — — — — — — — —
210 Szmańkowce 60 53 — 220 o
211 ♦Sosolówka 132 5 — — 1 — 1197 — — wg. — — — i — — — — — — — — — — ■—
212 Siemiakowce 15 4 — 65 1
213 ♦Zalesie 50 52 — 100 2 — — — — — — — — — — — i — — — — — — — — — 1 — —
214 “Zwiniacz 22 25 — 40 4 180 Dąbrowa.
215 Bolesław 21 5 — — 2 — 20 70 —
210 Dąbrówka breń. 15 22
217 Demblin 22 52 — 150 4 — — — — — — — 1 i — — — — — — — — — — — — 1 1 —
218 “Jadowniki m. 52 34 1800 — 1 175 — — — — — — — — — — i — — 272 — 1 — 1 2000 800 1 1 — —
219 Karsy 22 76 — 50 2 — 180 — — — — — — — — — i — — 630 — 1 — — — 800 — — — —
220 Kupieniu ,21 28 11 — 30 4 — „” 133 24 — — 1 i — — i GO — 1 l — — 300 — 1 — —
221 ‘Mędrzechów 11 36 — — i’ 110 — — — m. i 1 i — — i — — 1120 — 1 i — — — 2500 1 — —
222 “Aliechowice m. 65 48 2000 187 5 245 — — 100 — 1 i 1 i — i — — 478 — 1 — 1 2000 — 1 1 — —
223 “Miechowicew. 60 10 — — 1 — — — — — 1 — — i — — — — — 95 1 — 1 — — 1 1 — —
224 ♦Nieciecza15) 86 16 — — 2 184 — — — — 1 — 1 i — — i — 185 li 1 — 1 — 600 1 1 — —
225 Niecząjna 22 6 — 50 i — — 180
220 ♦Odmęt 31 26 — 50 i 94 88 — 99 — 1 — 1 i — — — — — — — — — 1 1 — —
227 Olesno 183 5 8000 — 4 100 — — — — — — i — — i 200 — 1 1 — 1 40O0 1000 1 1 20 —
228 Pałuszyee 14 12 — 230 1 — — — — — I 1 i — — — — — — — — — — — —
229 Pawłów 15 24 — 20 4 — — — — — — — ii — — — — — — — — — — 1 — —
230 ♦Radgoszcz 54 29 2600 170 3 416 2496 46 KIO Wg. 1 i 1 i — — i – — 1094 1 l — 1 2600 3000 1 1 — —
231 Radwan 10 5 — — 1 — — — — — — — — i — — i 225 460
232 Samocice 66 u — — 8 — — — — — — — — — — — — — — — — — — —
233 ♦Sikorzyce 3G 5 — — 3 90 –
234 Smęgorzów 20 4 1200 — 1 — — — — — — — — — oOO — — — — — — — — —
235 ♦Szczucin 27 2 7852 200 3 — — i 400 — — 1 — 5000 — 1 2 7000 —
230 Wola rogowska 31 8 — 57 2 — — — — — — — — — — — — — 1 1 — —
237 Zalipie 16 4 — 50 1 Dobromil.
238 ♦Dobromil 30 8 — 60 1 — — — — w. – — i 200 — 1 l — — — — —
239 Kalwarya pacł. 47 38 — 108 4 — — — — — i 1 — i — — 210 — — 100(1 1 1 — —
240 “Nowe miasto 17 15 2800 1 340 750 100 — — i — — 800 1 — 2000 1000(1 — — —
241 Pacław 31 55 — 1 — — i 1 i 1 — i 40 124 — — — 600 — 1 — —
242 “Tarnawka 39 34 — — 2 1200 — — — — i 1 — i — 302 1 300 — 400 — — —
’) Sprow. 4 wag. węgla. ) Sprow. 4′,’, otrąb, 2 wag. owsa, 1 wag. mąki pastewnej. 3) Sprow. 1 wag. otrąb. 4) Sprow. 4 wag. otrąb, 1 wag. mąki, 1 wag ziemniaków, 2/j wag. węgla. 5) Sprow. ‘2 wag. ziemniaków, 4 wag. otrąb, 1 wag. siana i 2 wag. słomy. 6) Sprow. 2 wag. otrąb. ’) Sprow. 3 wag. otrąb,
1 wag. ziemniaków, 1 wag. węgla. *) Sprow. wagon otrąb. J) Sprow. 4 wag. węgla, 1 wag. słomy, 1 wag. siana, 12 wag. otrąb, towarów krótkich za 624 K, wyrobów z Tyńca za 60 K., '“) Sprow. 2 wag. otrąb. >>) Sprow. 3 wag. owsa. >2) Dzierżawa propinacyi. *) Sprow. 3 wag. węgla. . Siewnik, 3 młynki i maszyna do kopania ziemniaków. J Czy- telnia Kółka Kółko rolnicze sprowadziło S K. r. wprowadziło A O eS U Sklep Kolka roln. 3 p. Przj’ sklepie Kółka roln. Ubezpieczeń, od oenia Przy K.r. /.awia- Złożono na cele ogólnego dobra
te J3 O w r. 1905 a © O fi © P 'O znajduje się zano
O Powiat i siedziba Kółka rolniczego roln. liczy: = 3 c A u A
p* 'T eS* £ •o X eS _ k w 6 •N ‘O At CS* £ © •p CC > Pu 5 cc £ o ©• O cS n t*3 h- s e e co -5 > X o 3 A o o S O c! fl cj •N O _ JU cS At © c 2 £
s o ed -a s o 'n o •o su es u jp © •o *X artość wl ijudyDków _© a .2 a 2 cS s o *33 cS *o £ o § * 3 ci 7 s «•H X A O = £■ Sf-2 3f i 0 1 © H Q te 1 3 a «je •58 s 3 ci a © © •N O £ X OS CU ►» a ^X * s a s o p cS £ O c © cS •8? U © • i— S a ©* •S s s >> N °- s§ X1 o % * >. +-> cS A r*-4 * •N <33 © N U •fl o »“«* « o p. -O ©* N o §| 0.a< 3 £ 1 3 – 0 Q O fi cS £ 1 U X J= O * cS A X cS r5 ® © 'J2 ‘0 ^ 'X © 0 « A © fl Hi >—1 S »fl N O za kwotę w koron. b6 o ś U U *3 =£ N P X B N u na kwotę w K 5 E koron Dolina
243 Dolina 70 58 — 187 3
244 15. Drohobycz. *Schodnica 84 27 i 0000 800 2 __ — — — — – — 1 — 11139 – 1 — — — 14000 25000 — — 50 — Gorlice.
245 * Dinarowa 29 17 35 1 0 1679 l‘/l 1 100 315 1 1 300
240 ‘•’Bystra1) 58 42 300 — 6 60 2272 220 102 — i — 1 1 1 — — — — — — — — —
247 *Głęboka 40 18 — 50 3 . 16;4828 1 1 1 1
248 *Kobylanka 57 28 — 60 2 60 1560 — — i 1 — — — — — — — — — 2 — —
249 *Libusza 34 12 2000 1 — 3300 — — — — – — — — 1 — — 400 1 1 1 — 1600 — — 100 —
250 Łosie 47 22 2164 — 1 — — — — — — — — — 1 1 — 1924 1 1 1 — — 1500 3500 — —
251 *Łużna 36 15 — — 1 — t>60 — — — – — — — — — — ■ — – — — — — — — —
252 *Radocyna 34 9 — — 2 1 350 1 1 1 — — — — — “ 40 —
253 *Ropa 34 7 — — 1 — — – — — — — — — — — 1 1 — 1 20
254 *Ropica ruska 22 16 57 3 14 994 — 50 – — — — — — — — 1 25 — — — – — – — —
255 •Sękowa 40 33 2502 80 3 20 1000 — — — — — 1 — — — 1 — — 3< (50 1 1 — — – 2000 2000 1 1 — —
250 Sokół 30 16 1200 20 1 — — — — — — — — — — 1 — 846 — 1 — — 1000 800 — —
257 •Staszkówka8) 48 14 80 6 75 1758 214 1135 — — — — — — — 1 — 1100 1 — — — — 2100 — — — 37
258 •Szalowa5) 52 24 . 3 43 960 — — t p. — 1 1 1 1 — 1 — — 249 1 – — 500 — — — — — —
259 •Szymbark 74 70 10000 140 6 5992,5337 924 140 i. t. i — 1 1 1 30 1 — 2790 1 1 1 — — 8000 4000 — —
200 •Turza 13 12 120 1 — 1972 — — t. — — — — — — — — — • – — — —
201 *Wojtowa 30 13 4800 70 2 50 1422 — — — — — — — — — 1 70 — 1 1 1 – 3400 — — — — —
202 Wola łużańska 32 21 — 60 3 — 1062 — 1 1 Gródek. 60 100
203 Bar 36 14 100 4 — 80 — 50 — — — — 1 1 — — 1 — — — — • — — — — 400 —
204 •Gródek ezerl 44 39 808 — 3 20 600 — — — 1 1 1 1 — – 1 163 ouo 1 1 1 — 500 — — — — —
205 Gródek lwów. 224 27 — 24 2
200 Gródek miasto 17 3 1 1
207 Milatyn 10 2 — — 1 — — — — — — — — — — — — 20 — 100
208 •Obroszyn 37 18 — — 1 — — — i — — — — — * 1 210 — 1 — — — — — — —
209 •Rodatycze4) 28 62 — 120 1 10 — 120 — — — — 1 1 — — 1 200 — 1 1 1 — — — — 1 2 — —
270 Rottenhan 16 14 1 18 300 100 600
271 •Wołczuchy 50 5 700 25 2 — 1 — 1 1 — — — — — — — Grybów.
272 Bobowa 20 26 — — 1 90
273 Bruśnik 12 5 — — 1 — 497 — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — —
271 •Brzana górna 19 62 1000 35 2 — — — — — — — — – — — — 1 72 44 1 — — — — 800 — — — — —
275 * Gródek5) 58 22 — 3 144 3379 574 20 2m. 1. — — — 1 1 220 280
270 •Jastrzębia*) 35 34 800 — 1 — 1456 — — 1 1 1 1 1 1 1 1 ’ 500 600 13
277 Konclowa 7)
278 Królowa polska
279 Mystków
280 •Polna *)
281 •Ptaszkowa
282 Siedliska
283 •Zborowice 19. Horodenka.
284 Czernelica
285 Dżurków
286 Żuków
287 Żywaczów 20. Husiatyn.
288 Chłopówka •Ghorostków
289
290 Czarnokońce wielkie 291 •Hadynkowce 292 •Jabłonów 293 •Koeiubiuce 294 •Kociubińezyki 295 Liczkowce 296 •Majdan 297 Oryszkowce 298 Probużua 299 Żabińce®) 21. Jarosław. 300 Chorzów 301 Cieszacin wielki 302 •Cieszacinm.10) 303 Czelatyce 304 Duńkowice doi. 305 •Majdan sień. 306 Michałówka 307 •Morawsko ’)
308 Munina
309 Ostrów k. Radymna
310 Pawłosiów 12)
311 •Pruchnik
312 Rokietnica
313 •Roźwienica ls)
314 Rudołowice 315 Szowsko 316 •Tapin 317 •Tuligłowy 318 Węgierka 319 •Wiązownica1)
320 •Zarzecze
24 76 600 2 51 —
10 44 30 2 1 16 70 1 — —
15 17 2000 3 870 538 — — — — — — — 1 — 1 — — 3062 1 1 — — — 1400 — — — — —
51 8 3000 1 — — — — — — — — — 1 1-180 — 1 1 — — — 3000 — — — 800 —
92 15 33 2 1050 4000 — — — — 1 — — — — — 1 40 — 1 1 1 — — — — — — — 160
24 8 30 1
30 22 — — 3 46 1800 400 — — 1 — 1 1 1 — 1 — — 800 1 1 — — — — — — 280
24 61 _ 1 28
39 56 — 230 3 60 — — — — — — — 1 – — 1 — — 300 — — — — — 500 — — — —
40 29 73 2
37 9 — — 1 — 82 — — — 1 — 1 — — — 1 30 76 — 1 1 —+ — 1 —
29 18 160 4
65 54 79 2 114 — — — — — — 1 — — — 1 — — 330 — 1 — — — — 4500 1 2 — —
57 55 404 2
13 57 165 6 — — — — — — — — — — — — 1 80 71 — — — — — — — 1 1 30 —
50 64 — 50 7 100 100 200 300 — 1 1 1 1 — — — — — — — — — — — — — 1 1 — —
18 58 — 52 2 — — 56 — — — — 1 1 — — 1 — — 210 — — — — — — — — — — —
52 56 — 37 1 30
25 30 — 1 145 — — — — — 1 1 — — – — — — — — — — — — — 1 — — —
42 70 — 50 3 — — — — — — 1 — —■ — — 1 80 291 — — 1 — — — — — — —
19 56 — 150 5
25 4
15 24 — 30 1 250 — 300 — s. — — -— — — — 1 — — — 1 — — — — — 600 — —
32 LOS i 86 4 46 460 1 1 1 1 — 1 83 226 1 — 1 150 — — — — — 10 —
17 29 2 12 — — — — — 1 — — — 1 100 160 1 1 1 — — — — — 1 — —
29 23 76 4 — — O. 1 1 1 1 1
50 49 4 — — — — — — — 1 — 1 – — 273 1 — — — — — — — — — —
37 58 1000 1 — — — — — — 1 — — — 1 — 1 800 — 800 1200 — — 100 —
35 26 1 * — — — — — — 1 — — 800 1 1 1 — — — 1640 — — — —
30 56 800 — 2
49 34 800 0 — — — — 1 1 — — 1 — — — 1 — — 150 — 700 400 1 1 — 6
45 13 600 — 3 20 — — 20 — — — 1 — — — — 1 210 1000 1 1 — 400 — 600 — 1 1 — —
63 19 — •103 4 190 300 — 80 s. wl.
64 33 3000 20 2 — — — 2f>0 s. 1 — — 1 1 — — 1 450 172 1 1 1 400 — 3000 — 1 1 — —
21 15 — — 1 — — — — — — — — — — — 1 – — 417 — 1 1 — — — 4800 — – — —
47 18 — — 2 — 820 — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — —
50 7 40 1 555 — — — — 1 — — — 1 60 — — — — — — — — — — —
82 14 — — 1 41 300 — — — 1 — — 309 1 1 — — — — — — — 200
33 34
34 14 688 20 2 310 1 — — — — 600 1000 — — — —
43 22 — — 1 — 404 — — — 1 — 1 1 1 — — 1 10 — 1 — — — — — — — — — —
30 3
35 10 — — 2 100 540 — — w.p.ll. 1 1 1 1 — – — — — — – — — — — — 1 1 — —
24 16 — 165 6 — — — — — — — — 1 — — — — — — — — — — — — — ll 1 — —
*) Sprowadzono Vt wag. otrąb. *) Sprowadzono 1 wag. otrąb, l’/j wag. buraków past., V/t wag. węgla i 5 q makucha. s) Sprowadzono l’/i wag. węgla i 10 q makuchów. *) Mleczarnia spólkowa. * 8 *) Sprowadzono 3’/j wag. otrąb i l wag. słomy. °) Sprowadzono */* wag. otrąb. ’) Dzierżawa propinacyi.
8) Dzierżawa propinacja. Dzierżawa propinacyi. 10) Sprowadzono 2 wag. otrąb. **) Sprowadzono 2 wag. otrąb i 12 wag. wytłoków. 1!) Sprowadzono 1 wag.
węgla. 13) Sprowadzono 1 wag. otrąb. u) Sprowadzono */i wag. otrąb.
d £ O JA ♦o ci* s u o p- cS X O 3 Powiat i siedziba Kółka rolniczego Ilość członków Ilość zebrań Wartość własnych budynków Czy- telnia Kółka roln. liczy: Kółko rolnicze sprowadziło w r. 1905 >> C o a ® „ 9 3 N A ci T3 c 43 c '« ja Ł2 -• * K. r. wprowadziło drenowano na morgach | Sklep Kółka roln. Z dzierżawy sklepu wpłynęło koron ♦o JA s ^ o o X g ° P d JA | ^ Przy sklepie Kółka roln. znajduje się Ubezpieczeń, od ognia Przy K. r. zawiązano Złożono na cele ogólnego dobra
odmiany zbóż nawożenie łąk rośliny pastewne 1 c3 u P- P s c 5 2 robotę krowami
Nasion Nawozów sztucznych O 33 ag Drzew. owoc. w własnym zarz. 1 wydzierżaw. trafika tyton.1 e! a *69 ci ♦T3 O X u p. cc napoi słodz. zakupno zboża za kwotę rzeźnia Domu Towarów ocli. str. pożar. ma sikawek | kościelne ; i cerkiewne inne
TC ’5 a cc '5- 0 01 03 s ©
za k wotę w koron. na kwotę w K koron Jasło.
321 *Biezdziedza 73 67 2000 65 2 — 280 — — — — — — — 1 21 1 — — 2386 1 — — 1 1500 — — — — —
322 Brzezówka 30 38 1000 — 4 — — — — — — — — 1 1 36 — i 120 320 1
323 Brzyska 18 24 — 325 1
324 ♦Cieszyna 34 66 520 — 2 — 1227 — — — — — — — — — 1 — — 1162 1 1 1 — — 500 1600 — — — —
325 ♦Czeluśnica1) 20 81 900 86 0 19 — — 35 II] w 1 1 1 1 125 — i 250 345 1 1 1 — — 700 300 — — — 43
32(3 Czernina 42 62 600 70 4 — 200 — — — — — — — 1 — — i 146 616 1 1 1 — — 600 — — — — —
327 ♦Dębowiec8) 49 53 1600 — 3 ••1184 350 151 130 m 1 1 1 1 — 1 — — 266 1 — 1 — 1 1600 — — — — —
328 ♦Frysztak 29 45 5000 400 2 i 480 — — — — — 2000 — — — —
329 ♦Gogolów 19 10 1000 — 1 200 1300 — — — — — 1 — 1 — 1 — — 286 1 1 1 — — 800 2200 — 1200 —
330 Grab 20 12 — — 1 — 700 — — — — — — — — i 100 — 1 1 1 — — — 1000 — — 100 —
331 ♦Kalembina 20 40 — 20 2 — — — — — – 1 1 1 1 39 1 — 844 1 — — — — 3700 — 70 100
332 ♦Kołaczyce8) 79 12 — 123 2 — 802 — — Ulw 1 — — – — — 1 — 10508 — — — — . — 1000 25
333 Lublica 15 7 — — 2 — 500 — — — — — — — — —
334 ♦Łączki4) 39 66 800 45 5 48 1623 — — — 1 1 1 1 1 200 1 — — 580 – — 1 1 — 800 1200 1 1 — —
335 „Łęki 68 30 1620 — 2 56 150 — — — — — — — — — 1 — 498 1 1 — — 600 2000 — — — 46
33(5 ♦Łężyny 45 32 — 50 3 — 1500 — — — — — — 1 — — 1 — 480 — — — — — — 1700 — — — 300
337 ♦Niewodna 23 12 680 — 1 — 741 — — — — — — — — — i 30 250 1 1 1 — 1 600 — —
338 ♦Ołpiny 45 14 5000 — 2 25 587 — — — — — 1 — — — — i 300 — — 1 — — 2000 4000 — — —
339 ♦Potakówka 26 81 — 65 6 — 700 — — — 1 1 — 1 1 52 1 — 274 — — — 300
340 ♦Roztoki 22 36 — 178 3 — — — — — 1 1 1 1
341 ♦Sądkowa 26 32 700 80 3 — — — 14 — 1 1 1 1 1 — i 136 425 1 — 1 — — 2
342 Sieklówka 40 64 — 100 3 — 1472 — 15 — — — 1 1 1 — — — — — —
343 Skołyszyn 12 9 1000 73 2 1000 —
344 ♦Sowina 24 26 — 51 2 — 558 — — — — — — 1 1 — — — — — — — — —
345 Swięcauy 27 17 — 112 3 — — — — — — 1 1 1 1 — — i 300 — 1 1 — — 1 1 — —
346 ♦Swierchowa 38 45 2400 52 1 — 400 — — — — — 1 — — 240 1 — 2400 1 10
347 *Szebnie5) 37 16 — 61 3 200 — — — — — — 1 1 60 1 _ — 630 1 1 1 1200 1 1
348 Szerzyny 20 15 400 — 1 24 700 — — — — — 1 1 — i 80 70 — — — — 400 —
349 Szufnarowa 92 5 500 80 1 — 1898 — — — — — — — — 1 _ — 268 1 — — 500 —
350 *Tarnowiec 32 16 — 45 2 i 320 598 — 1 1
351 *Umieszcz 37 24 50 1 — — — — — — — 1 1 80 i 30 268 — 1 1 800 —
352 Warzyce 29 15 — — 3 — — — — — — — 1 1 — 20 i 90 — 1 1 — 1 1 1
353 ♦Wiśniowa6) 31 55 670 30 1 — — — — — — — 1 1 — 1 — — 800 1 — 1 — —
354 * Wojaszówka7) 68 21 1352 170 3 40 1500 — — S Ot 1 1 1 1 — 1 — — 720 1 1 1 — 2400 1000 1 1 10 25
355 W rocauka 12 14 — 30 1 — — — — — — — — — — i 100 240 1 1000 1 1
356 ♦Załęże 31 68 1500 40 2 200 400 140 — in 1 1 1 1 — 1 — — 334 1 — 1 1500 1 _
357 ♦Zarzeczet)8) 96 70 4000 18 6 2483 490 — 1500 tso 1 — 1 1 1 — 1 — — 687 1 1 1 3000 3400 — — 136
1
358 23. Jaworów. Bonów 82 15 1 700 1 1
359 Feblbach9) 18 64 — 50 1 — 3000 — — — — — — — — — — 1 30 — 1 1 1 — — — — — — — —
360 Lubienie 12 13 — 85 1 — 221 — 40 — — — — — — — — 1 — 38 — — — — — — — — — — —
361 Schumlau 12 29 — — 1 — — — — — — — — — — — 1 — — — — — -— — — — — — — —
362 Wielkie oczy 52 11 — 100 4
363 24. Kałusz. '^Dołha wójnił. 36 60 1000 70 5 50 _ _ o.w. 1 1 1 1 300 1 1 700 1000 _
364 Landestreu 10 4
365 Petranka 28 6 — 20 1 — — — — — — — 1 — — — — 1 50 — 1 1 — — — — — — — — —
366 Siółko 16 6 — 65 3 — —
367 ♦TomaszowceD. 27 7 — 24 1 110 1 1 — — — — 700 — — — —
368 25. Kamionka. ♦Busk 58 13 157 4 _ 1 1000 1 1 1 20000 1 1 _
369 *Dobrotwór 35 5 1400 45 1
370 Jasienica poi. 14 7 — 80 4 — — — — — — — — — — 1 — — 52 — 1 — — — 497 — — — —
371 * Kozłów 28 55 — 245 5 — — 90 — — — — — — — — 1 — — 929 1 1 1 — — — — — — — —
372 Milatyn nowy 77 74 — 78 3 — — — — — — — — — — — 1 290 — — 1 1 — — — 2000 — — —
373 Obydów 15 54 — 128 1 — — — — — — 1 1 1 — 1 — — 108 — — — — — — 500 — — — —
374 Pawłów 20 52 — 300 4
375 ♦Sielec Bieńk. 68 94 1400 46 5 1400 — — — — —
376 Witków nowy 27 3 — 75 2
377 26 Kolbuszowa Brzostowa gór. 22 12 1 500 1 44 1 1 1
378 Cmolas 15 8 — 42 1
379 Górno 26 6 40 25 1 —
380 Hucisko 10 9 — 40 1 — 518 — — — — — — — — 1 — — — 1 1 — — — — 100 — — — —
381 ♦Kolbuszowa 68 13 — 27 1 82 — — — U. W. — — — — — — — 1 200 — — 1 1 — — — — — — — —
382 Krzatka 18 4 — — 1 — — — — — — — — — — — 1 110 140 1
383 Kupno 25 36 — 160 3 — 1455 — — m — — — 1 — — 1 25 300 1 1
384 Ostrowy baran. 30 13 — 50 2 — 527
385 Przyłęk 20 10 — 120 1 – — — — — — 1 1 — — 1 — — — — — — — — — — — — — — — —
386 Siedlanka 10 6 — 40 1 — 527
387 Sokołów 63 9 9000 — 1 90 — — — — — — — — — — 1 — — 2700 — — — — 2500 3815 — — — —
388 Świerczów 10 3 — 40 1 — — — — — — — — — — 1 — — — – 1 — — — — — — — — —
389 Trzebóś 32 83 — 61 1
390 Trzęsówka10) 27 19 — 197 1 — 579 — — — — — 1 1 1 — — — — — — — — — — — — 1 — — —
391 *Werynia 23 5 — — 2 60 566 — — m — — — – — — 1 — — 900 1 1 — — — — 1140 — — — 5
392 Zarębki 12 9 — 15 1
393 27. Kołomyja. Kamionki wiel. 51 9 45 1
394 Kołomyja 118 19 — 60 5 1 24 —
395 Kułaczkowce 21 42 — 130 2
396 28. Kossów. ♦Moskalówka 93 57 113 5
397 ♦Pistyu 57 65 — 50 2
+) Zakupione przez Kółko drzewka w ilości 1500 sztuk, są dziczki a nie szczepki owocowe.
li Sprowadzono 1 wag. węgla. *) Sprowadzono 4 q makucha i skór ża 4000 kor. s) Sprowadzono 2 wag. otrąb, 3 wag węgla, skór i szpaltów za 50«10 kor, drzewa za 320 kor., glejty za 5280 kor. i innych artykułów za 1000 kor. ) Sprowadzono l wag. węgla. ł) Dzierżawa propinacyi; sprowadzono 4’/s wag. węgla. „) Sprowadzono l‘wag. węgla. ’) Sprowadzono’ 1;, wag. otrąb. 8) Sprowadzono 1 wag. otrąb, 2 wag. słomy. 9) Sprowadzono 2 wag. otrąb. ł ) Sprowadzono 5 q makuchów.
a Czy- telnia Kółka roln. Kolko rolnicze sprowadziło K. r. wprowadziło o cS u Sklep Kolka 3 Przy sklepie Kółka roln. Ubezpieczeń, od ognia Przy K. r. zawią zano Złożono I na cele 1 ogólnego | dobra
£ o Powiat i siedziba Kółka rolniczego O w r. iwo c. © a i a ? o s roln. © a 8 £ o znajdnje się ci £ •O 03 * > liczy: 1 > o ó i > •N 2 N > s a | 1 * 1 u o. cS Nj‘ U co o O o * •N u © 3
O a M O a o N O 'C ’-J3 O a U © N *© *03 O £*o *© q '■■r. r* o -*-» 'u 2 er O di aS a o ’ćo a g ^ 2 «3 ° 3 4 3 1» 2 A © – > « c a2 o * 0 1 o V Q *; 1 = 3 £ X 3 © I © •s CG ci P. *ćc 3 * £ s a N * s — o § o © S s >- c CC c« * .n ts * Ś£ ° d V» •g s Sir „5 ■c ^ N S o s o £>§ ca-a C >. a r* ’-3 C 'i •N \Ś © N 1 X 0 i 1 2 ©• s o g £ 3. 3 « O za kwotę w koron. ó s 2 u £ . * N u, jj 1 75 S N u na kwotę w K y o s koron
398 29. Kraków. ‘Branice 101 42 4 180 s. 1 1 1 • 1 i 1
399 Brono wice mat. 52 20 33 3 — — — 20 — — 1 1 1 — — – i 60 875 1 1 i 1400 72
400 ‘Bronowice w. 24 8 — — 2 — — — — — — — — — — — — i 40 — 1 1 i *— i 1 120
401 ‘Cholerzyn 120 6 — 24 2 — i 000 900 1 1 i — — — i 1 10
402 ‘Czernichów 14 60 — — 1 — — — — t.w. — — — — — — — — — — — — — — i 2
403 ‘Gzułów1) 55 11 — 30 2 480 900 — 20 — i — — — — — — i 240 — — 1 — — 600 200
404 ‘Czułówek2) 40 o< — — 5 320 540 — — t. – 1 — 1 — — — l 90 — 1 1 — — — — — 4 2 405 ‘Kryspinów3) 40 55 — 40 3 — — — — s. i 1 — 1 1 — — i 120 216 1 1 i — — i 1 400 ‘Lubocza4) 24 26 — 50 2 407 *Mników 50 4 — 30 1 1 i 180 400 1 1 — — 150 408 Modlniczka 21 12 2 – 1 i 3C 286 1 1 i 409 Mvdlniki 07 16 — 60 2 410 ‘Nowa wieś s.5) 88 38 640 50 4 101 1104 — — b. t. i 1 1 1 — — 1 — — 1627 1 1 1200 411 ‘Olszanica 20 11 3000 — 1 — — — — — – 1 — — — i 250 — 1 1 – — — 1600 412 ‘Piekary 30 9 — 200 1 — — — — — — — — — — — — i 70 29 1 1 i — — — 413 Prądnik czer. 18 16 — — 4 — — — — — — — — — — — — l 6 — 1 1 414 *Przeginiaduch. 8 12 — — 2 — 100 100 w. — — — — — — 1 — — 600 1 1 — — — — 300 i 1 14 41T> ‘Rusoeice6) 120 3 220 50 1 – i 60 446 1 1 i
410 *Rybna 90 5 — 100 4 240 000 21 100 s. t. i — 1 — — — 1 — — — 1 1 l — — 2000 — — 90
417 Tonie7) 60 9 — 60 1 — — — 70 — — 1 1 1 — — — i 20 — 1 1 — — — — —
418 ♦Wola justow. 30 10 10000 2 — — — — — — — — — — — — i 600 — 1 1 i — – 2500 — — —
419 * Wołowice 26 62 1800 120 1 1 1 1400 1 1 i — — 800 — i 1 —
420 Wy ciąże 36 5 — — 1 — — — s. — — — — — — — l 40 — 1 1 i
421 ‘Zabierzów 21 8 — — 2 — — — — — — — — 1 — — — i 200 — 1 1 — — — — — i 1 100 —
422 Zielonki 27 18 800 — 1 — — — — — — — — 1 — — — i 300 622 — 1 — — — 800 — — 300
423 Zwierzyniec 62 23 — 200 3 •
424 30. Krosno ‘Bobrka 41 38 365 5 270 60 _ _ 1 1224 1 1 i 3600 1 700
42:”) ♦Cergowa 60 6 — — 1 — — — — — — — 1 — 1 — — i 300 — 1 1 — — — — — — — —
420 ‘Dobieszyn 11 4 2400 2 i 130 460 1 1 — — — 1600 560 — — —
427 ‘Głowienka 80 17 — 150 3 345 1800 265 m.t. i 1 1 1 1 — 1 — — 2400 1 1 — — — — — —
428 ‘Iskrzynia8) 40 00 — 105 2 50 — — — — — — 1 1 1 — 1 — — 200 1 1 i — — — 800 — — 10 —
429 ‘Jasionka 60 8 107 4 290 1260 — — — — — — — 1 — 1 — — 226 1 — — — — — 300 — — — —
430 Kobylany 43 4 2600 — 1 — — — — — — — — — — — — i 160 — 1 1 — — — 2200 — — — —
431 ‘Kombornia 18 19 — — 2 — — — — — — — — — — 1 — — 519 1 1 — — — — — 6
432 ‘Korczyna*) 98 9 — 30 1 — 1085 — 100 — — — 1 — — — — — — — — — — — — —
433 ♦Krościenko n. 57 28 — — 4 100 — — 100 t. — — 1 1 — 1 — — 1500 1 1 l
434 'Krościenko w.10 73 39 — – 3 77 899 100 72 rn. i 1 H 1 1 ”1 1 — — 430 1 1 — i — — — — —
435 ‘Krosno 60 16 1 — — — — — — — — — — 1 — — 7300 — 1 — — — — 2000 — — — —
436 ♦Lubatowa u) 44 31 10000 — 2 205 550 — 100 — — — — 1 — — 1 — 754 1 1 1 — — 2000 800 — — —
437 Lubatówka 74 27 — — 1 11 — — — — — — — — 1 — 1 — — 520 1 — — — — — — — — — —
438 ■Łęki 19 5 1400 60 2 — 1240 42 — — — — — — — — — 1 100 1 1 — — 1 1200 — — — — —
439 ‘Łężany ł2) 75 74 — — 3 10 620 — 68 s.m 1 1 — 1 1 12 1 — — 300 — 1 — — — — — 1 1 — —
440 ‘Miejsce piast. 2(>s 16 217 1 1 1 — — — 5000 — — —
441 Myscowa 56 8 2000 1 — — — — — – — 1 — — 1 — — 2500 — — — — — 2000 — 1 — — —
442 Odrzykou 27 16 — 200 3 50 — 140 50 ż. — — — 1 1 2 — — — — — — — — — — — — 600
443 * Rogi 1 iib 54 — — 1 240 — 1 1 1 — 1 — — — 1 — — — 1 — 1300 — — — —
444 ♦Równe 50 74 4400 — 3 — 656 — — — 1 — 1 1 1 — 1 — — 201 1 1 — — — 4400 2000 — — 100 1320
445 Suchodół13) 75 29 — 245 7 274 1320 576 — m, s.l. 1 1 1 1 1 55 — 1 — — 1 1 — — — — — — — — —
446 Świerzowa poi. i* ii 44 800 84 2 — — — — — – — — 1 1 — — 1 270 — 1 1 1 — 1 600 — — — — —
447 Szczepańcowa 71 7 2000 1 — 654 — — — — — — — — — 1 200 280 1 1 — — — 2000 — — — — —
448 ‘Targowiska ’*) 37 18 — — 6 — — — — — — — — 1 1 — 1 160 462 1 1 1 — — ■— 1600 — — — —
449 ‘Turaszówka 48 22 — 42 1 170 1135 — — — 1 — — 1 1 — 1 — — 695 1 1 1 — — — 950 — — — —
450 Wietrzno 10 45 600 53 2 20 — — — — 1 – — 1 1 — 1 — — 50 — 1 — — — 600 200 — — — —
451 Wojkówba 15 17 — 150 3 160 500 — 120 — 1 1 — 1 — — — — — — — — — — — — — 1 — — Limanowa.
452 Dobra łł) 18 33 6000 126 2 1441 — — — — 1 1 1 1 — 1 — — 70 1 1 — — — 5600 3600 1 1 — —
453 Jodłownik 16 54 150 50 1 100 600 — 100 — 1 — 1 1 1 — — 1 300 100 1 1 1 — — — 1200 — – — —
454 Jurków 18 4 — 50 3 — 1233 — — — — — — — — 1 — — — 1 1 1 100 — — 500 — — — —
455 Kamienica 30 5 400 — 6 — — — — — 1 — — — — — — 1 50 — 1 1 1 — — — — 1 2 — —
456 Kamionka mała 30 13 — — 2 — 621 — — — — — — — — — 1 — — 1 1 — — — — — — — — —
457 Krasne-Lasoc. 22 5 900 — 1 — — 202 50 — — — — 1 1 — 1 80 295 1 1 1 — — — — — — — —
458 ♦Krosna 14 20 — 40 2 — 58 12 — — — — 1 — — — — — — 1 1 — — — — — — — — —
459 Laskowa16) 30 24 — 50 1 — 1174 — – — — — — — — — 1 — — 600 — — — — 1 — — — — — —
460 ‘Limanowa 118 20 — 74 1 708 — 44 —
461 ‘■Lętowe 20 28 — 20 2 150 1500 1 1 1 — 1 1 1 300 — — — — — — —
462 Młynne 32 20
463 Mordarka 23 81 — 150 1
464 Pasierbiec 17) 12 10 25
465 Przyszowa 38 8 — 80 1 450 .1 1 — — — — 2000 — — 80 —
466 Sechna 1S) 14 46 — — 2 — 587 — — — — 1 1 1 — — – — — — — — — — — — — — — — —
467 Sawliny 27 64 — 124 2 15 350 74 — — — 1 1 1 1 26 — — — — ■- — — — — — — — — — —
468 ‘Stara wieś 19) 62 G3 — 105 2 2154 1500 188 m. 1 1 1 1 1
469 Stronie 15 27 1000 30 3 — — — — — — 1 — 1 1 — — 1 80 — 1 1 1 — — — — 1 1 — —
470 Szezyrzyce 20 3 — — 1 — — — — t. — — — — — — — 1 30 — — — — — — — — — — — —
471 ‘Tymbark 80) 27 30 — — 2 510 1656 — — — — 1 — — 1 — 1 – — 1600 1 1 — — — — 2000 — — — —
472 Ujanowice 17 68 — 50 1 — 1134 — — — — — 1 1 — — — 1 40 — 1 1 1 — — — 600 — — — —
473 Zbludza 21) 15 22 — — 2 23 — — — — 1 1 1 1 1
474 Żmiąca 30 Lisko.
475 Bezmichowa d. 4 8 — 100 1 10 — 84 — — 1 1 1 1 — — 1 — — 100 1 1 1 — 1 — 2000 — — 30 —
476 Bobrka 13 8 — 45 1
477 Hoczew 45 76 — — 3 200 400 6G
478 Nowosiółki22) 10 17
*) Sprow. 2 wag. węgla. 2) Sprow. */j wag. otrąb. 3) Sprow. otrąb, owsa, ziemniaków po 1 wag. ) Sprow. 3 wag. węgla. 5) Sprow. 3 wag. otrąb i ł/j wag. grochu. •) Sprow. 3 wag. ziemniaków i !/j wag. grochu. 7) Sprow. ł/ wag. otrąb. 8) Sprow. 1 wag. węgla. ) Sprow. 1 wag. ziemniaków i 5 wag. otrąb. ,0) Sprow. I1/ wag. węgla. ll) Dzierżawa propinacyi; sprow. % wag. otrąb i 1 wag. słomy. ,ł) Sprow. 2 wag. owsa, 1 wag. otrąb il wag. ziemniaków. i3) Sprow. 31/* wag. otrąb, 2 wag. mąki pastewnej i 20 q makuchów. W mleczarni spółkowej przerobiono 47000 litrów mleka. 1) Dzierżawa propinacyi. ) Sprow. ziemniaków, otrąb i mąki za 9000 kor. Sprow. 1 wag. otrąb. n) Sprow. 2 wag. otrąb. ł8) Sprow. I1/* wag. otrąb. iy) Sprow. owsa i jęczmienia po l!/j wag., 91,’* wag. otrąb, 4 wag. siana i 3 wag. słomy. *°) Sprow. 10 wag. otrąb. *ł) Sprow. 2 wag- otrąb. >f) Sprow. 1 wag. słomy.
Liczba porządkowa Powiat i siedziba Kółka roluiczego * *o O O 'O -72 Ilość zebrań A 0 >> a co 1 £ *3 ‘O G *8£ Z 3 Cd -3 Czy- telnia Kółka rolu. liczy: Kółko rolnicze sprowadziło w r. 1905 K. r. posiada na wspólny użytek maszyny K. r. wprowadziło O cd tc U o g ci p o cd £ O a o u Sklep Kółka roln. Z dzierżawy sklepu wpłynęło koron Udziały członków w koronach Przy sklepie Kółka ruin. znajduje się Ubezpieczeń, od ognia Przy K.r. zaw ią-zano Złożono na cele ogólnej o dobra
odmiany zbóż o!‘ © *£ © •N O £ cd a rośliny pastewne zmiany w upraw. robotę krowami
Nasion Nawozów sztucznych Maszyn rolniczych 6 o ■s 0 1 © N O w własnym zarz. wydzierżaw. trafika tytoń. cd P * •s cd rd © N U P- CO napoi słodz. i Jjr « O C 5 * N N rzeźnia 3 a o fi Towarów a •s o p. u 4-> T. C O © £ ci '7i a © G » £ o ■< o o A • r-t © P „3 • r 63 -a czasopism: |
za kwotę w koron. na kwotę w K koron
(…)

479 •Polana 25 34 106 2 540 912 20 1 – i __ 1 60 1000 1 1 1 1600 292
480 •Poraź 53 15 — 30 1 — 1985 — — — — — — — 1 — — 710 1 1 1 — — — 2000 — — — —
481 Terka 17 7 — 15 1
482 Wołkowyja 16 17 — 96 2 Lwów.
483 •Barszczowice 86 38 — 150 5 251 — 135 — — — — — 1 — 1 — — 965 — 1 180 — — 2600 1 2 — 36
484 *BasiówKa 20 30 — 240 7 186 — — rn 1 – i — — — — 1 30 75 1 — 1 — i — — 1 1 — —
485 Biłka królews. 17 29 — 34 1 15 — — — — 1 i — i 1 – — 1 60 — — — — — — — 1 1 — —
486 *Biłka szlaeh. 36 19 — 53 1 — — — — — 1 i i i — 1 102 — 1 1 — — — — — — — —
487 •Brzuehowice1) 22 15 — 273 1 — — – — — — — — — — — — — — — — — — — — 1 1 — —
488 Chrusno nowe 10 4 — 35 1 1 1 2 —
489 •Uzyszki 76 46 — 53 1 163 83 149 178 — — i i — — — 1 — — 190 — 1 — — — 1 1 —
490 Dawidów 74 28 — — 1 — — — — — — — — — — — — 1 100 — — — 1 — — — — 1 1 —
491 *Dobrzany 14 42 4000 60 1 — — — 46 — 1 i i — — 1 — — 430 — 1 — — — — — — — —
492 •Dornleld8) 28 58 4000 36 4 — 1329 240 195 — 1 — — — — — — 1 100 — — 1 — — — 3000 — — _ 10
493 •Dublauy 40 33 — 66 1 — — 95 — 2v°i’ — — — — — — 1 — — — 1 — 1 — — — 3500 — — — —
494 •Falkenstein3) 25 18 — 50 1 30 1004 — 78 — — – i — — — — — — — — — — — — — — 1 2 — —
495 *Glinna 21 10 — 50 2 — — — — — — — i i — — 2 — — 34 1 — 1 – — — — – — —
496 •Hodowice 23 16 — — 2 — — — — — — — — — — — — 1 10 — 1
497 •Hołosko wiel. 33 34 2700 130 6 — — — – — — i i — — — 1 360 762 — — — — — — — 1 1 10
498 •Jastrzębków4) 22 25 700 50 2 37 600 72 66 – — — i i — — 1 — — 125 1 1 — — — 250 250 — — — —
499 Kamienopol. 50 52 — 20 1 — — — — — 1 i — i — — — 1 25 — 1 — — — — — — 1 1 — —
500 •Kleparów 50 23 — 17 1 — — — — — — — — — — — — 1 72 — 1 1 1 — — — — — — —
501 Konopnica u 7 — 150 1 — — — — — — i i i — — — 1 10 — 1 — — — — — — — — — —
502 •Kościejów 78 69 — — 1 20 — 100 — — i — — — — — 1 22 — — — — — — — — 1 1 — —
503 •Kozielniki5) 56 »2 — 166 2 138 — — 156 — 1 — — — — — — — — — — — — — — — — 1 1 — —
504 Krotoszyn 48 30 — — 1 — — — — — — — — — — — 1 30 — — — 1 — — — — 1 1 — —
505 ♦Krzywczy ce 87 16 — 50 1 80 — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — 1 1 — —
506 *Kukizów 32 52 — 7 16 — 94 60 — — — i — — — — — — — — — — — _ — — — — —
507 ‘Kulparków6) 52 53 — 280 3 503 90 — 46 w. o. — – — — — — — — — — — — — — — — — 1 1 — —
508 •Leśniowice 13 65 — 75 1 20 — 196 — — — — – — — — 1 — — 169 — — — -— — — 800 — — — —
509 •Lewandówka 60 8 — 33 1 — — — — — — — — — — — 1 — — 999 — — — 120 _ — — — — — —
510 •Malechów 74 58 — 365 6 — — — 50 0 1 — i i — — 1 — — — — — — — — — 1 — — —
511 •Maliczkowice 36 22 — 50 3 — 170 — 13 — — — — — — 1 – — 610 — — 1 66 — — — —
512 Nawarya 21 6 — 53 1 1 2 90 —
513 Podsadki 25 19 — 40 2 30 46 — — — — i — 1 — 1 — — 212 — — 1 — — — 220 — — — —
514 •Prusy 140 116 — 60 4 — — — 200 — — — — i — — 1 — — 500 — — — — — — — 1 1 — —
515 •Pustomyty 32 58 1000 100 3 — — — — — — — — — — 1 – — 58 1 — — — — 1000 150 ! — — —
516 •Rzęsna polsk.7) 47 16 1 150 1 i 1 2
517 Serdyca 31 34 65 1 1 i 1 1
518 Sichów”) 40 27 — 52 4 101 92 1
519 •Siemianówka9) 115 41 1000 50 1 169 68 — 150 — 1 — i i 1 — 1 — — 900 1 1 — — — 1000 1500 1 2 —
520 •Sokolniki10) 97 67 — 50 1 1 3 — 20
521 •Sygniówka 34 28 — 104 1 65 63 — 100 — — — i i — — — — — — — — — — — — — 2 — —
522 Zagórz 15 41 — 65 2 — — — — — — — — i — — — 1 20 — — — — — – — — 1 1 — —
523 •Zamarstynów 42 30 — — 4
524 •Zaszków 28 4 — — 2 — — — 27 — 1 — i i — — — J 20 11 1 — — — — — — 1 — — —
525 Zboiska11) 34 82 — 200 3 — — 116 — 111. — — — i — — — — — — — — — — — — — — — — —
526 Zim na woda 40 9 — 300 4
527 Zimnawódka18) 48 26 — 50 4 — — — 30 — — — — i — — — 1 30 — — — — — — — — 1 1 — —
528 •Żubrza13) 61 93 — 202 1 108 — 860 — — 1 — i i — — — — — — — — — — — — 1 2 — —
529 Zuchorzyce 16 56
530 •Żydatycze14) 40 50 — 300 6 — — — 50 — 1 i — — — — 1 — 90 — — — — i — 800 1 — — —
34 Łańcut.
531 •Albigowa 41 28 — — 1 100 580 194 — — 1 — i i 1 70
532 Białobrzegi 48 56 — — 5 151 18 126 — — — i i i — — — – — — — — — — — — — — — — —
533 Brzoza królew. 96 19 — 36 1 1 100 420 1 1 1 — — — — — — — —
534 ♦Brzoza stadn. 50 19 1000 3 800 800 — — — — – — i — — 1 — — 1162 1 1 1 — — 1000 900 — — — —
535 Budy łańcuckie 12 12 — 50 1 400 1 –
536 •Czarna 65 15 1200 — 1 — — — — — — — i i — — 2 — 7d0 1 1 1 — — — — — — —
537 Dębina 42 14 — 35 3 —
538 •Gać 15 6 — — 1 — — — — w — — — — — — — — — — — — — — — — — 1 1 — —
539 Głogowiec 20 4 — 20 1 — — — — — — — — — – — 1 — — 200 1 — — — — — — — — — —
540 •Gnie wozy na1’’) 73 7 2000 317 4 — — — — — — — — — — — — 2 180 — 1 1 — — — 2000 — — — — —
541 Gorliczyna 32 28 1000 — 1 — — — 15 — — — — i 1 — — 1 80 — — 1 — — i 1000 — — — —
542 Gorzyce16) 49 5 1400 1 900 595 1 1 1 — — 1400 — —■ — — —
543 •Grodzisko doi. 138 23 4300 — 2 25 820 — — — — – — — — — 1 — — 1600 1 1 1 — — 3600 1800 — — — —
544 •Handzlówka 66 15 — 50 1 — 2300 — — t. 1 — i i 1 — 1 — — 700 1 1 1 — – — 1000 — — — —
545 •Jagieła17) 74 15 900 180 2 1 100 100 1
546 Jelna 17 11 — 20 1
547 Kosina 82 7 — — 5 — — — — — — — – — — — — — — — — — — — — — — — — —
548 •Krzemienica 40 16 2600 60 1 360 — — — — — — — i 1 — 1 — — 3140 1 1 1 — — — — — — 20 —
549 ■Łańcut 127 12 — — 1 — — — — — — — — — — 1 — — 10309 — 1 — — — — 22000 — – — —
550 •Markowa1’) 136 .24 — — 6 — 4300 — — t.. 1 i i i 1 — — — — — — — — — — — 1 2 — —
551 •Mikulice”) 78 6 — — 5 600 68 406 — s. — i i i 1 — – 2 140 1 — 1 170 — — 1000 1 2 — —
552 Mirocin 54 4 500 3 1 90 — — — — — — — — — — 20 —
553 Podzwierzyniec. 11 17 — 11 2 – — — — — — i i — — 1 — — — — 1 — — — — — — — — —
554 •Przedmieście80 34 9 — 70 3 50
555 Przyehojee 20 20 — 4′ 1
556 •Rakszawa I. 65 17 2650 41 5 — 327 — 32 — 1 i i i — — 1 — — 650 1 1 1 — i 2600 1000 — — 20 4
557 •Rakszawa II.81) 64 27 — 59 2 50 30 — — — 1 i i — — 1 — – 401 — 1 1 — — * 1000 1 1 40 6
558 Rogoźno88) 50 31 — — 2 250 140 120 50
55P Rozbórz 65 5 940 1 140 480 1 — — — — 800 800 — — — —
560 Ruda 24 40 — 40 1
561 ‘Sietesz 26 45 — 39 4 250 520 1 1 30 440 1 1
i) Sprow. ‘/i wag otrąb. 2) Sprow. 5 wag. otrąb i 1 wag. makucha. 3) Sprow. 2 wag. otrąb. *) Sprow. */, wag. otrąb. 5 6) Sprow. 8 wag. otrąb.
6l Sprow. 7 wag. otrąb. 7 * *) Sprow. 5’wag. otrąb. ’) Sprow. */, wag. otrąb i 2 wag. drzewa. °) Sprow. wag. mąki. >“) Sprow. 3 wag. desek. “) Sprow. 1 wagon
węgla. 171 Sprow. 1 wag. otrąb. «) Sprow. 1’/, wag. otrąb’ '*) Sprow. >/, wag. otrąb. >5) Dzierżawa propinacyi; sprow. «/s wag. otrąb. 16) Dzierżawa propinacyi.

i) Dzierżawa propinacyi. 1S) Sprow. */, wag. otrąb. *•> Sprow. 1 wag. otrąb. J0) Sprow. 8 wag. węgla. *’) Sprow. otręby i jęczmień po 1 wag. ») Sprow. 1 wag.
otrąb, 5 wag. węgla i 8 wag. dachówek.
’) Sprow l wag. otrąb. *) Dzierżawa propiuacyi. 3) Sprow. 1 wag. owsa. ) Sprow. 1 wag. otrąb i 1 wag. makuchów s) Sprow 3 wag. węgla. ’) Sprow. 2 wag. ziemuiakow, 2 wag. słomy, 1 wag. otrąb i 1 wag. jęczmienia. 7) Sptow. l’/s wag. otrąb ’) Sprow. 1 wag węgla.
802 Michalewice 25 9 220 50 2 46 _ 24 1 _ 1 10 252
803 ‘Milczyee 12 2
804 Nowosiółki g. 20 36 — 20 3
805 Pohorce 23 4
806 Rudki1) 49 11
807 *Rumno 40 26 700 150 3 40 — i — 120 l i 1200 i i 200
808 ‘Tuligłowy 67 7 — — 2 — — — 80 — — — — — — — . l i _
800 Zagórze 50. Rzeszów. 12 4 — 70 2 1 30 114 i 810 * Błażowa8) 57 22 — 250 1 — 1876 — 100 — i — i 1 — _
811 ‘Boguchwała3) 33 18 — 46 3 117 — — 100 — i — i 1 — — i — — 380 i — – — 400 i i _
812 ‘Borek stary 15 4 — — 2 — 535 — — — — 1 i 1 — — i — – 195 — — 1500 — 40 —
813 Budziwój 42 11 — 56 2 — — — – — — — — — 1 4 — — _
814 •Chmielnik 54 56 — 395 6 — 1036 — – t.w. i 1 i 1 — — i 200 i i 650 3000 i i 260
815 Czndec 10 7 — – 1 -1 — — — — — — _ — — — 1 – i i – 300
816 *I)ob rzęchów 65 52 — 150 0 201 1167 90 — — — — i 1 — 50 i 2958 i i i 2800 i 3 50 80
817 Dylągówka 18 10 — 150 3
818 Godowa 36 o2 — 164 2 50 — — — — — — i — — _ _ – 819 ‘Grodzisko 54 24 — 41 1 2602485 — — ż — — i 1 — 1 150 _ i 1
820 ‘Grzegorzówka 26 27 — 57 2 17
821 ‘Gwoźnica gór. 20 5 1200 — 3 971 — — – i — — — — 1 400 1542 _ l i 1200 860
822 Kąkolówka 31 53 — 153 1 277 — — — i 1 i 1 _ 823 Kroczkowa 51 15 150 — 2 — 768 79 – — — — — — i 425 i i i 5 824 Krasne 27 2 — — 1 _ — — — 0 — — i 1 825 Lubenia 28 56 — 82 6 40 350 — 60 — — — — — — _ _
826 ‘Lutoza 23 20 1020 20 6 2168 1150 250 — i — i 1 — 1 300 1006 i i i 1 1000 2000
827 * Lu tory i 48 4» — 56 1 40 _
828 *Ląka 16 11 — — 3 — 78 50 o.s. — i 1 — — i 426 i i i . 60 100
829 ■Lukawiee 42 24 — 50 2 — — — — — – 1 1 i 650 l _ _ –
830 Malawa 10 24 — 18 2 140 650
831 *Mrowla 26 30 1000 400 1 — — — — — — – — — i – 648 i i 1000 600 i 2 _ 200
832 *Nowa wieś 40 23 — — 4 503 — — — — — — — i i i i .. 200
833 *Palikówka 41 4 — — 2 — — — — — — — — i 931 i _ _ 1000 834 *Pie’>arówka 15 9 — — 2 800 — — — i — — — — _
835 * Przewrotne 25 12 — 150 2 — 1500 170 — — i 1 i 1 — i _ 815 i i _ 1000 i 1 48 46
836 * Pstrągowa 50 59 — 30 1 20 587 2 60 100 i l i 2000
837 *Rudna mała 32 13 600 90 3 1210 i l i _ 500 700
838 Staromieście 10 4 1844 1 — — — — — — — — — — i 248 i l 1600 1000
839 ^Strzyżów 92 6 1 2 10000 l i 8000 ~ 300 200
840 ‘Trzciana k.Rz. 65 6 1938 254 3 5 i 1 35 1 3313 i l i 1400 3000 _
841 Wyżne 14 7 — — 1 100 — — 20 — — — i — — — 2 — — — 2 l i — — — — — 2 — —
84^ *Zabdrów 28 55 — 35 2 25 600 — — — — — i 1 — — 1 — — 1144 1 i — — 1 — 1200 — — 10 —
843 ^Zaczernię 29 46 ■ — 209 3 42 — 67 — — i — i — — — — — — — — — — — — — — i 1 — 50
i«T 51. Sambor. 1800 i 1 1000
844 *Bi6kowice 83 61 10000 — 2 128 836 1 i — — — — —
«45 Brzegi. 15 50 — 80 1 — — — — — i — — 1 — — 1 — — 260 — l i — — — — i 1 — —
846 Bukowś 107 5 — 30 2 34 214 1 l i — — — — — — — —
847 *BUrczycenowe 13 35 — 34 1 54 — — — — — i 1 — — 1 — — 464 — — i — 1 — ;>00 — — — —
848 *Gzukiew 39 37 300 158 4 360 — — 2 o.l. — — i — — — 2 — — — 1 l — — — — — 3
849 “‘Cżyszki *KfilinÓw •*) 32 44 2000 — 2 86 — 160 27 — i — i — — 1 — — 172 1 l — — — 1400 600 — — — —
850 64 56 4480 — 6 170 — — — t. i — — — — — 1 —■ 5109 1 i i — — 2180 3486 i 2 — —
851 KoriialbKricć! 71 7 — 30 1 1 — 828 1 i i — — — — — — — —
•852 Lutowiska 45 3 800 — 1 — — — — — — — — — — — 1 — — 214 — — — — 800 400 — — — ~—
85; *Nadvby 99 19 500 193 B 50 — — — — — 1 i 1 — — 1 — — 420 — — — — — 500 1000 — — 100 —
854 Ozimina 100 25 — 86 1 — — — — — — — — — — — 1 — — 410 — l — — 1 — 600 — — — —
851: Sambór Doltf. 120 18 1500 30 1 — — 1 100 1400 1 i — — — 1400 — — — — —
856 ‘Sambor Po wod. 45 58 1600 200 0 25 — — — — — — i 1 — — 1 – — 1436 1 l i — — 550 — — — — o6
857 Sambor Sredn. 30 52 1200 80 5 50 — — — — i – — — — — 1 — — 725 1 i i — — — 1200 — — — — —
858 ‘Sąsiadbwićfe Siekiereżyce 23 36 600 2 1 12 1 i 1 800 800
859 32 34 800 40 1 — — — — — — — — — — — 1 — — 260 — l i — i — — —
86(1 ‘StV&IKowice 51 12 812 — 4 — 350 — — — i — — 1 1 — 1 — — 259 1 l — — — 800 600 1 — —
861 *St/■> wag. otrąb. ’) Dzierżawa propinacyi. (…)

Wadowice.
1044 ♦Badiowice 24 12 — — 2 — 1680 — — — 1 — 1 i — — — 1 50
1045 Barwałd średni 82 17 3000 40 1 1 1 500 1 3000
1046 Brzezinka 65 25 — 160 1
1047 Choczuia1) 68 60 — — 1 — 2271 — 80 — — — 1 i — — — —
1048 *Faciraiech 12 6 — — 1 530 — — — — 1 — 1 i — — i — — 354 . _ 800
1040 * Frydrychowice 122 62 1200 160 3 525 — — — — 1 — — — — — 1 120 1 1 – _ 843
1050 ♦Głębowiee 10 14 — — 2 295 1535 925 20 ż.s.
1051 Inwałd 85 12 — — 1 — — — — — — — — i — — — 1 20 160 1 1
1052 Izdebnik 98 11 1300 — 2 — 1060 — — — — – — i — — — 1 400 1 . 2000
1050 Klecza górna 44 49 — — 1 — — — — — — — — — — — — 1 50 1 1 1
1054 Krzęcin 70 5 — — 3 — 600 — — — — — — i — — —
1055 ♦Łękawica 50 30 — 315 3 117 1844 — — — 1 — — i i — i — 890 1 1 1
1056 ♦Marcyporęba2) 01 22 7000 80 3 300 1800 200 — t. — — — — — — 2 — — 16000 2 1 1 _ 4000 3000 900
1057 Ochodza 18 15 — — 2 — — — — — — — — — — 1 — 90 1
105X Pobiedr 65 16 — — 1 — 650 — — — — — — — — — — 1
1050 ♦Ponikiew 136 12 1300
1060 ♦Przytkowice3) 52 13 1600 — 1 — 621 — — t. 1 — 1 i — — 2 — — 1 1 1600 300
1061 ♦Roczyny 90 54 — 20 1 480 2277 205 — m. 1 i — i i — 1 — 97
1062 ♦Skawinki 38 7 — 25 1 — 1000 72 1 1 1 500 •
1060 Spytkowice 45 12 — — 2 — 1366 — — — — — — i i — — —
1064 Stanisław doln. 69 28 — 30 1 30 600 — — — — — 1 i — — 1 200 1 1
1065 ♦Stryszów 26 4 — — 4 — — — — — — — — — — — — 1 200 1 1 – 1600 100 19
1066 ♦Sułkowice 165 36 — 20 2 1 • 1 1 1600 600
1067 ♦Targanice I.*) 50 8 1600 — 1 339 — — — — 1 — 1 — — — 1 220 1 1 — 900
1068 ♦Targanice 11. ^ 34 5 1000 50 1 262 — – 60 — 1 i 1 i i – — 1 72 1 _
1060 *Tłuczań°) 51 6 — — 1 — 725 414 — t. 1 i 1 i — 1 200
1070 Woźniki 52 52 — — 4 150 500 200 50 — 1 — 1 i — — — 1 1 1
1071 * Wysoka 58 16 — 32 2 — 1366 — — — — — 1 —- — — 1 300 1 1 1
1072 ♦Zachełrana 39 9 980 40 i — 2758 — — — — — — — — — 1 — 580 1 19
1070 ♦Zagórnik 15 11 — — 1 — — — — — — — — — — — — 1 60 31
1074 Zebrzydowice 37 8 — 1 1 40 1
1075 ♦Zembrzyce 86 48 1500 52 3 32 588 — — — — — 1 i — — 1 — — 1200 1 500 1500 500 26 Wieliczka. —
1076 ♦Bieńkowice7) 26 22 — 56 5 128 1226 — — — i — i — — — —
1077 Bierzanów8) 42 17 — — i — — 19 — b.s. 1 — — — — — — — _ _
1078 Biskupice 150 15 — 30 1 — — — — t. — — 1 i — — — — — • _ _ 1 1
1070 Bodzanów 40 25 — — 1 — — — — — — — 1 i — — 1 — ■ 1 1 1 , 2000
IOsn Brzegi 38 16 O o cc 1 — — — — i — — — — —
1081 Brzezowa 28 3 1600 20 1
1082 Czarnochowice 20 59 — 44 1 144
1083 * Dobczyce 10 15 — — 1 968 1900 — — — — — — — — — — 1 200 — — — 1 1000 — — 2000 — — — —
1084 ♦Gdów 30 43 — 204 4 27 1544 138 — m.t. i i i i — — — — — — — — — — — — 1 1 — 28
1085 ♦Grabie9) 44 14 — — 5 — — 220 – s — — — i — — — 1 190 — 1 1 — — — — — — — 1200 —
1086 Grajów10) 40 25 — 250 2 140 908
1087 Koźmice 32 7 — 45 1
1088 Krzesławice 31 3 — 58 1 — — i — 1 20 — — — — — — — — — — 20 —
1089 Krzyszkowice1′ 74 18 — 28 3 3290 206 48 12 — i 61/* — 7
1090 Łagiewniki 12 15 — 40 5
1091 *Łazany 49 14 — 104 3
1092 ♦Mietniów12) 20 67 — 175 5 — 923 83 — — i i — i i 50 – — — — — — — — — — — — — —
1093 ^Mogilany 27 15 4000 145 2 — — — — m. — — — — — — — — — — — — — — 2000 — — — — —
1094 ♦Ochojuo 23 21 — —- 1 — — — — — — — — — — — — 3 100 120 1 1 — — — — — — — 20 —
1095 Podstolice 65 17 1 50 110 1 1 — — — — — 1 1 70 —
1096 Raciborsko 30 42 — 134 1 — 1 80 100 1 1 — — 1 — 400 — — • – —
1097 ♦Radziszów 158 8 loooo – 2 220 1600 — — t. s — — i i i — 1 — — — — 1 — 500 — 1200 800 — — — 50
1098 ♦Rzeszotary 22 16 — 40 1 96 — — — — i — i i — — — 2 30 — 1 1 — — — — — 1 1 20 60
1099 Rzozów 40 20 — — 1 — — — — — i — — i i — — — — — — — — — — — — — – — —
1100 Siereza 1S) 50 12 — 50 4
1101 Skotniki 20 3 — 50 1 — — — — — — – — — — — 1 — — 210 — 1 — — — — — 1 1 — —
1102 Swoszowice 28 6 — 28 2
1103 Tyniec 14) 116 27 — 236 1 96 — — — — i i i i — — 1 22 — 1 1 — — — — I 2 — —
1104 Węglówkal3) 31 12 — 50 2 400 1000 — — — — — — i i — – — — — – — — — — — — — — — —
1105 Węgrzce wielk. 23 6
1106 *Wróblowice 47 2
1107 Zagórze 103 12 — 30 1 — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — —
1108 ♦Zakliczyn 66 5 1000 — 3 720 1500 i 1 80 1 1 — 400 — 1000 1200 — — — —
67.Zaleszczyki
1109 Lisowce 22 74 — 74 3
.1110 Szczytowce 5 52 — 30 6
1111 ♦Tłuste 38 61 — 125 7 — 33 — — — i — — — – — 1 — — 1253 – 1 1 — — — 4000 — — — — Zbaraż.
1112 ♦Berezowica m. 26 2 — 38 1 3
1113 Czahary 15 4 — 50 1 — 1300 150 — — — —
1114 Jacowce 35 18 — — 1 — — — — — — i i — — — 1 74 — — — 1 — — — — — —
1115 ♦Koszlaki 30 78 — 100 4 — — 800 — — — — — — — — — — — — — — — — — —. — — — ~—’
1116 Kretowce 66 4 — 50 1
1117 Medyń 32 72 — 200 1 37 45 176 — — i — i i – — — 1 30 — 1 1 1 — — — — — —
1118 Opryłowce 17 10 — 48 1
1119 Prosówce 22 12 — 40 ! — — — — — — — — — — — — 1 20 200 — — 1 — 1 —
1120 Romauowesioł. 25 63 — 130 3 88 43 156 60 0 i — i i — — — 1 50 140 1 — 1 — — — 400 — —
1121 Skoryki 22 56 — 68 4 — — — — — — — — i — — — — — — — — — — – — — —
1122 Toki 54 68 — 36 2
1123 Wałachówka 29 28 — 78 2
1124 ♦Zbaraż 84 9 — 40 3 120 98 89 — — — — — ~ — — 1 — — 1643 — 1 1 — — — 3500 —
pastew 10) Sprow
’) Sprow. 7 wag. węgla, 2 wag. otrąb, 5 q makucha. ‘) Dzierżawa propinacyi. „) sprow. i waj vnej. 5I Sprow. 6 cetn. metr. makucha. °) Dzierżawa prepinacyi. ’) Sprow. 1 wag. otrąb. 3) Sprow. 3/4 1 l-ow. l’/j wag. węgla, 1 wag. mąki pastewnej. “) Sprow. 1 wag. otrąb, węgla za 900 koron. 12) Sprow. g. maki pastewnej. '*) Sprow. 2 wag otrąb. IS) Sprow. 10 cetn. metr. makucha.
/ —- * / Z ” ’ •słr»’
'/j wag. mąki pastewnej.
wag. otr 1 wag.
tD. ) SprOW. I » wag węgia, i
otrąb, 1 wag., mąki pastewnej. “) sprc
ci Czy- telnia Kółka roln. Kółko rolnicze sprowadziło >> K. r. wprowadziło A O d Sklep Kółka roln. 3 Przy sklepie Kółka roln. Ubezpieczeń, od ognia Przy Lr. zawią- zano Złożono na cele ogólnego dobra O Powiat i siedziba Kółka rolniczego A O >> w r. 1905 li ca a n © i O li £ O znajduje się
ci* * ‘O a op liczy: Nawozów sztucznych ó -s *o A s £ jS d U fi. E ci ci fl N b. tfi O >/“ g a O 9 a ci fi ci •N u d © fi
M O P- CS A N O Ja! O 'n o 'I. ci U A <31 N 'O 'Ii k *o P A ‘O s 'W « — *<5 6 Cfi o a cś Nasion o if.2 5 £ * 0 1 © N a ej | ia 0« s-Ł . -N U z A S5 e d .2 – •N O £ Ii a fi. >> fi 53 * 5 O U A – O -9 O fi c5 £ O a © 8 £ >> c a A 1? 2 ci •N © N >. a 4/» •S2 c U S fi. ^ £ N 5 ° § cS i 4* p p 3! A A ci > •8J ci ■s U N „3 O u ikupno zb< za kwotę .2 *= © Domu 'O u d o •8! O fi. C p » © £ «e A ‘7 d 1 kościelni i cerkiew 1 inne ►—i is r3 N O za kwotę w koron. O U u N p p S” e N U na kwotęw K o s koron 112.’. 68. Złoczów. ‘Biały kamień 44 21 2000 2 1 937 1 i 2000 1000 112o Boniszyn 10 6 — 40 1 1 80 100 i 1127 Bzowica 15 69 117 3 — — — — — — — — — i — — — — — — — — 300 — — — — 1128 Firlejówka 182 4 — 27 2 82 — — — — — — 1 — — — 1 — — 1992 — 1 — 580 — — 3522 — — 1464 — 1129 Hucisko olesk. 20 3 — 116 1 10 — — — — — – — — — — 1 — — 500 — — — — — — — — – — — 1130 Hukałowce 25 7 — 67 2 1131 Jelechowice 12 17 — 50 2 — — — — — – — — — — — — 1 70 — 1132 ‘Kniażę 20 3 — 106 3 9 1133 Kondratów 30 6 — — 3 — 37 — — Dl. W. — — — — — — — — — — — — — — – — — — — — — 1134 ‘Nesterowce 60 4 1135 *01ejów 28 68 — 151 3 1 — — 672 i 1 – 1130 ‘Olesko’) 39 30 — 20 2 50 — — 150 — 1 1 1 1 — — 1 — — 964 — 1 — — — — 1000 i 2 — — 1137 ‘Pietrycze 2) 24 82 400 250 6 — 160 64 20 b. — — l 1 — — — 1 80 223 i 1 i — — 300 150 — — — — 1138 ‘Pomorzany 50 25 — 400 3 — — — — — — — — — — — 1 — — 2410 — 1 i — — — 2000 i 2 — 130 1139 ‘Skwarzawa3) 17 36 2000 170 5 250 — 90 — — — — 1 — — — 1 — — 281 — 1 i — — 2000 1200 _ — 200 — 1140 Toustogłowy 35 4 — — i — — — — — 1 1 1 1 — — — — — 120 i — – 100 — — — — — — — 1141 Wicyń 140 19 — — i — — 160 10 BI.W. 1 — — — — — 1 – — 172 — — — — — — 350 — — — 1142 Zarwauica 25 37 — – – i — — — — — — — — 1 — — — 1 6 50 i 1143 69. Żółkiew. ‘Glińsko 27 69 5000 42 5 40 _ 1 1 247 1 i 3000 500 _ 1144 Kłodno wielkie 44 58 — 70 4 41 100 — — — 1 1 — — i — — 1 52 — i — — — — — — — — — — 1145 Mosty wielkie 12 6 50 1 140 ‘Prztdnjfflichj mile 20 91 300 60 4 50 — — 15 — 1 1 1 — — — — 1 — — — i — — — 300 — — — — 1 147 Wieseuberg 27 7 — — 1 — — — 1148 70. Żydaczów. Hanowce 51 3 2 _ 1 100 i 1149 ‘Jaj ko w ce 60 53 — 150 3 320 530 528 125 — — — — 1 i — 1 — — 200 i — — — — — — — — — — 1150 Kornelówka 13 18 1151 Machliniec 51 12 — 1 — — — — — — – — — — — — 1 500 707 1152 Nowesiołok.S. 16 8 1153 ‘Ruda koch. *) 127 70 800 400 7 200 750 86 — — — 1 — i — 1 — — — i 1 i — – — — — — — — 1154 ‘Wola obłażn. 14 62 — 1 — — — — — — — — — i — — 1 108 — 1155 71. Żywiec. *Cisiec 86 65 300 3 5000 1 1 _ 1 24 _ 1 1150 ‘Gilowice 117 35 000 25 3 150 400 — — — 1 — 1 1 — — — 1 100 — i 1 – 80 — — — — — 1157 ‘Jeleśnia5) 30 6 — 63 1 346 609 1410 — 1158 ‘Kamesznica6) 200 20 — 50 1 1159 ‘Kocurów7) 43 58 — 50 1 80 1050 67 — 1160 ‘Koleby *) 53 18 50 3 I 1161 Koszarowa 130 6 — — 1 15 1 10 — 1 1162 ‘Krzyżowa *) 26 34 — — 1 104 — — — — — — — — — — — — — 1 l_ — — — — — — — — 1163 ‘Lachowice 217 50 — 80 3 402887 — — — — — 1 1 — — 1 — — 120 — 1 — 235 — — — — — — 1164 Łękawica 12 4 — — 1 — — — — — — — — — — — — 1 10 — 1 1 1 — — — — — 10 — 1165 Łodygowice 19 6 — 33 1 480 1166 ‘Milówka10) 27 21 — — 3 — — — — — 1 — — — 1 — — 1 24 — — 1 1 — — — — — — — 1167 „Ostre 24 4 — 50 1 163 — — — — 1 1 — — 1 — — 1 300 — 1 — — — — — 2000 8 — 1168 Pewel mała 52 10 — 60 3 1169 * Piętrzy kowice 44 23 — 160 2 — — 1170 Radziechowy 104 7 — 02 3 1171 Raycza 24 24 10000 — 4 84 5755 1600 1 1 1 1700 — 10000 16000 — 200 — 1172 Rycerka dolna 16 20 — 92 2 — — — — — – — — 1 — — 1 — — 150 1 — — — — — — — — — 1173 ‘Rychwałd 35 35 1400 — 3 — — — 50 t. — — — — — — — 1 200 — 1 1 — — — 1400 — — 800 — 1174 Rychwałdek 31 8 1175 Słotwina 14 7 3000 60 1 — — — — — — — — — — — 1 280 — 1 — — — — 2400 ’ — — — 1176 Sopotnia mał.11 40 10 — — 2 76 — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — 1177 ‘Sporysz ’) 63 36 — 39 2 130 1178 ‘Świnna13) 36 53 — 60 4 1179 ‘Trzebinia lł) 116 53 — 47 1 — 835 1180 ‘Ujsoły 29 6 — — 1 — — — — — — — — — — — — 1 18 — 1 1 — — — — — — — — 1181 Wieprz 15) 116 16 — — 1 — 1000 — — — — — 1 — — — 1 — — 1100 — 1 — — — — — — — — 1182 ‘Zabłocio 16) 276 76 — 52 2 — — — — — 1 — — — — — 1 — — 1128 — — — — — — — —. — — 1183 Zarzecze Biała7′) 22 15 50 3 197 1 1 1 1184 Rajsko Bochnia 27 17 52 5 20 1 1 1 1 ’ 1185 Szczytniki Kraków 120 13 46 1 180 1 1 1 1186 Wolica Krosno 18 27 206 3 1 30 220 1 1 1 200 1187 Sulistrowa Limanowa 20 8 2000 60 2 300 1 150 1283 1 1 1 2000 1188 ‘Słopnice kr.’7) Rzeszów. 65 29 3 2500 264 t. 1 1 1 1189 ‘Świlcza

(…)

Ogólne zestawienie ze sprawozdań KółeH rolniczych.
Złożyło sprawozdanie z czynności za J905 rok z 72 powiatów (w 1904 r. 1094) 1.189 Kółek r.
Wyżej wy szczegół uionyeh 1.189 Kółek liczy członków……………•……………. 52.929
odbyły w r. 1905 zebrań:
ogólnych………………………………………..< . . 4.726
zwyczajnych . …………………………………………….. 20.954
zarządu ……………………………………………..• . 7.021
Razem zebrań . . . 32.701
Wartość własnych budynków Kółek rolniczych wynosi…………………………
Wartość własnych budynków powiększyła się w porównaniu z r. 1904 o kwotę
Biblioteki Kółek rolniczych liczą dzieł (r. 1904 — 75.676)…………… 74.993
Kółka rolnicze prenumerowały czasopism (r. 1904 — 2.614) …. 2.745
Kółka rolnicze sprowadziły w r. 1905:
nasion za kwotę (r. 1904 za kor. 183.585)………………………………
nawozów sztucznych za kwotę (r. 1903 za kor. 280.973) ……………….
maszyn i narzędzi rolniczych za kwotę (r. 1904 za kor. 42.703)……………
drzew owocowych ■ . . ,…………………………………… sztuk 17.506
Kółka rolnicze przeprowadziły drenowanie na morgach ………………… 2.195
Z 1.189 Kółek wprowadziło: nowe odmiany zbóż…………………………………….. . . 282 nawożenie łąk……………..i………………………………… 160 nowe rośliny pastewne………………………………………….. 385 zmiany w uprawie………………………………………………. 521 robotę krowami . . •………………………………………….. 194 wspólne użycie maszyn . •………………………………….. 242
Kółka rolnicze posiadają:
Straży pożarnych…………………………………….. . . . 199
Sklepów prowadzonych we własnym zarządzie……………………………. 474
Sklepów oddanych w dzierżawę……………………………………….. 425
Udziały złożone na przedsiębiorstwa handlowe wynoszą (r. 1904 kor. 384.994)
Z dzierżawy sklepów wpłynęło do kasy Kółek rolu. (r. 1904 kor. 41 276)
Trafikę posiada sklepów Kółek rolniczych (r. 1904 — 461) . … 478
Sprzedaż wina lub wyszynk prowadzi sklepów Kółek roln. (1904 — 376) 509
Spzedaż napoi słodzonych „ „ „ „ (1904 — 280) 278
Zakupiono zboża w Kółkach za (w r. 1904 za 75.946 kor.)………………………
Ubezpieczono od ognia:
własne budynki Kółek rolniczych ua kwotę (w r. 1904 — 357.210 K) …. towary w sklepach Kółek rolniczych na kwotę (w r. 1904 — 211.304 K) . .
Kółka rolnicze złożyły w r. 1905 na potrzeby kościołów (w r. 1904 — 25.992 K) K. 31170 „ „ „ ua eele ogólnego dobra (w r. 1904 — 7.585 K) . . . „ 8816
K 635.706 „ 52.427
K 105.230 „ 409.011 „ 37.022
K 380.063 „ 47.243
K 28.684
K 369690 „ 588749
Razem (r. 1904 — 33577) . … K 39986
PROTOKOŁ
z VII. OGÓLNEJ RADY TOWARZYSTWA KÓŁEK ROLNICZYCH
w Tarnopolu w dniach 4. i 5. lipca 1905 r.
Ogólna Rada Towarzystwa Kółek rolniczych, zwołana do Tarnopola na 4. i 5. lipca 1905 r., rozpoczęła się uroczystem nabożeństwem.
Po nabożeństwie przedstawiciele Kółek zgromadzili się na obrady w sali parku miejskiego.
Z członków Zarządu głównego przybyli pp. Artur Zaremba Cielecki, prezes, Dr. Jan Kanty Steczkowski, wiceprezes, Dr. Bronisław Dulęba, sekretarz, Bohdanowicz, Dr. Gargas, Jarosz, Smagała, Dr. Sawczyński, ks. Wesoliński, Wójcik i Żyszkiewicz; z urzędników biura obecni dyr. Adamski i inspektorowie rolniczy Popławski i Wa-sung.
Zarządy powiatowe zgłosiły 18 delegatów, z których przybyło 10. Kółka rolnicze mianowały 136 delegatów, z których wzięło udział w obradach 105. Prócz tego zgłosiło się na uczestników Ogólnej Rady 42 członków Kółek rolniczych.
Z członków Zarządu głównego usprawiedliwili swą nieobecność już to listownie, już to telegraficznie ks. kan. Biliński, ks. kan. Koleński, ks. Prof. Jelonek, pp. Dr. Tadeusz Piłat, Dr. Głą-biński, Dr. Kulczycki, Prof. Pomorski, Dr. Mikołaj hr. Rey.
Obrady zagaił prezes Towarzystwa p. Artur Zaremba-Cielecki, wspominając, że w tym samym grodzie obradowali już raz przed dziesięciu laty delegaci Kółek rolniczych. W okresie tym dziesięcioletnim postąpiło Towarzystwo ogromny krok naprzód, rozwinęło się, umocniło, pogłębiło i rozszerzyło swą pracę. Dawniej trzeba było Kółkom rolniczym wywalczać prawo obywatelstwa wśród ludu i poniekąd wywierać nacisk, aby włościan dla Kółek zjednać, dziś już lud sam ocenia doniosłe znaczenie Towarzystwa i sam się do niego garnie. Przebyliśmy szczęśliwie okres początkowy, kiedy przezwyciężać było potrzeba tysiące przeszkód, aby wśród trudnych warunków podtrzymać byt Towarzystwa, obecnie rozszerzywszy zrozumienie dla celów i zadań Towarzystwa, opieramy się na silnej podstawie, która nam dozwala
pogłębiać działalność rolniczą, handlową i oświatową. Zarząd główny w smutnych dla kraju ostatnich dwu latach klęsk elementarnych obok zwykłych swych czynności rozwinął energiczną akcyę ratunkową. Ze pomoc ta w ostatnim roku, gdy nie mogliśmy zaapelować do ofiarności publicznej, przybrać mogła szersze rozmiary, zawdzięczać to możemy J. Eks. Panu Namiestnikowi. Jako prawdziwie zapobiegliwy gospodarz kraju zaraz w pierwszej chwili dostarczył nam środków na rozpoczęcie akcyi ratunkowej. Za ten czyn, pełen rozumu i serca, zobowiązani jesteśmy złożyć imieniem Towarzystwa wyrazy wdzięczności i podziękowania. Tak, jak podczas akcyi ratunkowej udzielaliśmy pomocy każdemu, kto na nią zasługiwał, tak samo w ogólnej swej działalności Towarzystwo stoi i stać będzie nadal ponad stronnictwami a dla drugiego bratniego narodu zachowuje braterską miłość.
Poświęciwszy następnie gorące wspomnienie ś. p. Maksymilianowi Jackowskiemu i podniósłszy jego olbrzymie zasługi, mówca zaznaczył, że możliwość swobodnej pracy nad podniesieniem dobrobytu rolniczej ludności w naszej dzielnicy zawdzięczamy Monarsze. Wznosi zatem na cześć Cesarza okrzyk.
Powoławszy następnie na sekretarzy Ogólnej Rady ks. kan. Wincentego Jaronia z Gorzyc w powiecie tarnobrzeskim i p. Juliana Malczosa, nauczyciela z Nowosiółki skałackiej, wita jako reprezentanta rządu c. k. radcę Namiestnictwa p. Dyonizego Zawadzkiego, przedstawicieli miasta : burmistrza Puntscherta i jego zastępcę Dr. Man-dla, przedstawiciela powiatu wicemarszałka Glo-giera, reprezentatów Towarzystw gospodarskiego i rolniczego, delegata Towarzystwa Szkoły ludowej Srokowskiego i przedstawiciela „Sokoła11 Zamorskiego.
StarostaZawadzki wskutek specyalne-go upoważnienia c. k. Namiestnictwa wita Zjazd imieniem rządu i życzy pomyślnych wyników obrad.
178
f\ Puntschert imieniem miasta wyraża swą radość, iż Tarnopol wybrano na miejsce zebrania, a witając delegatów, zapewnia ich o życzliwości dla Towarzystwa.
Ks. Twardowski imieniem ks. Arcybiskupa Bilczewskiego życzy zbożnej pracy Kółek rolniczych jak najlepszych rezultatów.
P. C i e ń s k i, prezes Oddziału tarnopolskiego c. k. Tow. gospodarskiego, imieniem Towarzystwa wskazuje na wspólność pracy ekonomiczno-rolniczej i życzy powodzenia obradom.
Podano następnie do wiadomości telegramy nadeszłe od J. Eksc. ks. Arcybiskupa Bilczewskiego, od J. Eksc. ks. Arcybiskupa Teodorowicza, od J. Eksc. Pana Marszałka Stanisława hr. Ba-deniego, od Zarządu głównego Tow. Szkoły Ludowej, od Prof. Dr. Stanisława Głąbińskiego, od dr. Włodzimierza Kozłowskiego, prezesa c. k. Tow. gospodarskiego i od Prezydyum Ligi pomocy przemysłowej.
Na wniosek del. ks. Dudzińskiego zwolniono sekretarza od odczytania protokołu z VI. O-gólnej Rady w Przemyślu ze względu, że zamieszczony został w rozesłanem sprawozdaniu rocz-nerń.
Nastąpił dalszy punkt porządku dziennego: „sprawozdanie Zarządu głównego z czynności i rachunków za rok 1904“.
Referent Dr. B. Dulęba w obszernem przemówieniu przedstawił, jak praca Towarzystwa potęguje się corocznie i jak rezultaty tej pracy są coraz widoczniejsze. Kółka rolnicze stają się o-gniskami zdrowej myśli, rzucanej przez Zarząd główny. Do postępu Towarzystwa przyczyniają się Zjazdy powiatowe i okręgowe i różne kursa, jak weterynarsko-hodowlane, sadownicze i t. p. Dawniej zawiązywano Kółka rolnicze pod hasłem sklepów, dziś akcya Kółek rolniczych spotężniała, bo zatoczyła właściwe sobie kręgi; obecnie za główne zadanie uważamy podniesienie rolnictwa. Poważną rolę w działalności Towarzystwa odgrywa akcya pośrednictwa w nabywaniu artykułów rolniczych. Kółka rolnicze torują drogę spółkom mleczarskim, starają się wedle swej możności o podniesienie hodowli, współdziałają w organizacyi ochotniczych straży pożarnych. Następnie przedstawia referent najwydatniejsze objawy samopomocy wśród członków Kółek, wreszcie z uznaniem podnosi wydatną działalność biura Towarzystwa i składa podziękowanie dyrektorowi i u-rzędnikom za sumienną i rzetelną pracę.
Nad sprawozdaniem Zarządu rozwinęła się długa i ożywiona dyskusya.
Del. Jan Morawski z Hołoska wielkiego żalił się. że Zarządy Kółek rolniczych przyjmują nieraz na członków ludzi, którzy nietylko nie pracują, ale nawet szkodzą stowarzyszeniu ; doradza zatem większą przezorność w przyjmowaniu członków; domaga się zarazem ściślejszej kontroli przez Zarząd główny nad użyciem zapasowych funduszów w poszczególnych Kółkach.
Del. Franciszek Magryśz Handz-
lówki radzi, aby każde Kółko rolnicze starało się o własny dom ; w tych usiłowaniach o wytworzenie własnej siedziby dla stowarzyszenia powinny się Kółka rolnicze wzajemnie wspierać.
Del. Bogusław Cieński zŁoszniowa wskazuje na potrzebę jak najściślejszego kontaktu między Zarządem głównym a Kółkami.
Del. Antoni Smagała z Trzciany uważa za wskazane, aby Kółka rolnicze stawiały sobie domy za własne pieniądze, zbierając na ten cel fundusze wśród członków, podobnie jak to czynią po miastach „Sokoły11, oświadcza się zaś przeciw budowaniu za fundusze pożyczane lub z pomocą subwencyi.
Del. Jan Nebelski ze Złoczowa uskarża się na obojętność inteligencyi miejskiej dla sprawy Kółek rolniczych. Zarządy powiatowe szukają pomocy, aby agendy swe łatwiej spełniać mogły przez podział pracy między większą ilość osób, niestety uzyskać jej nie mogą; wobec tego nie mogą przeprowadzać lustracyi Kółek tak często, jak tego potrzeba wymaga; zaradzić potrzebie mogłoby jedynie utworzenie lustratorów okręgowych; stawia wniosek:
„Ogólna Rada poleca Zarządowi głównemu, aby podjął starania o kreowanie posad stałych lustratorów na kilka okręgów i na ten cel żądał od władz wydatniejszych subwencyi “.
Del. Wojciech J e I e ń z Lubczy wyraża uznanie dla ruchliwej działalności Zarządu głównego, ubolewa zaś nad zastojem w niektórych Zarządach powiatowych; to jest powód, że Towarzystwo w wielu kierunkach chroma, są bowiem czynności, które należycie przeprowadzić mogą tylko Zarządy powiatowe, jako dokładnie obeznane z lokalnymi stosunkami.
Del. ks. kan. Woj narów i cz z Duna-jowa zwraca na to uwagę, że przed laty do każdego Kółka trzeba było werbować członków, obecnie z coraz więcej rosnącem znaczeniem Kółek jest przynależność do Kółka poniekąd zaszczytem; z tego powodu uważa za wskazane nie nadawać nowo przystępującym członkom pełni praw, stawia zatem wniosek:
„Ogólna Rada uchwala, że członek przyjęty do Kółka rolniczego dopiero po pół roku — gdy się okaże gorliwym członkiem — dostępuje prawa głosu stanowczego”.
Del. Michał Mięsow i cz z Krosna, uznając wydatną pracę lustratorów, uważa za konieczne, by Zarząd główny do każdego nowo powstającego Kółka posyłał lustratora. Stawia wniosek:
„Ogólna Rada wzywa Zarząd główny do dołożenia usilnych starań, by bezpośrednio po otrzymaniu wiadomości o zawiązaniu nowego Kółka delegował na miejsce urzędnika biura swego, a tylko w wyjątkowych wypadkach na podstawie specyalnej uchwały czynił wyjątki dla tych powiatów i miejscowości, gdzie jest pewność, że delegat powiatowy, dokładnie obeznany ze sprawami Towarzystwa, przeprowa-
179
dzi na zdrowych podstawach założenie Kółka i udzieli członkom wszechstronnych informa-cyi o wszelkich gałęziach działalności stowarzyszenia44.
Del. Marcin Łaba z Czyszek omawia sprawę przyjmowania nowych członków do Kółka z powołaniem się na odnośne przepisy statutu.
Del. Leonard Turski z Petrykowa podnosi z uznaniem opiekę, którą Zarząd główny roztacza nad Kółkami rolniczemi, a zarazem zaznacza, że nie należy się ogólnie uskarżać na wszystkie Zarządy powiatowe, gdyż wiele z nich pracuje z całem poświęceniem.
Del. Stanisław Baranowski z Zi-mnowódki domagał się zorganizowania sprzedaży produktów rolniczych, pochodzących z małej własności.
Del. Władysław Wąsowicz z Su-chodołu wystąpił przeciw wyborowi Tarnopola na miejsce Ogólnej Rady oraz przeciw porze zebrania. W sprawach oświatowych oświadczył się za oddaniem tej gałęzi działalności czytelniom Tow. Szkoły ludowej.
Del. Jan Piątek z Trzciany występuje stanowczo przeciw utrudnieniu w przyjmowaniu członków do Kółek; jeszcze jest wiele ludu ciemnego, trzeba go przygarniać do Kółek a nie odtrącać, gdyż dopiero zetknąwszy się raz po raz z rozsądniej myślącymi, nabierze zrozumienia, do czego Kółka służą; zwraca uwagę, że za wiele się mówi o sprawach ogólnej natury a za mało o czysto rolniczych; w sprawach hodowlanych niejedno nam dolega, a to dziś podstawa gospo darstw; podnosi, ile to strat ponoszą włościanie już z tego powodu, że po miejscach targowych nie ma wag bydlęcych.
Del. Jan Ziemniak z Sambora oświadcza się za zakładaniem spółek handlowych.
Jan Dyląg wskazuje, jak wiele zawdzięczają Kółka rolnicze wielkopolskie wspólnemu zwiedzaniu gospodarstw ; stawia wniosek :
„Ogólna Rada poleca Zarządowi głównemu, aby wedle możności wpływał na częste organizowanie wycieczek przez członków Kółek rolniczych celem zwiedzania gospodarstw rolnych tak .włościańskich, jak też i większych posiadłości, nietylko wzorowo prowadzonych, lecz także mniej postępowo, by naocznie się przekonać, co może zdziałać na polu rolnictwa praca wytrwała11.
Del. Franciszek Wójcik omawia kierunek oświatowy; mimo pracy różnych towarzystw lud jeszcze zakupuje po miejscach odpustowych i jarmarkach powiastki bez wartości i senniki; przeciwdziałać temu powinni delegaci Kółek i starać się o szerzenie dzieł dobrych i pożytecznych.
Del. Jan Kolek z Łańcuta podnosi znaczenie sadownictwa i należycie prowadzonych szkółek drzew owocowych,
Del. Antoni Inglot z Albigowej ocenia korzyści, które odnoszą gospodarze z przynale-
żenia do Kółek, żaden skarżyć się nie może, że brak mu fachowej porady i wskazówek; w gorszeni położeniu są nasze gospodynie a przecież one to właśnie tworzą trzy węgły domu, od nich zależy wychowanie przyszłych pokoleń ; na cały kraj mamy tylko jedną jedyną szkołę dla gospodyń wiejskich, zbawienne jej oddziaływanie jest widoczne, bo zupełnie inaczej przedstawia się chata, w której ster dzierży niewiasta z ukończoną szkołą ; kończy wnioskiem:
„Ogólna Rada poleca Zarządowi głównemu, aby zakładanie szkół gospodyń wiejskich po powiatach jak najusilniej popierał14.
Del. Kasper Wojnar przedstawia życzenie. aby Zarząd główny poczynił starania w Namiestnictwie, by żandarmerya nie czyniła trudności przy sprzedaży książek ogólnie kształcących i patryotycznych po kramach w miejscach odpustowych i na jarmarkach.
Del. Adam Froń z Humnisk podnosi jako ogólne żądanie członków, by do tych Kółek rolniczych, które prowadzą przedsiębiorstwa handlowe, przynajmniej raz na rok Zarząd główny delegował lustratora handlowego.
Del. Franciszek Gorczyca z Kul-parkowa stawia wniosek:
„Ogólna Rada wzywa Zarząd główny o dołożenie wszelkich starań, by magazyny wojskowe zapasy żytnich otrąb odstępowały Zarządowi głównemu T. K. r. celem odprzedaży członkom Kółek rolniczych44.
Del. Karol Szuszkiewicz z Pustomyt porusza sprawę organizacyi Kółek rolniczych, następnie omawia szereg spraw, które tylko ubocznie dotyczą Kółek rolniczych : a więc rozwinięcie energiczniejczej akcyi w sprawie kas Raiff-eisena, pouczenie o uzyskaniu poczt, pośrednictwo w wyrabianiu pożyczek w Banku krajowym, szerszy zakres działania w sprawie mleczarstwa.
Na tern zakończono przedpołudniowe posiedzenie. Podczas dyskusyi nad sprawozdaniem przeprowadzono wybór komisyi-matki, której po-ruczono przedstawienie 18 kandydatów na członków Zarządu głównego w następnem trzechleciu. Na wniosek ks. kan. Jaronia powołano do ko-misyi pp. Zbigniewa Horodyńskiego, ks. Wojna-rowicza, Jana Nebelskiego, i Michała Mięsowicza jako reprezentantów Zarządów powiatowych, delegatów Franciszka Sawę, Michała Olearczyka, Michała Miazgę, Antoniego inglota, Leonarda Turskiego, Władysława Gawrońskiego, ks. Franciszka Szewczyka i Andrzeja Tyszkowskiego jako reprezentantów Kółek rolniczych, pp. Franciszka Wójcika i Gabryela Jarosza jako reprezentantów Zarządu głównego. W ten sposób komisya matka składała się z dwóch duchownych, 1 właściciela dóbr, 1 dzierżawcy dóbr, 1 przedstawiciela mieszczaństwa, 2 przedstawicieli nauczycielstwa i 7 włościan. Komisya ukonstytuowała się, wybierając przewodniczącym p. Zbigniewa Horodyńskiego, zastępcą ks. Wojnarowicza, sekretarzem p. Jana Nebelskiego-
180
Drugie popołudniowe posiedzenie zagaił p. prezes Cielecki o godzinie wpół do 4. Przed przystąpieniem do porządku dziennego zakomunikował delegatom, że Dr. Klakurka z Myślenic, który miał referować o „niepodzielności gruntów*, nadesłał telegraficzne powiadomienie, iż na Ogólną Radę przybyć nie może. W myśl uchwały, powziętej na posiedzeniu Zarządu głównego, referat usunięty zostaje z porządku dziennego Ogólnej Rady.
Przystąpiono do dokończenia dyskusyi nad sprawozdaniem.
Red. Jan S t a p i ń s k i jako delegat Kółka rolniczego z Iskrzyni zaznacza, że z działalności Towarzystwa jest zupełnie zadowolony, składa zatem Bóg zapłać Zarządowi głównemu za jego kierowniczą pracę, jednak pomimo, iż są sprawy, w których razem iść powinniśmy, od krytyki wstrzymać się nie może, nie chcąc, abyśmy się stali towarzystwem wzajemnej adoracyi. Statystyka Kółek wykazuje, że Towarzystwo Kółek rolniczych jest instytucyą wybitnie ludową, z tego zatem faktu należy przedewszystkiem wyciągnąć odpowiednie konsekwencye. Z zamknięć rachunkowych i preliminarzy Tow. Kółek rolniczych widoczne, że Kółka rolnicze korzystają w porównaniu z innemi Towarzystwami z bardzo szczupłych dotacyi; życzliwość rządu i kraju dla Towarzystwa jest przeważnie platoniczna, objawia się głównie w słowach a nie w funduszach; pod tym względem domagać się należy stanowczej zmiany. Zarzuty, jakoby Kółka rolnicze nie były Towarzystwem ściśle rolniczem, są bezpodstawne, gdyż nawet ich działalność handlowa powstała celem obrony rolnictwa przed wyzyskiem; wszystkie zabiegi rolników o podniesienie dobrobytu tak długo będą na nic, póki pijawek z naszego otoczenia nie usuniemy; uwzględnić dalej należy, że środki, uzyskane z przedsiębiorstw, służą na powiększenie działalności rolniczej. Scentralizowanie wszelkiej działalności w Zarządzie głównym uważa za szkodliwe; ze względów oszczędnościowych należy posługiwać się przy zawiązywaniu Kółek rolniczych, przy lustracyach handlowych i rolniczych czynnikami miejscowymi; odpowiednich pracowników dla powiatów i okręgów się znajdzie. Podnosi dalej wielką wartość „Przewodnika Kółek rolniczych” i zaznacza, że pismo to warte 10 K., a nie 2 K. rocznie.
D y r. Adamski wskazuje poprzedniemu mówcy, że żądania decentralizacyi stoją w sprzeczności z żądaniami, podniesionemi na rannem posiedzeniu przez różnych delegatów; rano pod nieobecność p. Stapińskiego liczne głosy oświadczały się jeszcze za większą centralizacyą i za ściślejszym jeszcze kontaktem między Zarządem głównym a Kółkami. Niektóre sprawy już obecnie załatwia Zarząd główny miejscowemi siłami tam naturalnie, gdzie siły te dorosły zadaniu, i cytuje na to przykłady. Wyjaśnia dalej del. Wąsowiczowi powody, które skłoniły Zarząd główny do zwołania Rady w Tarnopolu oraz przedsta-
wia, że wobec powolnego nadsyłania sprawozdań przez Kółka z największym tylko wysiłkiem przygotować można obszerne sprawozdanie roczne * na koniec czerwca, a więc prędzej Ogólnej Rady zwołać nie można. W kierunku oświatowym zdać Towarzystwo nie może swych agend na Tow. Szkoły ludowej, gdyż ma silniejszy kontakt z ludem, niż innne Towarzystwa, które rozwijają bardzo często swą działalność dopiero przy pomocy Kółek rolniczych.
Prezes Cielecki staje w obronie Towarzystw gospodarskiego i rolniczego i polemizuje z wywodami del. Stapińskiego.
Del. BogusławCieński zarzuca p. Sta-pińskiemu złą wolę; ze sprawozdań Towarzystw, które zaczepił, może się przekonać, że główna część funduszów idzie na cele małej własności.
Dr. Dulęba, jako referent sprawozdania, zabrał ostatni głos, aby omówić wniesione postulaty, oraz odeprzeć podniesione zarzuty. Zaznaczywszy na wstępie, że kwalifikowanie członków i ograniczanie ich praw jest przeciwne statutowi, wykazywał, że Zarząd główny używa także sił miejscowych tak w kierunku podniesienia rolnictwa, jak i w handlowo-przemysłowym, o ile są odpowiednie. Co do handlu, jest on w akcyi Towarzystwa podporządkowany akcyi rolniczej, jednak ze względu na wzrost wymagań postanowiono na ostatniem posiedzeniu Zarządu głównego zwołać konferencyę wybitnych działaczy na polu handlowem w sprawie uzupełnienienia obowiązującej instrukcyi handlowej. O zakładaniu powiatowych hurtowni tylko tam myśleć można, gdzie istnieje większa liczba przedsiębiorstw handlowych Kółek. — Wszystkie wniesione wnioski zbadane zostaną przez Zarząd główny; usilnem staraniem Zarządu głównego będzie zadosyć uczynić wedle możności życzeniom wnioskodawców.
Po zamknięciu dyskusyi udzielono Zarządowi głównemu na wniosek del. Stapińskiego absolu-toryum i podziękowano za skuteczną pracę.
Prezes komisy i- matki p. Horo-d y ń s k i przedkłada listę członków Zarządu głównego na trzechlecie 1905—1908 a zarazem imieniem komisyi składa podziękowanie Dr. Stef-czykowi za pracę w Zarządzie głó.wnym i wyraża żal, że ustąpił z grona członków Zarządu.
Dr. Stefczyk oświadcza, że czuje się u-szczęśliwionym tern podziękowaniem; chwilowe nieporozumienie, wywołane przebiegiem obrad na zeszłorocznej Ogólnej Radzie, zostało usunięte, oświadcza zatem gotowość do dalszej pracy w Kółkach.
Del. JanStapiński przedkłada drugą listę kandydatów.
Do komisyi skrutacyjnej powołani zostali pp.: ks. kanonik Wojnarowicz, Zbigniew Horo-dyński, Franciszek Wójcik, Tomasz Dul, Piotr Salawa.
Nastąpiło tajne głosowanie listami, w którem udział wzięło 91 delegatów Kółek rolniczych,
181
9 delegatów Zarządów powiatowych i 12 członków Zarządu głównego.
Przeszła lista kpmisyi-matki 69 głosami przeciw 43 oddanym na listę del. Stapińskiego. Wybrani zostali pp.: 1. Artur Zaremba Cielecki. 2. Dr. Bronisław Dulęba, 3. Dr. Zygmunt Gargas, 4. Dr. Stanisław Głąbiński, 5. Gabryel Jarosz, 6. Prof. Józef Mikułowski Pomorski, 7. Dr. Mikołaj lir. Rey, 8. Antoni Smagała, 9. Grzegorz Sowa, 10. Dr. Jan Kanty Steczkowski, 11. Jerzy Dobczyc Turnau, 12. Ks. Adam Wesoliński, Franciszek Wójcik, 14. Prof. Tomasz Rylski, Dr. Stanisław Grabski, 16. Michał Mięsowicz, 17. Dr. Jan Pawlikowski, 18. Telesfor Adamski.
Trzecie posiedzenie zagaił p. prezes dnia 5. lipca o godzinie 9. rano i podał do wiadomości delegatów pisma radcy dworu Dra Tadeusza Piłata, prezesa Wydziału krajowego, i Władysława Struszkiewicza, radcy dworu z c. k. ministerstwa rolnictwa, z życzeniami pomyślnych obrad.
Po oznajmieniu delegatom wyniku wyborów do Zarządu głównego na irzechlecie 1905—1908, złożył p. Horodyński w imieniu komisyi rewizyjnej sprawozdanie o lustracyi ksiąg i kasy Zarządu głównego oraz zamknięcie rachunków za rok 1904. Na wniotek referenta udzielono Zarządowi głównemu absolutoryum z rachunków. Na wniosek p. Wójcika wybrano do komisyi rewizyjnej przez aklamacyę na rok 1906 pp.: Karola d’Abancourt, Leopolda Wilimowskiego i Bolesława Żardeckiego.
Del. Stapiński odnośnie do dokonanych wyborów członków Zarządu głównego podnosi zasługi nauczycielstwa ludowego około Kółek i domaga się, by na przyszłość (jeżeli to już obecnie przeoczono) powołano przedstawiciela nauczycielstwa w skład Zarządu głównego.
Prezes p. Cielecki zwracauwagę, że obecna rezOlucya p. Stapińskiego już spóźniona, właściwe forum, przed które należało wczoraj wystąpić z życzeniem, była komisya-matka.
Dr. Dulęba wyjaśnia p. Stapińskiemu, że mimo, iż na razie nie wszedł do Zarządu głównego żaden reprezentant nauczycielstwa, to jednak w uzupełnieniu Zarządu głównego w żądanym kierunku nic nie stoi na przeszkodzie. Tak samo przed trzema laty nie wyszedł z wyboru żaden przedstawiciel nauczycielstwa, na mocy jednak §. 36. statutu kooptowano do Zarządu głównego p. Feliksa Żyszkiewicza, kierownika szkoły w Prusach. Delegat Stapiński może być zatem spokojny, gdyż Zarząd główny, uznając w całej pełni zasługi pp. nauczycieli ludowych, powoła z pewnością do swego grona znów ich przedstawiciela.
Przystąpiono do dalszego punktu porządku dziennego, do referatu o włościach rentowych.
Referent Dr. Jan Henryk Saw-c z y ń s k i w obszernym wywodzie przedstawił najpierw cel ustawy o włościach rentowych: dąży ona do zachowania średniego gospodarstwa rolnego
od rozbicia i do wytworzenia średniej własności włościańskiej. Innych celów ustawa nie ma na oku. Przez dzielenie gruntów średni stan włościański ciągle zanika. Sejm musiał obmyśleć środki zaradcze, gdyż oświata, kultura i dobrobyt kraju opierają się na ludziach średniej zamożności. Przymusu niedzielenia nie można narzucić, obowiązkiem jednak kraju ułatwić wytworzenie średnich gospodarstw. Do tego celu służyć mają pożyczki rentowe. Rozłożone na długi szereg lat nastręczają dogodną spłatę. Kto jednak z pożyczki rentowej chce korzystać, musi się zobowiązać do niepodzielności gruntu tak długo, jak długo na włości pożyczka ciąży. Referent omawia następnie warunki uzyskania pożyczki, terminy spłaty, oprocentowanie pożyczki i działalność komisyi rentowej. — Za wyczerpujące przedstawienie rzeczy nagrodzono referenta hucznymi oklaskami.
Rozpoczęła się dyskusya.
Del. Tadeusz Dul z Grębowa występuje przeciw włościom rentowym, ponieważ narzucają niepodzielność gruntów.
Del. Głowacki z Łężan przemawia w tym samym duchu, co poprzedni mówca i żąda jeszcze niektórych wyjaśnień o ustawie.
Del. Antoni Smagała przedstawia przykłady dobrowolnego zaprowadzenia niepodzielności grnntów i korzyści tego; ustawy o włościach rentowych nie powinien się nikt obawiać, bo nikt nie przymusza do zaciągania pożyczki rentowej, przynaglającej do utrzymania gruntu w całości.
Del. Ks. Skwierczyński z Mogielnicy zwraca uwagę delegatów, że podobnie, jak przy ślubie, podstawowym warunkiem jest dobra i nieprzymuszona wola, tak samo i przy włości rentowej. Kto nie ma woli wziąć na siebie więzów włości rentowej, ten nie potrzebuje się kłopotać zobowiązaniami, które włość nakłada. Kraj daje pieniądze na bardzo dogodnych warunkach, ale na to, by osiągnąć zamierzony cel; kontrolę nad rentowemi gospodarstwami przeprowadzać musi, aby nie było nadużyć. Ubolewać trzeba, że wielu włościan żywi podejrzenie wobec tej pożytecznej ustawy; dopatrują się plam na słońcu, a równocześnie pozwalają na to, że lichwiarskie banki po miasteczkach ich rujnują. Kto na własnym gruncie chce być wyrobnikiem małomiasteczkowych lichwiarzy, kto chce płacić wysokie procenta a mieć krótkoterminowe pożyczki, temu nikt nie nakazuje udawać się o pożyczkę rentową.
Del. Maciej Krzciuk z Sikorzyc stawia referentowi pytanie, kiedy ustawa wejdzie w życie, kto będzie taksatorem przy zaciąganiu pożyczek i jakie dokumenty będą potrzebne celem uzyskania pożyczki.
Del. Antoni Inglotz Albigowej wyjaśnia delegatom Dulowi i Głowackiemu, że ustawa o włościach rentowych jest już uchwalona i san-keyonowana, przeto obecnie zmienić w niej nic już nie można; referat służył na to, aby zapoznać
182
delegatów z obowiązującymi przepisami ustawy; jeszcze raz podnosi, że ustawa zobowiązywać będzie tylko tych, którzy dobrowolnie się zgodzą albo na zamianę swego gospodarstwa, czy to w części, czy też w całości na włość rentową, albo na nabycie nowego gospodarstwa, jako włości rentowej.
Del. Jan Stapiński w dłuższem przemówieniu przedstawia najpierw, że sprawa nie-niepodzielności gruntów, o ile stoi w łączności z ustawą o włościach rentowych, straciła swe niebezpieczne cechy i ograniczona została do minimum; włość rentowa może być w całości spłacona po 10 latach; jeżeli nabywca posiada kapitał, może zatem już po tym upływie czasu rozporządzać wedle swej woli zakupionem gospodarstwem; może nawet prędzej osiągnąć swobodę ruchów, gdyż niedopełnieniem warunków nabywca zmusi komisyę rentową do wypowiedzenia umowy. Delegaci Dul i Głowacki mieli racyę, występując przeciw zachwalaniu pożyczek rentowych, gdyż łatwość pożyczek jest nieraz powodem ruiny gospodarstwa. Słusznie mówi przysłowie: „dobry zwyczaj — nie pożyczaj”. Dla włościan jednak nowa ustawa o tyle jest pożyteczna, że pozwoli uregulować parcelacyę. Mówca wątpić jednak musi w wydatne wyniki tej ustawy dla włościan z dwu powodów. Kapitał pięciomilionowy, wyznaczony na wprowadzenie włości rentowych, jest przedewszystkiem kwotą zanadto małą, znaczy on tyle, co mucha wobec 80 milionów koron, będących w obrocie na zakupno gruntów. Po drugie chłopom i z tych 5 milionów nie wiele się dostanie, gdyż właściciele średnich gospodarstw i folwarków już teraz czynią zabiegi około pozyskania pożyczek rentowych, gdyż włością rentową może być gospodarstwo o 120 ha. czyli 240 morgach. Jednak i o to, co dla chłopów kapnie, ubiegać się należy, bo jest sposobność podniesienia swego dobrobytu a powodów do obawy w ustawie niema. — Na tern zakończono trzecie posiedzenie.
Czwarte i ostatnie posiedzenie rozpoczęło się o godzinie pół do 4. Zanim przystąpiono do dalszej dyskusyi, załatwiono kilka innych spraw. I tale
Del. Ks. Kan. Wojn aro w icz podnosi, iż dla delegatów Kółek rolniczych jest ogromnie utrudnione przybycie na Ogólną Radę, ponieważ Ministerstwo kolei nie chce przyznać żadnych zniżek. Ubolewanie nasze i żal z powodu tego utrudnienia musimy zaznaczyć. Stawia zatem wniosek o wysłanie do c. k. Ministerstwa rolnictwa następnego telegramu:
„Ogólna Rada Kółek rolniczych uprasza usilnie o wyjednanie na przyszłość zniżek w ministerstwie kolei dla uczestników zjazdu. Odmowne załatwienie podań boleśnie odczuwamy i widzimy w tern ciężkie pokrzywdzenie Kółek”.
Wniosek ten jednogłośnie przyjęto i telegram w powyżej podanem brzmieniu natychmiast wysłano.
Dyr. Tel. Adamski zdał następnie sprawozdanie z akcyi ratunkowej. Pomijając szczegóły ogłoszone drukiem w sprawozdaniu rocznem, omówił główne zasady hurtownego handlu i przedstawił role, jakie odgrywają producenci, hurtowni handlarze i pośrednicy, czyli faktorzy, i na tern tle objaśnił, kiedy i dlaczego można, było kupować otręby wprost z młynów, kiedy korzystniej wypadało nabywać je od hurtowników, a kiedy posługiwać się należało faktorami, aby na oznaczony termin otrzymać towar czy to z młynów, czy też z drugiej, a nawet trzeciej ręki. Mylne jest zapatrywanie Kółek rolniczych, że byle zwrócić się do źródła, to jest wprost do producenta, to towar najtaniej i zaraz otrzymać można. Aby zawiązać stosunki z producentami, na to trzeba znać zawczasu zapotrzebowanie Kółek i zawierać umowy na dostawę większej ilości w pewnych, oznaczonych terminach. W czasie akcyi ratunkowej zwracano się kilkakrotnie do Zarządów Kółek, aby przynajmniej w przybliżeniu podały, ile i jakiej paszy będą potrzebowały w najbliższych miesiącach, aby na tej podstawie można było poczynić zakupna, niestety jednak wezwań tych nie uwzględniono. Stąd też akcya była ogromnie kłopotliwa, bo wprost na domysł trzeba było przeprowadzać zakupna; nieraz zachodziła obawa, że zapasy, nabyte na pewien termin, nie znajdą na bywców, to znowu napływ zamówień był tak znaczny, że zakupione zapasy zaledwie częściowo je pokrywały.
Sprawozdanie przyjęto do wiadomości, a na wniosek Dr. Dulęby Ogólna Rada złożyła podziękowanie p. Adamskiemu za kierownictwo akcyą ratunkową.
Przystąpiono do dalszej dyskusyi nad referatem o włościach rentowych.
Del. Jan Wasung omawia obszernie korzyści pożyczek rentowych i stawia następujący wniosek:
„Ogólna Rada poleca Zarządom powiatowym i delegatom powiatowym, by na najbliższych zebraniach powiatowych i okręgowych postawiono na porządku dziennym sprawę włości rentowych i starano się gruntownie zapoznać członków z ustawą”.
Ref. Dr. Jan Henryk Sawczyński udziela najpierw wyjaśnień na różne przez delegatów postawione pytania a następnie zbija zarzuty, stawiane przez del. Stapińskiego. Uznaje wprawdzie słuszność przysłowia: „piękny zwyczaj — nie pożyczaj”, jednak zwraca uwagę, żt pożyczka pożyczce nie równa. Zarzut, że fundusz pięciomilionowy na włości rentowe jest po prostu drobnostką, uznać należy za bezpodstawny. Na rzecz nową, mającą dopiero być wprowadzoną w życie, kraj na razie nie potrzebował wyższej kwoty przeznaczać. Niech fundusz ten zostanie wyczerpany, a z pewnością Sejm uchwali dalsze dotacye, jakie się okażą potrzebne. Trudno walczyć słowami z tą częścią przemowy p. Stapińskiego, która się opiera nie na faktach, lecz
183
na podejrzeniach. Del. Stapiński zna jako poseł dokładnie ustawę i wie, że największa włość rentowa może obejmować 60 ha czyli 120 morgów, mimo to mówił tu o włości 240-morgowej, opierając się na tern, że w rodzinie mąż może nabyć osobno włość rentową i żona osobno. Nie wspomniał jednak, że w tym wypadku każde gospodarstwo musi stanowić odrębną dla siebie całość, a więc mieć osobne zabudowania gospodarskie, sprzęty i t. d. Bez dania koniecznych wyjaśnień rzucił tą cyfrą, by łatwiej upozorować swe insy-nuacye, że dla chłopów mało co kapnie na włości, bo w pierwszym rzędzie będą uwzględniani właściciele średnich gospodarstw i folwarków. Del. Stapiński zna przecież stosunki życiowe i potrzeby różnych warstw społeczeństwa, więc wie dobrze, że były obszarnik nie będzie się garnął do włości rentowych, choćby o maximum parceli. Przyszłość wykaże, że insynuacye del. Stapińskiego były bezpodstawne; posługiwanie się taką bronią przy omawianiu rzeczy, uznanej za pożyteczną, jest w każdym razie nie na miejscu.
Na wniosek del. Gabryela Jarosza złożono podziękowanie p. referentowi za wyczerpujące omówienie sprawy, jak również p. Stapińskiemu, że przyczynił się do wyświetlenia zasadniczych punktów ustawy.
Uchwalono dalej wniosek posła Skołyszew-skiego o ogłoszeniu referatu Dra Sawczyńskiego w „Przewodniku11 i o wydanie osobno w broszurce, celem zapoznania włościan z ustawą. Przyjęto również podany wyżej wniosek p. Wasunga.
Przystąpiono do następnego punktu dziennego, do sprawozdania nad wnioskami, uchwalonymi przez VI. Ogólną Radę w Przemyślu i do załatwienia wniosków, zgłoszonych na tegoroczną Radę.
Referent Dr. Bron. Dulęba omówił z kolei wszystkie wnioski z Ogólnej Rady w Przemyślu, a więc sprawy mleczarstwa, obrony pożarnej, spółek handlowych, trafik, starań o podwyższenie subwencyi i przedstawił, które wnioski i jak załatwiono, a obok tego podał powody, które nie pozwoliły wykonać życzeń, zawartych
W Tarnopolu dnia 5. lipca 1905.
w innych wnioskach. Następnie poddał rozpatrzeniu wnioski, zgłoszone na VII. Ogólną Radę i postawił wiosek o przekazanie ich Zarządowi głównemu.
Sprawozdanie przyjęto z podziękowaniem do wiadomości. Po załatwieniu tych spraw del. Stapiński postawił wniosek:
„Ogólna Rada Tow. Kółek rolniczych oświadcza się przeciw przedłużeniu prawa propinacyi11.
Prezes p. Cielecki wyjaśnia, że wniosek ten jako niezgłoszony we właściwym, statutem przepisanym czasie nie może być poddany pod obrady. Wniosek ten jednak może być przekazany do rozpatrzenia Zarządowi głównemu. — W ten sposób też Ogólna Rada wniosek załatwiła.
Del. Franciszek Mag ryś porusza sprawę wyrobu dachówki cementowej.
Del. Franciszek Wójcik podaje do wiadomości, że w sprawie tej Wydział krajowy wydał okólnik do Rad powiatowych; okólnik ten należy ogłosić w „Przewodniku11.
Del. Stapiński ostrzega przed zakupnem dachówek cementowych w fabryczkach żydowskich.
Dr. Mandel daje informacye o kosztach dachówki cementowej i o korzyściach wyrobu jej we własnym zarządzie. W powiecie tarnopolskim koszta pokrycia na 1 m* wynoszą przy zakupnie od fabrykanta 70 ct., przy własnym wyrobie 45 ct. Wzywa delegatów, aby używali do wyrobu wyłącznie cementu krajowego.
Po tej przemowie, przyjętej żywymi oklaskami. prezes zamknął obrady VII. Ogólnej Rady, wzywając delegatów, by byli apostołami pracy nad podniesieniem ludu i aby ożywieni duchem zgody unikali wprowadzania do Kółek polityki. Kończy życzeniem szczęśliwego i obfitego żniwa. Reprezentacyi miasta i Komitetowi przyjęcia składa podziękowanie za udzieloną gościnę.
Imieniem włościan del. Inglot z Albigowej złożył w prostych i serdecznych słowach podziękowanie p. Cieleckiemu za trudy przewodnictwa i za wytrwałą i pełną poświęcenia pracę dla dobra ludu.
Przewodniczący:
J&rfnr Zaremba-Ci dech i m. jt.
Sekretarze:
Ks. Wincenty Ja roń m. //. Władysław Malczos m. ji.
SPIS RZECZY.
Str.
Słowo wstępne…………………………………………………………………. 3
I. Sprawozdanie z czynności Zarządu głównego 6—116
A. Sprawy ogólne, organizacyjne i osobiste…………………………………………. 6
B. Sprawy rolnicze …………………………………………………………… 9—63
I. Pola doświadczalne…………………………………………………… 9
II. Próby z nawożeniem łąk i pastwisk…………………………………….. 21
III. Pola doświadczalne z nawozami sztucznymi……………………………… 27
IV. Próby z uprawą roślin pastewnych …………………………………….. 36
V. Nasiona………………………………………………………….. 39
VI. Nawozy sztuczne……………………………………………. . . 42
VII. Maszyny i narzędzia rolnicze………………………………………… 43
VIII. Sprawa lepszego obchodzenia się z obornikiem…………………………. 45
IX. Melioracye rolne……………………………………………………. 46
X. Działalność w sprawach mleczarskich…………………………………… 47
XI. Kursa rolnicze……………….•……………………………………. 49
XII. Wystawy rolnicze………………………………………………….. 52
XIII. Działalność rolnicza zapomocą wykładów w r. 1905 ………………………. 54
XIV. Opracowania włościańskie z zakresu rolnictwa ….. 56
XV. Sadownictwo………………………………………………………. 57
XVI. Pszczelnictwo……………. . 61
XVII. Hodowla kóz……………………………………………………….. 62
XVIII. Hodowla drobiu i królików……………………………………………. 62
C. Sprawy handlowe……………………………………………………. . . 63—73
I. Ogólne uwagi o sklepach Kółek rolniczych . . . •……………………….. 63
II. Lustracye handlowe…………………………………………………. 64
lit. Kursa handlowe…………………………………………………….. 69
IV. Bezprocentowe pożyczki……………………………………………… 73
D. Pośrednictwo w zakupnie węgla………………………………………………… 73
E. Pośrednictwo w zakupnie pasz treściwych……………………………………….. 75
F. Zestawienie pośredniczącej działalności handlowej Zarządu głównego……………….. 77
G. Akcya Towarzystwa wobec klęski posuchy . . . •……………………………… 77
H. Działalność Towarzystwa na polu obrony pożarnej ………………………………. 80
I. Działalność oświatowa…………………………………. ……………….84—91
I. Zasilanie bibliotek Kółek rolniczych . ………………………………. 84
II. Pośrednictwo w zakupnie książek……………………………………… 86
III. Wydawnictwa Towarzystwa…………………………………………….. 87
IV. Przewodnik Kółek rolniczych…………………………………………. 89
V. Kalendarz Kółek rolniczych…………..•……………………………… 89
K. Nowo zawiązane „Kółka rolnicze1……………………………………… . . 90 L. Objaśnienia do zamknięć rachunków za r. 1905 i sprawozdanie ze szkontrum kasy . 90 M. Zamknięcia rachunków za r. 1905 ……………………………………………… 96 N. Zestawienie rachunków „Przewodnika1 i lustracyi handlowych ……………. . . 98
O. Preliminarz budżetu na r. 1906 99
P. Wykaz Kółek rolniczych zawiązanych w r. 1905 . . . 100
R. Wykaz członków-protektorów, członków-założycieli i członków wspierających Towarzystwa oraz skład Zarządu głównego i wykaz urzędników biura……………………….. 106
II. Sprawozdanie o organizacjach powiatowych……………………………………… 117
III. Sprawozdanie o Kółkach rolniczych……………………………………… 141 — 171
A) Statystyczne zestawienie według sprawozdań nadesłanych przez Kółka …. 142
B) Sumaryczne zestawienie ze sprawozdań Kółek rolniczych według powiatów . . 172
C) Statystyka Zarządów Kółek rolniczych……………………………………… 174
D) Ogólne zestawienie ze sprawozdań Kółek rolniczych…………………………… 176
Protokół z VII. Ogólnej Rady w Tarnopolu . . 177
PORZĄDEK DZIENNY
Vlll. Ogdlnej Rady Towarzystwa KółcH rolniczych
w Jarosławiu dnia 3. i 4. lipca 1906. Zagajenie Ogólnej Rady. Odczytanie protokołu z VII. Ogólnej Rady. Sprawozdanie Zarządu głównego z czynności i rachunków za rok 1905. Sprawozdanie komisyi rewizyjnej na rok 1905. Wybór komisyi rewizyjnej na rok 1906. Referaty:
a) „Czem Kółka rolnicze stoją i wskutek czego upadają ?“ referent: Dr. Bro-
nisław Dulęba.
b) „O potrzebie organizacyi powiatowej i zakresie jej działania1 — referent Dr. Stanisław Grabski. c) „W jaki sposób umocnić i utrwalić działalność handlową Towarzystwa* —
referent: Dyr. T. Ądamski.
d) „O działalności rolniczej Towarzystwa i ubocznych gałęziach gospodarstwa**—
referenci: prof. Pomorski i Obrębski. Sprawozdanie o wnioskach, przekazanych Zarządowi głównemu przez VII. Ogólną Radę. Sprawa wniosków, zgłoszonych na VIII. Ogólną Radę.

Jaki test DNA? – przegląd testów DNA

Pochodzenie etniczne jako wynik testu DNA

Serwituty – wolności, służebności

Serwituty – likwidacja serwitutów w zaborze pruskim

Deklasacja drobnej szlachty polskiej w Cesarstwie Rosyjskim

Demokracji szlacheckiej nie było

Niektóre dane z historii szlachty i herbu

I Kongres Heraldyki Polskiej

Drzewo genealogiczne – definicje i zasady budowy

Programy do budowy drzewa genealogicznego – przegląd

Sprawozdanie z czynności Towarzystwa „Kółek rolniczych” 1905

Jak szukać przodków? – Pierwsze kroki – poradnik genealoga

Pochodzenie nazwisk

Drzewo genealogiczne – definicje i zasady budowy