Motu proprio papieża: Tajne Archiwum Watykańskie będzie się nazywać Archiwum Apostolskie Watykanu. Franciszek wyjaśnia w liście apostolskim w formie Motu proprio, że nowa nazwa eliminuje ewentualne nieporozumienia związane z terminem „tajemnica” i podkreśla „bliski związek między Stolicą Rzymską a Archiwum”.
Jedno z najważniejszych i najbardziej znanych ośrodków badań historycznych na świecie nie zmieni tożsamości, struktury i misji. Tajne Archiwum Watykańskie, które od ponad 400 lat służy Stolicy Apostolskiej, ma teraz nową nazwę. Papież Franciszek postanowił w liście apostolskim w formie Motu proprio, archiwum nazwać: Watykańskie Archiwum Apostolskie. Jest to instytucja, która zachowuje dziedzictwo dokumentalne „tak cenne dla Kościoła katolickiego, jak i dla kultury powszechnej”.
Prywatne archiwum papieża
W liście Ojciec Święty wyjaśnia przyczyny tej zmiany, przypominając, że pierwotnie termin secretum miał dokładne znaczenie: oznaczał, że instytucja powołana w 1612 r. na polecenie papieża Pawła V „była niczym innym jak prywatnym, osobnym archiwum, zastrzeżonym” papieża. Tak więc wszyscy papieże je tworzyli, a „uczeni je uznają dzisiaj – przypisując temu określeniu właściwą wartość – za prywatne archiwum a nie tajne”. Należy zauważyć, że papież Leon XIII, już w 1881 r. udostępnił naukowcom zbiory do badań, co całkowicie zaprzecza idei „tajności” a otwiera zasoby wzbogacając światową kulturę.
Zmiany semantyczne
Jak długo „ścisły związek między językiem łacińskim a językami, które się z niego wywodzą” pozostawał niezmienny, nie było potrzeby, pisze papież Franciszek, aby wyjaśnić lub nawet uzasadnić ten tytuł „Archivum secretum”. Ale „przy postępujących zmianach semantycznych”, które miały miejsce „we współczesnych językach oraz w kulturach i wrażliwościach społecznych różnych narodów”, pojęcie secretum w odniesieniu do Archiwum Watykańskiego wywołało nieporozumienia i „dwuznaczne, a nawet negatywne” niuanse.
Utracono autentyczne poczucie „sekretu”
Papież Franciszek przypomina, że „prawdziwe znaczenie terminu secretum” stopniowo zanikło. Słowo wyrażone współczesnym terminem „tajemnica” kojarzy się z tym słowem: „W niektórych obszarach i środowiskach, nawet o pewnym znaczeniu kulturowym – pisze Papież – wyrażenie to nabrało uprzedzenia, że jest ukryty, nie może być ujawniony i być zarezerwowanym dla kilku”. „Jest to przeciwieństwo – zauważa papież Franciszek – tego, czym zawsze było i zamierza być Archiwum Watykańske”.
Archiwum i Stolica Apostolska
Nowa nazwa, jak wyjaśnia papież, podkreśla „ścisły związek między Stolicą Rzymską a Archiwum, niezbędnym narzędziem posługi Piotrowej”. Jednocześnie podkreśla on „bezpośrednią zależność od rzymskiego papieża, co jest już oczywiste przy nazwie Watykańskie Archiwum Apostolskie”.
Składnica z niezrównanymi skarbami
Archiwum przewija się przez 85 km regałów w dwukondygnacyjnym budynku, ustawionych w piwnicy Cortile della Pigna Muzeów Watykańskich. Zachowane w rozległych zasobach dziedzictwo dokumentalne obejmuje chronologiczny okres około dwunastu wieków (wieki VIII-XX). Posiada archiwa historyczne różnych instytucji publicznych i prywatnych. Od czasu gdy papież Leon XIII w 1881 r. otworzył drzwi archiwum dla uczonych, stało się ono centrum badań historycznych wśród najważniejszych badaczy na świecie. Słynny niemiecki filozof i matematyk Gottfried Wilhelm von Leibniz napisał w 1702 r., że można to papieskie archiwum uznać za centralne Archiwum Europy (quod quodam mondo totius Europae commune Archivum censeri debet).
Dziedzictwo do ochrony i konsultacji
Działalność Archiwum rozwija się w dwóch głównych kierunkach: ochrona dziedzictwa dokumentacyjnego, sprzyjając warunkom zachowania, które chronią jego integralność i jego wzbogacenie jako historycznej pamięci o tysiącletniej działalności Kościoła. Każdego roku Archiwum przyjmuje około 1500 uczonych z ponad 60 krajów. Zwracając się do kościelnych archiwistów 26 września 1963 r., Paweł VI wypowiada następujące słowa: „Nasze fragmenty papieru są echem i śladami […] przejścia Pana Jezusa na świecie. A zatem wyznawanie kultu tych dokumentów, dokumentów, archiwów oznacza w konsekwencji wyznawanie kultu Chrystusa, poczucie Kościoła, oddanie się, przekazanie tym, którzy przychodzą z historią przejścia, tranzytu Domini na świecie”.
Konsultacje dotyczące dokumentacji archiwum, na polecenie papieża Franciszka, zostaną przedłużone do 2 marca 2020 r. Papież ogłosił to 4 marca ubiegłego roku, przyjmując urzędników Archiwum. Przy tej okazji papież Franciszek wyraził nadzieję na: „poważne i obiektywne badania historyczne”. Jest to zgodne z wcześniejszą zapowiedzią: Papież Franciszek otworzy tajne archiwa z czasów Piusa XII
W skrócie:
Czy Tajne Archiwa Watykańskie są tajne?
Nie, to błędnie interpretowana nazwa. Archiwa Watykańskie są archiwami prywatnymi papieży. Obecna nazwa archiwów to Watykańskie Archiwum Apostolskie. Od 1881 roku archiwa są dostępne dla uczonych całego świata.
Kiedy powstało Tajne Archiwum Watykańskie?
Instytucja prywatnego archiwum papieskiego została powołana w 1612 r. na polecenie papieża Pawła V. Archiwum posiada zbiory pochodzące od VIII do XX wieku.
Jak duże jest Tajne Archiwum Watykańskie?
Watykańskie Archiwum Apostolskie zajmuje 85 km regałów w dwukondygnacyjnym budynku, ustawionych w piwnicy Cortile della Pigna Muzeów Watykańskich. Zachowane w rozległych zasobach dziedzictwo dokumentalne obejmuje chronologiczny okres około dwunastu wieków (wieki VIII-XX). Posiada archiwa historyczne różnych instytucji publicznych i prywatnych.
