Słownik miar

2839
słownik miar

Stare teksty zawierają dzisiaj niespotykane określenia miar – długości, masy, objętości. Dzięki temu słownikowi przestają stanowić tajemnicę.

Słownik miar

Miary powierzchni:

1 dziesięcina = 1,092 hektara
1 dziesięcina = 2400 sążni kwadratowych
1 wiorsta kwadratowa = 1,138 km2
1 km2 = 91,65 dziesięcin
1 km2 = 0,88 wiorsty kwadratowej
1 ar = 10×10 m = 100 m2
1 hektar = 100×100 m = 10000 m2 = 100 arów
1 morga = 0,56 ha
1 morga = 300 prętów

Miary długości:

1 mila = (według miary nowopolskiej) 14 816 łokci = 8534,3 m
1 wiorsta = 1,067 km
1 pręt = 7,5 łokcia = ok. 4,5 m
1 sążeń = 2,1 m
1 łokieć = ok. 58 cm
1 orszyn = 0,7 m
1 werszek = 0,05 m = 5 cm

Miary wagi:

1 zołotnik = 4,26 g
1 drachma = 3,2 g
1 łut = 3 złotniki = 12,7 g
1 uncja = 25,3 g
1 pud = 16,38 kg
1 berkowier = 10 pudów
1 tona = 61 pudów
1 funt = 401,5 g = 0,4 kg
1 kamień = 32 funty staropolskie lub 25 funtów nowopolskich

1 cetnar = 100 funtów w Prusach
1 cetnar = 120–160 funtów w Polsce w XVI–XVII w.
1 cetnar staropolski (wg Konstytucji 1565 r.) = 5 kamieni = 160 funtów = 5120 łutów ≈ 64,8 kg
1 cetnar nowopolski (1819–1849) = 4 kamienie = 100 funtów = 1600 uncji = 3200 łutów = 12 800 drachm = 40,55 kg;
1 cetnar celny = 100 funtów celnych ≈ 50 kg w XIX w. w Europie.

Miary objętości:

1 wiadro = 12,3 litra
1 kwarta = 3,07 litra
1 czetwierć = 209,9 litra – miara ilości ziarna z końca XIX w. oznaczająca:
= 8,8 puda żyta ozimego
= 8,6 puda żyta jerego
= 9,5 puda pszenicy ozimej
= 9,2 puda pszenicy jerej
= 5,7 puda owsa
= 7,7 puda jęczmienia
= 9,6 puda grochu
= 9,3 puda prosa
= 6,8 puda kaszy gryczanej
= 9,3 puda ziemniaków

System złotowy

W latach 1526-1528 wprowadzona została gruntowna reforma monetarna wprowadzająca system złotowy.
1 złoty polski = 5 szóstaków = 10 trojaków = 30 groszy.
1 grosz = 2 półgroszaki = 3 szelągi = 6 ternarów = 18 denarów.
1 grosz = 0,77 g srebra
1 czerwony złoty (dukat) = 3,5 g złota

Inne przydatne informacje

Ceny

Ceny w zaborze rosyjskim na początku XX w.:
1 pud żyta – 74 kopiejki
1 pud pszenicy – 93 kopiejki
1 pud ziemniaków – 24 kopiejki
1 pud wieprzowiny – 4,34 rubla
1 pud masła – 14,06 rubla
1 funt chleba czarnego – 3 kopiejki
1 funt cukru – 12 kopiejek
koń roboczy – 49 rubli
krowa dojna – 31 rubli
prosię – 10,64 rubla
1 morga ziemi – 90 rubli
podatek roczny od 1 morgi – 60 kopiejek

Płace

Płace w zaborze rosyjskim na początku XX w.:
robotnik rolny, w czasie żniw, z własnym sprzężajem – 1 rubel 31 kopiejek dziennie
robotnik rolny, w czasie żniw, bez sprzężaju, własne wyżywienie – 66 kopiejek dziennie
robotnik rolny, w czasie żniw, bez sprzężaju, na wyżywieniu ziemianina – 53 kopiejki dziennie
robotnica rolna, w czasie żniw, bez sprzężaju, własne wyżywienie – 46 kopiejek dziennie
robotnica rolna, w czasie żniw, bez sprzężaju, na wyżywieniu ziemianina – 35 kopiejek dziennie

Skróty

den. denarius
f. folio, folium
fl. Floren, florenus
gr grosz, grossus
m. miasto
obł. obłast’
pow. powiat
ps. przysiółek
w. wieś
wł. własność, właściciel
woj. województwo
v verso
zł złoty