Polscy studenci prawa w Padwie 1591-1598
Matriculazione Universita Legista Polona from the years 1591-1598, found in the book No. 30 in the Archivio Antico del Universita degli Studi di Padova
W latach 1592-1600 wpisało się do Metryki polskiej 318 osób pochodzących z terenów Korony i Litwy. Nie był to jednak ostateczny i jedyny zapis Metryki Natio Polona. Już w 1892 roku Blasio Brugi i Aloysio Andrich opublikowali w Rotulus et matricula, nieznany także Henrykowi Baryczowi, spis polskich studentów w Padwie pt. Natio Polona. Zawiera on łącznie 62 wpisy studentów; zamieszczone zostały w nim również dwa nazwiska cudzoziemców (Nicolas Popi Liber Baro de Lobconicz oraz Nicolas Vr acens isf. Z kolei 56 studentów dokonało wpisu w 1592 r., zaś 6 w 1593 r. Większość nazwisk scholarów znajduje się w opublikowanej przez Henryka Barycza Metryce polskiej, natomiast pięciu scholarów (Johannes Cichowicz, Cornelius Corbus, Stanislaus Gankomski de Garokov (czy Kamkowski?), Johannes Picumski i Christophorus Widoczki de Budzi-sław) nie było dotąd znanych. Trzech polskich studentów, a to: Jerzy Zbaraski, Krzysztof Karśnicki i Jan Mniszek, dokonało dwukrotnie wpisów do omawianego spisu studentów nacji polskiej. Także nie jest pewne, czy podane nazwiska: Johannes Chelowig i Nicolas Chelowig należy utożsamiać z Janem i Mikołajem Chlebowiczami, zastanawiać bowiem może fakt, że w tym spisie studentów wpisali się osobno. Dodatkowo przy 12 studentach widnieją zapisane znaki szczególne twarzy oraz rąk.
Opublikowany w Rotulus et matricula w wersji oryginalnej, spis nazwisk polskich studentów w Padwie:
- d. Johannes Picumski
- d. Valentinus Fontana
- d. Cornelius Corbus
- d. Nicolas Popi Liber Baro a Lobconicz
- d. Sigismundus Peremschi
- d.Matheus Pomerzanchil
- d. Marcus Oliensnicki eon nationis Poloniae
- d. Martinus Sziskowski canonicus cracoviensis
- d. Henricus Firhi palatinides cracoviensis
- d. palatinides Jo. Cichowicz5
- d. Nicolas Vracensis
- d. Jacobus comes de Ostroróg
- d. Albertus Gaiewschsi
- d. Gasparus Slegel polonus
- d. Johannes Chelowig Polonus
- d. Nicolas Chelowig Polonus
- D. Christophorus z Baraschi Palatinides Bracia: duos aureos die 3 augusti 1592
- D. Jacobus Rozuadouski nob. Polonus cum cicatrice in naso, die dicta (3 aug.)
- d. Stanislaus Rosrazewski unum scutum
- d. Henricus Rosrazewski unum scutum
- d. Jan Hlebowicz na Dąbrównie Stolnik Wiel-o XL dal ung. 2 (mortuus), cum cicatrice in Manu dextra sub Juncturam pollicis die dicta 30 Aug.
- D. Nicolai Hlebowicz na Dąbrównie Woiewodzicz Trocki dat ung. 2 (postea castellanus Vilnensis, mortuus tempore Electionis Serenissimi Vladioxti Regis Pol.) cum signis nigris in fatie 30 aug. 1592
- d. Jacobus Broniewski lib. 5 (cum cicatrice in police dextro) 30 aug.-ti
- d. Mikolai Potoczki lib. 10 Po.
- d. Jan Gądeczki lib. 1
- d. Hieronimus Reczaiski unun scutum
- d. Georgius Pipanus dedit unum scutum
- d. Hieronimus Rapp dedit unum scutum (cum cicatrice in collo) die 30 sept. 1592
- d. Jo-s Wesile Polonus cum veruca in fatie in sinistra parte 21 octo. 1592
- d. Andreas comes a Thęczyn capitaneus Strzeiensis dedit duos ungaricos
- d. Christopherus Sassino (Sassina) Carzsziczki gnesnensis cracov. can.: dedit unum ungaricum
- d. Christophorus Falenczki unum scutum (cum cicatrice in manu sinistra digito annicularis 22 octob. 1592
- d. Stanislaus Gankomski de Garokov Polonus cum cicatrice in maxilla sinistra 16 novembris 1592
- d. Joannes Ozdrziwolski unum scutum
- d. Jerzy z Baraskie woiewodzicz Bracezławski, starosta Piński trzy scuty (Sokalchy?) iam castellanus Cracoviensis mortuus forli Apoplexia 1629 (?)6
- d. Stanislaus Kisewski Abbas Lublin: Sigismundi Tertio Regis Poloniae secretarius dedit unum ungaricum
- d. Andreas de Bnin Opalenski Prepositus Plocensis dedit unum ungaricum Jam Episcopus Posnaniensis (mortuus)
- Christophorus Wiesolowski a Wiesolow dedit libras duodecim (cum veruca in mento) 15 Januarij 1593
- Ill-mus ac m-cus D. Georgius dux de Sbaras Polonus 17 januarii 1593
- d. Nicolaus Griczki dedit unum scutum
- d. Stanislaus Gembiczki Abbas. Ploc.: unum ungaricum
- d. Gabriel comes in Thenczyn dedit duos ungaricos (cum parva veruca in dextera parte faciem 3 februarii 1593
- d. Georgius Tysckowicz de Loborsk Palatinides Bresten. dedit ung. Duos
- d. Christophorus Sassino (Sasina) Carnsniczki gneznen. Cracovi.: Wladisl. Canon.: nomie 111 Andreae Gabrieli Comitum a Theczyn contulit ad hoc pium opus et auxit aerarium communitatis scutis Decem
- d. Thomas Tretherus canon: Warm.: dedit lib. 7
- d. Andreas Dębiński unum dedit ungaricum
- d. Andreas Sapiua cast.: Mienski dedit quatuor ungaricos
- d. Hieronimus Godziąthowski lib. 7 (cum cicatrice in indice sinistro die 14 februarij 1593
- d. Mathias Sobkowicz custos Scarbimirn. obtulit lib. septem
- d. Joannes Chocziszewski dedit lib. septem
- d. Stanislaus Dembienski unum scutum
- Fr. Gregorius Ostrowski Prepositus Tarnovien.: ex Maiori Polonia ordinis Cistercien. in Wogrowiecz professus ab Abbatibus Poloniae sui ordinis ad Sedem Apostolicam Nuncius unum ungaricum contulit
- d. Mathyas Hurkovicius Przemislin., quatuor lib.
- d. Joannes et
- d. Stanislaus Mniszkowie dederunt duodecym libra
- d. Martinus Okregliczki lib. Sex
- d. Hieronimus Czyżowski de Czyżów dedit unum ungaricalem florenum
- d. Martinus Gereon Liczko de Orlowicze dedit ung. unum
- d. Christophorus Widoczki de Budzislaw dedit libra septem
- Ill-mus D-ns D-ns Nicolaus Christophorus Radziwit Dux de Olica et Nieswiesz comes in Szydlowiecz Sacrosanti Sepulchri Herosolimitani Miles Palatinus Trocensis cum esset Patavy cum Ill-a coniuge sua causa recuperandae valetudinis dedit ad hoc prium opus et nationis Polonicae Lithwaniaeque honorem ung. Decem
- d. Abramus Felix Cracoviensis cum cicatrice in fronte Polonus. Die prima Junij 1593
- Illustris. Et Mag-cus Dominus Johannes Muisszek Palatinides Sandomiridu polonus die 2 Junij 1593.
Ponadto Nicolaus Popl liber baro a Lobcoviz występuje w Padwie 24 września 1592 r. jako świadek przy nadaniu stopnia doktora pobojga praw Janowi Giselerusowi z Gdańska, zaś Palatinides Nicolaus Vracensis również jako świadek przy nadania stopnia doktora obojga praw Jerzemu Scipiadesowi Sowińskiemu 13 lutego 1593 r.
Johannes Joannis Czechovicius dioc. Leopoliensis, wpisany do Albumu studentów Uniwersytetu Krakowskiego w 1589 r.: Album Studiosorum Universitatis Cracoviensis, t. III, ed. A. Chmiel, Cracoviae 1904, s. 162.
Kasztelanem krakowskim do 5 kwietnia 1592 r. był Seweryn Boner z Balic, od 1593 r. Janusz Ostrogski, wojewoda wołyński, następnie w 1620 r. urząd ten objął Jerzy Zbaraski starosta piński i sokalski, zmarły 30 lipca 1631 r. Być może wpis: Sokalchy jest ciągiem dalszym informacji o Jerzym Zbaraskim i oznacza, że był on starostą sokalskim.
Natomiast w księdze opatrzonej numerem 30 (z dawną sygnaturą 677 zbioru Minato) w Archivio Antico dell ’Universita di Padova na stronach od 43 r. do 46 v, pod tytułem Matriculazione Universita Legista Polona, znajdujemy wpisy osób pochodzących z terenów Korony i Litwy z okresu od 30 września 1591 r. (czyli rozpoczynające się rok wcześniej niż Metryka opublikowana przez Henryka Barycza) do 8 września 1598 r., przystępujących w tym czasie na Uniwersytecie Padewskim do studiów prawniczych. Spis ten został sporządzony jedną ręką, notariusza uniwersyteckiego Antonio Yillaniego, na co wskazuje ten sam charakter pisma, ale tylko do 10 listopada 1597 r. Cztery ostatnie nazwiska zostały wpisane przez innego notariusza, co było konsekwencją śmierci poprzedniego.
Z wstępnych ustaleń dotyczących studiów Polaków na Uniwersytecie Padewskim w późnym średniowieczu i renesansie wynika, że studia prawnicze podejmowali w większości przedstawiciele szlachty, tylko niektórzy spośród nich studiowali teologię. Medycynę i filozofię studiowali głównie mieszczanie, pochodzący z większych polskich, ruskich i litewskich miast.
Nowo odnaleziona lista studentów pochodzących z terenów Korony i Litwy liczy 83 nazwiska, plus 6 nazwisk scholarów z dodatkiem Austriacus lub Germanus. Nazwiska studentów wpisanych do tej części Matriculazione w dużej mierze pokrywają się z listą opublikowaną przez Henryka Barycza. Jednak wśród 83 osób znajduje się 20 nieznanych dotąd nazwisk studentów, których nie umieszczono w opublikowanej Metryce, a także nie ma ich w przebadanych materiałach archiwalnych w Archivio Antico w Padwie. Tym samym potwierdza się wysnute już powyżej przypuszczenie, że do Metryki Polskiej wpisywała się tylko część studentów – ale jaka? Pod uwagę trzeba wziąć także fakt, że omawiana Matriculazione z lat 1591-1598 rejestruje tylko dane dotyczące polskich studentów z uniwersytetu prawniczego.
Dodać również należy, że we wspomnianej księdze opatrzonej numerem 30 na stronach 10 v – do 30 verso znajduje się Matriculazione Universita Legista Natione Germana z 11 nazwiskami studentów pochodzących z Gdańska i Torunia. Jest tam także jeszcze kilka nazwisk studentów z dopiskiem Prutenus, Borussus, ale ich identyfikacja wymaga dokładnej weryfikacji.
Matriculazione Universita Legista Polona, księga nr 30, oryginalna treść:
f. 43r
- Magnificus Dominus Joannes Mieleczky a Mielius Polonus cum cicatrice in Manu dextera 30 Septembris 1591
- Illustrissimus Dominus Dominus Henricus Firlei de Dombroviza Polonus cum Fissura in indice sinistro 17 Octobris 1591
- Dominus Felix Kobrztinski Prutenus Polonus cum porro in Manu sinistra 17 Octobris 1591
- Dominus Sygismundus Porembsky Polonus cum cicatrice in digito indicis sinistri 26 Novembris 1591
- Dominus Petrus Opyeczig Polonus cum cicatrice in Manu sinistra 4 Decembris 1591
- Illustrissimuss et Reverendissimus Dominus Arnolphus Uchansky comes de Sluzewo divina providentia Abbas Suleroviensis Polonus 14 Decembris 1591
- Dominus Adrianus Konwicz Polonus 24 Januarii 1592
- Nobilis Dominus Christophorus Chelmsky Polonus cum verruca et cicatrice in fronte 17 Februarii 1592
- Dominus Marcus Olesnicius de Olesniki cum cicatrice in jndice dextero 13 Februarii 1592
- Illustrissimus Dominus Sbigneus de Brzezie Lanczkorunski polonus cum cicatrice in digito fidio sinistro 19 Martii 1592
- Dominus Stanislaus Ostroróg nobilis Polonus 8 Aprilis 1592
- Dominus Adamus Bratosserocky nobilis Polonus cum signo in sinistra frontis parte die 9 Aprilis 1592
f. 43 v
- Dominus Lucas Kosmonsky Posnaniensis Polonus cum signo in police dextero 23 Aprilis 1592
- Illustrissimu Dominus Joannes Skumin Palatinides Novogrodensis hospitaneus bratisla-viensis Lithvanus (Lituvanus) Polonus cum verucca in aure sinistra 12 May 1592
- Nobilis Dominus Stanislaus Skorulsky Lituvanus polonus cum cicutrice in Manu dextera die dicta
- Nobilis Dominus Albertus Bichovviecz Lituvanus cum Verruca in maxilla sinistra die dicta
- Nobilis Dominus Daniel Polubiensky Lituvanus cum verruca in mentum die dicta
- Nobilis Dominus Lucas Mosalsky Lituvanus cum cicatrice in fronte die dicta
- Nobilis Dominus Georgius Mosalsky Lituvanus die dicta
- Dominus Albertus Gaiowsky nobilis polonus cum cicatrice in facie 27 Junii 1592
- Dominus Martinus Siscovski canonicus Carcovie polonus cum signo rubeo in Manu dextera 6 Julij 1592
- Dominus Stanislaus Scavvevski (Scarzewski) polonus die dicta
- Nobilis Dominus Adrianus Gostomsky de Liczenicze Polonus cum cicatrice penes oculum sinistrum 17 Julij 1592
- Nobilis Dominus Joannes Rosskowsky de Górka polonus cum cicatrice in medio digito sinistro die dicta
- Nobilis Dominus Joannes Piotrowsky de Maiori Piotrowycze Polonus Die dicta
s. 44 r
- Nobilis Dominus Wladislaus Przeimsky de Golina polonus cum verruca in maxilla sinistra die 17 Julii 1592
- Nobilis Dominus Joannes Sslawossowsky polonus cum cicatrice in jndice sinistro die dicta
- Nobilis Dominus Andreas Kechliczky polonus cum macula penes pollicem sinistram 17 Julii 1592
- Ls/i4 Illustrissimus Dominus Christophorus Sbaraski de Sbaras Palatinides Braclaviensis die 3 Augusti 1592
- Dominus Jacobus Rozvadovski nobilis polonus cum cicatrice in naso die dicta
- Magnificus Dominus Nicolaus Hlebowicz in Dambrowna cum signis nigris in facie 30 Augusti 1592
- Magnificus Dominus Joannes Hlebowicz in Dambrowna cum cicatrice in Manu dextra ad iuncturam pollicis die dicta
- Nobilis Dominus Jacobus Bromeroski Polonus cum cicatrice in police destro 30 Augusti (1592)
- Dominus Hieronimus Raff polonus cum cicatrice in collo die 30 Septembris 1592
- Dominus Joannes Wesik Polonus cum veruca in facie in sinistra parte 21 Octobris 1592
- Dominus Christophorus Falecki Polonus cum cicatrice in ma(nu) sinistra digito auriculari 22 Octobris 1592
s. 44 v
- Dominus Stanislaus Gzarnkowski de Gzarnkow Polonus cum circatrice in maxilla sinistra 16 Novembris 1592
- Dominus Christophorus Wiesietoreski polonus cum veruca in mento 15 January 1593
- Illustrissimus et Magnificus Dominus Georgius dux de Sbaras pollonus 17 January 1593
- Illustrissimus Dominus Gabriel comes in Tecin pollonus cum parva lesura in dextera parte faciei 3 Februarii 1593
- Dominus Hieronimus Gorgi Bialikowski Polonus cum circatrice in indice sinistro die 24 Februarii 1593
- Dominus Abramus Felix Cracoviensis cum cicatrice in fronte Polonus die prima Juny 1593
- Illustrissimus et Magnificus Dominus Joannes Mnissek palatinides sandomiridum Polonus die 2 Juny 1593
- Dominus Jacobus comes ab Ostrowo Consiliarius Nationis Polonae die 21 Septembris 1593
- Dominus Hieronimus Reczaisky Polonus cum cicatrice in medio digito manus dextere die dicta
- Dominus Thomas Stempowsky cum cicatrice in lewa parte faciej die 26 Octobris 1593
- Dominus Stanislaus Sulovischy nobilis polonus cum veruca in parte dextera Nasi die 21 Marcy 1594
- Dominus Sebastianus Posnaniensis nobilis polonus habens cicatricem ad mediam juncturam digiti indicis dextri die dicta
- Dominus Nicolaus Giżycki polonus cum cicatrice in police sinistro die dicta10
- Dominus Daniel Fich Dantiscano cum cicatrice in pollice manu sinistri die 7 Aprilis 1594
- Rubertus Ruffinuus (Ruppinus ?) cum cicatrice in faciem die dicta
s. 45 r
- Dominus Stanislaus Czieklensky de Czeklin Pollonus cum cicatrice in sinistro digito die 18 Juny 1594
- Dominus Hieronimus Dembiński Pollonus cum cicatrice in police sinistro 29 Juny 1594
- Dominus Georgius Niemoictosky Pollonus cum cicatrice in maxilla sinistra die dicta
- Dominus Symon Bar pollonus cum cicatrice in supericilio sinistro die dicta
- Dominus Stanislaus Zorawinskj Polonus cum veruca in utraque gena 26 decembris 1595
- Dominus Gaspar Niewiarowski Pollonus cum cicatrice in manu sinistra penes policem die 30 Julii 1595
- Dominus Georgius comes ab Ostrorog Pollonus (die) 20 Decembris 1595
- Dominus Joannes Serny Eques Polonus cum cicatrice in Manu dextera 16 Februarii 1596
- Dominus Felix Stupecky (Slupecsky?) polonus cum verruca sub inferiori labro 27 Marty 1596
- Dominus Adamus Svyniarsky nobilis polonus cum una lente ad aurem dexteram die 31 Marty 1596
- Dominus Joannes de Lezenice Gostomschi polonus cum parva cicatrice in labro 17 Aprilis 1596
- Dominus Lucas Comorschi polonus cum cicatrice in minimo digito sinistro die dicta
- Dominus Joannes Trepka Polonus cum cicatrice super manu sinistra Die 26 May 1596
s. 45 v - Dominus Nicolaus Walensky (Walevsky ?) polonus cum lente nigra in sinistra parte nasi 28 May 1596
- Dominus Alexander Zborowschy polonus cum cicatrice ad pollicem manus dextre 20 Augusti 1596
- Dominus Adamus Sopocko nobilis Polonus cum cicatrice super oculo sinistro 1596
- Dominus Adamus Klisovistz polonus cum cicatrice super verticem capitis 31 Augusti 1596
- Dominus Joannes Maliński polonus cum cicatrice super indice sinistro (die) 2 Septembris 1596
Dominus Joannes Henricus ab Haldenstein Germanus 12 Octobris 1596
Dominus Lazarus Henkelius junior Germanus 14 Octobris 1596
Dominus Philippus Jacobus Fuert Austriacus Germanus die 5 Octobris 1596
Dominus Hieronimus Fuert austriacus die dicta Dominus Johannes Renardus ab Auw die dicta
Dominus Joannes Georgius a Klingenburg Rhazingprum Germanus11 die dicta - Dominus Georgius Wisniewiecky Polonus cum verucca in dextera mala die. die 15 Octobris 1596
- Dominus Joannes Karwicky pollonus cum parva cicatrice sub mento a parte sinistra die dicta
- Dominus Joannes Didinsky polonus cum cicatrice in facie in parte dextera die 19 Aprillis 1597
- Dominus Alexander Simhowic Polonus cum verruca in dextera parte colli 13 May 1597
s. 46r - Dominus Stanislaus Droiowski polonus cum verugine in facie a parte dextera ad aurem 23 Juny 1597
- Dominus Martinus Boianecki Pollonus cum cicatrice in medio pollicis sinistri 30 Juny 1597
- Dominus Stanislaus Didinsky Pollonus cum cicatrice in manu dextera 20 July 1597
- Dominus Nicolaus Gisieschi Pollonus cum cicatrice in manu sinistra die
- Dominus Joannes Bletnicky (Bletnictky) polonus cum cicatrice in police dextera 1 Novembris 1597
- Dominus Joannes Karmkowsky polonus cum signo in digito auriculari dextro 10 Novembris 1597
- Dominus Nicolaus a Kuczkon Koczkorosky cum veruca in faciem Polonus die 10 February 1598
- Dominus Lucas Sierakowsky Polonus cum, cicatrice in summitate nasi die 17 Martii 1598
- Dominus Nicolaus Lancky Polonus cum parva cicatrice in fronte die 2 mensis Junii 1598
- Dominus Joannes Czarnkowsky Polonus cum porro in gutture die 20 mensis Julii 1598
Nicolaus Martini Gizicki dioc. Gnesnensis, wpisany do Albumu studentów Akademii Krakowskiej w 1590 r.: Album studiosorum Universitatis Cracoviensis, t. III, s. 164.
Nazwiska pięciu Niemców widnieją w Metryce niemieckiej: Matricula nationis germanicae iuristarum in Gymnasio Patavino, t. I 1546-1605, a cura di Elisabetta Dalia Francesca Hellmann, Roma-Padova 2007, nr 5009 {Lazarus Henkel (Henkelius) iunior a Donnerstmarkh), nr 5010 {Philippus Jacobus Fuert Austriacus), nr 5011 {Hieronimus Fuert Austriacus), nr 5012 {Joannes Renardus ab Auco), nr 5013 {Joannes Georgius a Khienburg i n Khatingsprun).
Wśród nazwisk nowych scholarów, dotąd nieidentyfikowanych ze studiami na Uniwersytecie Padewskim, pojawia się nazwisko prymasa Polski:
Jana Wężyka herbu Wąż, syna Hieronima,
wpisanego do metryki Uniwersytetu Krakowskiego w 1591 r. jako Johannes Jeronymi Wezik de Wola Wezikowa, dioc. gnesn. W rok potem przybył do Padwy i jego nazwisko znajdujemy w Matriculazione Universita Legista Polona pod datą 21 października 1592 r. W Padwie pozostał co najmniej przez rok, gdyż jeszcze 2 października 1593 r. był świadkiem przy obronie doktorskiej Walentego Fontany oraz poświadczał jego wyznanie wiary katolickiej. Nie wiadomo, jak długo pozostał w mieście św. Antoniego i kiedy przeniósł się do Rzymu (jego wyjazd trzeba więc przesunąć z 1591 na 1593 r.), gdzie uzyskał około 1604 r. podwójny doktorat – z teologii i prawa. W Polsce został Opatem mogilskim w 1613 r., biskupem przemyskim (od 1620), następnie poznańskim (od 1624), aby w 1627 r. osiąść na stolicy gnieźnieńskiej (do śmierci w 1638 r.)14.
Dnia 14 kwietnia 1596 r. wpisał się do nowej metryki:
Jan Gostomski h. Nałęcz (1576–1623) z Leżenie,
starosta wałecki (1588), warecki (1590), grójecki, gębiński, strzelecki, dworzanin królewski, poseł w 1599 r. na dwór praski, poseł na sejm w 1611 r., wojewoda inowrocławski, wojewoda brzesko-kujawski w 1620 r. i w tymże roku wojewoda kaliski, protektor jezuitów.
Jakub Ostrowski herbu Nałęcz z ziemi chełmskiej (zm. 1638 r.), kanonik krakowski, pisarz polemiczny oraz kaznodzieja, do nowej Metryki w Padwie wpisał się 21 września 1593 r. Wedle Haliny Kowalskiej uzyskał stopień doktora świętej teologii we Włoszech, w 1613 r. kanonik włocławski, pleban niepołomicki, w 1607 kanonik krakowski oraz główny penitencjarz katedry krakowskiej. Był autorem utworów polemicznych, jak choćby Dialog albo rozmowa katolika z ewangelikiem (1604), W obronie kazania Piotra Skargi (1608). Kazania, a dał się poznać jako znakomity kaznodzieja, głosił także u św. Barbary. Dochody z beneficjów przeznaczał na pobożne cele. Został pochowany w krakowskiej katedrze16.
W nowej metryce wpisali się też 12 maja 1592 r.:
Daniel Połubiński z książęcego rodu, h. Jastrzębiec, syn Andrzeja,
Mikołaj Giżycki, syn Marcina, stolnika gostyńskiego, dworzanin królewski, dziedzic Osiemborowa, podkomorzy czerski, poseł na sejm i deputat do Rady Wojennej 1620 r., kasztelan czerski 1622 r., zmarły w 1637 r. wśród scholarów Uniwersytetu Padewskiego znalazł się 21 marca 1594 r.
Do interesujących, a zupełnie nieznanych byłych studentów padewskich należy
Korneliusz Korb, syn Jerzego z Warszawy.
W Padwie spotykamy go po raz pierwszy 2 czerwca 1589 r. w charakterze świadka przy obronie pracy doktorskiej z zakresu medycyny Jakuba Grodzickiego z Poznania.Następnie przeniósł się do Bolonii, gdzie poznawszy słynnego medyka i botanika Ulissesa Aldrovandiego, zwiedził jego muzeum różności przyrodniczych. Na wspomnianym uniwersytecie doktoryzował się w zakresie medycyny 20 sierpnia 1590 r. Nie zakończył na tym swych studiów, ponieważ ponownie pojawił się w Padwie prawdopodobnie już w 1592 r., zaś 3 lipca 1593 r. wystąpił w charakterze świadka przy obronie pracy doktorskiej z zakresu medycyny Antoniego Schneebergera. Wkrótce powrócił do Polski i osiadł w rodzinnej Warszawie, gdzie dał się poznać jako ceniony lekarz.
Gros scholarów podawało obok danych personalnych, a więc nazwiska, imienia, zawsze przynależność państwową (Polonus, Lithuanus, czasem Lituanus Polonus, Prutenus Polonus), nobilis dominus, magnificus dominus, illustrissimus dominus, reverendissimus dominus, czasem piastowane stanowisko oraz nazwę miasta, z którego pochodzili, ale równocześnie rzecz zupełnie nieznaną w środowisku uniwersyteckim – a to cechy charakterystyczne ich fizjonomii, twarzy, rąk oraz szyi i rzucające się w oczy znamiona. I tak dowiadujemy się m.in., że Jan Mielecki miał bliznę na prawej ręce; Henryk Firlej – bliznę na palcu wskazującym u lewej ręki; Krzysztof Chełmski – brodawkę i szramę na czole; Jan Skupin – brodawkę na lewym uchu; Daniel Połubiński – brodawkę na podbródku; Mikołaj Hlebowicz – czarne plamy na twarzy; Marcin Szyszkowski – czarny znak na prawej dłoni; Adrian Gostomski – bliznę koło lewego oka; Jakub Rozwadowski -bliznę na nosie; Krzysztof Fałęcki – bliznę na palcu serdecznym lewej ręki; Daniel Fisch z Gdańska – bliznę na wierzchniej lewej dłoni; Feliks Słupecki – brodawkę na dolnej wardze; Adam Klimowicz – bliznę na wierzchołku głowy; Jan Karwicki miał małą szramę po lewej stronie podbródka; Łukasz Sierakowski – bliznę na wierzchołku nosa.
Co jednak ciekawe, spośród 83 osób znajdujących się na nowej liście Metryki prawników jedenastu studentów nie miało znaków szczególnych lub ich nie podało. Byli wśród nich synowie najznakomitszych polskich rodów, m.in.: Jan Mniszek, Jakub Ostrowski, dwaj Ostrorogowie – Jerzy i Stanisław, książęta Zbarascy – Jerzy i Krzysztof, opat sulejowski Arnold Uchański. Nie zauważono też żadnych znamion u zapisanych w tej Metryce 6 Austriaków i Niemców.
A oto nowa lista polskich studentów, ułożona alfabetycznie, z lat 1591-1598, których nazwiska widnieją w obu omówionych nowych metrykach Uniwersytetu Padewskiego, ale nie znajdujemy ich w Metryce polskiej opublikowanej przez Henryka Barycza:
- Dominus Abramus Felix Cracoviensis cum cicatrice in fronte Polonus die prima Juny 1593
- Nobilis Dominus Albertus Bichovviecz Lithuanus cum verruca in maxilla ministra 12 May 1592
- Dominus Joannes Bletnicky polonus cum cicatrice in Police dextera 1 Novembris 1597
- D. Jo. palatinides Cichowicz ( 1592)
- D. Cornelius Corbus (1592)
- Dominus Daniel Fich Dantiscanus cum cicatrice in pollice manu sinistri 4 Aprilis 1594
- D. Stanislaus Gankomski de Garokov Polonus cum cicatrice in maxilla ministra 16 novembris 1592
- Dominus Nicolas Gisieschi Polonus cum cicatrice in manu ministra 20 July 1597
- Dominus Nicolas Giżycki polonus cum cicatrice in Police sinistro 21 Marcy 1594
- Dominus Johannes de Lezenice Gostomschi polonus cum parva cicatrice in labro 17 Aprilis 1596
- Nobilis Dominus Andreas Kechliczky polonus cum macula penes pollicem sinistram 17 Julii 1592
- Dominus Adamus Klisovistz polonus cum cicatrice super in verticem capitis 31 Augusti 1596
- Dominus Lucas Comorschi polonus cum cicatrice in minomo digito sinistro 17 Aprilis 1596
- Dominus Adrianus Konwicz Polonus 24 Januarii 1592
- Dominus Lucas Kosmonsky Posnaniensis Polonus cum signo in police dextero 23 Aprilis 1592
- Dominus Nicolaus Lancky Polonus cum parva cicatrice in fronte die 2 Junii 1598
- Dominus Petrus Opyeczig Polonus cum cicatrice in manu ministra 4 Decembris 1591
- Dominus Jacobus comes ab Ostrowo consiliarius Nationis Polonie die 21 Settembris 1593
- D. Johannes Picumski (1592)
- Nobilis Dominus Daniel Polubiensky Lituvanus in verruca in mentum 12 May 1592
- Dominus Jacobus Rozvadovski nobilis polonus cum cicatrice in naso 3 Augusti 1592.
- Dominus Stanislaus Scavvevski polonus 6 Julii 1592.
- Nobilis Dominus Stanislaus Skorulsky Lituvanus polonus cum cicatrice in manu dextera 12 May 1592
- Dominus Joannes Wesik Polonus cum veruca in facie in ministra parte 21 Octobris 1592
- D. Christophorus Widoczki de Budzislaw dedit libra septem (1592).
Dokonując szczegółowej analizy wszystkich wpisów padewskich scholarów do obu metryk z lat 1591-1600, trzeba podkreślić następujące ich cechy charakterystyczne:
- Obie Metryki nie rejestrują wszystkich studiujących na Uniwersytecie Padewskim mieszkańców Korony i Litwy. Z dotychczasowych badań wynika, że około 50 studentów (z okresu 1591-1600), których obecność w Padwie jest potwierdzona źródłowo, nie zapisało się do żadnej z tych Metryk. W nowej Metryce prawników zanotowano tylko jedno nazwisko studenta pochodzącego z Gdańska, w Metryce opublikowanej przez Henryka Bary cza nie występują w ogóle studenci z Gdańska, Malborka, Torunia i Elbląga. Ich nazwiska znajdujemy w Metryce prawników i medyków nacji germańskiej. W omawianym okresie potwierdzone są źródłowo studia 16 studentów z Gdańska (Kasper Fidler uzyskał doktorat z medycyny w 1592 r., a Jan Gisler doktorat obojga praw w 1592 r.), oraz 2 z Elbląga, zaś na identyfikację innych z dodatkiem Borussus, Prutenus trzeba jeszcze poczekać.
- Przeglądając nazwiska, a co więcej, śledząc życiorysy studentów z obu Metryk nacji polskiej (łącznie około 340 osób), dochodzimy do zaskakującego wniosku. Gros studentów z lat 1591-1600, około 80%, to przedstawiciele rodów możnowładczych i szlacheckich. To oni studiowali z reguły prawo, choć tylko nieliczni uzyskiwali stopień doktora obojga praw (konkretnie trzy osoby, jeden doktorat z teologii). Natomiast poznawali także inne europejskie uniwersytety, zatrzymując się w nich na jakiś czas, podejmowali także wycieczki turystyczno-edukacyjne do różnych miejscowości we Włoszech i Europie Zachodniej. Zdobywali w ten sposób tak potrzebną im ogładę światową, uczyli się języków, przyglądali się różnym formom zarządzania i administracji, zwanej przez Włochów sprezzaturą. To dawni studenci i absolwenci Uniwersytetu Padewskiego objęli później najważniejsze godności i stanowiska świeckie i kościelne w ówczesnej Polsce.
- Można też się zastanawiać nad spadkiem zainteresowania w omawianych latach 1592-1600 studiami zagranicznymi ze strony polskich synów mieszczan. Tłumaczyć to wypadnie pogarszającą się sytuacją gospodarczą polskich miast, w tym Krakowa. Wiązać również tę sytuację trzeba z upadkiem roli i znaczenia Akademii Krakowskiej. Na dzień dzisiejszy przyjąć można – biorąc pod uwagę podawane przez studentów miejsce pochodzenia oraz ich dalsze losy, że w Padwie w latach 1590-1600 studiowało około 50 studentów pochodzenia mieszczańskiego (zanotowanych w Metrykach polskich) oraz 18 mieszczan z Gdańska i Elbląga – w Metryce nacji germańskiej. Mając na uwadze 340 studentów wpisanych do wszystkich Metryk, można przyjąć, że studiujący mieszczanie stanowili około 15% lub co najwyżej 18%.
- Przyjrzyjmy się, jak wygląda ta statystyka uwzględniająca miejsca pochodzenia badanych padewczyków pochodzenia mieszczańskiego:
Elbląg – 2 studentów;
Gdańsk – 16;
Kazimierz – 1;
Korzeńsk – 1;
Kościan – 1;
Kraków – 12;
Krosno – 1;
Lublin – 2;
Lwów – 5;
Łowicz – 1;
Pilzno – 2;
Poznań – 9;
Przasnysz – 1;
Przemyśl – 2;
Przeworsk – 1;
Radymno – 1;
Sandomierz – 2;
Warszawa – 4;
Wieliczka – 1;
Wielbutów -1.
Uderza znaczna liczba studentów pochodzących z Gdańska, którzy noszą nazwiska niemieckie, a ich wpisy znajdujemy w Metryce nacji germańskiej.
W omawianym okresie 23 studentów pochodzących z terenów Korony i Litwy uzyskało stopień doktora filozofii i medycyny (gros spośród mieszczan), 3 doktorat z zakresu obojga praw oraz 1 osoba z teologii. Biorąc pod uwagę powyższe obliczenia, można zaryzykować tezę, że pomimo spadku zainteresowania studiami zagranicznymi przez synów mieszczańskich, pod koniec XVI wieku nie osłabły chęć i zapał do uwieńczenia studiów na Uniwersytecie Padewskim stopniem doktora (w XVI wieku stopień doktora uzyskało 144 Polaków).
